Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 221/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 2.11.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η επανεξέταση της υπόθεσης στην οποία αφορούσε η με αριθμό 411/2014 απόφαση του ΕΣΡ, κατόπιν της ακύρωσης αυτής για τυπικούς λόγους με την με αριθμό 2971/2017 απόφαση του ΣτΕ. Η υπόθεση αφορά την ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον ραδιοφωνικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο REAL FM, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΛΗΘΙΝΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΑΕ, αναφορικά με διατάξεις περί: α) υπέρβασης του χρονικού ορίου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων εντός κάθε ωρολογιακής ώρας και β) μετάδοσης συγκεκαλυμμένης εμπορικής ανακοίνωσης/διαφήμισης, κατά τη μετάδοση του προγράμματος του σταθμού στις 29.11.2013.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 81/11.3.2021, ο οποίος ανατέθηκε στην ειδική επιστήμονα - νομικό Χάρι Τσίγκου. Η Ειδική Επιστήμονας έχει ήδη υποβάλει την από 30.7.2014 νομική της εισήγηση (με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 650/ΕΣ/30.7.2014).
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης δεν παρέστη εκπρόσωπος της ιδιοκτήτριας εταιρείας του ραδιοφωνικού σταθμού, παρότι η τελευταία είχε κληθεί προσηκόντως με το με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 5545/22.10.2021 έγγραφο.
Την 1.11.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη, επίσης, και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού άκουσε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.
2. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1α του Ν. 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών (που τροποποιήθηκε με το Ν. 3587/2007 και εφαρμόζεται βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 του Ν. 2328/1995) «διαφήμιση κατά την έννοια του παρόντος νόμου είναι κάθε ανακοίνωση που γίνεται με κάθε μέσο στα πλαίσια εμπορικής, βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας με στόχο την προώθηση της διάθεσης αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων και των συναφών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων».
3. Στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. η' του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης: «Εικόνες με ή χωρίς ήχο που προορίζονται για άμεση ή έμμεση προώθηση εμπορευμάτων, υπηρεσιών ή της εικόνας ενός φυσικού ή νομικού προσώπου που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Οι εικόνες αυτές συνοδεύουν ή περιλαμβάνονται σε πρόγραμμα έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής. Μορφές οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης συνιστούν ιδίως η τηλεοπτική διαφήμιση, η χορηγία, η τηλεπώληση και η τοποθέτηση προϊόντος».
4. Στο ίδιο ως άνω άρθρο 2 παρ. 1 περ. θ' του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της τηλεοπτικής διαφήμισης: «Κάθε μορφή τηλεοπτικής ανακοίνωσης που μεταδίδεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής από μια δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ) ή φυσικό πρόσωπο στο πλαίσιο εμπορικής, βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή άσκησης επαγγέλματος, με σκοπό την προώθηση της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων έναντι πληρωμής».
5. Με το άρθρο 2 παρ. 1 περ. ι' του ΠΔ/τος 109/2010 ως συγκεκαλυμμένη οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση ορίζεται: «η λεκτική ή με εικόνες παρουσίαση σε προγράμματα εμπορευμάτων, υπηρεσιών, της επωνυμίας, του εμπορικού σήματος ή των δραστηριοτήτων ενός παραγωγού εμπορευμάτων ή ενός πάροχου υπηρεσιών, εφόσον η παρουσίαση αυτή γίνεται από τον πάροχο υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων για διαφημιστικό σκοπό και ενδέχεται να παραπλανήσει το κοινό όσον αφορά στο χαρακτήρα αυτής της παρουσίασης. Η παρουσίαση αυτού του είδους θεωρείται ότι γίνεται σκοπίμως, ιδίως όταν γίνεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος».
6. Με το άρθρο 10 παρ. 1 περ. α' του ΠΔ/τος 109/2010 προβλέπεται: «Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις οφείλουν να αναγνωρίζονται εύκολα ως τέτοιες. Απαγορεύονται οι συγκεκαλυμμένες οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις».
7. Με το άρθρο 23 παρ. 1 του ΠΔ/τος 109/2010 προβλέπεται: «Η αναλογία του χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων τηλεπώλησης μέσα σε κάθε δεδομένη ωρολογιακή ώρα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20%».
8. Οι ραδιοφωνικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης. Ειδικότερα, με το άρθρο 6 παρ. 2 του Ν. 2328/1995 ορίζεται: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης».
9. Η παραπάνω επιταγή (αποδίδοντας προφανώς γενική νομική αρχή) επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν τις εκπομπές και τα διαφημιστικά μηνύματα που μεταδίδονται από τους ραδιοφωνικούς φορείς. Συγκεκριμένα, το άρθρο 8 παρ. 1 του Ν. 2328/1995 ορίζει: «οι εκπομπές (περιλαμβανομένων και των διαφημίσεων) όλων των ραδιοφωνικών σταθμών διέπονται από τις αρχές και τους κανόνες εκπομπών και διαφημίσεων που ισχύουν για τις εκπομπές της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης Α.Ε. στο πλαίσιο του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος και της Οδηγίας 89/552/Ε.Ο.Κ. του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 3ης.10.1989 που εφαρμόζεται αναλόγως και ως προς αυτούς. Η τήρηση των σχετικών υποχρεώσεων αποτελεί θεμελιώδη όρο της άδειας λειτουργίας του ραδιοφωνικού σταθμού».
10. Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 περ. β' του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών», ενώ κατά την περ. ε' το ΕΣΡ «επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 του Ν. 2328/1995 όπως ισχύει και 12 και 15 παρ. 3 του Ν. 2644/1998». Όπως δε προκύπτει από το άρθρο 4 παρ. 1 περ. α' του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των κανόνων δικαίου που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.
Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται περαιτέρω: α) Ότι βαρύνουσα σημασία έχει η προστασία των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών (επί τη βάσει του άρθρου 3
παρ. 17 Ν. 2328/1995), ενώ οι δραστηριότητες προώθησης επιχειρήσεων, προϊόντων και υπηρεσιών μέσω των διαφημιστικών μηνυμάτων και των μηνυμάτων τηλεπώλησης πρέπει να διακρίνονται από άλλα προγράμματα και να είναι σαφώς αναγνωρίσιμες από τους τηλεθεατές-καταναλωτές. β) Ότι «δεν επιτρέπεται στα κράτη μέλη να μειώνουν προς όφελος στοιχείων διαφημιστικού χαρακτήρα, τον ελάχιστο χρόνο καθαρού προγράμματος ο οποίος πρέπει να διατίθεται για τη μετάδοση προγραμμάτων ή λοιπού συντακτικού περιεχομένου, πέραν του 80% κάθε ωρολογιακής ώρας» (απόφ. ΔΕΕ της 17.2.2016-υπόθ. C-314/14, σκέψη 60) και είναι απαραίτητο η αναλογία του χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων τηλεπώλησης μέσα σε κάθε δεδομένη ωρολογιακή ώρα να μην υπερβαίνει το 20%, ήτοι τα 12' που είναι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο (ΣτΕ 822/2018, 1258/2015, 636/2017, 827/2018). γ) Ότι ως προς τη ραδιοφωνική διαφήμιση εφαρμόζονται καταρχήν αναλόγως, πλην αντίθετης ρύθμισης, οι ίδιες προϋποθέσεις και περιορισμοί που εφαρμόζονται δυνάμει του ΠΔ/τος 109/2010 για τη μετάδοση των τηλεοπτικών προγραμμάτων (πρβλ. ΣτΕ 2332/2018, 3488/2017, 1955/2015, 4547/2014).
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής:
Την 29η .11.2013 κατά τη μετάδοση του προγράμματος του ραδιοφωνικού φορέα REAL FM παρατηρήθηκαν υπερβάσεις του χρονικού περιορισμού μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων εντός κάθε ωρολογιακής ώρας (12’ανά ώρα). Συγκεκριμένα καταγράφηκαν οι εξής καθ’ υπέρβαση διακοπές για μετάδοση διαφημιστικών μηνυμάτων: 13’:53”, 12159”, 12’: 10’’, 12’: 14’’, 12’:17’’, 15’:09’’, 12’:39’’, 12’:58”, 21’:23”, 13’:09”, 21’:38’’, 12’:05’’. Παράλληλα σε τακτά χρονικά διαστήματα και εντός της ροής του προγράμματος προβλήθηκε η επικείμενη έκδοση της εφημερίδας REAL NEWS και έγιναν διαφημιστικές αναφορές στα προϊόντα που παρέχονται δωρεάν μαζί με την έκδοση της επίμαχης εφημερίδας.
Με την με αριθμό 411/2014 απόφαση του ΕΣΡ, κρίθηκε αφενός ότι υπήρξε υπέρβαση του νομίμου ορίου των δώδεκα (12) πρώτων λεπτών που θέτει ο νόμος και αφετέρου ότι μεταδόθηκαν συγκεκαλυμμένα διαφημιστικά μηνύματα για την προώθηση της κυκλοφορίας της εφημερίδας REAL NEWS.
Για τις παραβιάσεις αυτές επιβλήθηκε στην εγκαλουμένη η κύρωση του προστίμου των 3.000 ευρώ. Η παραπάνω κυρωτική απόφαση ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους αναγόμενους στην κακή συγκρότηση του οργάνου με την ΣτΕ 2971/2017.
III. Υπαγωγή
Ενόψει όλων των ανωτέρω, κρίνεται (α) ότι η εγκαλούμενη προέβη σε μικρής απόκλισης υπερβάσεις του χρονικού ορίου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων εντός κάθε ωρολογιακής ώρας, πράγμα που κρίνεται ανθρωπίνως δικαιολογημένο, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας. (β) ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις διατάξεις περί απαγόρευσης μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη από τις κατηγορίες περί: (α) υπέρβασης του χρονικού ορίου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων εντός κάθε ωρολογιακής ώρας και (β) απαγόρευσης μετάδοσης συγκεκαλυμμένης εμπορικής ανακοίνωσης/διαφήμισης, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε την 1η Νοεμβρίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Η ληφθείσα την 1.11.2022 απόφαση καταχωρήθηκε στο οικείο πρακτικό της 1.11.2022 και δόθηκε σε αυτήν ο ανωτέρω αριθμός (221/2022).
Δημοσιεύτηκε την 3η Νοεμβρίου 2023.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ-ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 221/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 3η Νοεμβρίου 2023
