Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 59/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 23.1.2023 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Βασίλειος Καραποστόλης, Νικόλαος Κιάος και Γεώργιος Πλειός, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ALPHA CHANNEL», ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε.», της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας δια της προβολής οπτικοακουστικού περιεχομένου που συνιστά παράνομη ταυτοποίηση ανήλικου θύματος εγκλήματος και ευρισκομένου σε δύσκολη κατάσταση, στη διάρκεια του κεντρικού δελτίου ειδήσεων που μεταδόθηκε στις 13, 14, 15 και 16.6.2020. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από τις με αρ. πρωτ. ΕΣΡ 2566, 2557 και 2567/22.6.2020 καταγγελίες πολιτών, το με αρ. πρωτ. 4118 της 15.6.2020 Δελτίο Τύπου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, την με αρ. πρωτ. Φ. 1500.2/26160/2020 της 18.6.2020 επιστολή από το Γραφείο του Βοηθού του Συνηγόρου του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού (αρ. πρωτ. ΕΣΡ 2530/19.6.2020).
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε ο φάκελος με αριθμό 253/25.6.2020, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Αικατερίνη Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Ρέα Λαμπροπούλου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 664/ΕΣ/24.7.2020 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 686/ΕΣ/31.7.2020 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας παρέστη η πληρεξούσια δικηγόρος της Ελένη Τουρναβίτη. Ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο, η Δικηγόρος απάντησε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση έγγραφου υπομνήματος μέχρι και την 19.2.2023, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός, με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 726/16.2.2023 αίτημά του, ζήτησε παράταση της προθεσμίας κατάθεσης υπομνήματος έως την 23.2.2023. Το αίτημα έγινε δεκτό από τον Πρόεδρο του Ε.Σ.Ρ. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 845/23.2.2023 υπόμνημα.
Την 7.3.2023 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τους απόντες κατά την συζήτηση Βασίλειο Καραποστόλη και Νικόλαο Κιάο, αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων. «Ο άμεσος έλεγχος του κράτους... έχει ως σκοπό... την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και νεότητας».
2. Κατά το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος: «Η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του κράτους».
3. Στο άρθρο 2 παρ. 3 εδ. β' του Ν. 4173/2013 (που τροποποιήθηκε με το Ν. 4324/29.4.2015 που επανιδρύει την ΕΡΤ και ισχύει και για την ιδιωτική τηλεόραση κατ' εφαρμογή του άρθρου 3 παρ. 1α του Ν. 2328/1995) ορίζεται ότι: «Οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες που παρέχει η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. πρέπει να ανταποκρίνονται στην ποιοτική στάθμη που επιβάλλουν η κοινωνική αποστολή και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και να σέβονται ιδίως την αξία του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας».
4. Κατά το άρθρο 24 παρ. 1 εδ. δ' του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που έχει νομική ισχύ επί τη βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας, άρ. 6 της ΣΕΕ): «Σε όλες τις πράξεις που αφορούν τα παιδιά, είτε επιχειρούνται από δημόσιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς, πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στο υπέρτατο συμφέρον του παιδιού».
5. Το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα του 1966 (Ν. 2462/1997) στο άρθρο 24 παρ. 1 αυτού ορίζει ότι «Κάθε παιδί, χωρίς διάκριση λόγω φυλής, χρώματος, γένους, γλώσσας, θρησκείας, εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, περιουσίας ή γέννησης, έχει δικαίωμα, έναντι της οικογένειάς του, της κοινωνίας και του κράτους στα μέτρα προστασίας που απαιτεί η θέση του ως ανηλίκου».
6. Ο Ν. 2101/1992, που κυρώνει τη «Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού» ορίζει στο άρθρο 3 παρ. 1: «Σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς κοινωνικής προστασίας, είτε από τα δικαστήρια, τις διοικητικές αρχές ή από τα νομοθετικά όργανα, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού». Στο άρθρο 1 6 παρ. 1 του ίδιου νόμου ορίζεται: «Κανένα παιδί δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένεια του, στην κατοικία του ή στην αλληλογραφία του ούτε παράνομων προσβολών της τιμής και της υπόληψης του».
7. Κατά το άρθρο 10 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003: «Απαγορεύεται η παρουσίαση ανηλίκων μέσω εικόνας, ονόματος ή άλλου τρόπου που να καθιστά σαφή την ταυτότητα τους ή η συμμετοχή τους σε όλες τις εκπομπές που περιλαμβάνονται στον παρόντα κώδικα, όταν αυτοί είναι μάρτυρες ή θύματα εγκληματικών ενεργειών ή δυστυχημάτων ή βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση. Σε καμία από τις ανωτέρω περιπτώσεις, δεν λαμβάνεται συνέντευξη από ανήλικο κάτω των 14 ετών. Κατ’ εξαίρεση η παρουσίαση αυτή επιτρέπεται εφόσον είναι αναγκαία για την ενημέρωση του κοινού και δεν προκαλεί πόνο ή βλάβη στην προσωπικότητα του ανηλίκου και, σε κάθε περίπτωση, μόνο ύστερα από γραπτή άδεια αυτού που ασκεί τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια».
8. Η Υ.Α. 7320/2019, που ρυθμίζει τα θέματα λειτουργίας των Αυτοτελών Γραφείων Προστασίας Ανηλίκων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού» και που αφορά εμμέσως τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς βάσει του άρθρου 4 παρ. 1 του Ν. 2328/1995, ορίζει στο άρθρο 2 παρ. 4 ότι «Η δημοσιοποίηση στοιχείων ή περιστατικών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην αποκάλυψη της ταυτότητας του ανηλίκου θύματος απαγορεύεται, εκτός αν νόμος ορίζει διαφορετικά».
9. Η Υπόδειξη 1/14.10.2014 του Ε.Σ.Ρ. στην περ. Β' παρ. 2 υποδεικνύει ότι κατά τη μετάδοση δημοσιογραφικών, ειδησεογραφικών και πολιτικών εκπομπών, η παρουσίαση ανηλίκων που είναι μάρτυρες ή θύματα εγκληματικών ενεργειών ή δυστυχημάτων ή βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση πρέπει να γίνεται κατά τρόπο που δεν καθίσταται δυνατός ο προσδιορισμός της ταυτότητας τους, ώστε να αποφεύγεται ο στιγματισμός τους (π.χ. χρήση τεχνικών μέσων που εμποδίζουν την αναγνώριση του προσώπου ή της φωνής του, παράλειψη αναφοράς ή προβολής ονοματεπωνύμου ή άλλων στοιχείων, όπως διεύθυνση, αναφορά ονοματεπωνύμων συγγενών). Μόνη εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση που η παρουσίαση αυτή είναι αναγκαία για την ενημέρωση του κοινού και δεν προκαλεί πόνο ή βλάβη στην προσωπικότητα του ανηλίκου και μόνο ύστερα από έγγραφη συναίνεση αυτού που ασκεί τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια.
10. Τέλος, κατά τα στοιχεία β' και ε' της παραγ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
Από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων συνάγονται τα ακόλουθα:
Η ανωτέρω παρατεθείσα νομοθεσία στοχεύει στην προστασία των ανηλίκων ώστε να μην εκτίθενται στη δημοσιότητα πτυχές της ιδιωτικής τους ζωής και στοιχεία της ταυτότητας τους με σκοπό να προστατευτεί ο ευαίσθητος ψυχικός τους κόσμος και να διατηρηθεί η απαραίτητη για την ανάπτυξη τους ηρεμία και ασφάλεια. Ειδικά, τα ανήλικα θύματα εγκληματικών ενεργειών πρέπει να αντιμετωπίζονται με απόλυτο σεβασμό και να τους παρέχεται βοήθεια από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας. Τα μέσα ενημέρωσης οφείλουν να τηρούν τα όρια που θέτει ο νόμος ως προς την προστασία των ανηλίκων θυμάτων καθώς υπάρχει κίνδυνος, λόγω της έκθεσης των προσωπικών τους στοιχείων, να υποστούν οι ανήλικοι αυτοί δευτερογενή και επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση και εκφοβισμό καθώς και κοινωνικό αποκλεισμό (ενδεικτικά Α.Π. 195/2007).
Σημειώνεται ότι οι διατάξεις που αφορούν στην προστασία της παιδικής ηλικίας είναι αναγκαστικού δικαίου (ΣτΕ 2572/2015), ο δε κίνδυνος προκλήσεως βλάβης στους ανηλίκους είναι δυνατόν να προκύπτει από το όλο περιεχόμενο μιας εκπομπής (ΣτΕ 495/2015, 3208/2014, 4407/2013).
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
α) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 13.6.2020 που μεταδόθηκε περί ώρα 18.55' από τον τηλεοπτικό σταθμό Alpha με παρουσιαστή τον Νίκο Μάνεση, στους τίτλους ειδήσεων γίνεται αναφορά στη «συγκλονιστική μαρτυρία» γυναίκας που βρήκε τη 10χρονη Μαρκέλλα (η οποία είχε εξαφανιστεί και ανεζητείτο μέσω ανακοίνωσης του προγράμματος ειδοποίησης των πολιτών Amber Α1οι1-«Χαμόγελο του Παιδιού») να περιπλανάται στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με θόλωση στα μάτια (το υπόλοιπο πρόσωπο φαίνεται). Διακρίνονται στοιχεία της ανακοίνωσης του Amber Alert, ήτοι η ηλικία (10 ετών), το χρώμα ματιών (καστανό), το χρώμα μαλλιών (καστανό), το ύψος (1,50) και το βάρος (46 κιλά). Οι εικόνες εναλλάσσονται συχνά και συνοδεύονται από μουσική με έντονο και υποβλητικό ήχο. Στις εικόνες αυτές προβάλλονται: το πρόσωπο του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια, η εικόνα γυναίκας (πρόκειται για τη μητέρα της 10χρονης), η εικόνα άντρα με μούσι (μάλλον πρόκειται για συγγενή). Ο παρουσιαστής αναφέρει «Τρομαγμένη και έχοντας χάσει την αίσθηση του χρόνου εντοπίστηκε στην Καλαμαριά η 10χρονη...». Προβάλλεται εικόνα του παιδιού όπου φαίνεται μόνο η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα.
Περί ώρα 18.58' μεταδίδονται μαρτυρίες ενός άντρα και μιας γυναίκας που βρήκαν το παιδί. Εναλλάσσονται εικόνες του παιδιού: αυτή με τη θόλωση στα μάτια και αυτή όπου φαίνεται η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα. Προβάλλονται επίσης εικόνες δύο θείων (γυναικών) της 10χρονης που διατυπώνουν απόψεις (δεν αναγράφονται ονόματα). Σε ρεπορτάζ αναφέρεται η διεύθυνση από την οποία εξαφανίστηκε το παιδί «Αμφίσσης και Καισαρείας: 50 μέτρα από το σπίτι, 80 μέτρα από το σχολείο.». Εναλλάσσονται εικόνες: αυτή της 10χρονης όπου φαίνονται στοιχεία της ανακοίνωσης του Amber Alert, ήτοι η ηλικία (10 ετών), το χρώμα ματιών (καστανό), το χρώμα μαλλιών (καστανό), το ύψος (1,50)και το βάρος (46 κιλά) και αυτή της μίας θείας της που μιλά.
Περί ώρα 19.00' μεταδίδεται τηλεφωνική επικοινωνία με τον βιολογικό πατέρα της μικρής Μαρκέλλας, Ευάγγελο Κεσόγλου (δεν προβάλλεται εικόνα).
Στη συνέχεια αναμεταδίδεται απόσπασμα της εκπομπής «Φως στο τούνελ» που παρουσιάζει η Αγγελική Νικολούλη μέσω της οποίας συγγενείς της 10χρονης αναζητούσαν το παιδί. Φαίνεται η ανακοίνωση του Amber Alert στην οποία είναι αναγραμμένο το ονοματεπώνυμο του παιδιού (Μαρκέλλα Βεράμη) και τα λοιπά στοιχεία του, ενώ προβάλλεται εικόνα και συνέντευξη μίας από τις θείες της.
Σε ρεπορτάζ γίνεται μνεία ότι το παιδί μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο για εξετάσεις, ότι παρακολουθείται από ειδική ομάδα παιδοψυχολόγων, ότι θα γίνει ιατροδικαστική εξέταση. Ταυτόχρονα μεταδίδεται η εικόνα της 10χρονης όπου φαίνονται στοιχεία της ανακοίνωσης του Amber Alert, ήτοι η ηλικία (10 ετών), το χρώμα ματιών (καστανό), το χρώμα μαλλιών (καστανό), το ύψος (1,50)και το βάρος (46 κιλά) και αυτή όπου φαίνεται η πλάτη της στην οποία φέρει σχολική τσάντα.
Περί ώρα 19.03', στη διάρκεια συνομιλίας με τον Κ. Γιαννόπουλο, ιδρυτή του οργανισμού «Χαμόγελο του παιδιού», στην οποία τονίζεται η ψυχική επιβάρυνση που έχει υποστεί η ανήλικη, προβάλλονται εκ νέου οι ανωτέρω εικόνες του παιδιού. Η είδηση διήρκεσε ως τις 19.06' περίπου.
β) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 14.6.2020 που μεταδόθηκε περί ώρα 18.55' από τον τηλεοπτικό σταθμό Alpha με παρουσιαστή τον Νίκο Μάνεση, στους τίτλους ειδήσεων αναφέρεται ότι συνεχίζεται το θρίλερ με τη 10χρονη Μαρκέλλα.
Προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια που εναλλάσσεται από αυτήν όπου φαίνεται η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα.
Περί ώρα 19.01' ο παρουσιαστής μιλά για τις εξελίξεις στο θρίλερ με τη 10χρονη Μαρκέλλα και στην έρευνα για συγκεκριμένη γυναίκα. Προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια, συνέντευξη με τη μητέρα του (μόνο εικόνα, όχι όνομα). Σε ρεπορτάζ αναφέρεται ότι η αστυνομία βρίσκεται κοντά σε γυναίκα που φέρεται να βρίσκεται πίσω από την εξαφάνιση του παιδιού.
Μεταδίδεται συνέντευξη με τον αδελφό της 10χρονης (μόνο εικόνα, δεν αναγράφεται όνομα). Μέσω ρεπορτάζ, παρέχονται οι πληροφορίες ότι η Μαρκέλλα είναι ταλαιπωρημένη και σοκαρισμένη, ότι εισήχθη σε νοσοκομείο όπου παραμένει υπό παρακολούθηση παιδοψυχολόγων, ότι είναι φοβισμένη, ότι νοσηλεύεται στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης. Ταυτόχρονα, προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια που εναλλάσσεται από αυτήν όπου φαίνεται η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα. Η είδηση διήρκεσε ως τις 19.06' περίπου.
γ) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 15.6.2020 που μεταδόθηκε περί ώρα 18.52' από τον τηλεοπτικό σταθμό Alpha με παρουσιαστή τον Αντώνη Σρόιτερ, στους τίτλους ειδήσεων αναφέρεται ότι αναζητείται η γυναίκα που άρπαξε τη μικρή Μαρκέλλα έξω από το σχολείο της. Προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια που εναλλάσσεται από αυτήν όπου φαίνεται η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα.
Περί ώρα 19.12' ο παρουσιαστής αναφέρεται στη γυναίκα την οποία αναγνώρισε η 10χρονη και φαίνεται να ανήκει στο οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού. Ταυτόχρονα, προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια που εναλλάσσεται από αυτήν όπου φαίνεται η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα.
Μεταδίδεται εικόνα προσώπου και τηλεφωνική επικοινωνία με τον βιολογικό πατέρα της μικρής Μαρκέλλας, Ευάγγελο Κεσόγλου, συνέντευξη με τον Κ. Γιαννόπουλο, ρεπορτάζ για τη γυναίκα που φέρεται να άρπαξε την ανήλικη σημειώνοντας ότι, σύμφωνα με την αστυνομία, το παιδί είναι ακόμα μπερδεμένο. Στη διάρκεια των ανωτέρω, προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια που εναλλάσσεται από αυτήν όπου φαίνεται η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα. Η είδηση διήρκεσε ως τις 19.17' περίπου.
δ) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 16.6.2020 που μεταδόθηκε περί ώρα 18.52' από τον τηλεοπτικό σταθμό Alpha με παρουσιαστή τον Αντώνη Σρόιτερ, στους τίτλους ειδήσεων γίνεται μνεία στη νέα τροπή στο θρίλερ αρπαγής της μικρής Μαρκέλλας καθώς βρέθηκαν ναρκωτικές ουσίες στον οργανισμό της. Προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια.
Περί ώρα 19.14' στην οθόνη αναγράφεται «Δείτε σε λίγο: Νέα τροπή στο θρίλερ αρπαγής της μικρής Μαρκέλλας, Βρέθηκαν ναρκωτικές ουσίες στον οργανισμό της». Προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια που εναλλάσσεται από αυτήν όπου φαίνεται η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα.
Περί ώρα 19.18' ο παρουσιαστής μιλά για τις ραγδαίες εξελίξεις στο θρίλερ αρπαγής της μικρής Μαρκέλλας, στην ανίχνευση ναρκωτικών ουσιών στον οργανισμό της, στις έρευνες για τον εντοπισμό της γυναίκας την οποία αναγνώρισε η 10χρονη ως απαγωγέα της. Προβάλλεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια που εναλλάσσεται από αυτήν όπου φαίνεται η πλάτη του στην οποία φέρει σχολική τσάντα.
Μεταδίδεται εικόνα του αδελφού της Μαρκέλλας που επισκέφθηκε τον εισαγγελέα ανηλίκων διεκδικώντας την επιμέλεια της ανήλικης αδελφής του, συνέντευξη με την δικηγόρο του Ανθούλα Ανάσογλου, εικόνα ηλικιωμένης γυναίκας που συνάγεται πως είναι η γιαγιά της 10χρονης. Σε ρεπορτάζ γίνεται αναφορά στα ναρκωτικά χάπια που έδωσαν στο παιδί και στη αναζήτηση της κοκκινομάλλας γυναίκας και άλλων δύο προσώπων. Σε όλο αυτό το διάστημα προβάλλεται συχνά η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια. Η είδηση διήρκεσε ως τις 19.22' περίπου.
Περαιτέρω, από το συνδυασμό των πραγματικών περιστατικών με τη νομική βάση και τα λοιπά στοιχεία του φακέλου συνάγονται τα ακόλουθα:
- Στη διάρκεια των κεντρικών δελτίων ειδήσεων της 13 και 14.6.2020 που μεταδόθηκαν από τον ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό εθνικής εμβέλειας Alpha παρουσιάστηκε η είδηση της ανεύρεσης της 10χρονης Μαρκέλλας η οποία ανεζητείτο μέσω ανακοίνωσης του Amber Alert. Αναφέρεται σαφώς ότι η ανήλικη, μετά την ανεύρεσή της, έχει μεταφερθεί στο νοσοκομείο για εξετάσεις, παρακολουθείται από ομάδα παιδοψυχολόγων, θα γίνει ιατροδικαστική εξέταση, είναι τρομαγμένη, ταλαιπωρημένη και σοκαρισμένη, έχει χάσει την αίσθηση του χρόνου. Εξ αυτών συνάγεται ότι πρόκειται για ανήλικη που βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση. Η μετάδοση της εικόνας της μέσω του Amber Alert έχει αποδώσει καρπούς και πλέον δεν χρειάζεται η προβολή της εικόνας του παιδιού και άλλων στοιχείων δηλωτικών της ταυτότητάς του. Στα ως άνω δελτία ειδήσεων μεταδόθηκε η εικόνα του προσώπου του παιδιού με θόλωση στα μάτια (το χρώμα των ματιών του παιδιού -καστανά- είναι ήδη γνωστό από την ανακοίνωση του Amber Alert), το υπόλοιπο πρόσωπο του όμως (στόμα, μύτη, μαλλιά, περίγραμμα κεφαλής) διακρίνεται ευκρινώς (κατά την απόφ. 216/1996 ΤρΔΠρΠειρ που αφορούσε σε μετάδοση μέσω δελτίου ειδήσεων τηλεοπτικού σταθμού εικόνας ανηλίκων θυμάτων βιασμού, ορίζεται ότι η χρήση της εικόνας ενός από τα ανήλικα θύματα βιασμού με ελαφρώς αλλοιωμένα, με την τεχνική μέθοδο του μωσαϊκού, τα χαρακτηριστικά του προσώπου του και με σαφές το περίγραμμα της κεφαλής και ευκρινή τη φωνή του καθιστούσε την ταυτότητα του ευχερώς αναγνωρίσιμη από τα πρόσωπα του στενού κοινωνικού του περίγυρου και τη μικρή κοινωνία της Κορίνθου).
. Συχνά η εικόνα του προσώπου του παιδιού με τη θόλωση στα μάτια καταλαμβάνει όλη την οθόνη. Επίσης προβλήθηκαν στοιχεία που οδηγούν στην ταυτοποίηση της ανήλικης, όπως στοιχεία της ανακοίνωσης του Amber Alert, ήτοι η ηλικία (10 ετών), το χρώμα ματιών (καστανό), το χρώμα μαλλιών (καστανό), το ύψος (1,50)και το βάρος (46 κιλά), το ονοματεπώνυμο του πατέρα της (Ευάγγελος Κεσόγλου), εικόνα της μητέρας της, των δύο θείων της (γυναικών) και του αδελφού της (χωρίς αναγραφή ονομάτων).
Μέσω δε μετάδοσης αποσπάσματος της εκπομπής «Φως στο τούνελ» προβλήθηκε και το ονοματεπώνυμο της ανήλικης (Μαρκέλλα Βεράμη). Η παρουσίαση των ανωτέρω στοιχείων εξατομικεύουν πλήρως την ανήλικη στο τηλεοπτικό κοινό, δεν ήταν δε αυτή η παρουσίαση χρήσιμη, πολλώ δε μάλλον δεν ήταν αναγκαία για την ενημέρωση του κοινού, ενώ ήταν δυνατόν να προκληθεί πόνος ή βλάβη στην προσωπικότητα της ανήλικης (ακόμα και αν υπήρχε συναίνεση αυτού που ασκεί τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια). Άλλωστε κατά την ΣτΕ 2899/2014 «...εφόσον ο ανωτέρω τρόπος μετάδοσης συνιστούσε περίπτωση παραβιάσεως των δικαιωμάτων ανηλίκου προσώπου, δεν ηδύνατο θεμιτώς να αποτελέσει περιεχόμενο του συνταγματικώς κατοχυρωμένου δικαιώματος πληροφόρησης κατά την άσκηση του μέσω των τηλεοπτικών σταθμών ακόμα και αν υπήρχε η γραπτή άδεια του ασκούντος τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια...».
- Στα δελτία ειδήσεων της 15 και 16.6.2020, γίνεται σαφές ότι η ανήλικη φέρεται να υπήρξε θύμα εγκληματικής ενέργειας (αρπαγής), επιπλέον δε των ήδη μεταδοθέντων στοιχείων που καθιστούν σαφή την ταυτότητα της, παρουσιάστηκε και η εικόνα του προσώπου του βιολογικού της πατέρα καθώς και η εικόνα ηλικιωμένης γυναίκας που συνάγεται πως είναι η γιαγιά της. Αυτή η δημοσιότητα μπορεί να βλάψει τον ευαίσθητο κόσμο του παιδιού, την προσωπικότητα και την ιδιωτική του ζωή, να προκαλέσει δε την θυματοποίηση του και τον κοινωνικό στιγματισμό αυτού.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι η εγκαλουμένη παραβίασε εκ προθέσεως τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας διατάξεις. Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη εταιρεία διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για παράνομη ταυτοποίηση ανήλικου θύματος εγκληματικής πράξης και ευρισκομένου σε δύσκολη κατάσταση. Κατά τη γνώμη, όμως, ενός μέλους, το επιβλητέο πρόστιμο πρέπει να είναι εκείνο των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε εκ προθέσεως τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία «ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε.», ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού «ALPHA», τη διοικητική κύρωση του προστίμου των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για παράνομη ταυτοποίηση ανήλικου θύματος εγκλήματος και ευρισκομένου σε δύσκολη κατάσταση.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε. που εδρεύει στην Αθήνα, θέση Πέτσα - Βακαλόπουλου, ΒΙΟΠΑ Παλλήνης, με ΑΦΜ 094438520, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Αθηνών.
2. Του Δραϊνάκη Εμμανουήλ του Γεωργίου, με ΑΦΜ 031089698, Δ.Ο.Υ. Ηλιούπολης, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας,
3. Της Βαρβεράκη Ιωάννας του Φωτίου, με ΑΦΜ 032051610, Δ.Ο.Υ. Αμαρουσίου, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας,
4. Της Αγγέλας Αλεσσανδρή του Ευσταθίου, με ΑΦΜ 028364721, Δ.Ο.Υ. Κορωπίου, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 7η Μαρτίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 20η Απριλίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 59/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 20η Απριλίου 2023
