Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 141/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 13.12.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη- Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο OPEN BEYOND (πρώην EPSILON TV), ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ Α.Ε., αναφορικά με: α) απαγόρευση μετάδοσης εκπομπών που εκμεταλλεύονται δεισιδαιμονίες και β) σεβασμό του Συντάγματος και των θεσμών, κατά την προβολή της εκπομπής με τίτλο: «LA BIRI BIRI» την 6.6.2017, μεταξύ 11.45 και 15.32.
Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 3084/7.6.2017 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε o φάκελος με αριθμό 328/16.6.2017, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Ειρήνη Κεραμήτσου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά.
Στη συνέχεια, η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 1047/ΕΣ/6.11.2017 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης και η Νομικός υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 465/ΕΣ/13.6.2018 εισήγησή της.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστη για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας η πληρεξούσια δικηγόρος της Γεωργία Χριστοδούλου. Ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο, η Δικηγόρος απάντησε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 14.1.2022 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 164/13.1.2022 υπόμνημά του.
Την 21.6.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Βασίλειος Καραποστόλης και Γεώργιος Σαρειδάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Βαρβάρα Χαραλαμπάκη, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και άκουσε την Εισηγήτρια:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων.
2. Το άρθρο 7 παρ. 1 του Π.Δ. 109/2010 ορίζει: «Οι πάροχοι υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων οφείλουν να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε οι παρεχόμενες από αυτούς υπηρεσίες ... να μην εκμεταλλεύονται τις δεισιδαιμονίες και προλήψεις των ανθρώπων».
3. Το ΣτΕ έχει δεχθεί πάγια ότι οι υπηρεσίες αστρολογικών προβλέψεων ή της μαντείας συνιστούν δραστηριότητα που εκμεταλλεύεται τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις (ΣτΕ 83/2018, 1982/2016, 770/2014, 1349/2013, 1484/2013). Δεν είναι αναγκαία η ειδικότερη περιγραφή από το ΕΣΡ κατά τη σύνταξη των αποφάσεών του του περιεχομένου διαφημιστικών μηνυμάτων ή η αναφορά επιπλέον στοιχείων για τη θεμελίωση της κρίσης ότι συνέτρεχε εκμετάλλευση των δεισιδαιμονιών και των προλήψεων του τηλεοπτικού κοινού (ΣτΕ 83/2018, 1235/2016, 770/2014).
Η Οδηγία 2010/13/ΕΕ δεν περιελάμβανε απαγόρευση μετάδοσης εκπομπών που εκμεταλλεύονται τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις, αλλά η θέσπιση τέτοιας απαγόρευσης στο άρθρο 7 παρ. 1 του Π.Δ. 109/2010, με το οποίο ενσωματώθηκε η Οδηγία 2010/13/ΕΕ στο ελληνικό δίκαιο, δεν είναι αντίθετη με την Οδηγία, δεδομένου ότι δυνάμει του άρθρου 3 παρ. 1 αυτής παρέχεται στα κράτη μέλη η ευχέρεια, όσον αφορά στους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς που υπάγονται στη δικαιοδοσία τους, να προβλέπουν λεπτομερέστερους ή αυστηρότερους κανόνες στους τομείς που καλύπτονται από αυτήν (βλ. ΣτΕ 1235/2016, 1982/2016 που έκρινε αντίστοιχα σχετικά με την θέσπιση στο άρθρο 10 παρ. 1 ζ του Π.Δ. 109/2010 απαγόρευσης μετάδοσης τηλεοπτικών διαφημίσεων που εκμεταλλεύονται τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις, η οποία δεν προβλεπόταν στην ίδια Οδηγία).
4. Το άρθρο 2 παρ. 3 του Κανονισμού 2/1991 του ΕΣΡ ορίζει: «Το Σύνταγμα και η εν γένει έννομη τάξη της χώρας πρέπει να παραμένουν σεβαστά, και όταν ασκείται κριτική στους συγκεκριμένους νόμους ή θεσμούς».
5. Η ελευθερία έκφρασης του ατόμου (προφορικά, γραπτά και δια του τύπου) θεσπίζεται στο άρθρο 14 παρ. 1 του Συντάγματος και στο άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος ως έκφραση της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου, ενώ επίσης προβλέπεται στο άρθρο 10 παρ. 1 της Σύμβασης της Ρώμης περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στο άρθρο 19 παρ. 2 του Διεθνούς Συμφώνου για τα ατομικά δικαιώματα. Η ελευθερία έκφρασης ασκείται και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και άρα και από την τηλεόραση. Στην ελευθερία έκφρασης του ατόμου περιλαμβάνεται και το δικαίωμα στην πληροφόρηση που έχει κάθε άτομο, το οποίο ορίζεται ρητά στο άρθρο 5Α του Συντάγματος. Οι προαναφερθείσες διατάξεις προβλέπουν δυνατότητα επιβολής περιορισμών στο δικαίωμα ελευθερίας έκφρασης και πληροφόρησης, μόνο εφόσον αυτοί είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων.
Το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ περιλαμβάνει την ελευθερία έκφρασης και την ελευθερία λήψης ή μετάδοσης πληροφοριών και ιδεών. Ειδικότερα, το δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης περιλαμβάνει: α) την ελευθερία γνώμης, δηλαδή την ελευθερία του ατόμου να διαμορφώνει γνώμη, να αλλάζει γνώμη κατά τη βούλησή του και να αποσιωπά τη γνώμη του και β) την ελευθερία της πληροφορίας που συμβάλλει στη διαμόρφωση και την έκφραση γνώμης. Γίνεται δεκτό από τη θεωρία ότι η ελευθερία της έκφρασης δεν είναι απλώς ένα δικαίωμα που αναγνωρίζεται στο άτομο, για την προβολή των ιδεών και την υπεράσπιση των συμφερόντων του, είναι επιπλέον μία διαδικαστική εγγύηση για την εκφορά, την υπεράσπιση, τη σύγκρουση και εν τέλει τη σύνθεση αντιτιθέμενων γνωμών και απόψεων. Το ΕΔΔΑ έχει δεχθεί ότι υπάρχει όχι μόνο υποχρέωση του τύπου να διαδίδει τις σχετικές πληροφορίες και απόψεις, αλλά και δικαίωμα του κοινού να τις λαμβάνει (ΕΔΔΑ, Sunday Times κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 26.4.1979, παρ. 65, Lingens κατά Αυστρίας, 8.7.1986, παρ. 41). Η ευρεία προστασία που αναγνωρίζεται στον τύπο, δυνάμει και των πιο πάνω αναφερόμενων διατάξεων, συνδέεται με τη συμβολή του στο δημόσιο διάλογο και το ρόλο του ως δημόσιου φύλακα της δημοκρατίας.
Καθοριστικό ρόλο για τη στοιχειοθέτηση παραβίασης της ελευθερίας της έκφρασης παίζουν ο βαθμός της βαρύτητας, η ένταση της προσβολής, καθώς και το μέσο που παρουσιάζει το εκάστοτε προσβλητικό μήνυμα. Π.χ. η μετάδοση μηνύματος που ενδέχεται να προσβάλει της ελευθερία της θρησκείας από την τηλεόραση, ασκεί άμεση επίδραση στο κοινό, λόγω της δύναμης της εικόνας και λόγω του ότι ο κάθε τηλεθεατής - πολίτης χωρίς να είναι προειδοποιημένος έρχεται αντιμέτωπος με το συγκεκριμένο περιεχόμενο, χωρίς να μπορεί έγκαιρα να το αποφύγει (ΕΔΔΑ Murphy κατά Ιρλανδίας, 10.7.2003, παρ. 78).
Η εφαρμογή των αρχών του πλουραλισμού, της ανεκτικότητας και της ίσης αξιοπρέπειας όλων των ανθρώπων διασφαλίζει τη δημοκρατία. Σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 2 της ΕΣΔΑ οι φορείς της ελευθερίας της έκφρασης έχουν καθήκοντα και ευθύνες. Οι δημοσιογράφοι πρέπει να ενεργούν με καλή πίστη, προκειμένου να παρέχουν ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες σύμφωνα με τη δημοσιογραφική δεοντολογία. Θεμέλιο μίας δημοκρατικής κοινωνίας αποτελεί η ανταλλαγή, διάδοση ιδεών και πληροφοριών, ανεξάρτητα από τυχόν αποδοχή τους από την κοινή γνώμη. Γι αυτό και έχει κριθεί από το ΕΔΔΑ ότι «η ελευθερία της έκφρασης υπό την επιφύλαξη των περιορισμών που θέτει η παρ. 2 του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ περιλαμβάνει όχι μόνο πληροφορίες και ιδέες που γίνονται ευμενώς δεκτές και θεωρούνται ουδέτερες ή αδιάφορες, αλλά και εκείνες που προσβάλλουν, σοκάρουν και αναστατώνουν το κράτος ή ένα τμήμα του πληθυσμού. Το επιβάλλει ο πλουραλισμός, η ανεκτικότητα και το ευρύ πνεύμα, χωρίς τα οποία δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατική κοινωνία» (Handyside κατά Ηνωμένου Βασιλείου 7.12.1976, παρ. 49).
6. Το ΕΔΔΑ έχει κρίνει ως προς την έκταση και το εύρος της ελευθερίας της έκφρασης, σε σχέση με το σεβασμό της θρησκευτικής ελευθερίας τα εξής: α) «Η θρησκευτική ελευθερία περιλαμβάνει μόνο το δικαίωμα να μην παρακωλύεται ο πιστός στο να εκδηλώνει την πίστη του, να την υποστηρίζει και να ασκεί τις λατρευτικές πράξεις που επιτάσσει το δόγμα του, αλλά δεν συμπεριλαμβάνει και το δικαίωμα να μην υφίσταται επιθέσεις το θρήσκευμά του» (Otto Preminger Institut κατά Αυστρίας, 20.9.1994).
β) «Ένα από τα καθήκοντα και υποχρεώσεις που αναλαμβάνει, όποιος κάνει χρήση της ελευθερίας της έκφρασης είναι να αποφεύγει όσο είναι δυνατόν φράσεις ή εικόνες, οι οποίες προσβάλλουν βάναυσα, απρόκλητα και χωρίς λόγο αντικείμενα λατρείας οπαδών διαφόρων θρησκευμάτων» (Wingrove κατά Ηνωμένου Βασιλείου 25.11.1996, παρ. 52).
γ) «Παραβιάστηκε το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ με την επιβολή ποινής φυλάκισης 12 μηνών για ανάρμοστη κριτική σε θρήσκευμα από εθνικό δικαστήριο, σε τούρκο δημοσιογράφο που εξέδωσε δύο βιβλία με θέμα το Κοράνι, στο οποίο άσκησε κριτική με βάση τις δικές του φιλοσοφικές και θεολογικές αντιλήψεις. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το βιβλίο άσκησε μεν αυστηρή κριτική σε πολλές διδαχές του Μωαμεθανισμού, δεν ήταν όμως ούτε υβριστικό, ούτε προσβλητικό» (Tatlav κατά Τουρκίας 2.5.2006).
δ) «Η επιδίκαση αποζημίωσης εις βάρος συντάκτη άρθρου εφημερίδας με το οποίο ασκήθηκε δριμύτατη κριτική στα δόγματα της καθολικής εκκλησίας και αναφερόταν ότι με τις διδαχές της υπήρξε ο προπομπός του σύγχρονου αντισημητισμού παραβιάζει το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ, διότι το άρθρο, παρά τον πολεμικό του χαρακτήρα δεν είχε τίποτα το υβριστικό ή χυδαίο και επεδίωκε να συμβάλλει στο διάλογο για την αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας, έστω και με παραδοχές μη επακριβώς τεκμηριούμενες» (Giniewski κατά Γ αλλίας 31.1.2006). ε) «Παραβιάστηκε εκ μέρους της Ελβετίας το άρθρο 10 λόγω ποινικής καταδίκης κάποιου, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι η γενοκτονία των Αρμενίων από τις Οθωμανικές Αρχές το 1915 είναι ένα παγκόσμιο ψέμα» (Perincek κατά Ελβετίας 17.12.2013).
7. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Α. Ως προς τη μετάδοση εκπομπών που εκμεταλλεύονται δεισιδαιμονίες
Κατά τη μετάδοση της εκπομπής με τίτλο «LA BIRI BIRI» την 6.6.2017, σε ένα τμήμα αυτής, διάρκειας περίπου μίας ώρας (11.51.45 - 12.48.30) συμμετείχε ως καλεσμένη η Μ. Μεϊμαρίδη, «συγγραφέας και ανθρωπολόγος - ψυχαναλύτρια», η οποία ανέφερε ενδεικτικά τα εξής:
Μ. Μεϊμαρίδη Ο κόσμος θέλει να μάθει τι είναι η μαγεία. Εντάξει; Τώρα... Δεν μπορείς να πιάσεις έναν-έναν να τον εκπαιδεύεις τι είναι η μαγεία και ποιοι είναι οι μηχανισμοί από πίσω. Λες: πες αυτά τα μαγικά λόγια και θα έχεις το αποτέλεσμα που θες. Με δυο λόγια, στη σχολή των μαγισσών ή στο σύλλογο τους μαθαίνω τα κόλπα πώς να λένε τα μαγικά λόγια και να έχουν το σωστό αποτέλεσμα που θέλουν.
Μ. Μεϊμαρίδη ... Όλα είναι εδώ. (δείχνει το κεφάλι της) Αυτό είναι ένα τέλειο κομπιούτερ, το οποίο μπορείς να το προγραμματίσεις να σου κάνει ό,τι θέλεις. Όμως έχει μία γλώσσα, η οποία είναι δική του γλώσσα. Τα ξόρκια και τα μαγικά μιλάνε τη γλώσσα που καταλαβαίνει τούτο δω.
Μ. Μεϊμαρίδη θέλετε να σας μάθω ένα μυστικό για να γίνετε πλούσιοι;
Μέλος του πάνελ Πάμε να γίνουμε πλούσιοι!
Μ. Μεϊμαρίδη Α! Να σας πω κι ένα άλλο κόλπο. Ποια θέλει γκόμενο;
Μ. Μεϊμαρίδη Λοιπόν. Ένα ξόρκι περιέχει τα μαγικά λόγια. Τα μαγικά λόγια δεν είναι τίποτε άλλο από τη γλώσσα που καταλαβαίνει αυτός (δείχνει το κεφάλι της). Εντάξει; Γιατί η μαγεία είναι σοφία. Ένα ξόρκι που μας έδινε η θεία μου πιτσιρίκες για να βρούμε γκόμενο, όταν δεν είχαμε, λεγόταν το άστρο της αγάπης. Σήμερα βρίθει αυτό το ξόρκι. Δηλαδή όλα μου τα κορίτσια αυτό θέλουνε. Γιατί στην εποχή που ζούμε κανένας δεν τις πλησιάζει.. ..Εύκολο είναι. Θα καθίσετε ένα βράδυ, ένα κεράκι θα ανάψετε, το οποίο θα απλώσετε σαν αστεράκι και θα μιλήσετε σε εμένα, στη θεία μας, έτσι; Και θα πεις: Κατίνα, θέλω να μου στείλεις έναν άντρα έτσι κι έτσι κι έτσι. Και σε πληροφορώ ότι δεν προλαβαίνουμε να σηκωθούμε από την καρέκλα μας και βρίσκαμε αυτό που ζητούσαμε. Τώρα. Έχει δύο δυσκολίες αυτό το ξόρκι. Δεν θα κάτσω τελευταία στιγμή να σκεφτώ τι θέλω. Κάθομαι και γράφω λεπτομερώς λίγα πράγματα και σταράτα για να της τα πω. Για να συγκεντρωθώ να της τα πω. Και ουσιαστικά πράγματα. Δηλαδή: να μην είναι κανένας μαμάκιας, να μην έχει τίποτα ψυχασθένειες, να είναι ένα καλό παιδί που να θέλει να κάνει γάμο, οικογένεια και παιδιά. Αυτή ήταν η πρώτη δυσκολία. Λίγα λόγια. Και το δεύτερο; Την ώρα που λέγαμε τα λόγια, Χριστίνα κλαίγαμε με λυγμούς. Χτυπούσαν τα φυλλοκάρδια μας. Το νιώθαμε αυτό το πράγμα. Η θεία μου έλεγε: πες τα μαγικά λόγια, κάντο και άστο. Και θα σου έρθει. Γιατί τα πάντα ρει. Όλα είναι κύκλοι. Όσο βάζει ψυχή, τόσο πιο εύκολα. σας ζάλισα πρωί-πρωί.
Η μαγεία έχει. Τα μαγικά λόγια δηλαδή, η επικοινωνία με τούτον εδώ τον βλάκα. Έχει έναν κανόνα. Θέλω, πρέπει και μπορώ.
Γι’ αυτό όταν έβγαλα στη φόρα τα μαγικά, γιατί κάποια στιγμή σκέφτηκα γιατί να είμαστε μονοφαγούδες; Υπάρχουν και κορίτσια που υποφέρουν. Γιατί να μην πουν τα μαγικά λόγια και να έχουν το θεμιτό τους αποτέλεσμα; Κι έβγαλα το πρώτο βιβλίο μαγείας με τα ξόρκια, το βιβλίο μαγείας 1 και τον Ανταρτικό κύκλο.
. Όταν μπορέσεις να μιλήσεις μαζί του (εννοώντας τον νου) σου κάνει ό,τι θες.
Όταν λέω τα χαρτιά σε κάποιον, πιάνω τον σφυγμό, μπαίνω μέσα στο αίμα της, αναπνέω όπως αναπνέει, γιατί η ψυχή της έχει προαποφασίσει τι εμπειρίες θέλει να πάρει.
Μ. Μεϊμαρίδη Ας αφήσω το ψυχολογικό και ας πάω στο μεταφυσικό. Η θεία μου αυτό το έλεγε ο αντροδιώχτης. Οκ; Και υπήρχε ένα ξόρκι με τα κατάλληλα λόγια -θα σας πω και το μυστικό- να επικοινωνήσει αυτό το ασυνείδητο του παιδιού σας με το συνειδητό προκειμένου να απαλείψει αυτό το τραύμα που έχει, ότι εγώ συνεχώς θέλω να υποφέρω. Και τότε θα βρει έναν άντρα σας το υπογράφω. Και ας είναι 37.
Θα πάρετε στο γραφείο μου, θα μιλήσετε με τον Γιώργο και θα σας δώσει τα λόγια για τον αντροδιώχτη. Και σου υπογράφω ότι θα βρείτε άντρα. Στο υπογράφω αυτό. Αρκεί να τα κάνει από την ψυχή της.
Το 99% των κοριτσιών είναι σε αυτές τις ηλικίες και θέλουν να βρουν -γιατί είναι οι ορμόνες από πίσω- άντρα χθες και να τεκνοποιήσουνε προχθές. Και δεν βρίσκουνε βέβαια. Εντάξει; Γι αυτό το ξόρκι το άστρο της αγάπης δίνει και παίρνει.
Το ξόρκι της πεθεράς με το κρεμμύδι το ξέρεις; Πας σε έναν μανάβη και παίρνεις ένα κρεμμύδι που έχει ένα μικρό κρεμμυδάκι, το χωρίζεις αυτό και φτιάχνεις μια πίτα, την κρεμμυδόπιτα... Λες τα μαγικά λόγια... Και τον ταΐζεις. Και αυτό έλεγε η θεία μου χωρίζει τη μάνα από το γιο.
Οι γυναίκες επιλέγουν. Άρα πιστεύω ότι όταν έρθει η ώρα και η ίδια όντως επιθυμήσει, ας κάνει το αστέρι της αγάπης. Μα τω θεώ πιστέψτε με.
Χ. Λαμπίρη Ό,τι συζητάμε εδώ κυρία Κατερίνα μου εκεί καταλήγουμε. Στο αστέρι της αγάπης. Σας ευχαριστώ πάρα, πάρα πολύ για την επικοινωνία. Το τρέχω λίγο για να προλάβω λίγο και να την δω την κυρία Μεϊμαρίδη. Έχει γίνει πανικός. Τι να σας κάνω παιδιά. Έπρεπε από την αρχή να ανοίξουμε τις γραμμές. Ερώτηση. Την έκανα και εκτός, θέλω όμως να την πούμε και στον αέρα.
Κατά τη διάρκεια που η καλεσμένη της εκπομπής απαντούσε σε ερωτήσεις τηλεθεατών προβλήθηκαν στο κάτω μέρος της οθόνης οι εξής τίτλοι:
- «ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΓΙΑ ΝΑ ΒΡΕΙ ΑΝΤΡΑ Η 37ΧΡΟΝΗ ΚΟΡΗ ΜΟΥ»
- «ΠΩΣ ΘΑ ΞΑΝΑΒΡΕΙ Η 48ΧΡΟΝΗ ΚΟΡΗ ΜΟΥ ΑΝΤΡΑ, ΗΤΑΝ ΠΑΝΤΡΕΜΕΝΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣΕ»
- «ΕΙΜΑΙ 57 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΩ ΠΑΝΤΡΕΥΤΕΙ ΑΚΟΜΑ, ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ;».
Λίγο πριν την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου τμήματος της εκπομπής και με αφορμή την παρέμβαση μίας τηλεθεάτριας η οποία αμφισβήτησε τα λεγόμενα της καλεσμένης δηλώνοντας χαρακτηριστικά «πόσος κοσμάκης παίρνει την κα Μάρα να
τους λύσει τα προβλήματα Αυτά τα πράγματα δεν υπάρχουν», η παρουσιάστρια
ανέφερε ότι «Η κυρία Μεϊμαρίδη δεν ήρθε εδώ να λύσει το πρόβλημα κανενός. Η κυρία Μεϊμαρίδη είναι καλεσμένη της εκπομπής. Εγώ είπα από τον κόσμο εάν έχουνε κάποια ερώτηση να θέσουν στην κυρία Μεϊμαρίδη ευχαρίστως να το κάνουν. Εγώ δεν συνηθίζω να βγάζω τηλεφωνικές γραμμές για κανέναν λόγο. Δεν λύνει ούτε προβλήματα, ούτε βρίσκει συζύγους, συντρόφους, ούτε επιστρέφει, ούτε χαρίζει τη μακροζωία... Ούτε τίποτα. Μην τα μπερδεύουμε και μην τα έχουμε στο μυαλό μας όπως-όπως». Παρολ’ αυτά μόλις προηγουμένως η παρουσιάστρια είχε δηλώσει ότι έπρεπε να είχε ανοίξει τις γραμμές νωρίτερα.
Επίσης, κατά τη διάρκεια μετάδοσης του επίμαχου αποσπάσματος της εκπομπής προβλήθηκαν στο κάτω μέρος της οθόνης οι εξής λεζάντες:
ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΑΡΑΣ ΜΕΙΜΕΡΙΔΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΑΓΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ
«ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΙΝΑΙ ΖΩΝΤΑΝΟ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙ»
ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ «ΔΕΧΕΤΑΙ ΕΠΙΘΕΣΗ» ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΥΣ «ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΤΩΝ ΜΑΓΙΣΣΩΝ ΜΟΥ ΤΟΥΣ ΜΑΘΑΙΝΩ ΜΑΓΙΚΑ ΛΟΓΙΑ»
ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΤΕΛΕΙΟ ΚΟΜΠΙΟΥΤΕΡ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ
«ΤΑ ΞΟΡΚΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΓΙΚΑ ΜΙΛΑΝΕ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙ ΤΟ ΜΥΑΛΟ»
«ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ ΠΛΟΥΣΙΟΙ»
ΤΟ ΞΟΡΚΙ ΓΙΑ ΝΑ ΒΡΕΙΣ ΤΟΝ ΙΔΑΝΙΚΟ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΝΑ ΖΗΣΕΙΣ ΤΗ ΖΩΗ ΠΟΥ ΘΕΛΕΙΣ «ΜΕΓΑΛΩΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΓΙΣΣΩΝ»
«ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΟΥ ΚΑΘΕ ΠΡΩΙ ΛΕΓΑΜΕ ΤΟΝ ΚΑΦΕ»
«ΕΙΧΑ ΤΡΕΙΣ ΑΝΤΡΕΣ, ΕΝΑΝ ΑΡΡΑΒΩΝΙΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΕΝΑΝ ΣΥΝΤΡΟΦΟ»
«ΟΤΑΝ ΕΒΓΑΛΑ ΣΤΗ ΦΟΡΑ ΤΑ ΜΑΓΙΚΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΟΥ Η ΜΑΝΑ ΜΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΝΑ ΜΟΥ ΜΙΛΑΕΙ»
«Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΔΟΝΗΣΗ»
«ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ»
«Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ»
«ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΞΟΡΚΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΘΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΡΕΜΜΥΔΙ»
«ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΩ ΚΑΙ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΕΤΟΙΜΑΖΩ ΕΝΑ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΟ ΒΒΛΙΟ»
Β. Ως προς τον σεβασμό του Συντάγματος και των θεσμών Η καλεσμένη της εκπομπής ανέφερε ενδεικτικά τα εξής:
Μ. Μεϊμαρίδη Όχι. Γιατί και αυτή στην ίδια δόνηση κινείται. Σε θυμιάζει, για να έχεις τις μυρωδιές, σου δίνει βίους αγίων για να έχεις τις εικόνες και σου λέει τα μαγικά λόγια, όμως διηγείται την ιστορία ενός που λεγόταν Ιησούς... Α! Αυτό δεν σου το είπα. Μια φορά καθόμουν σε ένα τραπέζι, ήταν δώδεκα άτομα και τους ρώτησα. Μιας και τρώμε εδώ άγνωστοι μεταξύ μας, ποιος είναι θρησκόληπτος μην πω καμιά πατάτα; Από τα τριάντα μου χρόνια, δηλαδή μόλις γέννησα την κόρη μου, μέχρι σήμερα διαβάζω για το Χριστολογικό. Είχα λυσσάξει να βρω την ιστορικότητα του Ιησού. Αν πράγματι υπήρχε κάποιος που λεγόταν Ιησούς. Διότι ο Ιησούς λείπει από τα ιστορικά κείμενα. Όπως λείπει και ο Αβραάμ, όπως λείπει και ο Δαυίδ. Όπως λείπει και ο Σολομών. Όπως λείπει και απόστολος Παύλος. Πουθενά. Ανοίξτε όλα τα ιστορικά. Και έχουμε ιστορικά. Γιατί η Ρώμη τότε, τον 1ο αιώνα, γράφανε όλοι αυτοί. Ο Τάκιτος, Ο Σουητώνιος, ο Φλάβιος Ιώσηπος, γράφανε. Δεν αναφέρουν πουθενά για κανέναν από αυτούς. Και είχα λυσσάξει λοιπόν να βρω, εάν πράγματι είναι ένα ιστορικό πρόσωπο ή αν είναι μυθικό πρόσωπο σαν τον Ηρακλή. Σήμερα, οι άνθρωποι που ασχολούνται με το Χριστολογικό, ο Τζόζεφ Άτβιλ, ο Ραλφ Έλις και τα λοιπά χωρίζονται στα δύο. Ο ένας λέει, ο Άτβιλ ότι τα Ευαγγέλια γράφτηκαν από τη Ρώμη, αυτό είναι σίγουρο. Και γιατί τα έγραψε τα Ευαγγέλια η Ρώμη; Διότι είχε βαρεθεί να πολεμάει τους Ιουδαίους και φώναξε τον Φλάβιο Ιώσηπο και του είπε: Τι θέλουν αυτοί εκεί κάτω και πηγαίνουμε όλες οι λεγεώνες και πολεμάμε; Α! Λέει, αυτοί περιμένουν έναν Μεσσία. Ε, δώσ’ τους έναν να τελειώνουμε. Αλλά πρόσεχε. Φιλειρηνικό. Να τον βαράει ο Ρωμαίος από το ένα μάγουλο και αυτός να γυρίζει και το άλλο.
Χ. Λαμπίρη Τώρα. Θα καταρρίψουμε όλη τη θρησκεία έτσι. Ωραία.
Μ. Μεϊμαρίδη Δεν καταρρίπτω τίποτα. Σου λέω τι ήταν το δικό μου πόρισμα. Και βρήκα ποιος ήταν ο αληθινός Ιησούς. Αυτό σε άλλη εκπομπή.
Μέλος του πάνελ Εσείς πιστεύετε; Πιστεύετε κάπου;
Χ. Λαμπίρη Εσύ τι πιστεύεις;
Μ. Μεϊμαρίδη Πιστεύω ότι όλα είναι μία ενέργεια.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Α. Ως προς τη μετάδοση εκπομπών που εκμεταλλεύονται τις δεισιδαιμονίες
Η παράλογη πίστη σε υπερφυσικές και μυστηριώδεις δυνάμεις, καθώς και κάθε αντίληψη ή πράξη χαρακτηριστική της παραπάνω πίστης (μάγια, ξόρκια, φόβοι για πράγματα που υποτίθεται ότι φέρνουν κακοτυχία, φαντάσματα κ.τ.ο.) συνιστούν δεισιδαιμονίες. Η καλεσμένη της εκπομπής έλεγε ότι πίστευε σε υπερφυσικές, μαγικές δυνάμεις και με συγκεκριμένες πράξεις (μάγια, ξόρκια κ.ά.) υποσχόταν στο κοινό και τους τηλεθεατές ότι μπορούσαν να πετύχουν τους στόχους και να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους. Η άσκηση της δραστηριότητας της μαντείας δεν αποτελεί μεν παράνομη επαγγελματική δραστηριότητα, αλλά απαγορεύεται η μετάδοση από την τηλεόραση εκπομπών που εκμεταλλεύονται τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις. Επομένως, η αναλυτική παρουσίαση κατά τη μετάδοση της εκπομπής συγκεκριμένων μαγικών με ξόρκια που δηλωνόταν ότι εξασφάλιζαν την εκπλήρωση των επιθυμιών του κοινού και η δημιουργία πεποίθησης στους τηλεθεατές περί επίλυσης προβλημάτων ή δυσκολιών που αντιμετώπιζαν στη ζωή τους με τις συμβουλές που τούς παρείχε η καλεσμένη της εκπομπής συνιστούσε δυνητικώς εκμετάλλευση των δεισιδαιμονιών και των προλήψεων ανθρώπων που ενδεχομένως είχαν ροπή προς τον ανορθολογισμό.
Ενόψει όλων των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι η εγκαλούμενη εταιρεία τέλεσε (εκ προθέσεως) την διοικητική παράβαση της μετάδοσης εκπομπών που εκμεταλλεύονται δεισιδαιμονίες, για την οποία πρέπει να της επιβληθεί διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία), κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
Β. Ως προς τον σεβασμό του Συντάγματος και των θεσμών
Δυνάμει της ανωτέρω υπό Ι 6 νομολογίας του ΕΔΔΑ επιτρέπεται στο πλαίσιο άσκησης της ελευθερίας της έκφρασης η άσκηση κριτικής και η διατύπωση απόψεων για θρησκεύματα, δόγματα και ιστορικά θρησκευτικά και μη γεγονότα, ακόμα και αν αυτή έχει αυστηρό ή πολεμικό χαρακτήρα, εφόσον δεν καταλήγει σε βάναυση, απρόκλητη προσβολή, ύβρη, ή χυδαιότητα. Από την παρουσίαση των συγκεκριμένων θέσεων της καλεσμένης της εκπομπής μπορεί να υπήρξε ενόχληση κάποιων τηλεθεατών, αλλά οι συγκεκριμένες απόψεις δεν περιείχαν ύβρη, μίσος, χυδαίο λόγο, προσβολή ή επίθεση. Οι συγκεκριμένες απόψεις εκδήλωναν μία αντίθεση, μία απόρριψη της χριστιανικής πίστης και θα μπορούσαν ενδεχομένως να χαρακτηριστούν ως προκλητικές ή ακραίες σε σχέση με την πολιτική ορθότητα ή τις απόψεις που πλειοψηφούν και κυριαρχούν τη δεδομένη στιγμή στην ελληνική κοινωνία ή που ενδεχομένως να μπορούσαν και να σοκάρουν. Κρίνοντας, όμως, συνολικά το περιεχόμενο των απόψεων της καλεσμένης της εκπομπής και τον τρόπο που αυτές παρουσιάστηκαν στο κοινό, εκτιμάται ότι δεν χαρακτηρίζονταν από υβριστική διάθεση και ότι δεν στοιχειοθετούσαν το αδίκημα που αποδόθηκε στην εγκαλουμένη.
Ως εκ τούτου κρίνεται ότι η εγκαλουμένη πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
i. Δέχεται ομόφωνα ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία ως προς την υποχρέωση σεβασμού του Συντάγματος και των θεσμών, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
ii. Δέχεται ομόφωνα ότι η εγκαλουμένη παραβίασε - εκ προθέσεως - τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία ως προς την μετάδοση εκπομπών που εκμεταλλεύονται δεισιδαιμονίες.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΑΕ, ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού OPEN BEYOND, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ Α.Ε., που εδρεύει στο Κορωπί Αττικής, στο 2ο χιλιόμετρο Λεωφ. Παιανίας - Μαρκοπούλου, με ΑΦΜ 094249653, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Αθηνών.
2. Του Νικόλαου Αργυρού του Χρήστου, με ΑΦΜ 070939830, Δ.Ο.Υ. Αμαρουσίου, ως νομίμου εκπροσώπου.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 21η Ιουνίου 2022 και δημοσιεύτηκε την 20η Σεπτεμβρίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΒΑΡΒΑΡΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 141/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 20η Σεπτεμβρίου 2022
