Διαβάστε την Απόφαση 25/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 13.12.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο ΒΗΜΑ TV, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε., αναφορικά:
(α) με μετάδοση ατεκμηρίωτων πληροφοριών και
(β) με χρήση απρεπούς λόγου, κατά την εκπομπή με τίτλο «ΒΗΜΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ» την 15.5.2018. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από τις με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 2847/17.5.2018 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε ο φάκελος με αριθμό 266/26.7.2018, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Ροδόπη Μπιλιαρδή και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά. Στη συνέχεια, η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 315/ΕΣ/8.4.2020 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης και η Ειδική Επιστήμων την με αριθμό πρωτοκόλλου 355/ΕΣ/27.4.2020 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας, παρέστη ο δικηγόρος του σταθμού Νικόλαος Σιούλας. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο, ο Δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να του παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 14.1.2022 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 125/12.1.2022 υπόμνημά του.
Την 21.2.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλείό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και άκουσε την Εισηγήτρια:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων.
2. Το άρθρο 5 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003 ορίζει: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό».
3. Το άρθρο 2 παρ. 3 του Π.Δ. 77/2003 ορίζει: «Το Σύνταγμα και η εν γένει έννομη τάξη της χώρας πρέπει να παραμένουν σεβαστά ακόμη και όταν ασκείται κριτική σε συγκεκριμένους νόμους ή θεσμούς».
4. Η υποχρέωση ευπρεπούς εκφοράς λόγου κατά τη μετάδοση ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών προκύπτει από το άρθρο 2 παρ. 4 εδ. α του Π.Δ. 77/2003, το οποίο ορίζει: «Η τήρηση των γενικά παραδεκτών κανόνων που αφορούν στην ορθή, ευπρεπή και καλαίσθητη γλωσσική διατύπωση και εκφορά λόγου είναι απαραίτητη».
5. Τα δικαιώματα της ελεύθερης έκφρασης των στοχασμών και της πληροφόρησης δεν απαλλάσσουν τους τηλεοπτικούς σταθμούς από την τήρηση των επιταγών του σεβασμού της αξίας του ανθρώπου, της ευπρέπειας και της ποιοτικής στάθμης των εκπομπών (ΣτΕ 1927/2012, 3985/2013 και 4157/2014).
6. Οι προαναφερθείσες διατάξεις θεσπίζουν υποχρέωση όλων των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών (ιδιωτικών και κρατικών) για διαφύλαξη της ποιότητας της ελληνικής γλώσσας στο πλαίσιο μετάδοσης των εκπομπών τους, ανεξαρτήτως της κατηγορίας στην οποία υπάγεται η κάθε εκπομπή. Η τήρηση των υποχρεώσεων αυτών δικαιολογείται και στο πλαίσιο εκπλήρωσης του γενικότερου στόχου και αποστολής της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου που θεμελιώνεται στο άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος και είναι η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και η προαγωγή του πολιτισμού.
7. Ο ζωντανός χαρακτήρας μίας εκπομπής που μεταδίδεται απευθείας αφαιρεί την δυνατότητα από τον δημοσιογράφο - συντονιστή της εκπομπής να αποσύρει επί τόπου χαρακτηρισμούς ή προφορικές δηλώσεις που έγιναν από τρίτο πρόσωπο που μετέχει στην εκπομπή, γι αυτό και η ευθύνη του δημοσιογράφου-συντονιστή της εκπομπής δεν συμπίπτει με εκείνη του προσώπου, το οποίο εκφράστηκε με λέξεις ενδεχομένως πολεμικές, υβριστικές ή συκοφαντικές. (πρβλ. ΕΔΔΑ υπόθεση Λιοναράκη κατά Ελλάδας της 5.7.2007 και ΕΔΔΑ Gunduz v. Turquie, § 49). Όμως, κάθε τηλεοπτικός σταθμός οφείλει, ενόψει της συνταγματικής επιταγής περί της ποιοτικής στάθμης των εκπομπών, να διαθέτει τους αναγκαίους μηχανισμούς για την διακοπή μίας εκπομπής, σε περίπτωση που παρουσιαζόμενο σ’ αυτήν πρόσωπο εκτρέπεται επιμόνως (πρβλ. ΣτΕ 4067/2008 και ΣτΕ 4788/2012).
8. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Η εκπομπή «ΒΗΜΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ» αποτελεί μία δημοσιογραφική εκπομπή, δηλαδή εκπομπή λόγου με ενημερωτικό χαρακτήρα σύμφωνα και με τον ορισμό που δίδεται στο άρθρο 1 εδ. β του Π.Δ. 77/2003, η οποία παρουσιάζει και σχολιάζει πρόσωπα και γεγονότα της πολιτικής κυρίως επικαιρότητας. Παρουσιάστρια της εκπομπής είναι η δημοσιογράφος Βίλιαν Στασινού και καλεσμένος της εκπομπής ο δημοσιογράφος Γιώργος Τζιαφάς.
Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, που μεταδόθηκε σε απευθείας μετάδοση (ζωντανά), αναφέρθηκαν τα εξής:
Β. Στασινού: .. .κάποιοι άλλοι χαλάνε την πιάτσα Κουλάρετε, όμως.
Γ. Τζιαφάς: ... κόμματα εκτροφεία που μοιράζουν θέσεις τους κατσαπλιάδες
που μας κυβερνούν οι αλητάμπουρες που κυβερνούν, οι πολιτικοί αλητάμπουρες
έχουν δημιουργήσει έναν πλασματικό και, θα έλεγα, παρανοϊκό, υπό την έννοια ότι οφείλεται σε αίμα φορολογούμενων μαξιλάρι πλεονάσματος 20 δις. Το μαξιλάρι αυτό, θα’ λεγα, του αιματηρού πλεονάσματος, δίνει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση των κατσαπλιάδων ..
Β. Στασινού (για τα νοσοκομεία): .παρά τάχα δωρεάν και στον τόπο τα βιολιά! Και μετά έλα λίγο το απόγευμα να σε δω γιατί δεν προλαβαίνω τώρα, για να του σκάσεις την πενηνταρού έπιασαν τις καρέκλες, ίδρωσαν από κάτω.
Γ. Τζιαφάς (για την κυβέρνηση): .. γιατί είναι τοποθετημένοι από ένα γκουβέρνο, το οποίο είναι προφανώς ανίκανο και ανάλγητο στη διαχρωματική του διάσταση. Να προσφεύγουν λοιπόν, ακόμη και στις αρχές τις δικαστικές. Τσουπ! Μια μηνυσάρα! ... Μια μηνυσάρα! .... Αλλά μια μήνυση ταλαιπωρεί
Γ. Τζιαφάς (για τα κόμματα): ... δεν ντρέπονται σε αυτά τα χρεοκοπημένα, άχρηστα, κατ’ εμέ, κόμματα, άχρηστα να βάζουν όριο πληρωμής στους ψηφοφόρους, για να παν’ να ψηφίσουν;
Γ. Τζιαφάς (για τα νοσοκομεία και τα δικαστήρια): Χαβαλέ στο νοσοκομείο! Χαβαλέ στο δικαστήριο! Εκεί να δείτε χαβαλέ! Στις αίθουσες του δικαστηρίου, οι υπάλληλοι
οι διοικητικοί είναι για μπάτσες Για να .... Πας στο Μέγαρο και λες, τι είναι εδώ;
Παιδική χαρά; ..Οι οποίες περισσότερο ταιριάζουν για κονσομασιόν, δηλαδή πάνε εκεί για κονσομασιόν.. Πήγαινε, κυρά μου, όμορφα! Πήγαινε σωστά, όχι για
κονσομασιόν! και όποιος θέλει κάνει ό,τι γουστάρει! Δεν φτάνει, πρόσεξε!
Δηλαδή, άμα κουβαλήσω μια τσάντα με εκρηκτικά..
Β. Στασινού (για τα δικαστήρια): Δεν θα σε πάρει μυρωδιά κανείς.
Γ. Τζιαφάς (για τα δικαστήρια): .. Δεν θα σε πάρει. Τους πας καροτσάκι μέχρι το
Μέτσοβο δεν είμαι μισογύνης, εσείς κυρία μου, όχι εσείς προσωπικώς, κάνετε
κονσομασιόν εδώ πάνε, λες και πάνε σε πασαρέλα. Τι να κάνεις εδώ; Εδώ, στην
πασαρέλα τι; Έτσι;
Γ. Τζιαφάς (για το κράτος): το κράτος είναι αφερέγγυο .. Όσον αφορά τους
αρχαιολογικούς χώρους, έχουν περάσει στα χέρια κάτι απίθανων δήθεν αρχαιοφυλάκων, δε λεν πως διορίστηκαν οι περισσότεροι στα Γιάννενα, ονόματα, ονόματα!
Γ. Τζιαφάς (για τους πολίτες - ψηφοφόρους): Πώς διορίστηκαν όλοι, πώς έγιναν; Πώς έγιναν μάγκες και στο τέλος κλειδώνουν τα μαγαζιά, γιατί λέει, στο τέλος, εμείς θέλουμε χρήματα. Ρε ρεμάλι, πριν ζητήσεις κάτι να διοριστείς, δεν είχες αιτήματα.
Β. Στασινού (για τα σχολεία): Ούτε τα σχολεία να μπορούν να είναι ξέφραγα αμπέλια, να μην υπάρχει ούτε σεβασμός..
Γ. Τζιαφάς (για την Κυβέρνηση): (μιλώντας αρχικά για το μέρισμα) Τα κλέψαν, στην ουσία, τα κλέψαν! Απ’ αυτούς που δουλεύουν, έκλεψαν από αυτούς που δουλεύουν το μαξιλάρι που θα το κάνουν χαρτοπόλεμο, θα το κάνουν, δηλαδή, ψήφους.
Γ. Τζιαφάς (για τον Καραμανλή): Ο Καραμανλής πάει περιοδεία. Αλήθεια ο μπουμπούκος γιατί πάει περιοδεία; Τέλος πάντων, ο Βούδας, να μην πω μπουμπούκος. Τι πάει στη Θράκη; Να βγάλει το Στυλιανίδη ξανά βουλευτή; Τι πάει να κάνει, τι, αυτός δηλαδή τι; Σαν τι; Τι; Τέως πρωθυπουργός συνταξιούχος είναι.
Γ. Τζιαφάς (για τα κόμματα και τους ψηφοφόρους): .. οι βολεμένοι σε θέσεις, σε
γραφεία θα ήταν «μακάκες» να γίνουν αλιείς Μα όταν τον άλλο τον βάζεις στην
Εφορία με ενάμισι χιλιάρικο, τον βάζεις στο Δήμο, είναι «μακάκας» να πάει να ανακατεύεται με βάρκες και με ψάρια;
Γ. Τζιαφάς (για την Κυβέρνηση): Γιατί αυτοί οι λακέδες απάνω, δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Δεν ξέρουν τι τους γίνεται!
Β. Στασινού (για την Κυβέρνηση και το ΣΔΟΕ): Μόνο αυτό έχουν διαλύσει; Ό,τι καλό υπήρχε, το διέλυσαν.
Β. Στασινού (για τους γιατρούς): Χαλάει την πιάτσα! Χαλάει την πιάτσα, ε; Χάλασε την πιάτσα. Ο έντιμος είναι αυτός που χαλάει την πιάτσα. Καταλάβατε πού καταντήσαμε; Ο τίμιος να χαλάει την πιάτσα! .... Αλλά η ρεμαλαρία θέλει να σε κάνει ρεμάλι. Κατάλαβες; Η ρεμαλαρία!
Γ. Τζιαφάς: ... ο κερατάς.
Β. Στασινού (για τον Σφακιανάκη): Τον έφαγαν μπαμπέσικα! Αυτούς τους τρώνε στη στροφή, κατάλαβες, αγαπημένη μου; ... σε τρώνε μπαμπέσικα.
Γ. Τζιαφάς (για τους πολιτικούς): .. οι αλογομούρηδες οι πολιτικοί, αλογομούρηδες .... Αυτοί οι τενεκέδες οι ξεγάνωτοι. Οι περισσότεροι δηλαδή.
Γ. Τζιαφάς (για την Νέα Δημοκρατία): Αυτοί είναι ρεμάλια.
Γ. Τζιαφάς (για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες): είναι το κόψε μάπα, βγάλε
συμπέρασμα!
Β. Στασινού: Μην τα πάρει κανένας στην κράνα! Και οι περιττές, το κατσό, έξω! Οκτάωρο! Ακούς εκεί; Το οκτάωρο πολλές φορές το κάνουμε πεντάωρο. Μην καεί η μπριζόλα στο τηγάνι!
Γ. Τζιαφάς (για τον τρόπο έκφρασής του): Και δεν μπορούμε, εν προκειμένω, αναφέρομαι στη σκληράδα που εκπέμπουν καμιά φορά οι φράσεις και οι απόψεις μου, ότι δεν υπάρχει τρόπος, αν είμαστε σοβαροί και σεβόμεθα εμάς, τον εαυτό μας και μετά εσάς, να περιγράψουμε με όμορφα λόγια, άσχημα πράγματα.
Γ. Τζιαφάς (για τους πολιτικούς): .... Κι όσο για τον Πούτιν, ξέρεις γιατί είναι καλός ο Πούτιν; Γιατί προέρχεται από την Κα Γκε Μπε. Δεν είναι πολιτικός. Άμα ήταν πολιτικός, θα είχε τα ίδια μούτρα μ’ αυτά τα ρεμάλια τα δικά μας.
Β. Στασινού: Όχι, τέτοιες μαγκίτσες.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Υπό τα εκτεθέντα, κρίνεται ότι δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα της μετάδοσης ατεκμηρίωτων γεγονότων διότι, ανεξάρτητα από την οξύτητα των διατυπώσεων, αυτές συνιστούσαν κριτική για τους πολιτικούς, για το κυβερνητικό έργο και για τον τρόπο λειτουργίας των νοσοκομείων, των δικαστηρίων και των σχολείων της Χώρας, και έγιναν στο πλαίσιο άσκησης της ελευθερίας της έκφρασης. Επομένως, η εγκαλουμένη πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας.
Αντιθέτως, κρίνεται ότι, υπό τα εκτεθέντα ετελέσθη - εκ προθέσεως - το αδίκημα της χρήσης απρεπούς λόγου από την προστηθείσα παρουσιάστρια της εκπομπής και τον καλεσμένο συνομιλητή της.
Ενόψει των ανωτέρω, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου. Δύο (2) μέλη έκριναν ότι επιβλητέα κύρωση ήταν εκείνη της συστάσεως.
Με βάση δε τη βαρύτητα της παραβάσεως και την περιφερειακή εμβέλεια του εν λόγω σταθμού, κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των 15.000 ευρώ. Ειδικότερα: Τέσσερα (4) μέλη έκριναν ότι το πρόστιμο έπρεπε να ανέρχεται στο ποσό των 20.000 χιλιάδων ευρώ, δύο (2) δε μέλη έκριναν ως επιβλητέο πρόστιμο εκείνο των 15.000 ευρώ, ενώ επίσης δύο (2) μέλη έκριναν επιβλητέα την (επιεικέστερη) κύρωση της συστάσεως. Ενόψει δε του ότι μεταξύ των τελευταίων ήταν και ο Πρόεδρος, επιβλητέα κατά νόμον κύρωση είναι εκείνη των 15.000 ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη από το αδίκημα της μετάδοσης ατεκμηρίωτων γεγονότων, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε - εκ προθέσεως - τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία ως προς υποχρέωση να μην χρησιμοποιεί απρεπή λόγο, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε., ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού ΒΗΜΑ TV, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ TV ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ που εδρεύει στα Ιωάννινα με ΑΦΜ 094477729, Δ.Ο.Υ. Β' ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
2. Του Λέφα Αλεξίου του Κωνσταντίνου ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας, με ΑΦΜ. 055652134 Δ.Ο.Υ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 21η Φεβρουαρίου 2022 και δημοσιεύτηκε την 11η Απριλίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 25/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ (ΕΣΡ) - 11η Απριλίου 2022
