Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 28/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 4.10.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο και Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο MAD TV Ν. Αττικής, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία SOLAR ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Α.Ε. - MAD TV (Π.Ε.), αναφορικά με διατάξεις περί προστασίας ανηλίκων και σήμανσης εκπομπών κατά τη μετάδοση του βίντεο κλιπ του μουσικού τραγουδιού με τίτλο «VOODOO» την 15.2.2021, μεταξύ 9.42 και 9.44 και μεταξύ 11.12 και 11.15. Επίσης, αναφορικά με διατάξεις περί σήμανσης εκπομπών κατά την 24ωρη μετάδοση του προγράμματος της 15.2.2021 και τη μετάδοση του προγράμματος από 7.5.2021 έως και 11.5.2021, μεταξύ 07.00 και 22.00. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 723/15.2.2021 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 180/24.5.2021, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Κατερίνα Κοντοπούλου, στον ειδικό επιστήμονα Κωνσταντίνο Αποστολά και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά. Στη συνέχεια, η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 408/ΕΣ/27.5.2021 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης, ο Ειδικός Επιστήμων το με αριθμό πρωτοκόλλου 352/ΕΣ/13.5.2021 σημείωμά του και η Ειδική Επιστήμων την με αριθμό πρωτοκόλλου 422/ΕΣ/4.6.2021 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας παρέστη ο υπεύθυνος προγράμματος του σταθμού Νικόλαος Μυλωνάς. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός δήλωσε ότι δεν επιθυμεί να καταθέσει στη Γραμματεία έγγραφο υπόμνημα.
Την 21.2.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Ευαγγελία Μήτρου, η οποία είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το θέμα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων.
2. Τα άρθρα 15 παρ. 2 και 21 παρ. 1 του Συντάγματος θεσπίζουν υποχρέωση προστασίας της παιδικής ηλικίας και της νεότητας.
3. Σε εφαρμογή των πιο πάνω διατάξεων θεσπίζεται υποχρέωση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, κατά τη μετάδοση των εκπομπών τους, για προστασία των ανηλίκων: i) Στο άρθρο 26 παρ. 4 του Π.Δ. 109/2010, σύμφωνα με το οποίο «οι τηλεοπτικοί οργανισμοί ελεύθερης λήψης οφείλουν να μη μεταδίδουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ιδίως προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές υπερβολικής βίας».
ii) Στο άρθρο 9 παρ. 1 και 3 του Κανονισμού 2/1991 του ΕΣΡ, σύμφωνα με το οποίο: «Η παρουσίαση οποιασδήποτε μη ειδησεογραφικής εκπομπής πρέπει να σταθμίζει την αρνητική επιρροή που μπορεί η εκπομπή να ασκήσει στους ανηλίκους αν προβληθεί σε χρόνο που συνηθίζουν να παρακολουθούν ανήλικοι... οι εκπομπές δεν πρέπει να περιλαμβάνουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ειδικότερα προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές άσκοπης βίας. Η διάταξη αυτή ισχύει και για τα προγράμματα που ενδέχεται να βλάψουν τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων, εκτός αν εξασφαλίζεται με επιλογή της κατάλληλης ώρας εκπομπής ή με άλλα τεχνικής φύσεως μέσα ότι στην περιοχή μεταδόσεως οι ανήλικοι δεν παρακολουθούν κατά κανόνα τις εκπομπές αυτές».
4. Η υποχρέωση των τηλεοπτικών σταθμών για σήμανση των εκπομπών τους προκύπτει από τις διατάξεις των άρθρων: i) 26 παρ. 5 εδ. α του Π.Δ. 109/2010, το οποίο ορίζει: «Όλα τα τηλεοπτικά προγράμματα (εκτός των διαφημιστικών μηνυμάτων και των μηνυμάτων τηλεπώλησης) κατατάσσονται σε κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό της δυσμενούς επίδρασης που μπορεί να έχει το περιεχόμενο τους στην προσωπικότητα και στην εν γένει ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων. Σε κάθε κατηγορία αντιστοιχεί ένα ειδικό σύμβολο ή ηχητικό σήμα, το οποίο μεταδίδεται επί της οθόνης σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος ή σε καθορισμένο τμήμα αυτής». ii) 1 της ΥΑ 106/12.6.2019, το οποίο ορίζει: «Όλα τα τηλεοπτικά προγράμματα εκτός των διαφημιστικών μηνυμάτων (τηλεοπτικών διαφημίσεων) και των μηνυμάτων τηλεπώλησης, όπως αυτά ορίζονται στις περ. θ και ιβ του άρθρου 2 του π.δ. 109/2010 αντίστοιχα, κατατάσσονται σε πέντε (5) κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό δυσμενούς επίδρασης που μπορεί να έχει το περιεχόμενό τους στην προσωπικότητα και στην εν γένει σωματική, ηθική, πνευματική και ψυχική ανάπτυξη των ανηλίκων (προσώπων ηλικίας έως 18 ετών)».
5. Το άρθρο 26 παρ. 7 εδ. γ του Π.Δ. 109/2010 ορίζει: «Η σήμανση κάθε προγράμματος συναρτάται άμεσα με το περιεχόμενό του και την ώρα μετάδοσής του».
6. Το άρθρο 2 παρ. 1 εδ. β της ΥΑ 106/12.6.2019 ορίζει: «Βασικό κριτήριο για την επιλογή της προσήκουσας σήμανσης αποτελεί η ύπαρξη αντιστοιχίας μεταξύ περιεχομένου προγράμματος και ώρας μετάδοσης του, σε συνδυασμό με την πιθανή παρακολούθηση αυτού από ανηλίκους».
7. Η υποχρέωση των τηλεοπτικών σταθμών για επιλογή της προσήκουσας σήμανσης των μεταδιδόμενων από αυτούς εκπομπών προκύπτει και από το άρθρο 26 παρ. 7 εδ. γ του Π.Δ. 109/2010, σύμφωνα με το οποίο «η σήμανση κάθε προγράμματος συναρτάται άμεσα με το περιεχόμενό του και την ώρα μετάδοσής του».
8. Το ΕΣΡ είναι αρμόδιο για τον έλεγχο της προσήκουσας σήμανσης των τηλεοπτικών εκπομπών, πράγμα που έγινε δεκτό με την υπ’ αριθμ. 4000/2013 απόφαση του ΣτΕ, με την οποία κρίθηκε ότι «το ΕΣΡ είναι αρμόδιο να ελέγχει αν η κατάταξη των τηλεοπτικών προγραμμάτων στις προβλεπόμενες από την υπ'αριθμ. 6138/2000 κοινή υπουργική απόφαση κατηγορίες, ... είναι η προσήκουσα, εν όψει του περιεχομένου τους, σε αρνητική δε περίπτωση να επιβάλλει στους τηλεοπτικούς σταθμούς τις προβλεπόμενες από το νόμο διοικητικές κυρώσεις».
9. Η προστασία της παιδικής ηλικίας έχει αναχθεί σε αντικείμενο ιδιαίτερης μέριμνας του συντακτικού νομοθέτη, ο οποίος με το άρθρο 21 την έθεσε «υπό την προστασία του κράτους» (παρ. 1), το οποίο σύμφωνα με τις ίδιες διατάξεις υποχρεούται να λαμβάνει «ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας (παρ. 4)». Οι διατάξεις που αφορούν την προστασία της παιδικής ηλικίας είναι αναγκαστικού δικαίου (δημόσιας τάξης) (ΣτΕ 2572/2015).
10. Η θέσπιση από τον Εθνικό Νομοθέτη ειδικών ρυθμίσεων για τα ανήλικα πρόσωπα έχει ως προφανή βάση το δεδομένο της κοινής πείρας ότι αυτά αποτελούν μια ευάλωτη και ευαίσθητη κοινωνική ομάδα που λόγω της συναισθηματικής και ψυχικής ανωριμότητάς τους, της έλλειψης εμπειριών και της μη ανεπτυγμένης κρίσης, είναι περισσότερο επιρρεπή σε άκριτη υιοθέτηση και μίμηση αλλότριων συμπεριφορών, ιδίως συμπεριφορών που προβάλλονται από τηλεοράσεως και εκλαμβάνονται (από τους ανήλικους) ως κανονικές και συνήθεις (πρβλ. και ΣτΕ 3634/2015).
11. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις σε περιπτώσεις παραβάσεων.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος που είχε αποστείλει ο σταθμός στο ΕΣΡ, και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
i) Ως προς τη σήμανση του video clip επισημαίνονται τα εξής:
To video clip του μουσικού τραγουδιού με τίτλο «VOODOO» μεταδόθηκε από τον σταθμό «MAD TV» την 15.2.2021 δύο (2) φορές. Την πρώτη μεταξύ 9.42 και 9.44 κατά τη διάρκεια μετάδοσης της εκπομπής με τίτλο «Fit me up» και την δεύτερη μεταξύ 11.12 και 11.15 κατά τη διάρκεια μετάδοσης της εκπομπής με τίτλο «Official Mad Top 10». Και τις δύο φορές το video clip δεν είχε καμία σήμανση.
Επίσης, διαπιστώθηκε ότι κατά τη μετάδοση του 24ωρου προγράμματος της 15.2.2021 όλες οι εκπομπές δεν είχαν σήμανση (TV War, Morning Hits, Fit me up, Official Mad Top 10, Talk 2 Mad, Mad Charts Spotify, Ok the Request Show, Mad Pop, House of Barz).
Μετά από έλεγχο του προγράμματος του σταθμού που μεταδόθηκε από 7.5.2021 έως και 11.5.2021 μεταξύ 07.00 και 22.00 διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε καμία σήμανση των προγραμμάτων.
ii) Ως προς το περιεχόμενο του video clip επισημαίνονται τα εξής:
Το video clip είχε συνολική διάρκεια τρία (3) λεπτά και τριάντα επτά (37) δευτερόλεπτα. Το video clip παρουσιάζει αποσπάσματα από την σχέση ενός ζευγαριού που πλέον έχει χωρίσει επειδή η γυναίκα εγκατέλειψε τον άνδρα και από την από κοινού διάπραξη ληστειών. Ο άνδρας είναι προσκολλημένος στην ανάμνησή της και αναρωτιέται εάν του έχει κάνει βουντού και θέλει να την εκδικηθεί σκοτώνοντάς την. Ο ερμηνευτής και πρωταγωνιστής του video clip εμφανίζεται σε όλη τη διάρκεια του video clip να κρατάει στο χέρι ένα όπλο. Ειδικότερα, προβάλλονται σκηνές με χρήση όπλων κατά τη διάπραξη ληστειών, σκηνή που ενώ το ζευγάρι είναι ξαπλωμένο ο άνδρας κρατάει όπλο ή το τοποθετεί πάνω στον θώρακά του, σκηνή που ο άνδρας ακουμπάει το όπλο στον λαιμό και το πρόσωπο της γυναίκας, σκηνή που ο άνδρας τοποθετεί το όπλο στο κεφάλι του (στους κροτάφους του) και κάτω από το πηγούνι του, σκηνή που ο άνδρας κάθεται στον πάγκο ενός μπαρ και οπλίζει το όπλο του και μετά ακούγεται πυροβολισμός, σκηνή που ο άνδρας στρέφει το όπλο του προς τον φακό, σκηνή που ο άνδρας πίνει αλκοόλ από ένα μπουκάλι που κρατάει στο χέρι, σκηνές που γίνεται χρήση προϊόντων καπνού. Το είδος της μουσικής αυτού του τραγουδιού ονομάζεται trap (όρος που αναφέρεται σε «χώρους όπου γίνονταν εμπόριο και χρήση ναρκωτικών» και σε «παγίδευση» σε έναν αδιέξοδο τρόπο ζωής μες στη φτώχια, τα ναρκωτικά, τη βία και την εξαθλίωση) και χαρακτηρίζεται από τη χρήση βωμολοχιών, την παρουσίαση σκηνών βίας και σκηνών αισθησιακών ημίγυμνων γυναικών.
Είχε γίνει πάντως επεξεργασία του ηχητικού υλικού με ειδικό λογισμικό και είχαν απαλειφθεί κάποιες από τις μη ευπρεπείς φράσεις του τραγουδιού.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ο σταθμός στην με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 2474/23.4.2021 επιστολή του αναφέρει ότι λόγω τεχνικού προβλήματος την 15.2.2021 δεν φαινόταν η σήμανση καταλληλότητας, χαρακτηρίζοντας το περιστατικό ως μεμονωμένο. Τούτο όμως κρίνεται αβάσιμο, ιδίως διότι σε δειγματοληπτικό έλεγχο που έγινε για το διάστημα 7.5.2021 έως 11.5.2021 ο σταθμός της εγκαλουμένης βρέθηκε να μην έχει καμία σήμανση στις εκπομπές του (βλ. Αρ. Εσ. Πρωτ. 352/13.5.2021 του Κωνσταντίου Αποστολά).
Ενόψει τούτων κρίνεται ότι ετελέσθη (εκ προθέσεως) από την εγκαλούμενη εταιρεία η διοικητική παράβαση της παράλειψης σήμανσης εκπομπών κατ’ εξακολούθηση, όχι, όμως, και η παράβαση των σχετικών με την προστασία των ανηλίκων διατάξεων. Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη κύρωση, και δη εκείνη του προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως, το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία), κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για παραβίαση των διατάξεων περί υποχρεωτικής σήμανσης εκπομπών.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις διατάξεις περί προστασίας ανηλίκων κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε - εκ προθέσεως - την υποχρέωση για σήμανση των τηλεοπτικών της εκπομπών κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία SOLAR ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Α.Ε. - MAD TV (Π.Ε.), ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού MAD TV τη διοικητική κύρωση του προστίμου των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για παράλειψη σήμανσης εκπομπών.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας SOLAR ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Α.Ε. - MAD TV (Π.Ε.), που εδρεύει στην Παλλήνη, οδός Εθνικής Αντιστάσεως 253 & Καποδιστρίου, με Α.Φ.Μ. 997883085, ΔΟΥ ΦΑΕ ΑΘΗΝΩΝ.
2. Της ELENA MANOLIU του Mariusz, κάτοικος Αθηνών, οδός Χαιρώνειας αριθμός 3, με Α.Φ.Μ. 156687227, ΔΟΥ ΚΓ' ΑΘΗΝΩΝ.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 21η Φεβρουαρίου 2022 και δημοσιεύτηκε την 11η Απριλίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 28/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ (ΕΣΡ) - 11η Απριλίου 2022
