Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 208/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 14.2.2022 και ώρα 11:00 προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο STAR CHANNEL, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, αναφορικά με διατάξεις περί: α) υποχρέωσης αληθούς και ακριβούς μετάδοσης γεγονότων και ελέγχου πληροφοριών πριν τη μετάδοσή τους, β) προστασίας της αξίας του ανθρώπου - δυσμενείς διακρίσεις λόγω φύλου και γ) ποιοτικής υποβάθμισης προγράμματος, κατά την προβολή του κεντρικού δελτίου ειδήσεων που μεταδόθηκε την 31.7.2019. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από καταγγελία με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 4973/31.10.2019 της Μαρίας Σταθούρου.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 318/17.12.2019, ο οποίος ανατέθηκε στην ειδική επιστήμονα - νομικό Θεοδώρα Παπαδάκη. Στη συνέχεια, η Νομικός υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 177/ΕΣ/3.3.2022 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας, παρέστησαν οι πληρεξούσιες δικηγόροι της Μαρία Κατζουράκη και Ελένη Χούμη. Ερωτηθείσες από τον Πρόεδρο οι Δικηγόροι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 28.2.2022, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 1112/28.2.2022 υπόμνημα.
Την 10.10.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Βασίλειος Καραποστόλης και Γεώργιος Σαρειδάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και άκουσε την Ειδική Επιστήμονα, εισηγήτρια, η οποία στη συνέχεια αποχώρησε:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή, σε περίπτωση παραβάσεων, των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων προγραμμάτων και στην προστασία της προσωπικότητας και της αξίας των αναφερόμενων προσώπων.
2. Οι τηλεοπτικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος. Ειδικότερα, το άρθρο 1 εδάφιο δεύτερο, του Ν. 2328/1995 ορίζει τα εξής: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης». Η παραπάνω επιταγή περιέχεται και σε ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν τις ενημερωτικές εκπομπές.
Συγκεκριμένα: Το άρθρο 2 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Οι ειδησεογραφικές και άλλες δημοσιογραφικές και πολιτικές εκπομπές πρέπει να εξασφαλίζουν την ποιοτική στάθμη που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης καθώς και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας».
Σύμφωνα με το άρ. 2 παρ. 4 του π.δ. 77/2003 : «Η τήρηση των γενικά παραδεκτών κανόνων που αφορούν στην ορθή, ευπρεπή και καλαίσθητη γλωσσική διατύπωση και εκφορά λόγου είναι απαραίτητη..».
3. Το άρθρο 9 παρ. 2 του ΠΔ 77/03 ορίζει τα εξής: «Τα πρόσωπα που συμμετέχουν ή αναφέρονται στις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς. Ειδικότερα δεν επιτρέπεται η προσβολή της προσωπικότητας, της τιμής και της αξιοπρέπειάς τους. Πρέπει επίσης να γίνονται σεβαστά η ιδιωτική και οικογενειακή τους ζωή, η επαγγελματική τους δραστηριότητα και το δικαίωμα έκφρασής τους. Η άσκηση κριτικής δεν είναι ασυμβίβαστη με το σεβασμό των δικαιωμάτων των εμφανιζομένων ή αναφερομένων προσώπων».
4. Το άρθρο 3 παρ. 1 περ. β του Ν. 2328/1995 ορίζει τα εξής: «Οι κάθε είδους εκπομπές (συμπεριλαμβανομένων και των διαφημίσεων), που μεταδίδουν οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί πρέπει να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή, την υπόληψη, τον ιδιωτικό και οικογενειακό βίο, την επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη συναφή δραστηριότητα κάθε προσώπου, η εικόνα του οποίου εμφανίζεται στην οθόνη ή το όνομα του οποίου ή στοιχεία επαρκή για τον προσδιορισμό του οποίου μεταδίδονται». Ομοίως, το άρθρο 7 παρ. 2 του ΠΔ 109/2010 ορίζει τα εξής: «Τα κάθε είδους προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων και των οπτικοακουστικών εμπορικών ανακοινώσεων, που μεταδίδονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς τηλεοπτικούς οργανισμούς, οφείλουν να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή, την υπόληψη, τον ιδιωτικό και οικογενειακό βίο, την επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη νόμιμη δραστηριότητα κάθε προσώπου, του οποίου η εικόνα εμφανίζεται στην οθόνη ή αναφέρεται το όνομα ή στοιχεία επαρκή για τον προσδιορισμό του».
5. Περαιτέρω, επιβάλλεται τα μεταδιδόμενα γεγονότα και ειδήσεις να είναι αληθή και ακριβή και απαγορεύεται η μετάδοση ατεκμηρίωτων θέσεων και απόψεων που μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στο κοινό. Το άρθρο 5 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό» Συναφώς, το άρθρο 8 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 προβλέπει τα ακόλουθα: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί». Επίσης, το άρθρο 15 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Ειδήσεις και σχόλια, κρίσεις ή απόψεις πρέπει να διακρίνονται με τρόπο σαφή. Υποθέσεις ή πιθανολογήσεις δεν παρουσιάζονται ως γεγονότα».
6. Ο σεβασμός της αξίας του ατόμου κατά τη μετάδοση ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών θεσπίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «O σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας» και στο άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος.
7. Η αρχή της ισότητας των φύλων θεσπίζεται στις εξής διατάξεις: ι) στο άρθρο 4 παρ. 2 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις» και ιι) στο άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο ορίζει: «'Ολοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα».
Το άρθρο 116 παρ. 2 του Συντάγματος θεσπίζει υποχρέωση του Κράτους για άρση των ανισοτήτων λόγω φύλου και ορίζει: «Δεν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψη θετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος μεριμνά για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών».
Η υποχρέωση λήψης μέτρων για την προώθηση της ισότητας των φύλων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στη διαφήμιση και στις αρμοδιότητες του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης προβλέπεται ειδικότερα και στο άρθρο 24 του Ν. 4604/2019, το οποίο ορίζει: «1. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, έντυπα ή ηλεκτρονικά, και η διαφήμιση μεριμνούν για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων με την προβολή μιας ισότιμης και απαλλαγμένης από έμφυλα στερεότυπα εικόνας για τα άτομα, ... ιδίως: α. στους κώδικες δεοντολογίας που καταρτίζονται από παράγοντες της δημόσιας επικοινωνίας, σε συμβάσεις αυτοδέσμευσης που συνάπτονται από αυτούς, καθώς και στους κανόνες αυτορρύθμισης που θεσπίζονται και εγκρίνονται από τις αρμόδιες αρχές, υιοθετούνται υποχρεωτικά ρυθμίσεις που αποβλέπουν στην πραγμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων και στην εξάλειψη του σεξισμού και των στερεοτύπων λόγω φύλου, ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού στον χώρο δραστηριοποίησής τους. Οι παράγοντες που δραστηριοποιούνται στον χώρο της δημόσιας επικοινωνίας διαβιβάζουν μία φορά κατ' έτος έκθεση σχετική με την υιοθέτηση των ρυθμίσεων του προηγούμενου εδαφίου στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης και στη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών, β. η ΕΡΤ Α.Ε. και οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί, ανεξαρτήτως του μέσου εκπομπής τους, εξασφαλίζουν, μέσω των προγραμμάτων τους, την ισότιμη προβολή της παρουσίας του γυναικείου φύλου σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, οικονομικής, πολιτιστικής και πολιτικής ζωής της χώρας. Στις εκπομπές λόγου, τέχνης, πολιτισμού και αθλητισμού που εντάσσονται στο ελάχιστο περιεχόμενο του προγράμματός, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, λαμβάνεται μέριμνα, ώστε να συμπεριλαμβάνονται θεματικές που συμβάλλουν στην προώθηση της ισότητας των φύλων, στον εντοπισμό και άρση των διακρίσεων, καθώς και στην καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων, γ. κατά την αναπαραγωγή διαφημιστικών, τηλεοπτικών ή ραδιοφωνικών μηνυμάτων απαγορεύεται η χρήση λόγου που εμπεριέχει έμφυλη διάκριση, καθώς και κάθε αναφορά με αντίστοιχη λεκτική ή άλλη συμπεριφορά. 2. Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης προβαίνει στην έκδοση οδηγιών για την ενσωμάτωση της αρχής της ισότητας των φύλων και της μη διάκρισης λόγω φύλου, ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού στα μεταδιδόμενα προγράμματα των ραδιοτηλεοπτικών φορέων, ανεξαρτήτως μέσου εκπομπής τους, και ιδίως για την εφαρμογή των ρυθμίσεων της παραγράφου 1. 3. Αν οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς παραβιάζουν τις υποχρεώσεις των διατάξεων του παρόντος, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης επιβάλλει κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 2328/1995».
Η Σύσταση CM / Rec (2019) 1 του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση του σεξισμού (που εγκρίθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 27 Μαρτίου 2019 κατά την 1342η συνεδρίαση των Αναπληρωτών των Υπουργών) ορίζει: «Ο σεξισμός αποτελεί εκδήλωση των ιστορικά άνισων σχέσεων εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών, η οποία οδηγεί σε διακρίσεις και εμποδίζει την πλήρη κοινωνική ανέλιξη των γυναικών. Τα έμφυλα στερεότυπα και οι εγγενείς προκαταλήψεις διαμορφώνουν τις αντιλήψεις, τη συμπεριφορά και τις προσδοκίες των ανδρών και των αγοριών και ως εκ τούτου οδηγούν σε σεξιστικές πράξεις.
Υπενθυμίζοντας τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1979 για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW), η οποία απαιτεί από τα κράτη μέλη να λάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα «για να αλλάξουν τα κοινωνικά και πολιτιστικά πρότυπα συμπεριφοράς ανδρών και γυναικών, προκειμένου να επιτευχθεί η εξάλειψη των προκαταλήψεων, των εθίμων και των πρακτικών που βασίζονται στην ιδέα της κατωτερότητας ή της ανωτερότητας του ενός ή του άλλου φύλου ή στους στερεότυπους ρόλους για άνδρες και γυναίκες».
Υπενθυμίζοντας ότι η καταπολέμηση των στερεοτύπων φύλου και του σεξισμού και η διασφάλιση της ενσωμάτωσης της οπτικής της ισότητας των φύλων σε όλες τις πολιτικές και τα μέτρα αποτελούν στόχους προτεραιότητας στα έγγραφα και τις συστάσεις στρατηγικής για την ισότητα των φύλων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Σύμφωνα με τη Σύσταση, σεξισμός είναι: «Οποιαδήποτε ενέργεια, χειρονομία, οπτική παρουσίαση, προφορικός ή γραπτός λόγος, πρακτική ή συμπεριφορά βασισμένη στην ιδέα ότι ένα πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων είναι κατώτερα λόγω του φύλου τους, η οποία συντελείται στη δημόσια ή ιδιωτική σφαίρα, είτε διαδικτυακά είτε όχι, με σκοπό ή αποτέλεσμα: i. να παραβιάζεται η εγγενής αξιοπρέπεια ή τα δικαιώματα ενός προσώπου ή μιας ομάδας προσώπων, ή ii. να καταλήγει σε σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή κοινωνικοοικονομική βλάβη ή πόνο σε ένα άτομο ή σε μια ομάδα ατόμων, ή iii. vα δημιουργεί ένα εκφοβιστικό, εχθρικό, εξευτελιστικό, ταπεινωτικό ή προσβλητικό περιβάλλον, ή iv. να αποτελεί εμπόδιο στην αυτονομία και στην πλήρη πραγμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από ένα πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων, ή v. να διατηρεί και να ενισχύει τα στερεότυπα φύλου».
Η Σύσταση ορίζει επίσης: «Τα στερεότυπα των φύλων είναι παγιωμένα κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα ή ιδέες, σύμφωνα με τα οποία οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν χαρακτηριστικά και ρόλους καθορισμένους και περιορισμένους από το φύλο τους. Τα στερεότυπα φύλου αποτελούν σοβαρό εμπόδιο στην επίτευξη πραγματικής ισότητας των φύλων και τροφοδοτούν τις διακρίσεις των φύλων. Αυτά τα στερεότυπα δυνατό να εμποδίζουν την ανάπτυξη των φυσικών ταλέντων και ικανοτήτων των κοριτσιών και των αγοριών, των γυναικών και των ανδρών, τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές προτιμήσεις και τις εμπειρίες τους, καθώς και γενικά τις ευκαιρίες τους στη ζωή». (Στρατηγική του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Ισότητα των Φύλων 2018-2023, Στρατηγικός στόχος 1).
Τέλος, η Σύσταση ορίζει στην ενότητα Π.Γ με τίτλο Μέσα ενημέρωσης, διαφημίσεις και άλλα προϊόντα και υπηρεσίες επικοινωνίας: «Ο σεξισμός στα μέσα μαζικής ενημέρωσης - ηλεκτρονικά, έντυπα, οπτικά και ακουστικά - δημιουργεί ένα περιβάλλον που ανέχεται και υποτιμά τον «καθημερινό» σεξισμό. Αυτός εκδηλώνεται
μέσω: - σεξουαλικών, σεξουαλικοποιημένων και φυλετικοποιημένων
αναπαραστάσεων και αντικειμενοποίησης γυναικών, ανδρών, κοριτσιών και αγοριών, συμπεριλαμβανομένων των διαφημίσεων, των ταινιών, της τηλεόρασης, των βιντεοπαιχνιδιών και του πορνογραφικού υλικού. - υβριστικών ή υποτιμητικών αναφορών σχετικά με την εξωτερική εμφάνιση, το ντύσιμο και τη συμπεριφορά γυναικών, αντί της ισορροπημένης και εμπεριστατωμένης συζήτησης της γνώμης και των απόψεων τους. - των αναφορών και της απεικόνισης γυναικών και ανδρών σε στερεοτυπικούς ρόλους μέσα στην οικογένεια και την κοινότητα. - της αναπαραγωγής και διαιώνισης των στερεοτύπων φύλου σε σχέση με τα θύματα έμφυλης βίας. - της μη ισορροπημένης εκπροσώπησης και της έλλειψης ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών σε διάφορους επαγγελματικούς και ενημερωτικούς ρόλους (εμπειρογνώμονες, σχολιάστριες), ιδίως όσον αφορά τις γυναίκες μέλη μειονοτήτων».
Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει αφενός, η υποχρέωση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών μετάδοσης προγραμμάτων που εξαλείφουν τον σεξισμό και τα στερεότυπα λόγω φύλου, προωθούν την ισότητα των φύλων, αίρουν τις διακρίσεις λόγω φύλου και συμβάλλουν στην καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων και αφετέρου, η αρμοδιότητα του ΕΣΡ ελέγχου τήρησης των ανωτέρω υποχρεώσεων από τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς. Επιπλέον, δυνάμει του άρθρου 116 παρ. 2 του Συντάγματος, καθήκον του Κράτους και άρα και του ΕΣΡ μέσω του άμεσου ελέγχου που ασκεί στην ραδιοτηλεόραση, αποτελεί και η εξασφάλιση της ισότητας των φύλων και η αποφυγή προώθησης έμφυλων στερεοτύπων κατά τη μετάδοση των ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων.
8. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις σε περίπτωση παραβάσεων. Ειδικότερα, το ΕΣΡ επιβάλει τις διοικητικές κυρώσεις του άρθρου 4 του Ν. 2328/1995 σε περιπτώσεις παράβασης του άρθρου 24 του Ν. 4604/2019. Η βαρύτητα της παράβασης ως νόμιμο κριτήριο επιλογής της επιβληθείσης διοικητικής κύρωσης του άρθρου 4 παρ. 1 του Ν. 2328/1995, προσδιορίζεται όχι μόνο από το περιεχόμενο της παράβασης αυτό καθ’ εαυτό, αλλά και από τον ενδεχομένως εξακολουθητικό χαρακτήρα της (ΣτΕ 3017/2012).
ΙΙ. Πραγματικά περιστατικά
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προέκυψαν τα εξής:
Κατατέθηκε καταγγελία της Μαρίας Σταθούρου, για προσβολή προσωπικότητας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού STAR CHANNEL της 31.7.2019, με συνημμένη την εξώδικο διαμαρτυρία της, της 14.8.19 (μη συνοδευόμενη από έκθεση επιδόσεώς της), με την οποία ζητούσε την «αποκατάσταση της προσβολής της προσωπικότητας της, της τιμής και της υπόληψής της, ως ατόμου και γυναίκας», καθώς και της ηθικής της βλάβης, με την καταβολή από τον σταθμό του ποσού των 150.000 ευρώ. Ισχυρίζεται, μάλιστα, η καταγγέλλουσα, ότι το προβληθέν περιστατικό, έλαβε χώρα στην πραγματικότητα, 5 χρόνια πριν, στις 25.7.14.
Εάν όντως είχε γίνει η επίδοση της εξώδικης διαμαρτυρίας εντός του 20ημέρου από την εκπομπή, τότε θα είχε τηρηθεί η προθεσμία της αίτησης απαντήσεως, αλλά όχι οι λοιποί όροι εφαρμογής των σχετικών διατάξεων, αφού η αιτούσα δεν χρησιμοποιεί τον όρο αυτόν και δεν προτείνει στον σταθμό κείμενο αποκατάστασης.
Σύμφωνα δε με τον σταθμό η εξώδικη διαμαρτυρία του κοινοποιήθηκε στις 9.9.2019. Για τους λόγους αυτούς, ο σταθμός μας απάντησε, κατόπιν αιτήματός μας για ενημέρωση μας, πως δεν θεωρεί το αίτημά της καταγγέλλουσας, ως αίτημα επανόρθωσης.
Είναι γεγονός, πως η αιτούσα δεν πρότεινε κείμενο αποκατάστασης, προς μετάδοση από τον σταθμό, διότι δεν θα μπορούσε να αποκατασταθεί έτσι η βλάβη της.
Για τέτοιες περιπτώσεις, όπου η προσβολή δεν μπορεί να θεραπευθεί με δήλωση του σταθμού, η Νομολογία του ΣτΕ έκρινε (αποφ. 2850/2013, 685/2014 κ.α.) ότι δεν είναι απαραίτητη η προηγούμενη άσκηση του δικαιώματος απαντήσεως, για να επιβληθούν κυρώσεις στο σταθμό.
Διότι η προσβολή της διαπράχθηκε, κατά βάση, με την προβολή των σκηνών διαπληκτισμών και ύβρεων μεταξύ της καταγγέλλουσας, που είχε παρκάρει παράνομα σε πεζόδρομο της Κορίνθου και μίας νεαρής περαστικής, που επιτέθηκε στην καταγγέλλουσα με αγοραίες εκφράσεις (“κάνεις μαλακίες,.. είσαι για τον Καιάδα,.. τσόκαρο,.. θα μου κάνεις τα τρία δύο.. βούλωσέ το..”).
Η καταγγέλλουσα ήταν πολύ πιο συγκρατημένη στις εκφράσεις της (“είσαι για το ψυχιατρείο.. ακούτε τι λέει..“) και έκανε, μάλιστα και δήλωση στην κάμερα, ότι σταμάτησε να πιει μια πορτοκαλάδα και την αντιμετώπισαν σαν εγκληματία, «οι ξεφτίλες».
Η προβολή αυτή, σε μορφή είδησης, ενός περιστατικού, που έλαβε χώρα 5 χρόνια πριν, δύο ανθρώπων και μάλιστα γυναικών, με το σχόλιο (και υπότιτλο): «Οι κυρίες έχουν νεύρα.. Και όταν οι κυρίες έχουν νεύρα, η ευγένεια πηγαίνει άκλαυτη», που παρουσιάζει τις γυναίκες, όχι μόνο ως κακές οδηγούς, αλλά και ως άτομα, που, με αφορμή την κακή οδήγηση, προβαίνουν σε διενέξεις κατωτάτου επιπέδου, μπορεί να θεωρηθεί προσβλητική, σεξιστική, χαμηλής ποιότητας, απάδουσα και της υποχρέωσης μετάδοσης ακριβών και φυσικά επίκαιρων ειδήσεων.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Υπό τα δεδομένα αυτά, καθίσταται σαφές ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, μεταδίδοντας πρόγραμμα με προδήλως υποβαθμισμένο ποιοτικά χαρακτήρα, με σεξιστικό περιεχόμενο και ανακριβές.
Κατά τη γνώμη όμως ενός μέλους: υπό τα εκτεθέντα πραγματικά περιστατικά στοιχειοθετείται μόνο το διοικητικό αδίκημα της προβολής προγράμματος υποβαθμισμένης ποιότητας.
Κατά τη γνώμη δε ετέρου μέλους, δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα της παράβασης της υποχρέωσης αληθούς και ακριβούς μετάδοσης γεγονότων και ελέγχου πληροφοριών.
Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη κύρωση και δη εκείνη του χρηματικού προστίμου. Περαιτέρω, με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως, το κοινώς γνωστό μερίδιο ακροαματικότητας του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού και την ένταση του δόλου της εγκαλουμένης, κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των: (α) δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για παράβαση της υποχρέωσης αληθούς και ακριβούς μετάδοσης γεγονότων και ελέγχου πληροφοριών πριν τη μετάδοσή τους (κατά τη γνώμη δύο μελών δεν τελέσθηκε το αδίκημα), (β) δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για μη προστασία της αξίας του ανθρώπου και δυσμενείς διακρίσεις λόγω φύλου και (γ) δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε εκ προθέσεως τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία «ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε.», ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού «STAR CHANNEL», τη διοικητική κύρωση του προστίμου των: α) δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για παράβαση της υποχρέωσης αληθούς και ακριβούς μετάδοσης γεγονότων και ελέγχου πληροφοριών πριν τη μετάδοσή τους (κατά τη γνώμη δύο μελών δεν τελέσθηκε το αδίκημα), (β) δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για μη προστασία της αξίας του ανθρώπου και δυσμενείς διακρίσεις λόγω φύλου και (γ) δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας «ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ», που εδρεύει στην Κηφισιά Αττικής, στην οδό Βιλτανιώτη 36, με ΑΦΜ 094281721, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Αθηνών.
2. Του Καρόλου Αλκαλάι του Νισήμ, με ΑΦΜ 015603551, ΔΟΥ Χαλανδρίου, ως Προέδρου Δ.Σ. και νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 10η Οκτωβρίου 2024.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Η ληφθείσα την 10.10.2022 απόφαση καταχωρήθηκε στο οικείο πρακτικό της 10.10.2022 και δόθηκε σε αυτήν ο ανωτέρω αριθμός (208/2022).
Δημοσιεύτηκε την 19η Φεβρουαρίου 2024.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ-ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 208/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 19η Φεβρουαρίου 2024
