Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 258/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 3.10.2022 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ΔΙΚΤΥΟ ΣΕΡΡΕΣ ΝΕ. Σ. Τ. - ΑΛΦΑ TV» Νομού Σερρών, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΣΕΡΡΑΪΚΑ ΜΑΖΙΚΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΕ», αναφορικά με διατάξεις περί υποχρέωσης σεβασμού της προσωπικότητας αναφερόμενων ατόμων, κατά τη μετάδοση της εκπομπής με τίτλο «ΔΥΟ ΩΡΕΣ ΜΑΖΙ» κατά την 5 και 9.10.2018, μεταξύ 14.30 και 16.00. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 5792/7.11.2018 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 354/9.11.2018, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Ειρήνη Κεραμήτσου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 971/ΕΣ/31.10.2019 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης και η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 443/ΕΣ/21.5.2020 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον ως άνω τηλεοπτικό σταθμό εταιρείας, παρέστη η πληρεξούσια δικηγόρος της Δήμητρα Λαμπράκου καθώς και η πρόεδρος και διευθύντρια του σταθμού Μαρία Αραμπατζή. Ερωτηθείσες από τον Πρόεδρο οι Εκπρόσωποι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 31.10.2022, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός, με το με αριθμό πρωτοκόλλου 6230/31.10.2022 έγγραφό του, ζήτησε παράταση της προθεσμίας κατάθεσης υπομνήματος για μια εβδομάδα (έως την 7.11.2022). Το αίτημα έγινε δεκτό από τον Πρόεδρο του ΕΣΡ, αλλά ο σταθμός δεν κατέθεσε υπόμνημα.
Την 6.12.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου.
Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Βαρβάρα Χαραλαμπάκη, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τον απόντα κατά την συζήτηση Γεώργιο Σαρειδάκη αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού άκουσε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Η υποχρέωση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών για σεβασμό της αξιοπρέπειας των συμμετεχόντων και αναφερόμενων σε εκπομπές προσώπων και των τηλεθεατών θεσπίζεται στα άρθρα:
ι) 2 παρ. 1 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «O σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας».
ιι) 15 παρ. 2 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους. Ο έλεγχος και η επιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης. Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους ... έχει ως σκοπό ... το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου».
ιιι) 1 παρ. 8 του Ν. 3592/2007, το οποίο ορίζει: «Η παροχή ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών και η εκπομπή ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων εξυπηρετούν την κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και ιδίως το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 15 του Συντάγματος».
ιν) 3 παρ. 1 εδ. β του Ν. 2328/1995, το οποίο ορίζει: «Οι κάθε είδους εκπομπές που μεταδίδουν οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί πρέπει να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή, την υπόληψη, τον ιδιωτικό και επαγγελματικό βίο, την επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη συναφή δραστηριότητα κάθε προσώπου, η εικόνα του οποίου εμφανίζεται στην οθόνη ή το όνομα του οποίου ή στοιχεία επαρκή για τον προσδιορισμό του οποίου μεταδίδονται».
ν) 7 παρ. 2 του Π.Δ. 109/2010, το οποίο ορίζει: «Τα κάθε είδους προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων και των οπτικοακουστικών εμπορικών ανακοινώσεων, που μεταδίδονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς τηλεοπτικούς οργανισμούς, οφείλουν να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή, την υπόληψη, τον ιδιωτικό και οικογενειακό βίο, την επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη νόμιμη δραστηριότητα κάθε προσώπου, του οποίου η εικόνα εμφανίζεται στην οθόνη ή αναφέρεται το όνομα ή στοιχεία επαρκή για τον προσδιορισμό του».
νι) 9 παρ. 2 του Π.Δ. 77/2003, το οποίο ορίζει: «Τα πρόσωπα που συμμετέχουν ή αναφέρονται στις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς. Ειδικότερα δεν επιτρέπεται η προσβολή της προσωπικότητας, της τιμής και της αξιοπρέπειάς τους. Πρέπει επίσης να γίνονται σεβαστά η ιδιωτική και οικογενειακή τους ζωή, η επαγγελματική τους δραστηριότητα και το δικαίωμα έκφρασής τους. Η άσκηση κριτικής δεν είναι ασυμβίβαστη με το σεβασμό των δικαιωμάτων των εμφανιζομένων ή αναφερομένων προσώπων».
2. Η εξουσία αυτοπροσδιορισμού (η ελεύθερη επιλογή κάθε ατόμου του βαθμού αποκάλυψης στους τρίτους πτυχών της προσωπικότητάς του και της έκθεσης του ίδιου στη δημοσιότητα) υπόκειται σε περιορισμούς. Ο φορέας του δικαιώματος οφείλει να ανέχεται επεμβάσεις στην προσωπικότητά του, οι οποίες συνδέονται με τον τρόπο ζωής που ο ίδιος επέλεξε. Αυτό ισχύει γενικά για τα δημόσια πρόσωπα, τα πρόσωπα δηλαδή που, τόσο με τις πράξεις τους, όσο και λόγω του ρόλου τους στα δημόσια δρώμενα εισέρχονται στη δημόσια σφαίρα και ειδικά και για τα πρόσωπα που ασκούν δημόσιο λειτούργημα ή συμμετέχουν στην πολιτική ζωή, όπως οι πολιτικοί, δηλαδή τα πρόσωπα που ασχολούνται με την πολιτική με την ευρεία έννοια και ασκούν, άσκησαν ή επιδιώκουν να ασκήσουν πολιτικό αξίωμα. Η ιδιότητα του πολιτικού δικαιολογεί την άσκηση ακόμα και δριμείας κριτικής, αρκεί αυτή να μη συνιστά προσωπική επίθεση (ΑΠ 1230/2014 και υπόθεση Lingens του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των δικαιωμάτων του ανθρώπου).
3. Το άρθρο 27 του Π.Δ. 109/2010 που θεσπίζει το δικαίωμα απάντησης σε τηλεοπτικές μεταδόσεις ορίζει: «1. Κάθε πρόσωπο, ανεξαρτήτως ιθαγένειας, του οποίου προσβάλλονται από το περιεχόμενο τηλεοπτικού προγράμματος έννομα συμφέροντα, ιδίως η προσωπικότητα, η τιμή ή υπόληψη, ή ο ιδιωτικός και οικογενειακός βίος, ή η επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη δραστηριότητα, δικαιούται να ζητήσει επανόρθωση από τον τηλεοπτικό οργανισμό που μετέδωσε το επίμαχο πρόγραμμα, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία είκοσι (20) ημερών από τη μετάδοση ή την αναμετάδοση αυτού. Το δικαίωμα απάντησης μπορεί να το ασκήσουν και οι ασκούντες τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια, επί ανηλίκων τέκνων, ζώντων ή αποβιωσάντων, ο ή η σύζυγος και οι συγγενείς μέχρι τετάρτου βαθμού αποβιώσαντος, του οποίου η μνήμη προσβάλλεται κατά τον αυτό τρόπο, καθώς και ο νόμιμος εκπρόσωπος νομικού προσώπου ή ένωσης προσώπων της οποίας προσβάλλεται, κατά τα ανωτέρω, η φήμη ή το επιχειρηματικό συμφέρον.... 7. Σε όλες τις περιπτώσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 1 και εφόσον η προσβολή του δικαιώματος μπορεί να αποκατασταθεί με τη διαδικασία του παρόντος άρθρου, η προηγούμενη υποβολή αίτησης απάντησης και η μη προσήκουσα από τον εγκαλούμενο τηλεοπτικό σταθμό ικανοποίηση της αίτησης αυτής αποτελεί προϋπόθεση για την επιβολή των προβλεπομένων διοικητικών κυρώσεων για το γεγονός που προκάλεσε την αίτηση απάντησης.
4. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η αποκατάσταση της προσβολής της προσωπικότητας αναφερόμενου ή συμμετέχοντος σε εκπομπή προσώπου με την τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 27 του Π.Δ. 109/2010 ενόψει των συνθηκών τέλεσης της προσβολής προσωπικότητας, της έντασης ή της φύσης της προσβολής αυτής, η προηγούμενη υποβολή σχετικής αίτησης επανόρθωσης προς τον τηλεοπτικό σταθμό από το θίγόμενο πρόσωπο δεν αποτελεί προϋπόθεση για την επιβολή διοικητικών κυρώσεων από το ΕΣΡ (πρβλ. ΣτΕ 2045/2018, 1089/2018, 1216/2018, 1173/2017, 825/2017).
5. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις σε περίπτωση παραβάσεων.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Η εκπομπή «ΔΥΟ ΩΡΕΣ ΜΑΖΙ» αποτελεί δημοσιογραφική εκπομπή, δηλαδή εκπομπή λόγου με ενημερωτικό χαρακτήρα. Στην εκπομπή της 5.10.2018 ο παρουσιαστής ανέφερε χαρακτηριστικά τα ακόλουθα (όπως αυτά αποδόθηκαν κατά την απομαγνητοφώνηση):
Παρουσιαστής: ... και άλλοι συνάδελφοί σας αντιδήμαρχοι είναι όλη μέρα στα
μπαράκια και βγαίνουν σέλφι Για ποιους λέω; Ανοίξτε το facebook να δείτε ..
Άλλη κατάσταση τον ιδιωτικό τομέα και άλλη αν είσαι συνταξιούχος αντιδήμαρχος (γέλια.)
Στην εκπομπή της 9.10.2018 αναφέρθηκαν τα εξής:
Καλεσμένος: Τον Γκότση τον καλείτε καθόλου;
Παρουσιαστής: (με απαξιωτικό ύφος) Τον Γκότση γιατί να τον καλέσουμε; ..Έχει να προσφέρει; Έχει να προσφέρει; Έχει να προσφέρει καμιά είδηση στον κόσμο;
Παρουσιαστής: Αλλά, τώρα, κύριε Δήμαρχε, να καλούμε εδώ ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν να προσφέρουν καμία είδηση στους πολίτες . γιατί να τους καλούμε; . Ποια είδηση; (με απαξιωτικό ύφος) Ότι πήγε στα μπαράκια και έπινε καφέ; ... Όχι δεν παίρνω τίποτε πίσω. Μα, να τον καλέσουμε για ποιον; Είναι συκοφαντία; Ας μου κάνει μήνυση.
Παρουσιαστής: Άλλο μπαράκια . . Άλλο καφετέριες. .. Και εν πάση περιπτώσει εγώ δεν είμαι αντιδήμαρχος. (με απαξιωτικό ύφος) Μα μου λέτε ότι πρέπει να καλώ κάποιους αντιδημάρχους για να μου πούνε τι;
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Στην ελεγχόμενη εκπομπή δεν διατυπώθηκαν υβριστικοί ή υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί κατά του συγκεκριμένου δημοσίου προσώπου και οι αναφορές στο πρόσωπό του και στον τρόπο άσκησης των καθηκόντων του ήταν γενικές και αόριστες, κρίνεται δε ότι η όποια ενδεχόμενη προσβολή υπέστη ήταν τέτοιας φύσης που μπορούσε να αποκατασταθεί μέσω της τήρησης της διαδικασίας του άρθρου 27 του Π.Δ. 109/2010. Το θιγόμενο πρόσωπο, όμως, δεν υπέβαλε αίτηση επανόρθωσης στον σταθμό με την ανωτέρω διαδικασία.
Ως εκ τούτου, επειδή, λόγω της φύσης της προσβολής που υπέστη το ανωτέρω πρόσωπο από την εξεταζόμενη εκπομπή ήταν δυνατή η αποκατάσταση της βλάβης του με την τήρηση της διαγραφόμενης από το άρθρο 27 του Π.Δ. 109/2010 διαδικασίας, η προηγούμενη υποβολή σχετικής αίτησης προς τον τηλεοπτικό σταθμό αποτελούσε προϋπόθεση για την επιβολή διοικητικής κύρωσης από το ΕΣΡ.
Δυνάμει των ανωτέρω η Ολομέλεια ομόφωνα κρίνει ότι ο σταθμός της εγκαλουμένης πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη της ανωτέρω κατηγορίας, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 6η Δεκεμβρίου 2022 και δημοσιεύτηκε την 20η Φεβρουαρίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΒΑΡΒΑΡΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 258/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 20η Φεβρουαρίου 2023
