Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 18/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 29.11.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως.
Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον δημόσιο τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο ΕΡΤ-1, ιδιοκτησίας του φορέα με την επωνυμία ΕΡΤ ΑΕ, αναφορικά με διατάξεις περί:
α) μετάδοσης ατεκμηρίωτων πληροφοριών,
β) υποχρέωσης αληθούς, ακριβούς και πλήρους μετάδοσης γεγονότων,
γ) υποχρέωσης μετάδοσης των δελτίων ειδήσεων με τρόπο αληθή, ακριβή και πλήρη,
δ) δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς στα αναφερόμενα πρόσωπα, ε) προσβολής της αξίας του ανθρώπου και στ) δυσμενούς διάκρισης προσώπων κατά τη διάρκεια του κεντρικού δελτίου ειδήσεων την 22α.8.2019. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 4323/18.9.2019 καταγγελία του «Κέντρου Γυναικείων Μελετών και ερευνών Διοτίμα», καθώς και την υπ’ αριθμ. πρωτ. 4385/24/9/2019 καταγγελία πολίτη.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 212/18.5.2020, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Αικατερίνη Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Δώρα Παπαδάκη. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 3/ΕΣ/7.1.2021 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 40/ΕΣ/26.1.2021 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό του ως άνω φορέα παρέστησαν (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») οι πληρεξούσιοι δικηγόροι της Φώτης Καραγιαννόπουλος και Ιωάννα Κερέμογλου, καθώς και η Μαρία Σταυροπούλου, υποδιευθύντρια ειδήσεων. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι Εκπρόσωποι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 22.12.2021 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 6550/14.12.2021 υπόμνημα.
Την 14.2.2022 και ώρα 10.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Γ εώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Ευαγγελία Μήτρου και Γεώργιος Σαρειδάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Α. Νομικό μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων, σε περιπτώσεις παραβάσεων. Ο άμεσος έλεγχος του κράτους έχει ως σκοπό, μεταξύ των άλλων, την αντικειμενική μετάδοση των πληροφοριών και των ειδήσεων.
2. Κατά ρητή νομοθετική επιταγή, επιβάλλεται η μετάδοση των γεγονότων και είναι «αληθής και ακριβής». Ειδικότερα, το άρθρο 5 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό».
3. Συναφώς, το άρθρο 8 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί». Ομοίως, το άρθρο 5 παρ. 2 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Ανακρίβειες ή παραπλανητικές δηλώσεις διορθώνονται αμέσως στο πλαίσιο της ίδιας ή παρόμοιας εκπομπής».
4. Το άρ. 14 του π.δ. 77/28.3.2003 προβλέπει ότι «τα δελτία ειδήσεων πρέπει να συντάσσονται με ακρίβεια, αντικειμενικότητα και τη μεγαλύτερη δυνατή πολυμέρεια..» και το άρ. 15 του ίδιου π.δ. ότι «ειδήσεις και σχόλια, κρίσεις ή απόψεις πρέπει να διακρίνονται με τρόπο σαφή. Υποθέσεις ή πιθανολογήσεις δεν παρουσιάζονται ως γεγονότα».
5. Το άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος ορίζει τα εξής: «O σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας». Επιπλέον, το άρθρο 5 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος προβλέπει τα εξής: «1. Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, oικoνoμική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη. 2. Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων. Εξαιρέσεις επιτρέπονται στις περιπτώσεις που προβλέπει το διεθνές δίκαιο».
6. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση (από την Ολομέλεια) της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προέκυψαν τα εξής, σε σχέση με το ρεπορτάζ περί «εικονικών βιασμών» του Κεντρικού Δελτίου Ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού «ΕΡΤ-1» της 22 Αυγούστου 2019 (ώρα 20:50-21:57):
Με την από 17.9.2019 αναφορά του το «Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών Διοτίμα» κατήγγειλε την εγκαλουμένη για τη συγκεκριμένη εκπομπή, για την οποία ανέφερε -μεταξύ άλλων- ότι: «αναπαράγει έναν από τους βασικούς μύθους της κουλτούρας του βιασμού: ότι οι γυναίκες λένε ψέματα για τον βιασμό τους, μύθο που αφήνει στο απυρόβλητο τους δράστες και ενοχοποιεί τα θύματα». Η εκπομπή, όπως αυτή κατεγράφη στην οικεία υπηρεσιακή έκθεση, έχει ως εξής:
«Στις 21:25:22 προβάλλεται το ρεπορτάζ της καταγγελίας. Λεζάντες: «Εικονικές καταγγελίες βιασμών από τουρίστριες», «Φάμπρικά εικονικών βιασμών από τουρίστριες στόχος η είσπραξη χρημάτων από ασφαλιστικές εταιρίες», «4 καταγγελίες βιασμών σε Ρόδο-Κω».
Παρουσιάστρια: Προβληματισμός στις Αρχές προκαλούν τα απανωτά περιστατικά καταγγελιών βιασμών από τουρίστριες στα ελληνικά νησιά. Οι αστυνομικοί εξετάζουν με ιδιαίτερη προσοχή το ενδεχόμενο να πρόκειται για φάμπρικα εικονικών βιασμών που καταγγέλλονται με σκοπό οι τουρίστριες να εισπράττουν χρήματα από ασφαλιστικές εταιρίες.
Σπηκάζ1: Οι εικονικές καταγγελίες βιασμών από ξένες τουρίστριες προκαλούν πονοκέφαλο στην Αστυνομία. Ένα από τα τελευταία περιστατικά συνέβη στην Κρήτη. Γερμανίδα κατήγγειλε ότι διασκέδαζε με έναν ντόπιο σε μπαρ ο οποίος στην συνέχεια την βίασε. Η καταγγελία ανακλήθηκε κα η τουρίστρια έμαθε τις συνέπειες που θα είχε αν διαπιστωνόταν μετά την έρευνα ότι είχε πει ψέματα.
Στέλιος Αλεξανδρής, δικηγόρος: Σε μια καριέρα 28 ετών, είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες πραγματικά υπήρχε βιασμός, ήταν στοιχειοθετημένος ο βιασμός και ήρθε το θύμα στο δικαστήριο και υποστήριξε την υπόθεση αυτή.
Σπηκάζ: Πολλές από τις καταγγελίες γίνονται σε νησιά, κυρίως στην Ρόδο. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι έχει ανοίξει μια φάμπρικα εικονικών βιασμών που καταγγέλλονται με σκοπό οι τουρίστριες να εισπράττουν χρήματα από ασφαλιστικές εταιρίες. Η αποζημίωση, που δεν αφορά κυρίως την πράξη του βιασμού αλλά την ψυχική οδύνη του θύματος, σύμφωνα με πληροφορίες κυμαίνεται κοντά στις 10.000 ευρώ.
1 Επιμέλεια: Δήμητρα Τζαγαδούρα
Μιχάλης Σπανουδάκης, ασφαλιστής: Οι ασφαλιστικές εταιρίες δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα που μόνο με μια αίτηση μιας εντός εισαγωγικών παθούσας θα μπορούσε να πληρώσει την κάλυψη και να καλυφθεί.
Σπηκαζ: Οι εικονικές καταγγελίες για βιασμούς γίνονται συνήθως την τελευταία νύχτα των διακοπών σε κάποιο ελληνικό νησί. Οι τουρίστριες υποβάλλουν μηνύσεις κατά των ανδρών, τους οποίους κατηγορούν ότι τις βίασαν κυρίως αλλοδαπούς και στην συνέχεια επιστρέφουν στην χώρα τους για να εισπράξουν τα χρήματα που προβλέπει η ασφάλεια που είχαν υπογράψει πριν φύγουν για διακοπές.
Άκης Δημητριάδης: Για να υπάρξει αποζημίωση θα πρέπει να υπάρξει καταδίκη. Αμετάκλητη. Γιατί οι ασφαλιστικές εταιρίες με ένα φερόμενο ως βιασμό δεν μπορεί να σε αποζημιώσει.
Σπηκάζ: Οι αστυνομικοί εξετάζουν προσεκτικά κάθε καταγγελία ώστε να είναι βέβαιοι ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη αλλά και ότι δεν θα κατηγορηθεί άδικα κάποιος αθώος. Γιάννης Κλούβας, πρόεδρος εστιατόρων Ρόδου: Στα τόσα χρόνια που γίνονται καταγγελίες για βιασμούς εδώ στην Ρόδο, πολύ, πάρα πολύ λίγοι να καταδικάστηκαν αν καταδικάστηκαν. Σχεδόν κανείς δεν καταδικάστηκε.
Σπηκάζ: Μέχρι σήμερα έχουν καταγγελθεί τέσσερις περιπτώσεις βιασμών. Τρεις στη Ρόδο και μια στην Κω. Οι τρεις, έχουν διαλευκανθεί από την Αστυνομία.
Το ρεπορτάζ ολοκληρώνεται στις 21:27:41, με διάρκεια 2 λεπτά και 19 δευτερόλεπτα».
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Υπό τα δεδομένα αυτά, η εγκαλούμενη - δια της προστηθείσης υπ’ αυτής παρουσιάστριας (και καλεσμένων προσώπων) - εμφάνισε μονομερώς και με προφανώς ελλιπή τεκμηρίωση, μια εκδοχή των πραγμάτων ως έγκυρη είδηση και βεβαιωμένη πληροφορία, υποπίπτοντας έτσι στο (διοικητικό) αδίκημα της προβολής ατεκμηρίωτων πληροφοριών.
Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη διοικητική κύρωση, και δη εκείνη της συστάσεως. Μειοψήφησε ένα μέλος, κατά το οποίο θα έπρεπε να επιβληθεί η διοικητική κύρωση του προστίμου.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι ο φορέας με την επωνυμία ΕΡΤ ΑΕ, ιδιοκτήτης του δημόσιου τηλεοπτικού σταθμού ΕΡΤ-1, τέλεσε - εκ προθέσεως - το αδίκημα της προβολής ατεκμηρίωτων πληροφοριών και ειδήσεων.
Επιβάλλει στον ως άνω φορέα τη διοικητική κύρωση της συστάσεως να μην προβάλλει στο μέλλον, ως έγκυρες ειδήσεις, ατεκμηρίωτες πληροφορίες.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 14η Φεβρουαρίου 2022 και δημοσιεύτηκε την 28η Ιουνίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 18/2022 - Εθνικό Συμβουλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 28η Ιουνίου 2022
