Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 71/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 20.4.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Πλειό, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV Α.Ε., αναφορικά με διατάξεις περί προστασίας ανηλίκων και προσήκουσας σήμανσης εκπομπών κατά την προβολή της ξένης σειράς συνεχείας με τίτλο «SUITS», που μεταδόθηκε την 9.9.2018 μεταξύ 16.58.42 και 18.52.00, και κατά την προβολή της ξένης σειράς συνεχείας με τίτλο «CHICAGO FIRE», που μεταδόθηκε την 11.9.2018 μεταξύ 17.05.15 και 18.37.40. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 4782/17.9.2018 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 329/8.10.2018, ο οποίος χρεώθηκε στη διοικητική υπάλληλο Ειρήνη Κεραμήτσου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά. Στη συνέχεια, η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 383/ΕΣ/8.4.2019 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης και η Ειδική Επιστήμων την με αριθμό πρωτοκόλλου 349/ΕΣ/27.4.2020 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας παρέστησαν οι πληρεξούσιοι δικηγόροι της Ευαγγελία Ντάκουρη και Γρηγόρης Γιαμουγιάννης. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι Δικηγόροι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς του. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 7.5.2021 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 2706/7.5.2021 υπόμνημά του.
Την 5.7.2021 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε προσκληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και άκουσε την Εισηγήτρια:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων.
2. Tα άρθρα 15 παρ. 2 και 21 παρ. 1 του Συντάγματος θεσπίζουν υποχρέωση προστασίας της παιδικής ηλικίας και της νεότητας.
3. Περαιτέρω, θεσπίζεται υποχρέωση προστασίας των ανηλίκων υπό των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, κατά τη μετάδοση των εκπομπών τους: ι) Στο άρθρο 26 παρ. 4 του Π.Δ. 109/2010, σύμφωνα με το οποίο «οι τηλεοπτικοί οργανισμοί ελεύθερης λήψης οφείλουν να μη μεταδίδουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ιδίως προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές υπερβολικής βίας», ιι) Στο άρθρο 9 παρ. 1 και 3 του Κανονισμού 2/1991 του ΕΣΡ, σύμφωνα με το οποίο «η παρουσίαση οποιασδήποτε μη ειδησεογραφικής εκπομπής πρέπει να σταθμίζει την αρνητική επιρροή που μπορεί η εκπομπή να ασκήσει στους ανηλίκους, αν προβληθεί σε χρόνο που συνηθίζουν να παρακολουθούν ανήλικοι» και «οι εκπομπές δεν πρέπει να περιλαμβάνουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ειδικότερα προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές άσκοπης βίας. Η διάταξη αυτή ισχύει και για τα προγράμματα που ενδέχεται να βλάψουν τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων, εκτός αν εξασφαλίζεται με επιλογή της κατάλληλης ώρας εκπομπής ή με άλλα τεχνικής φύσεως μέσα ότι στην περιοχή μεταδόσεως οι ανήλικοι δεν παρακολουθούν κατά κανόνα τις εκπομπές αυτές», ιιι) Στα άρθρα 26 παρ. 5 εδ. α του Π.Δ. 109/2010 και 1 της ΥΑ 6138/Ε/17.3.2000 (η οποία εξακολουθεί να ισχύει και να εφαρμόζεται κατά τον χρόνο μετάδοσης των εξεταζόμενων προγραμμάτων, λόγω μη έκδοσης της προβλεπόμενης στο άρθρο 26 παρ. 7 του Π.Δ. 109/2010 νέας Υπουργικής Απόφασης, βλ. και ΣτΕ 904 και 905/2018, 4238/2015), σύμφωνα με τα οποία «όλα τα τηλεοπτικά προγράμματα (εκτός των διαφημιστικών μηνυμάτων και των μηνυμάτων τηλεπώλησης) κατατάσσονται σε κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό της δυσμενούς επίδρασης που μπορεί να έχει το περιεχόμενό τους στην προσωπικότητα και στην εν γένει ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων».
4. Το άρθρο 3, Πίνακας Δ της ΥΑ 6138/Ε/17.3.2000 ορίζει: «Η επιτρεπόμενη ώρα μετάδοσης προγράμματος που έχει καταταχθεί στη 2η κατηγορία σήμανσης, χρώματος μπλε, «κατάλληλο, επιθυμητή η γονική συναίνεση», «εναπόκειται «στην ευχέρεια του τηλεοπτικού φορέα, με μόνο περιορισμό να μην μεταδίδεται σε ζώνη παιδικού προγράμματος, καθώς και 30' πριν και μετά τη ζώνη αυτή».
5. Η υποχρέωση των τηλεοπτικών σταθμών επιλογής της προσήκουσας σήμανσης των μεταδιδόμενων από αυτούς εκπομπών προκύπτει και από το άρθρο 26 παρ. 7 εδ. γ του Π.Δ. 109/2010, σύμφωνα με το οποίο «η σήμανση κάθε προγράμματος συναρτάται άμεσα με το περιεχόμενό του και την ώρα μετάδοσής του».
6. Το ΕΣΡ είναι αρμόδιο για τον έλεγχο της προσήκουσας σήμανσης των τηλεοπτικών εκπομπών, εν όψει του περιεχομένου τους, σε αρνητική δε περίπτωση επιβάλλει στους τηλεοπτικούς σταθμούς τις προβλεπόμενες από το νόμο διοικητικές κυρώσεις (πρβλ. ΣτΕ 4000/2013).
7. Η προστασία της παιδικής ηλικίας έχει αναχθεί σε αντικείμενο ιδιαίτερης μέριμνας του συντακτικού νομοθέτη, ο οποίος με το άρθρο 21 την έθεσε «υπό την προστασία του κράτους» (παρ. 1), το οποίο σύμφωνα με τις ίδιες διατάξεις υποχρεούται να λαμβάνει «ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας (παρ. 4)». Οι διατάξεις που αφορούν την προστασία της παιδικής ηλικίας είναι αναγκαστικού δικαίου (δημόσιας τάξης) (ΣτΕ 2572/2015).
8. Η θέσπιση από τον Εθνικό νομοθέτη ειδικών ρυθμίσεων για τα ανήλικα πρόσωπα έχει ως προφανή βάση το δεδομένο της κοινής πείρας ότι αυτά αποτελούν μια ευάλωτη και ευαίσθητη κοινωνική ομάδα που λόγω της συναισθηματικής και ψυχικής ανωριμότητάς τους, της έλλειψης εμπειριών και της μη ανεπτυγμένης κρίσης, είναι περισσότερο επιρρεπή σε άκριτη υιοθέτηση και μίμηση αλλότριων συμπεριφορών, ιδίως συμπεριφορών που προβάλλονται από τηλεοράσεως και εκλαμβάνονται (από τους ανήλικους) ως κανονικές και συνήθεις (πρβλ. και ΣτΕ 3634/2015).
9. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Η σειρά «SUITS» αποτελεί μία κοινωνική σειρά, στην οποία πρωταγωνιστούν (υποτιθέμενοι) δικηγόροι που εργάζονται σε μία μεγάλη δικηγορική εταιρεία και αναλαμβάνουν διάφορες υποθέσεις, μεταξύ των οποίων και ποινικές. Στο εξεταζόμενο επεισόδιο που μεταδόθηκε την Κυριακή 9.9.2018 μεταξύ 16.58.42 και 18.52.00 προβλήθηκε διακίνηση ναρκωτικών και συγκεκριμένα μαριχουάνας από έναν νεαρό που για μία φορά εργάστηκε ως «βαποράκι». Προβλήθηκαν σκηνές χρήσης μαριχουάνας με πίπα, τοποθέτησης χόρτου σε αεροστεγή σακουλάκια μέσα σε χαρτοφύλακα, ακούστηκαν διάλογοι μεταξύ εμπόρων ναρκωτικών και διαμεσολαβητών και δικηγόρων σχετικά με τα ναρκωτικά, προβλήθηκε σκηνή απόρριψης μαριχουάνας σε τουαλέτα, ερωτική σκηνή μεταξύ μίας ημίγυμνης γυναίκας και ενός άντρα.
Η σειρά «CHICAGO FIRE» αποτελεί μία κοινωνική σειρά, στην οποία πρωταγωνιστούν (υποτιθέμενοι) πυροσβέστες και νοσοκόμοι πρώτων βοηθειών, οι οποίοι καθημερινά διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να σώσουν τους πολίτες του Σικάγο. Στο εξεταζόμενο επεισόδιο που μεταδόθηκε την Τρίτη 11.9.2018 μεταξύ 17.05.15 και 18.37.40 προβλήθηκαν σκηνές διάσωσης από πυρκαγιά ενός άνδρα που έφερε εγκαύματα (κοντινά πλάνα), σκηνή καταδίωξης με αυτοκίνητα και πάλης μεταξύ δύο αντρών, ένας εκ των οποίων κρατούσε σιδερένιο λοστό. Επίσης, προβλήθηκε μία σκηνή διάσωσης σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου όπου ένας ημίγυμνος άνδρας βρισκόταν δεμένος και ξαπλωμένος σε ένα κρεβάτι, ενώ στο πάτωμα βρισκόταν αναίσθητη μια ημίγυμνη γυναίκα (ιερόδουλη) και στο μπάνιο βρισκόταν νεκρή μία άλλη ημίγυμνη γυναίκα (ιερόδουλη), οι οποίες είχαν κάνει χρήση ηρωίνης.
Τα εξεταζόμενα δύο επεισόδια είχαν σήμανση «2ης κατηγορίας, χρώματος μπλε «κατάλληλο - επιθυμητή η γονική συναίνεση» και προβλήθηκαν απογευματινή ώρα που παρακολουθούν τηλεόραση και ανήλικοι.
ΙΙΙ. Προβληθέντες ισχυρισμοί
Ο σταθμός στο υποβληθέν υπόμνημά του αναφέρει ότι πρόκειται για υψηλής ποιοτικής στάθμης προγράμματα που είναι διεθνώς αναγνωρισμένα, και ισχυρίζεται ότι στα εν λόγω προγράμματα δεν εξυμνείται η άσκηση βίας και η χρήση ή διακίνηση ναρκωτικών ουσιών, ούτε υφίσταται οποιαδήποτε παρακίνηση σε τέτοιες ενέργειες. Όμως, αρκεί και μόνο η προβολή τέτοιων σκηνών, ειδικά ώρα που ενδέχεται να παρακολουθούν τηλεόραση ανήλικοι για να επιδράσει αρνητικά στην ανάπτυξή τους, δεδομένου ότι οι ανήλικοι, λόγω έλλειψης ωριμότητας και εμπειριών είναι πιο επιρρεπείς σε μίμηση συμπεριφορών και πράξεων.
IV. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, και επειδή τα επίμαχα επεισόδια περιείχαν σκηνές βίας, σκηνές χρήσης ή διακίνησης ναρκωτικών ουσιών, σεξουαλικές σκηνές, σκηνές με ημίγυμνες γυναίκες (ιερόδουλες), κρίνεται ότι το περιεχόμενό τους δεν αντιστοιχούσε στη 2η κατηγορία σήμανσης που είχε επιλεγεί από τον σταθμό, και θα έπρεπε, χάριν προστασίας των ανηλίκων τηλεθεατών, να είχαν σημανθεί διαφορετικά και η μετάδοσή τους να μην είχε γίνει απογευματινή ώρα, αλλά ώρα που δεν θα ήταν πιθανή η παρακολούθησή τους από ανηλίκους (συμπεριλαμβανομένων και εφήβων).
Κατά συνέπεια, ετελέσθη (εκ προθέσεως) από την εγκαλούμενη εταιρεία η διοικητική παράβαση της μη προσήκουσας σήμανσης εκπομπής και συναφώς η προβολή εκπομπής ακατάλληλης για ανηλίκους και πρέπει να επιβληθεί σ’ αυτήν διοικητική κύρωση και δη εκείνη της «συστάσεως» να μην προβάλλει στο μέλλον προγράμματα παρόμοια με τα ανωτέρω.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ομόφωνα ότι η εγκαλουμένη παραβίασε - εκ προθέσεως - τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία ως προς την προστασία των ανηλίκων και τη σήμανση εκπομπών κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV Α.Ε., ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV, τη διοικητική κύρωση της σύστασης να μην προβάλλει στο μέλλον προγράμματα όμοια με το ανωτέρω.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 5η Ιουλίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 16η Νοεμβρίου 2021.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 71/2021 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 16η Νοεμβρίου 2021
