Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 171/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 17.7.2023 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Βασίλειος Καραποστόλης και Ευαγγελία Μήτρου, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «OPEN BEYOND (πρώην EPSILON TV)», ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΑΕ», αναφορικά με διατάξεις περί: (α) προβολής συγκεκαλυμμένης εμπορικής ανακοίνωσης/διαφήμισης και (β) διαχωρισμού των διαφημιστικών μηνυμάτων από το συντακτικό περιεχόμενο, κατά τη διάρκεια της εκπομπής με τίτλο «Ευτυχείτε» που προβλήθηκε στις 2.6.2021, ώρα 09:50-12:57. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αρ. πρωτ. ΕΣΡ 3262/2.6.2021 καταγγελία πολίτη.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 238/23.6.2021 ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Αικατερίνη Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα- νομικό Χάρις Τσίγκου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 894/ΕΣ/19.10.2021 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στη συνέχεια, η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό 72/ΕΣ/2.2.2023 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας, παρέστη ο πληρεξούσιος δικηγόρος της, Ιωάννης Νικολόπουλος. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο, ο Δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να του παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 18.9.2023, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. Στην συνέχεια, ο σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 4627/18.9.2023 υπόμνημα.
Την 20.11.2023 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου.
Συγκροτήθηκε από τους: Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, πρόεδρο, Ιωάννη Πολίτη, αντιπρόεδρο, και τα μέλη: Δημήτριο Σταυρόπουλο (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Ευτύχιο Παλλήκαρη, Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη, Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Γεώργιο Βλαβιανό και Ιωάννη Μιχελάκη. Απόν το μέλος Σωκράτης Τσιχλιάς, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Η Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τον αντιπρόεδρο Ιωάννη Πολίτη και τα μέλη της Ολομέλειας: Δημήτριο Σταυρόπουλο, Ευτύχιο Παλλήκαρη, Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη, Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Γεώργιο Βλαβιανό και Ιωάννη Μιχελάκη, οι οποίοι δεν μετείχαν στη συνεδρίαση της 17.7.2023 κατά την οποία έλαβε χώρα η ακρόαση του πληρεξούσιου δικηγόρου του άνωθι τηλεοπτικού σταθμού, αναγιγνώσκοντας την με αριθμό ΑΠ ΕΣΡ 3262/2-6-2021 καταγγελία πολίτη, την με αριθμό 72/ΕΣ/2.2.2023 έγγραφη νομική εισήγηση που συνέταξε η ειδική επιστήμονας-νομικός Χάρις Τσίγκου, την με αριθμό πρωτοκόλλου 894/ΕΣ/19.10.2021 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης που συνέταξε η διοικητική υπάλληλος Αικατερίνη Κοντοπούλου, το με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 4627/18.9.2023 υπόμνημα της εγκαλουμένης, το πρακτικό της συζήτησης στην Ολομέλεια και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και στη συνέχεια αποχώρησε. Τα νέα μέλη της Ολομέλειας, που δεν μετείχαν στην προηγούμενη συνεδρίαση της 17.7.2023, δήλωσαν ότι ενημερώθηκαν πλήρως ως προς τα ουσιώδη σημεία της συζήτησης που έγινε κατά την ημερομηνία της ακρόασης της υπόθεσης. Η Ολομέλεια, αφού μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.
2. Στο άρθρο 2 παρ. 1, περ. ιβ' του Ν. 4779/2021 δίδεται ο ορισμός της οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης: «Εικόνες με ή χωρίς ήχο, που προορίζονται για άμεση ή έμμεση προώθηση των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών ή της εικόνας ενός φυσικού ή νομικού προσώπου που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Οι εικόνες αυτές συνοδεύουν ή περιλαμβάνονται σε πρόγραμμα ή βίντεο παραγόμενο από χρήστη έναντι ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής. Ως οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις νοούνται, ιδίως, η τηλεοπτική διαφήμιση, η χορηγία, η τηλεπώληση και η τοποθέτηση προϊόντος».
3. Στο ίδιο ως άνω άρθρο 2 παρ. 1 περ. ιγ' του Ν. 4779/2021 δίδεται ο ορισμός της τηλεοπτικής διαφήμισης: «Κάθε μορφή τηλεοπτικής ανακοίνωσης που μεταδίδεται έναντι ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής και αφορά στην προβολή μιας δημόσιας ή ιδιωτικής επιχείρησης ή φυσικού προσώπου στο πλαίσιο εμπορικής, βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή άσκησης επαγγέλματος, με σκοπό την προώθηση της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, ή συνόλου δικαιωμάτων και υποχρεώσεων».
4. Με το άρθρο 2 παρ. 1 περ. ι' του Ν. 4779/2021 ως συγκεκαλυμμένη οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση ορίζεται: «Η εντός προγράμματος λεκτική ή με εικόνες παρουσίαση εμπορευμάτων, υπηρεσιών, επωνυμίας, εμπορικού σήματος ή δραστηριοτήτων ενός παραγωγού εμπορευμάτων ή ενός παρόχου υπηρεσιών, εφόσον η παρουσίαση αυτή γίνεται από πάροχο υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας με υποκρυπτόμενο διαφημιστικό σκοπό και ενδέχεται να παραπλανήσει το κοινό όσον αφορά στον χαρακτήρα αυτής της παρουσίασης. Η παρουσίαση αυτή θεωρείται ότι γίνεται σκοπίμως, ιδίως όταν γίνεται έναντι ανταλλάγματος».
5. Περαιτέρω με το άρθρο 14 παρ. 1 περ. α' του Ν. 4779/2021 ορίζεται: «Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις επιβάλλεται να πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α) να αναγνωρίζονται εύκολα ως τέτοιες, οι συγκεκαλυμμένες οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις απαγορεύονται».
6. Με το άρθρο 23 παρ. 1 του Ν. 4779/2021 θεσπίζεται η αρχή του σαφούς διαχωρισμού των διαφημιστικών μηνυμάτων (και των μεμονωμένων μηνυμάτων τηλεπώλησης) από το συντακτικό περιεχόμενο. Συγκεκριμένα προβλέπεται: «Η τηλεοπτική διαφήμιση και η τηλεπώληση πρέπει να είναι εύκολα αναγνωρίσιμες και σαφώς διακριτές από το συντακτικό περιεχόμενο του προγράμματος μέσω οπτικών ή και ακουστικών ή και χωρικών μέσων, με την επιφύλαξη της χρήσης νέων διαφημιστικών τεχνικών».
7. Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 περ. β' του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών», ενώ κατά την περ. ε' το ΕΣΡ «επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 του Ν. 2328/1995 όπως ισχύει και 12 και 15 παρ. 3 του Ν. 2644/1998». Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 περ. α' του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των κανόνων δικαίου που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.
Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι βαρύνουσα σημασία έχει η προστασία των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών (επί τη βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 Ν. 2328/1995), ενώ οι δραστηριότητες προώθησης επιχειρήσεων, προϊόντων και υπηρεσιών μέσω των διαφημιστικών μηνυμάτων και των μηνυμάτων τηλεπώλησης πρέπει να διακρίνονται από άλλα προγράμματα και να είναι σαφώς αναγνωρίσιμες από τους τηλεθεατές-καταναλωτές.
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής:
Την 2α.6.2021 κατά τη διάρκεια της εκπομπής με τίτλο «Ευτυχείτε» και σήμανση «Κατάλληλο για άνω των 8 ετών» η παρουσιάστρια έδωσε τον λόγο σε προσκεκλημένη σύμβουλο ομορφιάς (beauty expert), η οποία παρουσίασε εκτενώς και αναλυτικώς τα καλλυντικά περιποίησης προσώπου της ισπανικής εταιρείας ISDIN με στόχευση στην αντιηλιακή προστασία. Προβλήθηκαν στην οθόνη πολλές εικόνες από διαφορετικά δερμοκαλλυντικά της ως άνω εταιρείας, ενώ έγινε αναφορά στον ιστότοπο αυτής και στα διάφορα φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα λιανικής πώλησης των προϊόντων της (φαρμακεία, καταστήματα καλλυντικών κλπ.). Η παρουσιάστρια αναφέρθηκε επίσης στην υφή, το άρωμα και την ποικιλία των εν λόγω προϊόντων.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι σκοπός της επίμαχης παρουσίασης ήταν η ενημέρωση του κοινού για επίκαιρα θέματα υγείας και αισθητικής χωρίς άμεση ή έμμεση διαφημιστική προτροπή των τηλεθεατών σε αγορά των προβαλλόμενων προϊόντων.
Στο πλαίσιο της ίδιας εκπομπής εμφανίστηκε προσκεκλημένος πλαστικός χειρουργός, ο οποίος ανέλυσε τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία της επέμβασης μειωτικής στήθους. Προβλήθηκαν στην οθόνη εικόνες από το σώμα ασθενούς που υποβλήθηκε στη συγκεκριμένη επέμβαση, επί του οποίου είχαν σημειωθεί από τον γιατρό οι επίμαχες περιοχές. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης που ακολούθησε, η παρουσιάστρια ανέφερε τη διεύθυνση του ιατρείου, καθώς και την ηλεκτρονική διεύθυνση του ιστοτόπου του εν λόγω πλαστικού χειρουργού, ενώ ταυτόχρονα οι πληροφορίες αυτές εμφανίστηκαν σε κυλιόμενη ταινία στο κάτω μέρος της οθόνης. Από τα ανωτέρω σαφώς προκύπτει ότι η επίμαχη παρουσίαση έγινε με εμπορικό σκοπό. Αυτό προκύπτει προεχόντως από το γεγονός ότι η συζήτηση δεν περιορίστηκε σε γενική ενημέρωση για τη συγκεκριμένη χειρουργική επέμβαση και τις πρόσφατες εξελίξεις της τεχνικής, αντιθέτως διανθίστηκε με πληροφορίες για την έδρα του ιατρού και τα στοιχεία επικοινωνίας με το κοινό, πληροφορίες οι οποίες αντικειμενικώς δεν είναι απαραίτητες στο πλαίσιο ουδέτερης ενημέρωσης για επιστημονικά θέματα, αλλά συνιστούν άμεση διαφήμιση των υπηρεσιών του συγκεκριμένου προσώπου.
IV. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, ως προς το πρώτο ζήτημα κρίνεται κατά πλειοψηφία ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις διατάξεις περί απαγόρευσης μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας. Δύο, όμως, μέλη, και δη οι κκ. Δ. Σταυρόπουλος και Π. Τριανταφυλλίδης, έχουν τη γνώμη ότι υπό τα προεκτεθέντα η εγκαλούμενη προέβη σε άμεση διαφήμιση των προβαλλόμενων προϊόντων κατά παράβαση της αρχής της σαφούς διάκρισης του συντακτικού περιεχομένου από τα διαφημιστικά μηνύματα.
Ως προς το δεύτερο ζήτημα κρίνεται ομοφώνως ότι η εγκαλούμενη παραβίασε τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας διατάξεις περί σαφούς διάκρισης του συντακτικού περιεχομένου από τα διαφημιστικά μηνύματα. Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου.
Με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία), κρίνεται ομοφώνως από την Ολομέλεια ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη της κατηγορίας περί μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων.
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε τους κανόνες της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας περί σαφούς διάκρισης του συντακτικού περιεχομένου από τα διαφημιστικά μηνύματα, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία «ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΑΕ», ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού «OPEN BEYOND», τη διοικητική κύρωση του προστίμου των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΑΕ, που εδρεύει στο Κορωπί Αττικής, στο 2ο χιλιόμετρο Λεωφ. Παιανίας - Μαρκοπούλου, με ΑΦΜ 094249653, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Αθηνών.
2. Του Νικόλαου Αργυρού του Χρήστου, με ΑΦΜ 070939830, Δ.Ο.Υ. Αμαρουσίου, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 20η Νοεμβρίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 9η Απριλίου 2024.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ - ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 171/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 9η Απριλίου 2024
