Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 220/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 2.11.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η επανεξέταση της υπόθεσης στην οποία αφορούσε η με αριθμό 24/2015 απόφαση του ΕΣΡ, κατόπιν της ακύρωσης αυτής για τυπικούς λόγους με την με αριθμό 2973/2017 απόφαση του ΣτΕ. Η υπόθεση αφορά την ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, από τον ραδιοφωνικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «REAL FM» Νομού Αττικής, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΛΗΘΙΝΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΑΕ», αναφορικά με διατάξεις περί μετάδοσης συγκεκαλυμμένης εμπορική ς ανακοίνωσης/διαφήμιση ς.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 79/11.3.2021, ο οποίος ανατέθηκε στην ειδική επιστήμονα - νομικό Χάρι Τσίγκου. Η Ειδική Επιστήμονας έχει ήδη υποβάλει την από 19.9.2011 νομική της εισήγηση (με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 2204/ΕΣ/19.9.2011).
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης δεν παρέστη εκπρόσωπος του ιδιοκτησιακού φορέα του ραδιοφωνικού σταθμού, παρότι ο τελευταίος είχε κληθεί προσηκόντως με την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 5545/22.10.2021 κλήση.
Την 1.11.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Παρέστη, επίσης, και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού άκουσε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.
2. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1α του Ν. 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών (που τροποποιήθηκε με το Ν. 3587/2007 και εφαρμόζεται βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 του Ν. 2328/1995) «διαφήμιση κατά την έννοια του παρόντος νόμου είναι κάθε ανακοίνωση που γίνεται με κάθε μέσο στα πλαίσια εμπορικής, βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας με στόχο την προώθηση της διάθεσης αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων και των συναφών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων».
3. Στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. η' του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης: «Εικόνες με ή χωρίς ήχο που προορίζονται για άμεση ή έμμεση προώθηση εμπορευμάτων, υπηρεσιών ή της εικόνας ενός φυσικού ή νομικού προσώπου που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Οι εικόνες αυτές συνοδεύουν ή περιλαμβάνονται σε πρόγραμμα έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής. Μορφές οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης συνιστούν ιδίως η τηλεοπτική διαφήμιση, η χορηγία, η τηλεπώληση και η τοποθέτηση προϊόντος».
4. Στο ίδιο ως άνω άρθρο 2 παρ. 1 περ. θ' του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της τηλεοπτικής διαφήμισης: «Κάθε μορφή τηλεοπτικής ανακοίνωσης που μεταδίδεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής από μια δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ) ή φυσικό πρόσωπο στο πλαίσιο εμπορικής, βιομηχανικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας ή άσκησης επαγγέλματος, με σκοπό την προώθηση της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων ακινήτων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων έναντι πληρωμής».
5. Με το άρθρο 2 παρ. 1 περ. ι' του ΠΔ/τος 109/2010 ως συγκεκαλυμμένη οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση ορίζεται: «Η λεκτική ή με εικόνες παρουσίαση σε προγράμματα εμπορευμάτων, υπηρεσιών, της επωνυμίας, του εμπορικού σήματος ή των δραστηριοτήτων ενός παραγωγού εμπορευμάτων ή ενός πάροχου υπηρεσιών, εφόσον η παρουσίαση αυτή γίνεται από τον πάροχο υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων για διαφημιστικό σκοπό και ενδέχεται να παραπλανήσει το κοινό όσον αφορά στο χαρακτήρα αυτής της παρουσίασης. Η παρουσίαση αυτού του είδους θεωρείται ότι γίνεται σκοπίμως, ιδίως όταν γίνεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος».
6. Με το άρθρο 10 παρ. 1 περ. α' του ΠΔ/τος 109/2010 προβλέπεται: «Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις οφείλουν να αναγνωρίζονται εύκολα ως τέτοιες. Απαγορεύονται οι συγκεκαλυμμένες οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις».
7. Οι ραδιοφωνικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης. Ειδικότερα, με το άρθρο 6 παρ. 2 του Ν. 2328/1995 ορίζεται: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης».
8. Η παραπάνω επιταγή (αποδίδοντας προφανώς γενική νομική αρχή) επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν τις εκπομπές και τα διαφημιστικά μηνύματα που μεταδίδονται από τους ραδιοφωνικούς φορείς. Συγκεκριμένα, το άρθρο 8 παρ. 1 του Ν. 2328/1995 ορίζει: «Οι εκπομπές (περιλαμβανομένων και των διαφημίσεων) όλων των ραδιοφωνικών σταθμών διέπονται από τις αρχές και τους κανόνες εκπομπών και διαφημίσεων που ισχύουν για τις εκπομπές της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης Α.Ε. στο πλαίσιο του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος και της Οδηγίας 89/552/Ε.Ο.Κ. του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 3ης.10.1989 που εφαρμόζεται αναλόγως και ως προς αυτούς. Η τήρηση των σχετικών υποχρεώσεων αποτελεί θεμελιώδη όρο της άδειας λειτουργίας του ραδιοφωνικού σταθμού».
9. Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 περ. β' του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών», ενώ κατά την περ. ε' το ΕΣΡ «επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 του Ν. 2328/1995 όπως ισχύει και 12 και 15 παρ. 3 του Ν. 2644/1998». Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 περ. α' του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των κανόνων δικαίου που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.
Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται: α) Ότι βαρύνουσα σημασία έχει η προστασία των καταναλωτών, δηλαδή των τηλεθεατών (επί τη βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 Ν. 2328/1995), ενώ οι δραστηριότητες προώθησης επιχειρήσεων, προϊόντων και υπηρεσιών μέσω των διαφημιστικών μηνυμάτων και των μηνυμάτων τηλεπώλησης πρέπει να διακρίνονται από άλλα προγράμματα και να είναι σαφώς αναγνωρίσιμες από τους τηλεθεατές-καταναλωτές. β) Ότι απαγορεύεται η μετάδοση συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων, ήτοι μηνυμάτων που παρεισφρέουν στη ροή ορισμένου προγράμματος κατά τρόπο ώστε να δημιουργείται σύγχυση στο τηλεοπτικό ή ραδιοφωνικό κοινό ως προς τον διαφημιστικό ή μη χαρακτήρα αυτών). γ) Ότι ως προς τη ραδιοφωνική διαφήμιση εφαρμόζονται καταρχήν αναλόγως, πλην αντίθετης ρύθμισης, οι ίδιες προϋποθέσεις και περιορισμοί που εφαρμόζονται δυνάμει του ΠΔ/τος 109/2010 για τη μετάδοση των τηλεοπτικών προγραμμάτων (πρβλ. ΣτΕ 2332/2018, 3488/2017, 1955/2015, 4547/2014).
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου και την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος, προέκυψαν τα εξής:
Την 10η Ιουνίου 2011 κατά τη μετάδοση του προγράμματος του ραδιοφωνικού φορέα REAL FM ο παρουσιαστής προέβη σε συχνές αναφορές στην επικείμενη έκδοση της εφημερίδας REAL NEWS με προτροπή προς τους ακροατές για αγορά του τεύχους, καθώς και σε διαφημιστικές αναφορές στα προϊόντα που παρέχονταν δωρεάν μαζί με την επίμαχη έκδοση της εφημερίδας.
Με την με αριθμό 76/2012 απόφαση του ΕΣΡ, κρίθηκε ότι υπήρξε παράβαση των διατάξεων περί απαγόρευσης της μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων. Για την παραβίαση αυτή επιβλήθηκε στην εγκαλουμένη η κύρωση του προστίμου των 5.000 ευρώ.
Η με αριθμό 76/2012 κυρωτική απόφαση του ΕΣΡ ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους αναγόμενους στην κακή συγκρότηση του οργάνου με την ΣτΕ 3935/2014. Για το λόγο αυτό η υπόθεση εισήχθη εκ νέου στην Ολομέλεια του ΕΣΡ για ουσιαστική κρίση και εξεδόθη η με αριθμό 24/2015 απόφαση. Με την απόφαση κρίθηκε ότι υπήρξε παράβαση των διατάξεων περί απαγόρευσης της μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων και επιβλήθηκε στην εγκαλουμένη η κύρωση του προστίμου των 5.000 ευρώ. Η με αριθμό 24/2015 κυρωτική απόφαση του ΕΣΡ ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους αναγόμενους στην κακή συγκρότηση του οργάνου με την ΣτΕ 2973/2017.
IV. Υπαγωγή
Ενόψει όλων των ανωτέρω, κρίνεται ομοφώνως ότι:
(α) Η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις διατάξεις περί απαγόρευσης μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων, εφόσον οι ρητές διαφημιστικές αναφορές του παρουσιαστή του επίμαχου προγράμματος καθιστούσαν σαφή το διαφημιστικό χαρακτήρα του μηνύματος χωρίς να δημιουργείται σύγχυση ως προς αυτό στο μέσο ακροατή, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας και
(β) Εφόσον η εγκαλουμένη είχε κληθεί σε ακρόαση μόνο για την παραβίαση των διατάξεων περί απαγόρευσης μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων δεν μπορεί να τιμωρηθεί για άλλο αδίκημα, όπως είναι η παραβίαση της αρχής του διαχωρισμού των διαφημιστικών μηνυμάτων από το συντακτικό περιεχόμενο.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη από την κατηγορία περί απαγόρευσης μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε την 1η Νοεμβρίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Η ληφθείσα την 1.11.2022 απόφαση καταχωρήθηκε στο οικείο πρακτικό της 1.11.2022 και δόθηκε σε αυτήν ο ανωτέρω αριθμός (220/2022).
Δημοσιεύτηκε την 22α Μαρτίου 2024.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ-ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 220/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 22α Μαρτίου 2024
