Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 225/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 8.3.2022 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Καλλιόπη Διαμαντάκου και Βασίλειος Καραποστόλης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον δημόσιο τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ΕΡΤ-1», ιδιοκτησίας του φορέα με την επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ», αναφορικά με διατάξεις περί υποχρέωσης μετάδοσης των ελάχιστων στοιχείων δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων, κατά τη διάρκεια του κεντρικού δελτίου ειδήσεων του σταθμού που μεταδόθηκε στις 18.9.2019.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 14/20.1.2022, ο οποίος ανατέθηκε στην ειδική επιστήμονα - νομικό Χάρι Τσίγκου.
Η Ειδική Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 883/ΕΣ/28.9.2017 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης δεν παρέστη εκπρόσωπος του ιδιοκτησιακού φορέα του δημόσιου τηλεοπτικού σταθμού, παρότι ο τελευταίος είχε κληθεί προσηκόντως με την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 1061/25.2.2022 κλήση. Παρόλα αυτά, ο πληρεξούσιος δικηγόρος του ως άνω σταθμού, Φώτης Καραγιαννόπουλος, ζήτησε με το υπ’ αριθμ. πρωτ. ΕΣΡ 1314/9.3.2022 αίτημα να του παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 29.4.2022, ώρα 14:00. Ο σταθμός δεν κατέθεσε, τελικώς, υπόμνημα.
Την 1.11.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου.
Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου και Σωκράτη Τσιχλιά.
Απόντα τα μέλη Γεώργιος Πλειός και Γεώργιος Σαρειδάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τους απόντες κατά την συζήτηση Καλλιόπη Διαμαντάκου και Βασίλειο Καραποστόλη, αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα του σταθμού και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη, επίσης, και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.
2. Με το άρθρο 1 παρ. 3 του Ν. 3603/2007 για τη ρύθμιση θεμάτων δημοσκοπήσεων (ΦΕΚ Α' 188/8.8.2007) ως δημοσκόπηση ορίζεται: «Η έρευνα, με την οποία καταγράφονται οι τάσεις ή οι απόψεις του κοινού και έχουν ως αντικείμενο τα θέματα των παραγράφων 1 και 2. Η συλλογή των στοιχείων της δημοσκόπησης γίνεται μέσω συνεντεύξεων που διενεργούνται δια ζώσης ή τηλεφωνικώς, καθώς και μέσω του διαδικτύου, με τη χρήση έντυπου ή ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου».
3. Με το άρθρο 4 παρ. 1 του ιδίου νόμου προβλέπεται: «Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων πρέπει να συνοδεύεται από τα ακόλουθα στοιχεία: α) την επωνυμία του διενεργήσαντος τη δημοσκόπηση, β) την επωνυμία ή το όνομα του εντολέα της δημοσκόπησης, γ) το σκοπό της δημοσκόπησης, δ) τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δείγματος, ε) το μέγεθος του δείγματος και τη γεωγραφική του κάλυψη, στ) το χρονικό διάστημα και το έτος συλλογής των στοιχείων, ζ) τη μέθοδο δειγματοληψίας, η) τη μέθοδο συλλογής των στοιχείων, θ) το τυπικό στατιστικό σφάλμα σε σχέση με τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης, ι) τις ελάχιστες βάσεις του δείγματος σε σχέση με τον αριθμό των ερωτωμένων, ία) τις παραμέτρους της στατιστικής στάθμισης του δείγματος, ίβ) την πλήρη διατύπωση των ερωτήσεων που δημοσιοποιούνται και ίγ) το συμπέρασμα, δηλαδή τη θέση του φορέα ή της επιχείρησης δημοσκόπησης επί των αποτελεσμάτων της.
4. Με το άρθρο 4 παρ. 2 του ιδίου νόμου προβλέπεται: «Κατά τη δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων από τα έντυπα μέσα ενημέρωσης αναφέρονται τα στοιχεία της παραγράφου 1. Τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, κατά τη δημοσιοποίηση της δημοσκόπησης, πρέπει να αναφέρουν υποχρεωτικά τα στοιχεία α', β', ε', στ', θ' και ι' της παραγράφου 1. Ειδικώς, τα στοιχεία ίβ' και ίγ' της παραγράφου 1 αναφέρονται κατά τη δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, εφόσον είναι εφικτό. Σε αντίθετη περίπτωση, η διατύπωση της ερώτησης ή του συμπεράσματος του φορέα ή της επιχείρησης δημοσκόπησης επί των αποτελεσμάτων της που θα δημοσιοποιηθούν πρέπει να συμφωνείται με τον φορέα ή την επιχείρηση δημοσκόπησης».
5. Με το άρθρο 4 παρ. 4 του ιδίου νόμου ορίζεται: «Δημοσκοπήσεις οι οποίες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 2 δεν δημοσιοποιούνται».
6. Με το άρθρο 4 παρ. 5 του ιδίου νόμου ορίζεται: «Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων πρέπει να γίνεται κατά τρόπο αντικειμενικό. Απαγορεύεται η αποσπασματική αναφορά στα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης, ιδίως κατά τρόπο που να παραπλανά τον πολίτη σε σχέση με τα αποτελέσματά της. Τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης πρέπει να διακρίνονται σαφώς από τυχόν εκτιμήσεις ή αναλύσεις του φορέα ή της επιχείρησης δημοσκόπησης ή του μέσου ενημέρωσης. Ο φορέας ή η επιχείρηση δημοσκόπησης ή το μέσο ενημέρωσης οφείλουν να περιγράφουν συνοπτικά τη μέθοδο που εφαρμόστηκε για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων».
7. Με το άρθρο 4 παρ. 13 του ιδίου νόμου ορίζεται: «Η παράβαση των διατάξεων του παρόντος άρθρου επισύρει από το Ε.Σ.Ρ., εις βάρος των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης, τις κυρώσεις που προβλέπονται στη διάταξη του άρθρου 12 του ν. 2644/1998 (ΦΕΚ 223 Α'), όπως ισχύει».
8. Ειδικώς για τη λειτουργία της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. με το άρθρο 3 παρ. 3 του Ν. 4324/2015 (που τροποποίησε το Ν. 4173/2013 επανιδρύοντας την Ε.Ρ.Τ. Α.Ε.) ορίζεται: «Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε., καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, διέπονται από τις αρχές της αντικειμενικότητας και πληρότητας της ενημέρωσης, της πολυφωνίας, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, του σεβασμού της προσωπικότητας, της προστασίας της νεότητας και της παιδικής ηλικίας, της διαφύλαξης της ποιότητας της ελληνικής γλώσσας, της ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού και της γέφυρας με τους πολιτισμούς άλλων λαών».
9. Περαιτέρω, με το άρθρο 9 παρ. 1 και 2 του Ν. 4324/2015 ορίζεται: «Ο έλεγχος της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. ως προς το εκπεμπόμενο πρόγραμμα και την τήρηση των γενικών αρχών του παρεχόμενου περιεχομένου γίνεται από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, το οποίο δημοσιεύει ετησίως σχετική έκθεση. Στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ανατίθεται ο έλεγχος της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. όσον αφορά στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας και την τήρηση των κανόνων του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις στη Δημόσια Ραδιοτηλεόραση».
10. Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 περ. β' του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων,
καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών», ενώ κατά την περ. ε' το ΕΣΡ «επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 του Ν. 2328/1995 όπως ισχύει και (άρθρα) 12 και 15 παρ. 3 του Ν. 2644/1998». Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 περ. α' του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των κανόνων δικαίου που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.
Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται: (α) ότι το ΕΣΡ είναι αρμόδιο για επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε βάρος τόσο της ιδιωτικής, όσο και της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων της κείμενης ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, (β) ότι οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί φορείς νοούνται σύμφωνα με το νόμο ως ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης, (γ) ότι προς το σκοπό της ορθής ενημέρωσης του κοινού οι ανωτέρω ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί φορείς υποχρεούνται κατά τη δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων να αναφέρουν τα ελάχιστα στοιχεία αυτών και (δ) ότι για τον ίδιο ως άνω λόγο απαγορεύεται η αποσπασματική αναφορά στα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης κατά τρόπο που είναι πρόσφορος να παραπλανήσει το κοινό.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, στα οποία περιλαμβάνονται και οι ευρισκόμενοι στο αρχείο του ΕΣΡ ψηφιακοί δίσκοι με την επίμαχη ροή προγράμματος, προκύπτουν τα εξής:
Στη διάρκεια του κεντρικού δελτίου ειδήσεων της εγκαλουμένης που μεταδόθηκε την 18η.9.2017 αναφέρθηκε η επίμαχη δημοσκόπηση, καθώς και η επωνυμία της εταιρείας που την διενήργησε (εταιρεία «Common View»). Ωστόσο, δεν έγινε αναφορά στα υπόλοιπα ελάχιστα υποχρεωτικά στοιχεία δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων, ήτοι στην επωνυμία του εντολέα της δημοσκόπησης, στο μέγεθος του δείγματος και τη γεωγραφική του κάλυψη, στο χρονικό διάστημα και το έτος συλλογής των στοιχείων, στο τυπικό στατιστικό σφάλμα σε σχέση με τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης και στις ελάχιστες βάσεις του δείγματος σε σχέση με τον αριθμό των ερωτωμένων.
Περαιτέρω, από τις συνολικά δεκαπέντε (15) κάρτες, οι οποίες αποτύπωσαν το σύνολο των ευρημάτων της επίμαχης δημοσκόπησης (όπως συνάγεται από τα πλήρη στοιχεία της δημοσκόπησης, τα οποία ήταν ελευθέρως διαθέσιμα στον ιστότοπο της εταιρείας που τη διενήργησε - Βλ. τα πλήρη στοιχεία της δημοσκόπησης σε http://www.commonview.gr/?page_id=491) παρουσιάστηκαν αναλυτικά στο κοινό μόνο δύο (2) κάρτες σχετικά με το κοινωνικό κράτος και τα εργασιακά θέματα.
Από τις κάρτες αυτές προκύπτει προβάδισμα των ερωτώμενων υπέρ της κυβερνητικής πολιτικής. Επίσης, παρουσιάστηκαν τα ποσοστά
για την πρόθεση ψήφου των ερωτώμενων με βάση τα οποία δίδεται προβάδισμα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ενώ μεταδόθηκαν και τα σχόλια του κυβερνώντος κόμματος για το ζήτημα αυτό. Ωστόσο, από τη συνολική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης απουσίαζε αριθμός καρτών από τις οποίες προέκυπτε προβάδισμα για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης σχετικά με άλλα ζητήματα της τρέχουσας επικαιρότητας ή της πολιτικής καθημερινότητας, καθώς και κάρτες που αποτύπωσαν τη συνολική δυσαρέσκεια των ερωτώμενων για την κυβερνητική πολιτική.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, κρίνεται:
(α) Κατά πλειοψηφία, ότι η εγκαλουμένη δεν υπέπεσε στο αδίκημα της παραπλάνησης του κοινού εξαιτίας του τρόπου παρουσίασης των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης. Ένα μέλος, όμως, είχε την άποψη ότι η ελλιπής και αποσπασματική αναφορά των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης όπως αποτυπώθηκαν στις κάρτες αυτής ενείχε τον κίνδυνο της παραπλάνησης του κοινού.
(β) Ομοφώνως, ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- τις διατάξεις περί υποχρέωσης μετάδοσης των ελάχιστων στοιχείων δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων.
Περαιτέρω, με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ. Μειοψήφησε η αντιπρόεδρος, κατά την άποψη της οποίας το πρόστιμο θα έπρεπε να προσδιοριστεί στο ποσό των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη της κατηγορίας περί παραπλάνησης του κοινού εξαιτίας του τρόπου παρουσίασης των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- τους κανόνες της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας περί υποχρέωσης μετάδοσης των ελάχιστων στοιχείων δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ», ιδιοκτήτρια του δημόσιου τηλεοπτικού σταθμού με τον διακριτικό τίτλο «ΕΡΤ-1», τη διοικητική κύρωση του προστίμου των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ.
Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 στ. ε' του Νόμου 2863/2000, το ΕΣΡ επιβάλλει στους δημόσιους φορείς διοικητικές κυρώσεις και παραπέμπει στο άρθρο 4 παρ. 1 του Ν. 2328/1995.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση ως προς την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά της εταιρείας ΕΡΤ Α.Ε. που εδρεύει στην Αγία Παρασκευή, επί της οδού Λεωφόρος Μεσογείων 136 και Κατεχάκη, με ΑΦΜ 997476074, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ ΑΘΗΝΩΝ.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε την 1η Νοεμβρίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Η ληφθείσα την 1.11.2022 απόφαση καταχωρήθηκε στο οικείο πρακτικό της 1.11.2022 και δόθηκε σε αυτήν ο ανωτέρω αριθμός
(225/2022).
Δημοσιεύτηκε την 2α Μαρτίου 2024.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ-ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 225/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 2α Μαρτίου 2024
