Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 21/2024 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 19.12.2023 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, πρόεδρο, Ιωάννη Πολίτη, αντιπρόεδρο, και τα μέλη: Σωκράτη Τσιχλιά (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Δημήτριο Σταυρόπουλο, Ευτύχιο Παλλήκαρη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Πέτρο Τριανταφυλλίδη, Γεώργιο Βλαβιανό και Ιωάννη Μιχελάκη. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ALERT» Νομού Αττικής», ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ JERONIMO GROOVY Α.Ε.», της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας αναφορικά με διατάξεις περί: (α) ακριβούς και αληθούς μετάδοσης των γεγονότων (με προσοχή και αίσθημα ευθύνης), (β) ελέγχου των μεταδιδόμενων πληροφοριών, (γ) της υποχρέωσης διόρθωσης των ανακριβειών και (δ) του σεβασμού των αναφερομένων σε εκπομπή προσώπων, στη διάρκεια της εκπομπής με τον τίτλο «Ανατρεπτικό Δελτίο» που μεταδόθηκε στις 13.12.2021. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 6545/14.12.2021 καταγγελία πολίτη.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε ο φάκελος με αριθμό 423/23.12.2021, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Ειρήνη Κεραμήτσου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Ρέα Λαμπροπούλου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 643/ΕΣ/1.7.2022 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 751/ΕΣ/29.7.2022 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον τηλεοπτικό σταθμό ως άνω εταιρείας, παρέστη η πληρεξούσια δικηγόρος της Χαρίκλεια Γέραλη. Ερωτηθείσα από την Πρόεδρο, η Δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 5.1.2024, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 66/5.1.2024 υπόμνημα.
Την 1.2.2024 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, πρόεδρο, Ιωάννη Πολίτη, αντιπρόεδρο, και τα μέλη: Σωκράτη Τσιχλιά (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Δημήτριο Σταυρόπουλο (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Ευτύχιο Παλλήκαρη, Σπυρίδωνα Χρυσοφώτη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), Πέτρο Τριανταφυλλίδη και Ιωάννη Μιχελάκη. Απόν το μέλος Γεώργιος Βλαβιανός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων. «Ο άμεσος έλεγχος του κράτους... έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων. την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και νεότητας».
2. Κατά το άρθρο 5Α παρ. 1 του Συντάγματος: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων».
3. Το άρθρο 5 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003 ορίζει: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό». Κατά την παρ. 2 του αυτού ως άνω άρθρου: «ανακρίβειες ή παραπλανητικές δηλώσεις διορθώνονται αμέσως στο πλαίσιο της ίδιας ή παρόμοιας εκπομπής».
4. Το άρθρο 8 παρ. 1 εδ. α' του Π.Δ. 77/2003 ορίζει: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί».
5. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 2 εδ. α' και β' του Π.Δ. 77/2003: «Τα πρόσωπα που συμμετέχουν ή αναφέρονται στις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς. Ειδικότερα, δεν επιτρέπεται η προσβολή της προσωπικότητας, της τιμής και της αξιοπρέπειας τους».
6. Σύμφωνα με την Υπόδειξη 1/26.9.2011 το Ε.Σ.Ρ. υποδεικνύει στους δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας όπως... μεριμνούν 1. τα δελτία ειδήσεων και οι ενημερωτικές εκπομπές να συντάσσονται με αίσθημα ευθύνης, αντικειμενικότητα και πολυμέρεια για την έγκυρη ενημέρωση του κοινού. 2. Η μετάδοση των γεγονότων να είναι αληθής, ακριβής και όσο το δυνατόν πλήρης.
7. Τέλος, κατά τα στοιχεία β' και ε' της παραγ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων και προϋποθέσεων καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες διοικητικές κυρώσεις.
Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών συνάγονται τα ακόλουθα:
α) Η ελευθερία της έκφρασης γνώμης συνδέεται με την ελευθερία της πληροφόρησης που αποτελεί βασική αξία της δημοκρατικής αρχής. Για να διαμορφώσουν οι πολίτες σαφή εικόνα της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας πρέπει να λαμβάνουν πληροφορίες οι οποίες να είναι αληθείς, ακριβείς, τεκμηριωμένες και μη παραποιημένες. Ψευδείς ειδήσεις είναι αυτές που περιγράφουν γεγονότα, συμβάντα, δράσεις που δεν έχουν συμβεί. Οι μεταδιδόμενες πληροφορίες πρέπει να έχουν ελεγχθεί πριν τη μετάδοση τους, σε περίπτωση δε ανακοίνωσης ανακριβούς πληροφορίας, αυτή πρέπει να διορθώνεται αμέσως στο πλαίσιο της αυτής ή παρόμοιας εκπομπής. Ο δημοσιογράφος θεωρείται ότι ενήργησε καλόπιστα όταν έχει συλλέξει τις πληροφορίες του με δεοντολογικό τρόπο και έχει επιβεβαιώσει την ακρίβεια τους.
Κατά την απόφαση ΣτΕ 4418/2014: τα επίμαχα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης και να ελέγχονται πριν τη μετάδοση τους, να μη διατυπώνονται δε κρίσεις βασισμένες σε πιθανολογήσεις που εμφανίζονται υπό τη μορφή πληροφορίας, γιατί αυτή η παρουσίαση του θέματος είναι ικανή να δημιουργήσει σύγχυση και πανικό στο κοινό.
Κατά την ΣτΕ 2903/2016 ήταν επαρκώς αιτιολογημένη η απόφαση του Ε.Σ.Ρ. να επιβάλει κύρωση κατά τηλεοπτικού σταθμού για αναφορές σε δελτίο ειδήσεων που δεν ανταποκρίνονταν στην αλήθεια και δεν είχαν ελεγχθεί προηγουμένως με το προσήκον αίσθημα ευθύνης.
Σχετικές είναι και οι αποφάσεις: 4406/2013 [που κάνει μνεία και στο δραματικό τρόπο που παρουσιάζεται μια είδηση], ΣτΕ 3985/2013, 1351/2013, 5379/2012, 2064/2013, 2520/2011, 970/2011, 626/2016.
β1) Η αρχή της αξίας του ανθρώπου καθίσταται, μέσω της αναγνώρισης της ως συνταγματικής αρχής και της δικαιοκρατικής της νοηματοδότησης, κανονιστική πηγή των δικαιωμάτων και ελευθεριών, υπό την έννοια ότι κάθε συνταγματικό δικαίωμα θεωρείται ότι αποτελεί ιδιαίτερη έκφανση και εκδήλωση της αξίας του ανθρώπου (Β. Τσεβρένης «Ανθρώπινη αξιοπρέπεια», 2012, σελ. 40-41, Sakkoulas-online.gr). Η έννοια της αξίας του ανθρώπου περιλαμβάνει την ενυπάρχουσα στον κάθε άνθρωπο ουσία, αυτή που φέρει ως έλλογο ον με φυσική, ηθική και νομική υπόσταση. Μέσω της γενικής ρήτρας του άρθρου 57 ΑΚ για την προστασία της προσωπικότητας, η συνταγματική αρχή του σεβασμού στην αξία του ανθρώπου τριτενεργεί στο πεδίο του ιδιωτικού δικαίου. Έτσι, γίνεται δεκτό ότι κάθε πρόσωπο δικαιούται να απολαμβάνει τόσο από τους φορείς της κρατικής εξουσίας, όσο και από οποιονδήποτε τρίτο τη μεταχείριση που αρμόζει σε έλλογο και συνειδητό ον (Α. Μανιτάκης «Το υποκείμενο των συνταγματικών δικαιωμάτων», Α. Σάκκουλας, 1981, σημείωμα Χ. Τσίγκου για απόφ. ΣτΕ 2838/2014, ΔιΜΕΕ, 1/2015). Τα ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα οφείλουν να τηρούν την αρχή της αξίας του ανθρώπου και να μην προβάλλουν απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, τα δε πρόσωπα που συμμετέχουν ή αναφέρονται στις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς.
β2) Σχετικά με την ευθύνη του παρουσιαστή, όταν καλεσμένος της εκπομπής την οποία συντονίζει, εκφράζεται απαξιωτικά για πρόσωπα που αναφέρονται στην εν λόγω εκπομπή, λαμβάνεται υπόψη η απόφαση Λιοναράκης κατά Ελλάδας της 5.7.2007-αρ. προσφ. 1131/05 σύμφωνα με την οποία το ΕΔΔΑ κρίνει ότι η ευθύνη του δημοσιογράφου-συντονιστή δεν συμπίπτει με εκείνη του προσώπου το οποίο εκφράστηκε με λέξεις ενδεχομένως πολεμικής, υβριστικές ή συκοφαντικές. Στην ίδια απόφαση κρίθηκε ότι όταν μια εκπομπή είναι ζωντανή, τα περιθώρια να διορθωθούν ή να «στρογγυλευτούν» εκφράσεις είναι στην πράξη περιορισμένα έως ανύπαρκτα. Το γεγονός να απαιτείται κατά γενικό τρόπο από τους δημοσιογράφους η συστηματική και σαφής αποστασιοποίηση τους από το περιεχόμενο κάποιας μνείας η οποία θα μπορούσε να προσβάλει τρίτα πρόσωπα, να τα προκαλέσει ή να θίξει την τιμή τους, δεν συμβιβάζεται με τον ρόλο του Τύπου να ενημερώνει για γεγονότα ή γνώμες και ιδέες που διατυπώνονται σε μια δεδομένη στιγμή (απόφαση Jersild c. Danemark, 23.9.1994, σειρά Α, αρ. 298, απόφαση Thoma c. Luxembourg, αρ. 38432/97, § 64, CEDH 2001-III). Μια τέτοια απαίτηση θα επέβαλε ένα υπερβολικό βάρος στον δημοσιογράφο-συντονιστή εκπομπής, ο οποίος ενδεχομένως θα απέφευγε να συζητήσει με πρόσωπα που θα μπορούσαν να διατυπώσουν τις ιδέες τους με όρους πολεμικής και υπερβολής, από το φόβο να αντιμετωπίσει νομική ευθύνη. Όμως μια τέτοια κατάσταση θα μπορούσε να στερήσει την κοινωνία από τη διάδοση ζωηρών και έντονων πολιτικών συζητήσεων από τις οποίες τρέφεται η δημοκρατία. Στην ως άνω αναφερόμενη απόφαση Thoma c. Luxembourg, αρ. προσφ. 38432/97, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ δεν υποχρεώνει το δημοσιογράφο να αποστασιοποιείται ρητά και συστηματικά από την αναπαραγωγή εκφράσεων οι οποίες θα μπορούσαν να είναι προσβλητικές για την τιμή τρίτων προσώπων. Επίσης, το Δικαστήριο έχει δεχθεί, ιδιαιτέρως στο πλαίσιο υποθέσεων δυσφήμισης, ότι το άρθρο 10 καλύπτει την άσκηση της δημοσιογραφίας υπό τον όρο ότι «ο δημοσιογράφος ενεργεί καλόπιστα με σκοπό τη μετάδοση αξιόπιστων πληροφοριών και σεβασμού της δημοσιογραφικής δεοντολογίας» (απόφαση Radio France c. France, αρ. προσφ. 53984/00, CEDH 2004-II, § 33) (Βλ. απόφ. ΕΔΔΑ 466/10.8.2006 Arrêt de Chambre Lyachko c. Ukraine-requête n. 21040/02 για ελευθερία της έκφρασης. Επίσης για ελευθερία έκφρασης, Τύπου και πολιτικού λόγου βλ. αποφάσεις ΕΔΔΑ: υπόθ. 64915/01 Chauvy κατά Γαλλίας απόφ. 29.6.2004, υπόθ. 26971/95 Zarakolu κατά Τουρκίας αποφ. 13.7.2004, υπόθ. 49418/99 Hrico κατά Σλοβακίας απόφ. 20.7.2004, υπόθ. 65849/01).
Ωσαύτως, έχει κριθεί από το Δικαστήριο ότι η αμεσότητα του προφορικού λόγου μπορεί να δικαιολογήσει τη χρήση εκφράσεων και χαρακτηρισμών που θα ήταν αθέμιτοι στο γραπτό λόγο (απόφαση Fuentes Bobo κατά Ισπανίας της 29.2.2000-αρ. προσφ. 39293/98).
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Στη διάρκεια της ενημερωτικής εκπομπής «Ανατρεπτικό δελτίο» που μεταδόθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό «Alert» νομού Αττικής στις 13.12.2021 ώρα 22.00' με παρουσιαστή τον Ανδρέα Καψαμπέλη επικουρούμενο από τους συνεργάτες Άρη Σπίνο και Στ. Δαμιανίδη, παρουσιάστηκε, ως ένα από τα θέματα αυτής, το ζήτημα των εμβολιασμών κατά του κορονοϊού Covid-19. Οι συντελεστές της εκπομπής συνομιλούν με τον πρώην διοικητή του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης- ιατρό Δημήτρη Γάκη.
Στην εκπομπή μεταδίδεται απόσπασμα από εκπομπή που είχε μεταδοθεί το πρωί της ίδιας ημέρας από τον τηλεοπτικό σταθμό Open Beyond και από εκπομπή που είχε μεταδοθεί από τον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι. Στα αποσπάσματα αυτά παρουσιάζεται ο καθηγητής αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Γρηγόρης Γεροτζιάφας ο οποίος ακούγεται να λέγει «...Δεν μπορούμε να ανεχτούμε να τιναχτούν στον αέρα οι κοινωνίες μας επειδή ένα 10-20% αρνητών, αντιεμβολιαστών ή ανόητων... έχουν αποφασίσει να κάνουν αυτό το πράγμα. Το κράτος υπάρχει και μπορεί να εφαρμόσει τους νόμους... Όποιος δεν θέλει να εμβολιαστεί, ας μην εμβολιαστεί. Αλλά δεν μπορεί να συμμετέχει και στην κοινωνία..., μπορεί να πάει στο βουνό και να μείνει μόνος του. Κανένας δεν θα του εφαρμόσει με το ζόρι μια ένεση».
Οι συντελεστές της εκπομπής σχολιάζουν τη θέση του καθηγητή Γεροτζιάφα μαζί με τον καλεσμένο τους ιατρό Δ. Γάκη εκλαμβάνοντας τη λέξη «αρνητών» που είπε ο κ.
(Guzel κατά Τουρκίας απόφ. 27.7.2006, υπόθ. 69698/01 Stoll κατά Ελβετίας(απόφ. 25.4.2006), απόφ. της 14.10.2014 Stankiewicz κατά Πολωνίας, απόφ. της 21.10.2014 Matúz κατά Ουγγαρίας κ.ά.)
Γεροτζιάφας ως «αλητών» (Στα αποσπάσματα των βίντεο που μεταδόθηκαν από τις εκπομπές των σταθμών Open Beyond και Σκάι ο ήχος δεν ήταν καθαρός αλλά ούτε και η άρθρωση του καλεσμένου καθηγητή αιματολογίας. Όμως, τα Ελληνικά Hoaxes που αποτελούν μια οργανωμένη ομάδα κατάρριψης αναληθών δημοσιευμάτων και μέλος του διεθνούς δικτύου ελέγχου γεγονότων IFCN της 16.12.2021 αναφέρουν στο συμπέρασμα τους ότι «τα δημοσιεύματα και οι αναρτήσεις αναφέρουν σωστά ότι ο Γ. Γεροτζιάφας χαρακτήρισε “ανόητους” όσους επιλέγουν να μην εμβολιαστούν κατά της Covid-19, όμως δεν αληθεύει ότι τους αποκάλεσε “αλήτες” αλλά “αρνητές”). Ο παρουσιαστής επισημαίνει ότι ο κ. Γεροτζιάφας ανήκει στο επιτελείο συμβούλων του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Τσίπρα.
Στη συνέχεια, ο καλεσμένος ιατρός Δ. Γάκης, αναφερόμενος στον καθηγητή Γεροτζιάφα, εκφράζει την άποψη «...δυστυχώς τον ξέρω καλά..., απέκτησε τώρα υπόσταση ο κ. Γεροτζιάφας σε ένα αντικείμενο που δεν έχει καμία σχέση με το αντικείμενο του., είναι αιματολόγος... και ξαφνικά του δώσατε βήμα οι δημοσιογράφοι, να υβρίζει, να ευτελίζει, να απειλεί και να κάνει υποδείξεις. Ποιος; Ο Γρηγόρης. Ας κάτσει στα αυγά του διότι απέναντι του έχει ανθρώπους που και επιστήμη ξέρουν και τον ίδιο ξέρουν. Και ας αφήσει αυτές τις ανοησίες που διατυπώνει δημόσια... Αυτός είναι αλήτης, όποιος διατυπώνει τέτοιες εκφράσεις για το συνάνθρωπο του, αυτός είναι ο αλήτης.». Ο παρουσιαστής δείχνει ενοχλημένος από τις εκφράσεις του καλεσμένου του τις οποίες δεν φαίνεται να συμμερίζεται. Σε παρατήρηση συνεργάτη της εκπομπής ότι ο κ. Γεροτζιάφας είναι σύμβουλος του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Δ. Γάκης απαντά «Όμοιος τον όμοιο και η κοπριά στα λάχανα, λένε στο χωριό μου».
Ο καλεσμένος ιατρός Δ. Γάκης μιλά θετικά για τις διαδηλώσεις υγειονομικών που τάσσονται κατά της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών λέγοντας πως «. είναι άνθρωποι με ευγένεια ψυχής, δοτικοί, δεν δίστασαν να ορθώσουν το ανάστημα τους και να πέσουν με τα μούτρα στους ασθενείς μεταφέροντας τη νόσο στα σπίτια τους, χάνοντας συγγενείς. Αυτούς τους ανθρώπους θα χαρακτηρίσουμε με χαρακτηρισμούς τύπου Γεροτζιάφα; αγοραίους; λιμανιώτικους;.».
Ο συνεργάτης Α. Σπίνος μιλά για τα χρέη των κομμάτων και θέτει το ερώτημα αν απειλεί τη δημοκρατία η υποχρεωτικότητα των εμβολιασμών. Ο καλεσμένος Δ. Γάκης θεωρεί άδικη τη σύγκριση μεταξύ των ιατρών Γεροτζιάφα και Εξαδάκτυλου (Ο Αθ. Εξαδάκτυλος είναι πλαστικός χειρούργος και Πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου) υποστηρίζοντας πως ο δεύτερος έχει ευγένεια ψυχής και γνώση. Αναφερόμενος σε μελέτη που επικαλείται ο παρουσιαστής, ο ιατρός Δ. Γάκης ασκεί αρνητική κριτική στις ενέργειες της κυβέρνησης για την πανδημία ισχυριζόμενος πως μόνο το κόμμα «Ελληνική Λύση» του Κ. Βελόπουλου φαίνεται πως έχει τα εχέγγυα να βρει λύσεις αναλαμβάνοντας δράση.
Ακολούθως προβάλλεται βίντεο από τη συγκέντρωση υγειονομικών και άλλων ατόμων που τάσσονται κατά της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών. Η συγκέντρωση έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη στις 12.12.2021.
Ο καλεσμένος ιατρός Δ. Γάκης ασκεί κριτική στην πρόεδρο της Επιτροπής Εμβολιασμών σχετικά με την τέταρτη δόση του εμβολίου, παρατηρεί δε πως αυξάνεται η μεταδοτικότητα του ιού και μειώνεται η λοιμογόνος δράση του, ενώ επισημαίνει ότι η χώρα μας έχει αγοράσει εμβόλια μέχρι το 2023. Στο σημείο αυτό ο παρουσιαστής αναφέρει ότι υπάρχουν 2 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων αδιάθετες και ότι υπάρχουν καταγγελίες ότι δίνουν στον κόσμο ληγμένα εμβόλια.
Προβάλλεται βίντεο στο οποίο εμφανίζεται ο Πρόεδρος του κόμματος «Ελληνική Λύση» Κυρ. Βελόπουλος να μιλά από του βήματος της Βουλής αναφέροντας ότι υπάρχει καταγγελία 17 ανθρώπων στο Αίγιο που ισχυρίζονται ότι έκαναν εμβόλιο που είχε λήξει 1-2 ημέρες πριν. Ο καλεσμένος ιατρός σημειώνει ότι η φαρμακευτική εταιρεία Pfizer έσπευσε να πει ότι μπορεί και ένα μήνα μετά την ημερομηνία λήξης να χρησιμοποιηθεί το εμβόλιο. Διερωτάται δε «από πότε η Pfizer κάνει ανακοινώσεις και υποδείξεις και δεν τη φυλακίζουμε διότι χορήγησε ληγμένα εμβόλια; Από πότε ανεχόμαστε σα ραγιάδες ευτελέστατου επιπέδου να δεχόμαστε ληγμένα εμβόλια για να εξυπηρετήσουμε τα οικονομικά συμφέροντα της φαρμακευτικής εταιρείας;».
Στη γενική ερώτηση συνεργάτη της εκπομπής αν είναι επικίνδυνα τα ληγμένα εμβόλια, ο Δ. Γάκης απαντά «Κάθε φάρμακο που λήγει είναι ένα τεράστιο πρόβλημα... θα πρέπει να το αποσύρεις, θεωρείται υψίστης μολυσματικότητας και εχθρικό στο περιβάλλον..., το κόστος δε της απόσυρσης είναι πολύ συχνά υψηλότερο από το κόστος αγοράς του φαρμάκου... Υπάρχει αυστηρότατη ευρωπαϊκή νομοθεσία όσον αφορά τον τρόπο απόσυρσης των φαρμάκων.». Ο παρουσιαστής ερωτά τον καλεσμένο ιατρό τίνος ευθύνη είναι η επίβλεψη απόσυρσης των φαρμάκων. Ο ιατρός, φέρνοντας ένα παράδειγμα ειδικής συμφωνίας με τις φαρμακευτικές εταιρείες που είχε γίνει επί δικής του διοίκησης στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, απαντά ότι το Υπουργείο Υγείας οφείλει να κάνει το ίδιο.
Ο παρουσιαστής θέτει ερώτημα στον καλεσμένο σχετικά με την ισχύ του πιστοποιητικού νόσησης και αν θεωρούνται ανεμβολίαστοι μετά από ένα τρίμηνο όσοι έχουν νοσήσει. Ο Δ. Γάκης απαντά «Όχι δα, αυτός είναι ένας εκβιασμός... με διαστρέβλωση των επιστημονικών δεδομένων που αποδεικνύει περίτρανα ότι δεν ενδιαφέρονται για το υγειονομικό πρόβλημα... Ενδιαφέρονται μόνο για την υποταγή... και αυτά γίνονται κάτω από την καθοδήγηση και την ενορχήστρωση των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Δεν υπάρχει λογική να λες ότι τρεις μήνες είναι η ανοσία, η φυσική ανοσία, η ισχυρή ανοσία που κατά μέσο όρο είναι 15 μήνες από τη στιγμή που θα φτάσει στο μέγιστο επίπεδο αντισωμάτων και φτάνει μέχρι 55 μήνες».
Συνεργάτης της εκπομπής σχολιάζει αρνητικά τον Πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη λόγω της επίσκεψης του στην Ιερά Σύνοδο, ενώ κρίνει θετικά ορισμένους ιεράρχες που τάσσονται κατά του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Προβάλλεται ανακοίνωση του κόμματος «Ελληνική λύση» σχετικά με την επίσκεψη του Πρωθυπουργού σε συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου.
Το όλο θέμα της εκπομπής διήρκεσε περί τα 40'.
Περαιτέρω, από την παρακολούθηση και καταγραφή των πραγματικών περιστατικών προκύπτουν εν κατακλείδι τα ακόλουθα:
Στη διάρκεια της εκπομπής «Ανατρεπτικό δελτίο» της 13.12.2021 που προβλήθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό «Alert» νομού Αττικής, μεταδόθηκε η θέση του καθηγητή αιματολογίας Γρηγόρη Γεροτζιάφα κατά τρόπο μη ακριβή, ήτοι, όταν ο καθηγητής μίλησε για αρνητές των εμβολίων, οι συντελεστές της εκπομπής (παρουσιαστής, συνεργάτες και καλεσμένος) εξέλαβαν, λόγω παρανόησης, τη λέξη «αρνητών» ως «αλητών» και σχολίασαν αρνητικά τη θέση του κ. Γεροτζιάφα. Μάλιστα ο καλεσμένος ιατρός Δ. Γάκης εκφράστηκε απαξιωτικά για τον συνάδελφο του θεωρώντας ότι ο κ. Γεροτζιάφας δεν γνωρίζει καλά το αντικείμενο του, είναι ο ίδιος αλήτης, τον έκρινε υποτιμητικά επειδή είναι σύμβουλος του κ. Τσίπρα, ενώ, μετά από σύγκριση με τον ιατρό κ. Εξαδάκτυλο, τον έκρινε ως μη έχοντα ευγένεια ψυχής και γνώση.
Ο παρουσιαστής και οι συνεργάτες της εκπομπής δείχνουν έκπληκτοι και δεν συμμερίζονται αυτές τις απόψεις του καλεσμένου τους, συνεχίζουν δε την εκπομπή διατηρώντας ήπιο το κλίμα της συζήτησης. Το αληθές άλλωστε περιεχόμενο των λεγομένων του καθηγητή Γεροτζιάφα επιβεβαιώθηκε από τα «Ελληνικά Hoaxes» (που αποτελούν μια οργανωμένη ομάδα κατάρριψης αναληθών δημοσιευμάτων και μέλος του διεθνούς δικτύου ελέγχου γεγονότων IFCN) της 16.12.2021. Συνεπώς η ευθύνη τω συντελεστών της εκπομπής δεν συνέπεσε με εκείνη του καλεσμένου προσώπου το οποίο εκφράστηκε με λέξεις απαξιωτικές προς αναφερόμενο στην εκπομπή πρόσωπο.
Στη διάρκεια της ως άνω εκπομπής, ο παρουσιαστής και οι συνεργάτες αυτής θέτουν ερωτήματα στον καλεσμένο ιατρό σχετικά με τα εμβόλια κατά της νόσου Covid-19.
Ο Δ. Γάκης, διατυπώνοντας την επιστημονική του γνώμη (η οποία δεν επιδέχεται ελέγχου και είναι ανεξάρτητη από οποιαδήποτε άδεια προφορικής ή γραπτής έκφρασης, δεν επιτρέπεται δε να υπάρχουν δυσμενείς επιπτώσεις γι’ αυτήν από φορείς δημόσιας εξουσίας (Πρόδ. Δαγτόγλου: «Συνταγματικό Δίκαιο-Ατομικά Δικαιώματα: Ελευθερία της Επιστήμης», 4η έκδοση, 2012, σελ. 637 επόμ., sakkoulas-online.gr. Βλ. επίσης Α. Μάνεσης: «Συνταγματική Θεωρία και Πράξη», 1980, τ. 1(η επιστημονική γνώμη δεν διώκεται…, Δ. Παπαδημητρίου «Συνταγματικές μελέτες», 2010, τ. 3 Ελευθερία της Επιστήμης και Σύνταγμα», σελ. 75), δεν τάσσεται γενικώς κατά των εμβολιασμών, αλλά κατά της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών σε ομάδες πληθυσμού (Στις υποθέσεις Κακαλέτρη κ.ά. κατά Ελλάδας της 9.9.2021 αρ. προσφ. 43375/21 και Θεοφανοπούλου κ.ά. κατά Ελλάδας της 9.9.21 αρ. προσφ. 43910/21, το ΕΔΔΑ απέρριψε τις δύο αυτές αιτήσεις προσωρινών μέτρων των Ελλήνων υγειονομικών για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό τους. Με παρόμοιο τρόπο, το ΕΔΔΑ απέρριψε το αίτημα προσωρινών μέτρων από 672 Γάλλους πυροσβέστες για αναστολή υποχρεωτικότητας εμβολιασμού και κυρώσεις υπόθ. Abgrall κ.ά. 671 κατά Γαλλίας της 25.8.2021 αρ. προσφ. 41950/21, Νομικό Βήμα, Ιούνιος 2022, τ. 70, σελ. 1206).
Στην εκπομπή μεταδίδεται απόσπασμα από ομιλία στη Βουλή του προέδρου του κόμματος «Ελληνική Λύση» Κυρ. Βελόπουλου ο οποίος αναφέρεται σε καταγγελία 17 ατόμων από το Αίγιο που ισχυρίζονται ότι έκαναν εμβόλιο το οποίο είχε λήξει 1-2 ημέρες πριν. Παρόλο που ο καλεσμένος ιατρός διερωτάται γιατί η φαρμακευτική εταιρεία χορήγησε ληγμένα εμβόλια, η εκπομπή έχει καταστήσει σαφές ότι τα εμβόλια μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ένα μήνα μετά την ημερομηνία λήξης τους (Εκτός από τη φαρμακευτική εταιρεία Pfizer, ανακοίνωση για το θέμα εξέδωσε και ο επίσημος
οργανισμός ECDC European Center for Disease Prevention and Control).
Σε ερώτηση συνεργάτη της εκπομπής σχετικά με την επικινδυνότητα των ληγμένων εμβολίων, ο ιατρός εκφράζει τη επιστημονική του άποψη μιλώντας γενικά για τη μολυσματικότητα των ληγμένων εμβολίων. Σχετικά δε με το θέμα της τρίμηνης διάρκειας της ανοσίας για όσους έχουν νοσήσει, ο ιατρός υποστηρίζει πως η φυσική ανοσία διαρκεί 15 μήνες και στο μέγιστο επίπεδο αντισωμάτων φτάνει και τους 55 μήνες.
Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι δεν μεταδόθηκαν μέσω της εκπομπής ανακριβείς, αναληθείς και μη ελεγμένες πληροφορίες σχετικά με τα εμβόλια κατά της νόσου Covid-19.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, η Ολομέλεια κρίνει ομοφώνως ότι η εγκαλούμενη εταιρεία δεν παραβίασε τις υποχρεώσεις της για ακριβή και αληθή μετάδοση των γεγονότων (με προσοχή και αίσθημα ευθύνης) και για έλεγχο των μεταδιδόμενων πληροφοριών καθώς και την υποχρέωση της για διόρθωση των ανακριβειών, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί.
Η Ολομέλεια κρίνει κατά πλειοψηφία ότι η εγκαλούμενη εταιρεία δεν παραβίασε την υποχρέωση της ως προς το σεβασμό σε αναφερόμενα στην εκπομπή πρόσωπα, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί.
Κατά τη γνώμη, όμως, της Προέδρου του Συμβουλίου που μειοψήφησε, η εγκαλούμενη εταιρεία τέλεσε την παράβαση του μη σεβασμού των αναφερομένων σε εκπομπή προσώπων.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ομοφώνως ότι η εταιρεία με την επωνυμία «ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ JERONIMO GROOVY Α.Ε.», ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού με τον διακριτικό τίτλο «ALERT» Νομού Αττικής» δεν παραβίασε τις υποχρεώσεις της για ακριβή και αληθή μετάδοση των γεγονότων (με προσοχή και αίσθημα ευθύνης) και για έλεγχο των μεταδιδόμενων πληροφοριών καθώς και την υποχρέωση της για διόρθωση των ανακριβειών, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Δέχεται κατά πλειοψηφία ότι η ως άνω εταιρεία δεν παραβίασε την υποχρέωση της ως προς το σεβασμό σε αναφερόμενα στην εκπομπή πρόσωπα, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 1η Φεβρουαρίου 2024 και δημοσιεύτηκε την 11η Μαρτίου 2024.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ - ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 21/2024 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 11η Μαρτίου 2024
