Διαβάστε ακολούθως την Οδηγία 2/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
ΟΔΗΓΙΑ 2/2023
ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΡΟΧΟΥΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΛΥΦΩΝΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΗ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση της Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στην αίθουσα «Ροδόλφος Μορώνης» την 7.12.2023 και ώρα 11:00. Στην συνεδρίαση παρέστησαν η Πρόεδρος του ΕΣΡ Ευτέρπη Κουτζαμάνη -Δρίλια, ο Αντιπρόεδρος Ιωάννης Πολίτης και τα μέλη Σωκράτης Τσιχλιάς, Δημήτριος Σταυρόπουλος, Ευτύχης Παλλήκαρης, Πέτρος Τριανταφυλλίδης, Γεώργιος Βλαβιανός και Ιωάννης Μιχελάκης. Απόν το μέλος Σπυρίδων Χρυσοφώτης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η έκδοση Οδηγίας για την τήρηση από τους παρόχους μέσων επικοινωνίας και τους παρόχους ραδιοφωνικών υπηρεσιών των κανόνων της πολιτικής πολυφωνίας όσον αφορά την προβολή των κομμάτων κατά τις μη προεκλογικές περιόδους. Σκοπός της Οδηγίας είναι η συλλογή στοιχείων από τους παρόχους αφενός, για τη σύνταξη της ετήσιας αναφοράς πολιτικής πολυφωνίας και αφετέρου, για την διενέργεια του κατά περίπτωση ελέγχου τήρησης της πολιτικής πολυφωνίας.
Ι. ΝΟΜΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Έχοντας υπόψη:
α) Κατά το άρθρο 14 παρ. 1 του Συντάγματος: «Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του Κράτους»,
β) Κατά το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος: «Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη»,
γ) Κατά το άρθρο 5A παρ. 1 του Συντάγματος: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων»,
δ) Κατά το άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος: «Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους, που λαμβάνει και τη μορφή του καθεστώτος της προηγούμενης άδειας, έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης»,
ε) Κατά το άρθρο 14 παρ. 9 του Συντάγματος: «Νόμος προβλέπει τα μέτρα και τους περιορισμούς που είναι αναγκαίοι για την πλήρη διασφάλιση της διαφάνειας και της πολυφωνίας στην ενημέρωση».
στ) Κατά το άρθρο 11 παρ. 2 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ: «Η ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η πολυφωνία είναι σεβαστές». ζ) Κατά το 10 της ΕΣΔΑ: «1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία γνώμης, καθώς και την ελευθερία λήψης ή μετάδοσης πληροφοριών ή ιδεών, χωρίς παρέμβαση δημοσίων αρχών και ασχέτως συνόρων ...2. Η άσκηση των ελευθεριών αυτών, δεδομένου ότι συνεπάγεται καθήκοντα και ευθύνες, μπορεί να υπαχθεί σε ορισμένες διατυπώσεις, όρους, περιορισμούς ή κυρώσεις, που προβλέπονται από τον νόμο και αποτελούν αναγκαία μέτρα, σε δημοκρατική κοινωνία, για . την προστασία . των δικαιωμάτων τρίτων ...».
η) Κατά το άρθρο 19 παρ. 2 του Ν. 2462/1997 που κύρωσε το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα: «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία της αναζήτησης, της λήψης και της μετάδοσης πληροφοριών και απόψεων κάθε είδους, ανεξαρτήτως συνόρων, προφορικά, γραπτά, σε έντυπα, σε κάθε μορφή τέχνης ή με κάθε άλλο μέσο της επιλογής του».
θ) Κατά το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν. 2328/1995: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες πρέπει να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης».
ι) Κατά το άρθρο 3 παρ. 22 του Ν. 2328/1995: «Οι τηλεοπτικοί σταθμοί στη συνολική διάρθρωση του προγράμματος και ιδίως των ειδησεογραφικών τους εκπομπών και των εκπομπών πολιτικού διαλόγου, έχουν την υποχρέωση να διασφαλίζουν την πολιτική πολυφωνία και την παρουσίαση των απόψεων των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για κάθε ζήτημα που καθίσταται αντικείμενο πολιτικής αντιδικίας».
ια) Κατά το άρθρο 1 παρ. 2 του Ν. 4339/2015: «Η παροχή υπηρεσιών επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής ευρυεκπομπής αποτελεί υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος, όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συνίσταται στην παροχή στο κοινό τηλεοπτικών υπηρεσιών, βάσει προϋποθέσεων, όρων και διαδικασιών που διασφαλίζουν, αφενός, τη νομιμότητα, τη διαφάνεια, την πολιτική και πολιτισμική πολυμέρεια και πολυφωνία και τον ελεύθερο και ανόθευτο οικονομικό ανταγωνισμό στον ευρύτερο τομέα των μέσων ενημέρωσης και, αφετέρου, την παροχή στο κοινό υψηλού επιπέδου τηλεοπτικών υπηρεσιών».
ιβ) Κατά το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν. 3592/2007: «Σκοπός των διατάξεων του παρόντος νόμου είναι . η διασφάλιση της πολυφωνίας στην ενημέρωση και πληροφόρηση, η αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων».
ιγ) Κατά το άρθρο 14 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003: «Τα δελτία ειδήσεων πρέπει να συντάσσονται με ακρίβεια, αντικειμενικότητα και τη μεγαλύτερη δυνατή πολυμέρεια. Η υποχρέωση αυτή κατισχύει κάθε, έστω και έμμεσης, επιχειρηματικής και οικονομικής εν γένει επιδίωξης του ραδιοφωνικού ή του τηλεοπτικού σταθμού». ιδ) Κατά το άρθρο 3 του Π.Δ. 77/2003: «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση πρέπει να αναγνωρίζουν και να σέβονται εμπράκτως τη διατύπωση διαφορετικών απόψεων και να υπερασπίζονται την ελευθερία μεταδόσεώς τους. Οι διαφορετικές απόψεις πρέπει να παρουσιάζονται έγκαιρα και με ίσους όρους».
ιε) Κατά το άρθρο 2 παρ. 3 του Ν. 4173/2013, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει: «Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. αποτελεί φορέα δημοκρατίας και πολιτισμού και συμβάλλει στη διασφάλιση της πολυφωνίας, στην ανεξάρτητη μετάδοση της πληροφορίας και της είδησης και στην προβολή των έργων του λόγου και της τέχνης ....». ιστ) Κατά το άρθρο 3 παρ. 3 και 5 του Ν. 4173/2013, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει: «3. Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε., καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, διέπονται από τις αρχές της αντικειμενικότητας και πληρότητας της ενημέρωσης, της πολυφωνίας, .. 5. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. μεριμνά για την προβολή των συνεδριάσεων της Βουλής των Ελλήνων και των Επιτροπών της, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των δραστηριοτήτων των πολιτικών κομμάτων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της κοινωνίας των πολιτών, των πρωτοβουλιών κοινωνικής αλληλεγγύης και των παραγωγικών τάξεων. Προς τούτο τηρεί την αρχή της αναλογικής ισότητας».
ιζ) Κατά το άρθρο 4 παρ. 1 του N. 2863/2000: «Το ΕΣΡ ασκεί τον προβλεπόμενο στο Σύνταγμα άμεσο έλεγχο του Κράτους στον τομέα της παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών κάθε είδους, με την έκδοση εκτελεστών ατομικών διοικητικών πράξεων. Ειδικότερα ...γ) διασφαλίζει την πολιτική και πολιτιστική πολυμέρεια και πολυφωνία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης».
ιστ) Κατά το άρθρο 4 παρ. 2 εδ. α του Ν. 2863/2000: «Στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων της παραγράφου 1, το Ε.Σ.Ρ. μπορεί να απευθύνει, σε κάθε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα και αρχή, αυτεπαγγέλτως ή σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις, οδηγίες, συστάσεις, υποδείξεις, ερωτήματα και γνωμοδοτήσεις, σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων των οικείων νόμων και κανονιστικών πράξεων, καθώς και να ζητά για την εφαρμογή αυτή τη συνεργασία και τη συνδρομή κάθε άλλης, ημεδαπής ή αλλοδαπής, διοικητικής και δικαστικής αρχής».
I. Οι ανωτέρω διατάξεις περί υποχρέωσης αντικειμενικής ενημέρωσης, τήρησης της πολιτικής πολυφωνίας και ελευθερίας της έκφρασης προστατεύουν τις ελευθερίες του πληροφορείν και του πληροφορείσθαι ως αναγκαία προϋπόθεση για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου, αλλά και ως συστατικό στοιχείο του δημοκρατικού πολιτεύματος (ΣτΕ 1901/2014 (Ολομ), πρβλ. ΕΔΔΑ, Observer and Guardian v. the United Kingdom, παρ. 59, ΕΔΔΑ, Handyside κατά Ηνωμένου Βασιλείου, 5493/72, 7.12.1976, παρ. 49 και Lingens κατά Αυστρίας, 9815/82, 8.7.1986, παρ. 41-42, ΕΔΔΑ, Centro Europa 7 S.R.L. και Di Stefano κατά Ιταλίας, 38433/09, 7.6.2012, παρ. 131, ΕΔΔΑ, Affaire Associazione Politica Nazionale Lista Marco Panella κατά Ιταλίας, 30.11.2021, παρ. 44). Παραλλήλως, το κράτος καθίσταται ο ρυθμιστής της λειτουργίας της ραδιοτηλεόρασης και ο εγγυητής του πλουραλισμού των ιδεών και των πληροφοριών που μεταδίδονται (ΣτΕ 1901/2014 - Ολομ.), ώστε το κοινό να έχει πρόσβαση σε αμερόληπτη και ακριβή πληροφόρηση και σε ένα εύρος απόψεων και σχολίων, τα οποία αντανακλούν την ποικιλομορφία του πολιτικού τοπίου της χώρας (ΕΔΔΑ, NIT S.R.L. v. Moldova, 28470/12, 5.4.2022, παρ. 183, Manole and Others v. Moldova, 13936/02, παρ. 107, πρβλ. ΣτΕ 240/2017 (επταμελής), ΣτΕ 4898/2014, ΣτΕ 986/2018, ΣτΕ 289/2019, ΣτΕ 5040/1987 (Ολομ), ΣτΕ 2544/1999, ΣτΕ 554/2003 (επταμελής), ΣτΕ 253/2005 (επταμελής), ΣτΕ 1380/2005 (επταμελής) κ.ά.).
II. Η υποχρέωση προς αντικειμενική και πολυφωνική ενημέρωση καταλαμβάνει προεχόντως τις εκπομπές πολιτικού (και ευρύτερα ενημερωτικού) περιεχομένου, δηλαδή τις εκπομπές πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου και προβληματισμού, καθώς και τα δελτία ειδήσεων (ΣτΕ 1715/2020, ΣτΕ 27/2020, ΣτΕ 289/2019, ΣτΕ 253/2012). Η αρχή της πολιτικής πολυφωνίας επιτάσσει τη διάθεση ραδιοτηλεοπτικού χρόνου για την προβολή των θέσεων των πολιτικών κομμάτων και πέραν της προεκλογικής περιόδου (ΣτΕ 245/2012 και ΣτΕ 255/2012), η δε υποχρέωση για αντικειμενική και με ίσους όρους πληροφόρηση του κοινού είναι διαρκής (ΣτΕ 3807/2014) και πρέπει να τροφοδοτείται με έναν δημόσιο διάλογο ελεύθερο και πλουραλιστικό (ΕΔΔΑ, Affaire Associazione Politica Nazionale Lista Marco Panella et Radicali Italiani κατά Ιταλίας, 2002/13, 30.11.2021, παρ. 89).
III. Αντικειμενικότητα σημαίνει: α) πληρότητα, δηλαδή κάλυψη όλων των σπουδαίων γεγονότων και ειδήσεων, β) ορθότητα, δηλαδή απόδοση της πραγματικής σημασίας στη μεταδιδόμενη πληροφορία και προπάντων είδηση και γ) αμεροληψία, δηλαδή ουδετερότητα έναντι των διαφόρων ομάδων και παρατάξεων, καθώς και των απόψεών τους (Π. Δαγτόγλου, Ατομικά Δικαιώματα, 1991, σ. 470 - 471). Η αντικειμενικότητα επιβάλλει, επομένως, την τήρηση ίσων αποστάσεων από όλες τις δυνατές απόψεις που μπορούν να διατυπωθούν σε σχέση με ένα πολιτικό ή κοινωνικό ζήτημα. Επιβάλλει, επίσης, ουδετερότητα σε σχέση με τις απόψεις αυτές, υπό την έννοια ότι απαγορεύεται η συστηματική παρουσίαση ορισμένων μόνο εξ αυτών και η αποσιώπηση των υπολοίπων (ΣτΕ 240/2012, ΣτΕ 243/2012, ΣτΕ 245/2012, ΣτΕ 248/2012, ΣτΕ 249/2012, ΣτΕ 250/2012, ΣτΕ 255/2012, ΣτΕ 2114/2012, ΣτΕ 3999/2013).
IV Η αρχή της αντικειμενικότητας επιβάλλει την παρουσίαση των ουσιωδών σημείων του προγράμματος των πολιτικών κομμάτων, όπως και όλων των πολιτικών και λοιπών σπουδαίων γεγονότων. Δεν επιβάλλει, όμως, την υποχρέωση να παραχωρείται αναγκαστικά χρόνος στα κόμματα, για να προβαίνουν αυτά τα ίδια στην παρουσίαση αυτή (Π. Δαγτόγλου, Ραδιοτηλεόραση και Σύνταγμα, 1989, σ. 617).
V. Η τήρηση της αρχής της πολυφωνίας καλύπτει την παρουσίαση των απόψεων των πολιτικών κομμάτων, καθώς και των ειδήσεων που αφορούν τη δραστηριότητά τους, είτε αυτές (οι απόψεις και οι ειδήσεις) αφορούν την πολιτική αντιπαράθεση με άλλα κόμματα, είτε αναφέρονται στην αυτοτελή δραστηριότητα κάθε κόμματος ξεχωριστά (πρβλ. ΣτΕ 985, ΣτΕ 986/2018, ΣτΕ 2456, ΣτΕ 2457/2014, ΣτΕ 2675/2014, ΣτΕ 1962/2019, ΣτΕ 289/2019, ΣτΕ 2139/2019, ΣτΕ 27/2020). Η εσωτερική πολυφωνία (ήτοι η ποικιλομορφία απόψεων, πολιτικών, πολιτιστικών, ιδεολογικών, θρησκευτικών και άλλων που παρουσιάζονται εντός του προγράμματος κάθε παρόχου) που επιβάλλεται να εφαρμόζεται σε κάθε σταθμό χωριστά, απαγορεύει τη μονοπώληση της ραδιοτηλεόρασης υπέρ συγκεκριμένων ομάδων, ιδεών ή συμφερόντων ή τη δυσανάλογη προβολή τους (Δ. Πυργάκης, άρθρο 15 σε Φ. Σπυρόπουλος, Ξ. Κοντιάδης, Χ. Ανθόπουλος, Γ Γεραπετρίτης, Σύνταγμα, 2017, σ. 374.). Ωστόσο, η συνταγματική επιταγή της ίσης μεταχείρισης μπορεί να έχει μόνο το νόημα μίας, σε γενικές γραμμές και κατά το συνολικό αποτέλεσμα, ανάλογης προς την κοινοβουλευτική και εν γένει ειδησεογραφική τους σημασία, μετάδοσης πληροφοριών και ειδήσεων (Π. Δαγτόγλου, Ραδιοτηλεόραση και Σύνταγμα, 1989, σ. 570).
VI. Πολυμερής, αντικειμενική και ισότιμη παρουσίαση δεν είναι αυτή που γίνεται με βάση την μαθηματική κατανομή του χρόνου μεταξύ των κομμάτων, ανάλογα με την κοινοβουλευτική δύναμή τους ή με βάση απαρέγκλιτα και αδιαφοροποίητα κριτήρια ελάχιστης παρουσίασης των θέσεων καθενός από αυτά ή ελάχιστης κάλυψης εντός του πλαισίου του συνολικού χρόνου των δελτίων ειδήσεων των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, των ειδήσεων εκείνων που αφορούν το κάθε ένα από τα κόμματα αυτά (ΣτΕ 985, ΣτΕ 986/2018, ΣτΕ 2456, ΣτΕ 2457/2014, ΣτΕ 2675/2014, ΣτΕ 1962/2019, ΣτΕ 289/2019, ΣτΕ 2139/2019, ΣτΕ 27/2020, ΣτΕ 1715/2020, πρβλ. ΕΔΔΑ, Affaire Associazione Politica Nazionale Lista Marco Panella κατά Ιταλίας, 2002/13, 30.11.2021, παρ. 41). Αντιθέτως, οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί δικαιούνται, αλλά και υποχρεούνται, να παρουσιάζουν τις πολιτικές απόψεις και ειδήσεις μέσα στο πλαίσιο που καθορίζει η κατοχυρωμένη από τα άρθρα 14 και 15 του Συντάγματος δημοσιογραφική ελευθερία (ΣτΕ 240/2012, ΣτΕ 243/2012, ΣτΕ 245/2012, ΣτΕ 248/2012, ΣτΕ 253/2012, βλ. επίσης ΣτΕ 3620/2008 και 3621/2008) και το δικαίωμα λήψης πληροφοριών του κοινού.
VII. Στον πυρήνα της δημοσιογραφικής ελευθερίας περιλαμβάνεται, καταρχήν, η ευχέρεια του δημοσιογράφου (ο οποίος έχει την σχετική ευθύνη σε ένα ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό) να αξιολογεί και να επιλέγει, από το σύνολο της καθημερινής δραστηριότητας των πολιτικών κομμάτων, εκείνο το γεγονός της πολιτικής επικαιρότητας που είναι άξιο μετάδοσης και παρουσίασης (πρβλ. ΣτΕ 240/2012, ΣτΕ 243/2012, ΣτΕ 245/2012, ΣτΕ 248/2012, ΣτΕ 249/2012, ΣτΕ 250/2012, ΣτΕ 255/2012, ΣτΕ 3999/2013, ΣτΕ 3620/2012, ΣτΕ 3621/2008, ΣτΕ 985/2018, ΣτΕ 986/2018, ΣτΕ 2456/2014, ΣτΕ 2457/2014, ΣτΕ 2675/2014, ΣτΕ 1962/2019, ΣτΕ 289/2019, ΣτΕ 2139/2019, ΣτΕ 27/2020, ΣτΕ 1715/2020, ΕΔΔΑ Couderc and Hachette, Filipacchi Associes κατά Γαλλίας, 40454/07, 10.11.2015, παρ. 139). Ο έλεγχος της δημοσιογραφικής ελευθερίας σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο αυτό ζήτημα είναι, συνεπώς, έλεγχος τήρησης ενός ελάχιστου πλαισίου ισόρροπης πολυμέρειας (πρβλ. Γερμανικό Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, απόφαση της BVerfGe 4.11.1986, 73, 118 με αναφορά σε ΣτΕ 240, 243, 245, 248/2012).
VIII. Παραβιάζεται, επομένως, η αρχή της πολυφωνίας όταν δεν παρουσιάζονται γεγονότα της πολιτικής επικαιρότητας σχετιζόμενα με συγκεκριμένο ή συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα και άξια μετάδοσης με βάση τα κριτήρια της δημοσιογραφικής δεοντολογίας και η παράλειψη αυτή συνεχίζεται για σημαντικό χρονικό διάστημα, η ακριβής διάρκεια του οποίου μπορεί να ποικίλλει, ανάλογα με την επικαιρότητα της αντίστοιχης περιόδου και την πυκνότητα των γεγονότων και των εξελίξεων (πρβλ. ΣτΕ 240/2012, ΣτΕ 243/2012, ΣτΕ 245/2012, ΣτΕ 248/2012, ΣτΕ 249/2012, ΣτΕ 250/2012, ΣτΕ 255/2012, ΣτΕ 3999/2013, ΣτΕ 985/2018, ΣτΕ 986/2018, ΣτΕ 2456/2014, ΣτΕ 2457/2014, ΣτΕ 2675/2014, ΣτΕ 1962/2019, ΣτΕ 289/2019, ΣτΕ 2139/2019, ΣτΕ 27/2020, ΣτΕ 1715/2020). Κατ’ εξαίρεση, υπάρχει παραβίαση πολιτικής πολυφωνίας και σε περίπτωση μεμονωμένης παράλειψης μετάδοσης πολιτικού γεγονότος, εάν το τελευταίο συνιστά κατά την κοινή πείρα μείζονος σημασίας γεγονός της πολιτικής επικαιρότητας (πρβλ. ΣτΕ 1715/2020). Δεν συνιστά, αντιθέτως, παραβίαση της αρχής της πολυφωνίας η παράλειψη παρουσίασης γεγονότων που στερούνται τον χαρακτήρα πολιτικής είδησης και έκφρασης πολιτικών απόψεων, όπως ιδίως εκείνων που έχουν προσβλητικό και υβριστικό περιεχόμενο (πρβλ. ΣτΕ 289/2019).
IX. Για την ύπαρξη παραβίασης της πολιτικής πολυφωνίας θα πρέπει, συνεπώς, να διαπιστωθεί τεκμηριωμένα ότι δεν προβλήθηκαν στον ανάλογο βαθμό ή επαρκώς οι άξιες μετάδοσης απόψεις ή δραστηριότητες των πολιτικών κομμάτων (πρβλ. ΣτΕ 27/2020, ΣτΕ 2139/2019, ΣτΕ 1962/2019, ΣτΕ 289/2019). Δεν αρκεί, ωστόσο, ο έλεγχος να πραγματοποιείται μόνο στα κεντρικά δελτία ειδήσεων και να μην εκτείνεται και στις υπόλοιπες ειδησεογραφικές και ενημερωτικές εκπομπές του ελεγχόμενου φορέα (πρβλ. ΣτΕ 1218/2018). Ούτε μπορεί, όμως, η έρευνα αυτή να περιορίζεται στα συνολικά στοιχεία προβολής των κομμάτων που προκύπτουν από το γενικό ενημερωτικό πρόγραμμα ενός σταθμού, χωρίς να εστιάζει παράλληλα και στις ειδησεογραφικές εκπομπές του. Τυχόν ουσιωδώς μειωμένη, κατά παράβαση της υποχρέωσης διασφάλισης της πολιτικής πολυφωνίας, προβολή, για μία ορισμένη χρονική περίοδο, των άξιων μετάδοσης απόψεων των πολιτικών κομμάτων στις ειδησεογραφικές εκπομπές, κυριότερες των οποίων είναι τα κεντρικά δελτία ειδήσεων, δεν μπορεί να αναπληρωθεί από τις λοιπές ενημερωτικές εκπομπές του προγράμματος του σταθμού (ΣτΕ 1425/2017, πρβλ. και ΣτΕ 1879/2021 ως προς την ιδιαίτερη σημασία των δελτίων ειδήσεων κατά την προεκλογική περίοδο). Ομοίως, κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ, δεν αρκεί ο έλεγχος της πολιτικής πολυφωνίας να γίνεται γενικώς στο σύνολο των μεταδιδόμενων από έναν σταθμό εκπομπών, αλλά πρέπει επιπροσθέτως να εστιάζει ειδικότερα σε εκείνες τις συγκεκριμένες κατηγορίες εκπομπών που έχουν αυξημένη σημασία για το κοινό βάσει του ιδιαίτερου πολιτικού τους χαρακτήρα, λαμβάνοντας υπόψη την ώρα μετάδοσής τους και την τηλεθέαση/ακροαματικότητά τους (ΕΔΔΑ, Affaire Associazione Politica Nazionale Lista Marco Panella κατά Ιταλίας, 2002/13, 30.11.2021, παρ. 84, πρβλ. και απόφαση βελγικού Συμβουλίου Επικρατείας, IRIS, Legal Observations of the European Audiovisual Observatory, 2009, σ. 7). Κατά συνέπεια, ο έλεγχος τήρησης της πολιτικής πολυφωνίας πρέπει να πραγματοποιείται τόσο στο συνολικό ενημερωτικό πρόγραμμα του ελεγχόμενου φορέα, όσο και ειδικώς στις ειδησεογραφικές εκπομπές του.
X. Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο έλεγχος αυτός δεν θα πρέπει να γίνεται με αναφορά σε τυπικά μόνο στοιχεία (π.χ. αριθμός εμφανίσεων πολιτικών προσώπων, πρβλ. ΣτΕ 2114/2012), ούτε με ποσοτική μόνο προσέγγιση των δραστηριοτήτων των πολιτικών κομμάτων (π.χ. χρονικά ποσοστά έκθεσης κομμάτων). Θα πρέπει, αντιθέτως, να λαμβάνονται υπόψη και ποιοτικά κριτήρια (πρβλ. ΣτΕ 985/2018, ΣτΕ 986/2018, ΣτΕ 1962/2019, ΣτΕ 2139/2019, ΣτΕ 27/2020). Τέτοια ποιοτικά κριτήρια συνιστούν, ιδίως, τα ακόλουθα:
i) το είδος της εκπομπής (π.χ. κεντρικό δελτίο ειδήσεων, άλλο δελτίο ειδήσεων, ενημερωτική εκπομπή, πολιτική εκπομπή, ψυχαγωγική/ποικίλης ύλης στο βαθμό που έχει ενημερωτικό και πολιτικό περιεχόμενο),
ii) η ζώνη και η ώρα μετάδοσης της εκπομπής,
iii) η τηλεθέαση/ακροαματικότητα της εκπομπής,
iv) ο τρόπος μετάδοσης της είδησης (π.χ. ζωντανή φυσική παρουσία, ζωντανή τηλεφωνική συμμετοχή, μαγνητοσκοπημένη - μαγνητοφωνημένη δήλωση, κάρτα, ανακοίνωση/δελτίο τύπου, εκφώνηση/αναφορά/αφήγηση, συνέντευξη τύπου, διάγγελμα),
ν) η ιδιότητα των εμφανιζόμενων και αναφερόμενων πολιτικών προσώπων (π.χ. πρωθυπουργός, κυβερνητικό στέλεχος, επικεφαλής κόμματος, πρόεδρος κοινοβουλευτικής ομάδας, βουλευτής, άλλο στέλεχος),
vi) το είδος της συζήτησης (π.χ. συνέντευξη, συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, δημόσια συζήτηση (debate),
vii) το θέμα στο οποίο αφορά η μετάδοση (π.χ. κυβερνητικό έργο, οικονομικό, εξωτερική πολιτική, εργασιακό/ασφαλιστικό, υγεία, ενέργεια/περιβάλλον/μεταφορές, πολιτισμός, δικαιοσύνη, εκπαιδευτικό, θρησκευτικό, εσωτερικά θέματα, εσωκομματικά, κοινωνική ζωή («life-style»),
viii) ο τρόπος/τόνος παρουσίασης της είδησης (θετικός, αρνητικός, ουδέτερος).
ΙΙ. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟ
Ενόψει όλων των ανωτέρω, συνάγεται ότι οι πάροχοι μέσων επικοινωνίας και οι πάροχοι ραδιοφωνικών υπηρεσιών έχουν συντακτική ελευθερία ως προς την επιλογή και τη διαμόρφωση του προγράμματός τους, δεσμεύονται, όμως, από τις επιταγές και τους δημοσίου ενδιαφέροντος σκοπούς του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος (στους οποίους περιλαμβάνεται και η αντικειμενική ενημέρωση), καθώς και από τον σεβασμό του δικαιώματος του κοινού στην ενημέρωση (δικαίωμα λήψης πληροφοριών).
Οι πάροχοι έχουν, επομένως, καθήκον να διαδίδουν πληροφορίες και ιδέες επί θεμάτων δημοσίου ενδιαφέροντος, καθήκον άρρηκτα συνδεδεμένο με το δικαίωμα του κοινού να λαμβάνει τις συναφείς πληροφορίες και ιδέες (ΕΔΔΑ, Axel Springer AC v. Germany, 39954/08, 7.2.2012, παρ. 79, Editorial Board of Grivna Newspaper v. Ukraine, 41214/08 και 49440/08, 16.4.2019, παρ. 85). Οι δημόσιοι φύλακες (public watchdogs) και ειδικά ο Τύπος δυνάμει του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ οφείλουν να συμμορφώνονται με τα καθήκοντα και τις ευθύνες του δημοσιογράφου και την επακόλουθη υποχρέωση της «υπεύθυνης δημοσιογραφίας». Μία από τις πιο σημαντικές πτυχές της αυξημένης προστασίας που αναγνωρίζεται σε αυτούς και των καθηκόντων και ευθυνών που την διέπει, σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 2 της ΕΣΔΑ, είναι η συλλογή πληροφοριών και δη οι δραστηριότητες αναζήτησης και έρευνας (Οδηγός Άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, Ελευθερία έκφρασης, 31.8.2022, Συμβούλιο της Ευρώπης, παρ. 305, 306, 307). Η αναζήτηση και συλλογή πληροφοριών αποτελεί ουσιώδες προπαρασκευαστικό βήμα της δημοσιογραφίας, επομένως εγγενές στοιχείο της ελευθερίας του τύπου. (ΕΔΔΑ, Magyar Helsinki Bizottsag v. Hungary, 18030/11, 8.11.2016, παρ. 130, Szurovecz v. Hungary, 15428/16, 8.10.2019, παρ. 52, Amaghlobeli and Others v. Georgia, 41192/11, 20.8.2021, παρ. 36). Το καθήκον των παρόχων και των προστηθέντων τους για συλλογή, έρευνα και μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων θεμελιώνεται και στις Αρχές Δεοντολογίας του Δημοσιογραφικού Επαγγέλματος (απόφαση Γενικής Συνέλευσης της ΕΣΗΕΑ, 19 και 20.5.1998) και του Παγκόσμιου Χάρτη Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας (Βρυξέλλες, Απρίλιος 2019).
Στο πλαίσιο εξασφάλισης της αντικειμενικής (και πολιτικής) ενημέρωσης του κοινού και της εκπλήρωσης του δικαιώματός του για λήψη πληροφοριών, οι πάροχοι και οι προστηθέντες τους οφείλουν, συνεπώς, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να διερευνούν και να εντοπίζουν τις άξιες μετάδοσης πολιτικές ειδήσεις με κάθε πρόσφορο θεμιτό τρόπο. Αποτελεί, ωστόσο, συντακτική απόφαση κάθε παρόχου η επιλογή του τρόπου εκπλήρωσης της υποχρέωσής του για εξασφάλιση της αντικειμενικής και πολυφωνικής ενημέρωσης του κοινού, ώστε τα πολιτικά κόμματα να προβάλλονται κατά προσέγγιση ανάλογα με την κοινοβουλευτική τους δύναμη υπό την προϋπόθεση ύπαρξης άξιων μετάδοσης απόψεων και δραστηριοτήτων τους.
Ως τέτοιες άξιες μετάδοσης πολιτικές ειδήσεις νοούνται αυτές που αφορούν σε γεγονότα της πολιτικής επικαιρότητας που προκάλεσαν το δικαιολογημένο γενικό ενδιαφέρον, σε θέματα τρέχοντος δημοσίου πολιτικού διαλόγου, έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης, μείζονος εθνικής ή διεθνούς πολιτικής σημασίας και γενικότερα σε πολιτικά ζητήματα για τα οποία το κοινό θα είχε εύλογο ενδιαφέρον να ενημερωθεί (πρβλ. Οδηγός Άρθρου 10 της ΕΣΔΑ, Ελευθερία έκφρασης, 31.8.2022, Συμβούλιο της Ευρώπης, 31.3.2020, παρ. 123, ΕΔΔΑ, Satakunnan Markkinaporssi Oy and Satamedia Oy v. Finland, 931/13, 27.6.2017, παρ. 171).
Το ΕΣΡ, στο πλαίσιο ελέγχου τήρησης των αρχών της αντικειμενικότητας, της αμεροληψίας και της ισότιμης παρουσίασης των απόψεων, ειδήσεων και δραστηριοτήτων των πολιτικών κομμάτων απευθύνει στους παρόχους μέσων επικοινωνίας και στους παρόχους ραδιοφωνικών υπηρεσιών την κατωτέρω Οδηγία:
ΑΡΘΡΟ 1: ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Η παρούσα Οδηγία καταλαμβάνει τις ειδησεογραφικές εκπομπές (ήτοι τα δελτία ειδήσεων), καθώς και τις εκπομπές πολιτικού (και ευρύτερα ενημερωτικού) περιεχομένου, δηλαδή τις εκπομπές πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου και προβληματισμού. Στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας εμπίπτουν επίσης οι ψυχαγωγικές και ποικίλης ύλης εκπομπές στον βαθμό που έχουν ενημερωτικό και πολιτικό περιεχόμενο.
ΑΡΘΡΟ 2: ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Οι ρυθμίσεις της παρούσας αφορούν τη μη προεκλογική περίοδο. Κατά την προεκλογική περίοδο ισχύουν και εφαρμόζονται επιπροσθέτως ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις και διενεργείται από το ΕΣΡ ξεχωριστός έλεγχος των παρόχων μέσων επικοινωνίας και των παρόχων ραδιοφωνικών υπηρεσιών.
ΑΡΘΡΟ 3: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΛΕΓΧΟΥ
Αντικείμενο ελέγχου της παρούσας αποτελεί η προβολή, από τους παρόχους μέσων επικοινωνίας και τους παρόχους ραδιοφωνικών υπηρεσιών, των απόψεων και των δραστηριοτήτων των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στο Ελληνικό και Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και των ανεξάρτητων βουλευτών, είτε αυτές (οι απόψεις, ειδήσεις και δραστηριότητες) αφορούν την πολιτική αντιπαράθεση με άλλα κόμματα είτε αναφέρονται στην αυτοτελή δραστηριότητα κάθε κόμματος ξεχωριστά. Ο έλεγχος από το ΕΣΡ της τήρησης της αντικειμενικής ενημέρωσης μπορεί να επεκταθεί και στα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα που έχουν ενεργό δράση στον δημόσιο βίο, κατά περίπτωση, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας.
ΑΡΘΡΟ 4: ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΠΑΡΟΧΟΙ
1. Η παρούσα εφαρμόζεται: α) στους νομίμως λειτουργούντες ιδιωτικούς και δημόσιους τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας ενημερωτικού περιεχομένου, β) στους παρόχους ραδιοφωνικών υπηρεσιών και γ) στους παρόχους οπτικοακουστικού περιεχομένου ενημερωτικού χαρακτήρα που μεταδίδουν το πρόγραμμά τους διαδικτυακά, εφόσον το ΕΣΡ έχει αρμοδιότητα ελέγχου αυτών.
2. Οι ανωτέρω πάροχοι υποχρεούνται να αποστέλλουν αρχεία στοιχείων πολιτικής πολυφωνίας σύμφωνα με τα κατωτέρω:
α) Οι αδειοδοτηθέντες ιδιωτικοί και οι δημόσιοι τηλεοπτικοί σταθμοί ενημερωτικού περιεχομένου εθνικής εμβέλειας, θα αποστέλλουν στο ΕΣΡ σχετικά στοιχεία σε μηνιαία βάση, τα οποία θα χρησιμοποιούνται καταρχήν για τη σύνταξη της ετήσιας αναφοράς πολιτικής πολυφωνίας όσον αφορά το ποσοτικό τους σκέλος. Με βάση τα ίδια στοιχεία, θα διενεργείται κατόπιν σχετικής καταγγελίας ή απόφασης της Ολομέλειας του ΕΣΡ και ο κατά περίπτωση έλεγχος τήρησης των κανόνων πολιτικής πολυφωνίας κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο άρθρο 6 της παρούσας και για ικανό χρονικό διάστημα ανάλογα με την πυκνότητα της πολιτικής επικαιρότητας.
β) Οι υπόλοιποι πάροχοι θα αποστέλλουν, όταν τους ζητηθεί, στοιχεία για την διενέργεια (κατόπιν σχετικής καταγγελίας ή απόφασης της Ολομέλειας του ΕΣΡ) του κατά περίπτωση ελέγχου τήρησης των κανόνων της πολιτικής πολυφωνίας, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο άρθρο 6 της παρούσας.
3. Η υποβολή των στοιχείων θα γίνεται με τη χρήση του επισυναπτόμενου στην παρούσα αρχείου excel που θα είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του ΕΣΡ (www.esr.gr), το οποίο θα συμπληρώνεται και θα αποστέλλεται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη διεύθυνση Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.. Το αρχείο αυτό θα πρέπει να αποστέλλεται εντός της πρώτης εβδομάδας κάθε μήνα και τα στοιχεία θα αφορούν τον προηγούμενο της αποστολής μήνα. Η ονομασία του αρχείου θα πρέπει να αναφέρει το όνομα του παρόχου και την περίοδο στην οποία αφορούν τα στοιχεία (π.χ. ΠΑΡΟΧΟΣ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2023).
ΑΡΘΡΟ 5: ΥΠΟΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
1. Οι πάροχοι υποβάλλουν στο ΕΣΡ, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 4 της παρούσας, σε χωριστά φύλλα αρχείου excel, αναλυτικά στοιχεία για τον χρόνο προβολής των πολιτικών κομμάτων και των στελεχών τους σε όλες τις ειδησεογραφικές, ενημερωτικές και πολιτικές εκπομπές, καθώς και τις ψυχαγωγικές και ποικίλης ύλης εκπομπές στον βαθμό που έχουν ενημερωτικό και πολιτικό περιεχόμενο, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο επισυναπτόμενο αρχείο, καθώς και συγκεντρωτικά στοιχεία που αφορούν το σύνολο του χρόνου προβολής των κομμάτων και των πολιτικών στελεχών τους:
α) σε όλα τα δελτία ειδήσεων και όλες τις ενημερωτικές και πολιτικές εκπομπές, καθώς και τις ψυχαγωγικές και ποικίλης ύλης εκπομπές στον βαθμό που έχουν ενημερωτικό και πολιτικό περιεχόμενο,
β) σε όλα τα δελτία ειδήσεων,
γ) μόνο στα κεντρικά δελτία ειδήσεων.
Για τον υπολογισμό του χρόνου προβολής των πολιτικών κομμάτων και των πολιτικών στελεχών τους λαμβάνονται υπόψη ιδίως:
α) η εμφάνιση/παρουσία, ομιλία, δήλωση, συνέντευξη πολιτικών στελεχών ή εκπροσώπων των πολιτικών κομμάτων ή η συμμετοχή σε οργανωμένες συζητήσεις,
β) η μετάδοση ανακοινώσεων, δελτίων τύπου και αποφάσεων πολιτικών στελεχών ή εκπροσώπων των πολιτικών κομμάτων,
γ) η με οποιονδήποτε άλλο τρόπο παρουσίαση ειδήσεων που αφορούν δραστηριότητες ή απόψεις των πολιτικών κομμάτων ή των στελεχών τους ή άλλων εκπροσώπων τους.
2. Ο χρόνος προβολής του κυβερνητικού έργου θα υπολογίζεται χωριστά με τον ίδιο ως άνω τρόπο. Το κυβερνητικό έργο θα διαχωρίζεται από το έργο και τη δράση του κυβερνώντος κόμματος βάσει του θέματος, το οποίο θα παρουσιάζεται.
3. Τα υποβαλλόμενα στοιχεία υπόκεινται από το αρμόδιο τμήμα του ΕΣΡ σε περιγραφική ανάλυση και έλεγχο αξιοπιστίας με την χρήση στατιστικού προγράμματος. Ο έλεγχος γίνεται δειγματοληπτικά σε κατάλληλο κατά περίπτωση ποσοστό. Με απόφαση της Ολομέλειας του ΕΣΡ ο ως άνω δειγματοληπτικός έλεγχος μπορεί να περιορίζεται σε μία κατάλληλη κατά περίπτωση χρονική περίοδο όταν αυτό απαιτείται για λόγους ταχύτητας και αποτελεσματικότητας.
ΑΡΘΡΟ 6: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ
1. Ο κατά περίπτωση έλεγχος πολιτικής πολυφωνίας θα γίνεται για ικανό χρονικό διάστημα που θα ορίζεται μετά από απόφαση της Ολομέλειας και θα περιλαμβάνει έως και τέσσερα (4) στάδια.
Α. Στο πρώτο στάδιο, θα χρησιμοποιείται καταρχάς το ποσοτικό κριτήριο (κριτήριο συνολικής χρονικής έκθεσης) και θα ελέγχεται εάν οι απόψεις και οι δραστηριότητες των κοινοβουλευτικών κομμάτων στο σύνολο των μεταδιδόμενων ειδησεογραφικών, ενημερωτικών και πολιτικών εκπομπών, καθώς και των ψυχαγωγικών και ποικίλης ύλης εκπομπών στον βαθμό που έχουν ενημερωτικό και πολιτικό περιεχόμενο, προβάλλονται από τον πάροχο σε ποσοστό που προσεγγίζει αυτό της κοινοβουλευτικής τους εκπροσώπησης.
Β. Εάν τυχόν, μετά την ολοκλήρωση του υπό στοιχείο Α σταδίου ελέγχου, διαπιστώνεται σημαντική υποεκπροσώπηση κόμματος στο σύνολο των
μεταδιδόμενων ειδησεογραφικών, ενημερωτικών και πολιτικών εκπομπών, καθώς και των ψυχαγωγικών και ποικίλης ύλης εκπομπών στον βαθμό που έχουν ενημερωτικό και πολιτικό περιεχόμενο, θα πραγματοποιείται ειδικότερος έλεγχος στις ειδησεογραφικές και μόνο εκπομπές του ελεγχόμενου παρόχου. Στόχος αυτού του ελέγχου είναι να κριθεί εάν η καταρχήν διαπιστωθείσα χρονική υποεκπροσώπηση του κόμματος στο συνολικό πρόγραμμα του παρόχου μπορεί ενδεχομένως να αντισταθμιστεί από μια επαρκή του εκπροσώπηση σε μια ειδικότερη κατηγορία εκπομπών, ήτοι τα δελτία ειδήσεων και ιδίως τα κεντρικά δελτία ειδήσεων, που συνιστούν, κατά την κοινή πείρα, βάσει των ειδικότερων ποιοτικών κριτηρίων τους (και συγκεκριμένα της φύσης και της θεματολογίας τους, του τρόπου οργάνωσης και παρουσίασης της ύλης τους, του είδους και του προφίλ του κοινού τους, της επαναλαμβανόμενης καθημερινής τους προβολής σε τακτούς και γενικώς σταθερούς χρόνους) την κυριότερη πηγή πληροφόρησης του κοινού, όσον αφορά την ενημέρωσή του για θέματα πολιτικής επικαιρότητας.
Γ Εάν μετά την ολοκλήρωση των ανωτέρω υπό Α και Β σταδίων ελέγχου εξακολουθούν να υπάρχουν ενδείξεις πιθανής παραβίασης των κανόνων της πολιτικής πολυφωνίας, θα πραγματοποιείται στις ειδησεογραφικές, ενημερωτικές και πολιτικές εκπομπές, καθώς και στις ψυχαγωγικές και ποικίλης ύλης εκπομπές στον βαθμό που έχουν ενημερωτικό και πολιτικό περιεχόμενο, περαιτέρω (κατά περίπτωση) έλεγχος με τη συνεκτίμηση, πέραν των ανωτέρω υπό Β κριτηρίων, και πρόσθετων ποιοτικών κριτηρίων, όπως ιδίως της τηλεθέασης/ακροαματικότητας και της χρονικής ζώνης και ώρας μετάδοσης των ελεγχόμενων εκπομπών, του τρόπου μετάδοσης της είδησης (π.χ. ζωντανή φυσική παρουσία, ζωντανή τηλεφωνική συμμετοχή, μαγνητοσκοπημένη - μαγνητοφωνημένη δήλωση, κάρτα, ανακοίνωση/δελτίο τύπου, εκφώνηση/αναφορά/αφήγηση, συνέντευξη τύπου, διάγγελμα), της ιδιότητας των εμφανιζόμενων και αναφερόμενων πολιτικών προσώπων (π.χ. πρωθυπουργός, κυβερνητικό στέλεχος, επικεφαλής κόμματος, πρόεδρος κοινοβουλευτικής ομάδας, βουλευτής, άλλο στέλεχος), του είδους της συζήτησης (π.χ. συνέντευξη, συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, δημόσια συζήτηση (debate), του θέματος στο οποίο αφορά η μετάδοση (π.χ. κυβερνητικό έργο, οικονομικό, εξωτερική πολιτική, εργασιακό/ασφαλιστικό, υγεία, ενέργεια/περιβάλλον/μεταφορές, πολιτισμός,
δικαιοσύνη, εκπαιδευτικό, θρησκευτικό, εσωτερικά θέματα, εσωκομματικά, κοινωνική ζωή («life-style») και του τρόπου/τόνου παρουσίασης της είδησης (θετικός, αρνητικός, ουδέτερος). Δεν θα πραγματοποιείται, ωστόσο, ο έλεγχος του σταδίου αυτού, όταν με την ολοκλήρωση των υπό Α και Β σταδίων ελέγχου, προκύπτει σαφώς ότι η υποεκπροσώπηση κόμματος είναι ποσοτικώς και ποιοτικώς τέτοιας έκτασης και έντασης, ώστε να καθίσταται εκ των πραγμάτων άνευ αντικειμένου κάθε προσπάθεια πιθανής αντιστάθμισης αυτής με τη χρήση πρόσθετων ποιοτικών κριτηρίων.
Δ. Εάν μετά την ολοκλήρωση των ανωτέρω (κατά περίπτωση Α έως Β ή Α έως Γ) σταδίων ελέγχου εξακολουθούν να υφίστανται ενδείξεις πιθανής παραβίασης των κανόνων της πολιτικής πολυφωνίας κατά την ελεγχόμενη περίοδο, το ΕΣΡ, προκειμένου να διαμορφώσει πληρέστερη άποψη, θα ζητάει από τον πάροχο να αιτιολογήσει εγγράφως και εμπεριστατωμένα: α) ποια πολιτικά γεγονότα έκρινε ως άξια μετάδοσης για το συγκεκριμένο υποεκπροσωπούμενο κόμμα και β) γιατί τα άξια μετάδοσης γεγονότα του κόμματος αυτού δεν προβλήθηκαν, τόσο ποσοτικώς όσο και ποιοτικώς, με τρόπο που να αντιστοιχεί κατά προσέγγιση στην κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση. Σε περίπτωση που ο έλεγχος της πολιτικής πολυφωνίας γίνεται κατόπιν καταγγελίας κόμματος, ο πάροχος θα πρέπει, πέραν των άλλων, να απαντά ειδικώς και στα όσα τυχόν αναφέρονται στην καταγγελία αυτή για τα άξια μετάδοσης γεγονότα που υπήρχαν για το συγκεκριμένο κόμμα και τα οποία έπρεπε να είχαν μεταδοθεί σε χρόνο και με τρόπο ανάλογο με την κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση.
2. Το ΕΣΡ, κατά περίπτωση και εφόσον κρίνεται σκόπιμο, θα εντοπίζει με τη χρήση κάθε πρόσφορου μέσου εάν, πέρα από τα γεγονότα που ο πάροχος έκρινε ως άξια μετάδοσης, υπήρχαν και άλλα τέτοια γεγονότα, τα οποία παραλείφθηκαν να μεταδοθούν από αυτόν.
3. Τα ως άνω στάδια ελέγχου θα ακολουθούνται αναλογικά και σε περίπτωση καταγγελίας για σημαντική υπερεκπροσώπηση πολιτικού κόμματος σε σχέση με την κοινοβουλευτική του δύναμη.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ.
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ - ΔΡΙΛΙΑ
Φόρμα συλλογής στοιχείων πολιτικής πολυφωνίας
Φόρμα συγκεντρωτικών στοιχείων χρόνου προβολής κομμάτων και στελεχών τους.
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Οδηγία 2/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ (ΕΣΡ) - 20 Δεκεμβρίου 2023
