Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 120/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 14.3.2023 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου,, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «MEGA», ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ», αναφορικά με διατάξεις περί υποχρέωσης σεβασμού προσωπικότητας αναφερόμενων σε εκπομπές προσώπων, κατά τη μετάδοση εκπομπής με τίτλο «LIVE NEWS» την 3.10.2022, μεταξύ 17.36 και 17.54. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 6883/6.12.2022 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 314/16.12.2022, ο οποίος ανατέθηκε στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά. Στη συνέχεια, η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 24/ΕΣ/12.1.2023 νομική της εισήγηση, η οποία περιελάμβανε και απομαγνητοφώνηση αποσπασμάτων της εκπομπής.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον ως άνω ραδιοφωνικό σταθμό εταιρείας, παρέστησαν η πληρεξούσια δικηγόρος της Σπυριδούλα Καλογήρου και η συντάκτρια της εκπομπής, Σταυριανή Καραμανίδη. Ερωτηθείσες από τον Πρόεδρο οι Εκπρόσωποι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 3.4.2023, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 1644/3.4.2023 υπόμνημα.
Την 4.7.2023 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού άκουσε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Η υποχρέωση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών για σεβασμό της αξιοπρέπειας των συμμετεχόντων σε εκπομπές προσώπων και των τηλεθεατών θεσπίζεται στα άρθρα:
ι) 2 παρ. 1 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «O σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας».
ιι) 15 παρ. 2 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους. Ο έλεγχος και η επιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης. Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους ... έχει ως σκοπό ... το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου».
ιιι) 1 παρ. 8 του Ν. 3592/2007, το οποίο ορίζει: «Η παροχή ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών και η εκπομπή ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων εξυπηρετούν την κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και ιδίως το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 15 του Συντάγματος».
ιν) 3 παρ. 1 εδ. β του Ν. 2328/1995, το οποίο ορίζει: «Οι κάθε είδους εκπομπές που μεταδίδουν οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί πρέπει να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή, την υπόληψη, τον ιδιωτικό και επαγγελματικό βίο, την επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη συναφή δραστηριότητα κάθε προσώπου, η εικόνα του οποίου εμφανίζεται στην οθόνη ή το όνομα του οποίου ή στοιχεία επαρκή για τον προσδιορισμό του οποίου μεταδίδονται».
ν) 9 παρ. 2 του Π.Δ. 77/2003, το οποίο ορίζει: «Τα πρόσωπα που συμμετέχουν ή αναφέρονται στις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς. Ειδικότερα δεν επιτρέπεται η προσβολή της προσωπικότητας, της τιμής και της αξιοπρέπειάς τους. Πρέπει επίσης να γίνονται σεβαστά η ιδιωτική και οικογενειακή τους ζωή, η επαγγελματική τους δραστηριότητα και το δικαίωμα έκφρασής τους. Η άσκηση κριτικής δεν είναι ασυμβίβαστη με το σεβασμό των δικαιωμάτων των εμφανιζομένων ή αναφερομένων προσώπων». νι) Ειδικότερα, η προστασία της προσωπικότητας των ανηλίκων κατά τη μετάδοση ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών θεσπίζεται στο άρθρο 9 παρ. 7 εδ. β του Ν. 4779/2021, το οποίο ορίζει: «Απαγορεύεται η παρουσίαση ή η συμμετοχή ανηλίκων μαρτύρων ή θυμάτων αξιόποινων πράξεων ή δυστυχημάτων, καθώς και ανηλίκων που βρίσκονται σε μειονεκτική - ευάλωτη θέση, σε όλα τα προγράμματα. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η παρουσίαση ανηλίκων που εμπίπτουν στις περιπτώσεις του προηγούμενου εδαφίου, εφόσον αυτή είναι αναγκαία για την ενημέρωση του κοινού και δεν προκαλεί βλάβη στην προσωπικότητα του ανηλίκου και μόνον ύστερα από έγγραφη συναίνεση των προσώπων που ασκούν τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια».
2. Το άρθρο 30 παρ. 1 εδ. α του Ν. 4779/2021 θεσπίζει δικαίωμα επανόρθωσης από προσβολή που υπέστη φυσικό ή νομικό πρόσωπο στην προσωπικότητά του κατά τη μετάδοση προγράμματος και ορίζει: «Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, τα έννομα συμφέροντα και ιδίως η προσωπικότητα του οποίου θίγονται από το περιεχόμενο τηλεοπτικού προγράμματος, δικαιούται να ζητήσει επανόρθωση από τον τηλεοπτικό οργανισμό που μετέδωσε το επίμαχο πρόγραμμα μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από τη μετάδοση ή την αναμετάδοση αυτού (δικαίωμα απάντησης)».
Το άρθρο 30 παρ. 6 εδ. β του Ν. 4779/2021 ορίζει ειδικότερα: «Σε όλες τις περιπτώσεις που αναφέρονται στη παρ. 1, και εφόσον η προσβολή του δικαιώματος μπορεί να αποκατασταθεί με τη διαδικασία του παρόντος, η προηγούμενη υποβολή αίτησης απάντησης και η μη προσήκουσα από τον τηλεοπτικό οργανισμό ικανοποίηση της αίτησης αυτής αποτελούν προϋπόθεση για την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων για το γεγονός που προκάλεσε την αίτηση απάντησης».
Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η αποκατάσταση της προσβολής της προσωπικότητας αναφερόμενου ή συμμετέχοντος σε εκπομπή προσώπου με την τήρηση της προαναφερόμενης διαδικασίας ενόψει των συνθηκών τέλεσης, της έντασης ή της φύσης της προσβολής προσωπικότητας, η προηγούμενη υποβολή σχετικής αίτησης επανόρθωσης προς τον τηλεοπτικό σταθμό από το θιγόμενο πρόσωπο δεν αποτελεί προϋπόθεση για την επιβολή διοικητικών κυρώσεων από το ΕΣΡ (πρβλ. ΣτΕ 2045/2018, 1089/2018, 1216/2018, 1173/2017, 825/2017).
3. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις σε περίπτωση παραβάσεων.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Η εκπομπή «LIVE NEWS» αποτελεί δημοσιογραφική εκπομπή, δηλαδή εκπομπή λόγου με ενημερωτικό χαρακτήρα, που παρουσιάζει επίκαιρα και μη, κοινωνικά ζητήματα. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής της 3.10.2022 σε ένα τμήμα αυτής, διάρκειας δεκαοκτώ (18) λεπτών (που μεταδόθηκε μεταξύ 17.36 και 17.54), παρουσιάστηκε ένα θέμα που αφορούσε τη δικαστική διαμάχη μεταξύ δύο γονέων ενός ανήλικου κοριτσιού, ηλικίας οκτώ (8) ετών αφενός, και ενός ορφανοτροφείου (στο οποίο είχε ανατεθεί με δικαστική απόφαση η γονική μέριμνα της κόρης τους) αφετέρου, σχετικά με την παρεμπόδιση της επικοινωνίας των φυσικών γονέων με το παιδί τους.
Συγκεκριμένα, αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων τα εξής (όπως αυτά κατεγράφησαν κατά την γενομένη απομαγνητοφώνηση):
Παρουσιαστής: Ήρθε σε γνώση μας μία ιστορία, μία καταγγελία μίας οικογένειας, ενός ζευγαριού, η οποία είναι σοβαρή. Προσπαθούμε κι εμείς να βγάλουμε άκρη και να δούμε τι ακριβώς έχει συμβεί. Είναι ένα κοριτσάκι, αυτό εδώ που βλέπετε (προβάλλονται δύο φωτογραφίες του παιδιού με θόλωση στο πρόσωπο) και ένα ζευγάρι, αυτό εδώ που βλέπετε (προβάλλεται η εικόνα ενός άνδρα και μίας γυναίκας, των γονιών του κοριτσιού, ως φόντο στο στούντιο). Μετά από διάφορες ιστορίες το κοριτσάκι του ζευγαριού καταλήγει σε ένα Ίδρυμα, το οποίο έχει υποδειχθεί ως αμαρτωλό Ίδρυμα. Ότι μέσα εκεί γινόταν εμπόριο παιδιών, εμπόριο βρεφών, από την ίδια την κα Δόμνα Μιχαηλίδου. Έχει κλείσει αυτό το ίδρυμα, έχει αλλάξει τελείως μορφή σήμερα. Για να μη λέω πολλά οι άνθρωποι αυτοί έχουν να δουν το παιδί πολύ καιρό, προσπάθησαν κάποιοι να τους το πάρουν με δόλια μέσα. Δικαιώθηκαν στα δικαστήρια και τώρα δεν βρίσκουν πού είναι.
Ακολουθεί σχετικό ρεπορτάζ κατά τη διάρκεια του οποίου προβάλλονται τρεις φωτογραφίες του κοριτσιού με θόλωση στο πρόσωπο. Προβάλλεται, επίσης, κοντινή φωτογραφία της μητέρας και του παιδιού με θόλωση στα πρόσωπα κι άλλη φωτογραφία του προσώπου του παιδιού με θόλωση. Επίσης, προβάλλεται και σύντομο βίντεο στο κινητό της μητέρας που δείχνει το παιδί να κάνει κούνια σε εξωτερικό χώρο. Καθ’όλη τη διάρκεια παρουσίασης του θέματος προβλήθηκαν επιπλέον οι εξής φωτογραφίες: το κορίτσι με τον πατέρα (1 φορά), το κορίτσι με ένα φούξια φόρεμα (3 φορές), το κορίτσι και ο πατέρας σε πισίνα (3 φορές), το κορίτσι σε πισίνα με φουσκωτή πλαστική κίτρινη πάπια (4 φορές), το κορίτσι στο μπαλκόνι με παιχνίδια (2 φορές), το κορίτσι με μαγιό στην θάλασσα με καπέλο που του κρύβει το πρόσωπο (5 φορές), το κορίτσι στο σπίτι δίπλα σε μία πολυθρόνα (4 φορές), το κορίτσι σε παιδική χαρά (6 φορές), το κορίτσι καθισμένο απέναντι από μία μεγάλη αρκούδα - παιχνίδι (4 φορές), το κορίτσι με φούξια φόρεμα στη θάλασσα (3 φορές), το κορίτσι στη θάλασσα με κουλούρα φουσκωτή (2 φορές), το κορίτσι σε μικρότερη ηλικία στη θάλασσα μέσα σε μία σαμπρέλα. Προβάλλεται βίντεο με το κορίτσι με ένα κόκκινο φόρεμα να περπατάει πάνω σε βράχια. Καθ’όλη τη διάρκεια παρουσίασης του θέματος προβάλλονται ως φόντο στο στούντιο φωτογραφίες με παιδικά παιχνίδια (λούτρινα αρκουδάκια) και μία φωτογραφία ενός αγοριού καθισμένου στο έδαφος απέναντι από έναν αρκούδο.
Στη συνέχεια, ο παρουσιαστής της εκπομπής αναφέρει ότι έγινε καταγγελία ότι ο πατέρας βίαζε το παιδί, ότι εκδόθηκε απαλλακτικό βούλευμα και ότι στη συνέχεια έγινε νέα καταγγελία ότι ο γαμπρός του πατέρα κακοποιούσε το παιδί και απαλλάχθηκε και εκείνος. Το 2019 η γονική μέριμνα πέρασε στο καταγγέλλον Ίδρυμα μετά από πόρισμα ψυχολόγων του Τζανείου και απόφαση του εισαγγελέα. Παρουσιαστής: Το παιδί καταλήγει σε ίδρυμα που έχει καταγγελθεί ως πολύ αμαρτωλό Ίδρυμα, έχει καταγγελθεί από την κα Δόμνα Μηχαηλίδου, έχει αλλάξει μορφή. Οι άνθρωποι αυτοί θεωρούν ότι το παιδί προσπάθησαν κάποιοι να τους το πάρουν με δόλια μέσα. Κατέληξαν στα δικαστήρια και τώρα δεν βρίσκουν που είναι. Παρουσιαστής: Η Κατερίνα έχει να δει την 8χρονη κόρη της Μαρία, από τότε που ήταν 4 χρονών.
Πατέρας: Όταν ήταν 3,5 χρονών μου έκαναν ανώνυμη καταγγελία που έλεγε ότι ο πατέρας βίαζε την Μαρία. Δεν υπήρχε κανένα σημάδι και αθωώθηκα με βούλευμα. Εφόσον βγήκε το βούλευμα το απαλλαχτικό για μένα, έρχεται δεύτερη ανώνυμη καταγγελία εναντίον του γαμπρού μου ότι βίαζε το παιδί. Από κει άρχισε ο Γ ολγοθάς για εμένα, τη γυναίκα μου, το παιδί, για όλους.
Σπηκάζ: Έχουν περάσει 4 χρόνια που έχουν να δουν το παιδί, που έχει περάσει σε ανάδοχη οικογένεια.
Στην κάμερα μιλάει και η μητέρα του παιδιού Κατερίνα.
Έπειτα, μεταδίδεται σχετικό ρεπορτάζ που συνοδεύεται από μουσική υποβλητική, πλάνα σκοτεινά που προβάλλουν ένα μικρό κορίτσι, με γυρισμένη πλάτη και με σκιές.
Σπηκάζ: Κόπηκε κάθε επικοινωνία με το παιδί τους όταν πήγαν στην εισαγγελία να καταθέσουν όσα τους έλεγε το παιδί τους. Αντί να ερευνήσουν σταμάτησαν να
βλέπουν το παιδί Καταγγέλλουν κύκλωμα παράνομων υιοθεσιών «Παίρνουν
παιδιά από φτωχές οικογένειες και τα μεταπωλούν».
Πατέρας: Μας έλεγε (το παιδί) ότι τη χτυπάγανε, η μαγείρισσα με την κουτάλα, την έβαζαν τιμωρία σε υπόγειο, ότι πεινάει, ότι φοβότανε πολύ.
Σπηκάζ: Είναι το ίδιο ορφανοτροφείο που είχε καταγγείλει και η Υφυπουργός Δόμνα Μιχαηλίδου καθώς στα χέρια της είχαν φτάσει επώνυμες καταγγελίες για διεστραμμένες σεξουαλικές ενέργειες, ξυλοδαρμούς, αλλά και παράνομες υιοθεσίες.
Ο πατέρας καταγγέλλει ότι δεν παίρνει πίσω το παιδί, γιατί έχει στηθεί κύκλωμα παράνομων υιοθεσιών.
Πατέρας: Είναι κολαστήριο. Παίρναν παιδιά από φτωχές οικογένειες, από μακρινά νησιά, ορεινά και τα μεταπουλούσαν. Τα έβγαζαν σε πλειστηριασμό.
Ακούγεται και προβάλλεται σε κάρτα η εξής ηχητική δήλωση της Προέδρου του ΠΕΝ (Ιδρύματος), Ηρούς Ζερβάκη: «Το παιδί όπως όλα τα παιδιά σε εφαρμογή του Ν. 48137 συνδέονται μέσω του συστήματος και πηγαίνουν σε ανάδοχες οικογένειες. Το ίδιο ισχύει και για το παιδί αυτό. Εφόσον έχουμε τη γονική μέριμνα είμαστε γονείς του παιδιού, κρίνουμε μετά από εισηγήσεις αρμόδιων επιστημόνων, παιδοψυχιάτρων, ψυχολόγων και λοιπά το αν πρέπει ή όχι να συνεχιστούν οι συναντήσεις».
Πατέρας: Δε γνωρίζω τίποτα. Αν ζει, αν είναι καλά, πού βρίσκεται. Αυτό προσπαθώ να μάθω, αλλά μάταια.
Σπηκάζ: Η υπόθεση δικάζεται τον Απρίλιο με τους γονείς να ζητούν να δουν το παιδί τους μετά από 4 ολόκληρα χρόνια. Τη βλέπει μόνο μέσα από φωτογραφίες και βίντεο. Ο παρουσιαστής περιγράφει πάλι το γεγονός και αναφέρει ξανά ότι υπήρξε καταγγελία ότι ο πατέρας βίαζε το παιδί, καταγγελία ότι ο γαμπρός του κακοποιούσε σεξουαλικά το παιδί, ότι απηλλάγησαν και οι δύο, ότι το παιδί έχει πάει μέσω Τζανείου σε ένα αμαρτωλό Ίδρυμα.
Δημοσιογράφος του σταθμού μιλάει για το Ίδρυμα και αναφέρει τα εξής: Νίκο, ήταν Δεκέμβριος του 2021 όταν η Υφυπουργός Εργασίας Δόμνα Μιχαηλίδου, πήρε στα χέρια της επώνυμες καταγγελίες για το εν λόγω Ίδρυμα. Μιλούσαν για ένα ορφανοτροφείο κολαστήριο όπου γινόντουσαν σεξουαλικές κακοποιήσεις παιδιών, ξυλοδαρμοί, μέχρι ότι οι υπάλληλοι παρότρυναν τα παιδιά σε ερωτικές περιπτύξεις κι εκείνες οι εργαζόμενες τα παρακολουθούσαν. Μετά από αυτές τις καταγγελίες και το σάλο που προκλήθηκε τότε διακόπηκε κάθε κρατική χρηματοδότηση του εν λόγω Ιδρύματος, μάλιστα σταμάτησε και να λειτουργεί ως ορφανοτροφείο. Μεταφέρθηκαν τα 25 παιδιά που φιλοξενούνταν εκείνη τη στιγμή σε άλλες δομές ή σε ανάδοχες οικογένειες. Σήμερα το ορφανοτροφείο αυτό λειτουργεί ως τον χώρο που φιλοξενείται για να έρχονται σε επαφή οι βιολογικοί γονείς με παιδιά που έχουν περάσει σε ανάδοχες οικογένειες. Τώρα από τη δικά του την πλευρά το Ίδρυμα ισχυρίζεται ότι έχει απαλλαγεί από όλες τις κατηγορίες. Βέβαια, εκκρεμεί εις βάρος του ένα τελευταίο δικαστήριο τέλη του μήνα όπου δικάζονται τέσσερεις εργαζόμενες για σωματική και λεκτική βία σε παιδιά και αναμένουμε να δούμε τι θα συμβεί. Κατά τη μετάδοση του ρεπορτάζ γίνεται δύο φορές αναφορά στο «Νηπιοτροφείο Καλλιθέας» όπου βρισκόταν το παιδί.
Παρουσιαστής: Εμείς δεν μπορούμε να πάρουμε θέση. Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι πραγματικά συνέβαινε. Αν υπάρχουν απαλλακτικές αποφάσεις από τα δικαστήρια αυτές είναι απόλυτα σεβαστές. Από την άλλη, έχουμε τους δύο γονείς και τον δικηγόρο τους.
Γίνεται απευθείας σύνδεση με το σπίτι των γονέων όπου βρίσκονται μαζί με τον δικηγόρο τους και συζητούν για το θέμα με τον παρουσιαστή της εκπομπής. Ο δικηγόρος των γονέων αναφέρει ότι έχουν γίνει καταγγελίες ότι στο Ίδρυμα γίνονται κακοποιήσεις παιδιών και η κα Δόμνα Μηχαηλίδου, Υφυπουργός Εργασίας είχε υποβάλει μήνυση κατά του Ιδρύματος. Προβάλλεται και σύντομο απόσπασμα από σχετικές με το θέμα δηλώσεις της κας Μηχαηλίδου, στο οποίο αναφέρει τα εξής: «Μιλάει επώνυμα από τρεις ανθρώπους που είναι συσχετισμένοι με τη δομή αυτή για σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ παιδιών παρουσία εργαζομένων».
Οι γονείς και ο δικηγόρος τους αναφέρουν στην εκπομπή τις μαρτυρίες του παιδιού όταν τους επισκεπτόταν, σύμφωνα με τις οποίες το παιδί είχε ξυλοφορτωθεί από υπάλληλο του Ιδρύματος, δεν σιτιζόταν καλά, αλλά από catering και είχε κλειστεί σε αποθήκη (ένα τιμωρητικό δωμάτιο).
Παρουσιαστής: Είναι μία υπόθεση που τη διερευνούμε δημοσιογραφικά, δεν μπορούμε να πάρουμε θέση. Δεν μπορώ να ξέρω πραγματικά τι συμβαίνει σε κάθε πλευρά, γιατί δεν έχουμε όλα τα δεδομένα. Μπορούμε να τις παρουσιάσουμε. Η δικαιοσύνη θα κρίνει, αλλά αυτά που λένε αυτοί οι άνθρωποι είναι σοβαρά. Κάποιος πρέπει να τα αξιολογήσει και τα ερωτήματα που υπάρχουν να απαντηθούν.
Στη συνέχεια, παρεμβαίνει τηλεφωνικά ο δικηγόρος του Ιδρύματος κ. Καλαντζόπουλος, και αναφέρει ότι η καταγγελία της κας Μηχαηλίδου για την Πρόεδρο κα Ζερβάκη και τη Διευθύντρια του Ιδρύματος αρχειοθετήθηκε, χωρίς αυτές να παραπεμφθούν σε κύρια δίκη. Και ότι δεν προέκυψε κατά την προκαταρκτική διαδικασία κανένα αδίκημα.
Παρουσιαστής: Οι άνθρωποι αυτοί φαίνονται δύο αξιοπρεπέστατοι άνθρωποι. Δεν τους ξέρουμε, δεν μπορώ να γνωρίζω αλλά λέω τι βλέπουμε και λένε θέλουμε το παιδί μας, γιατί δεν συντρέχει τίποτα σε βάρος μας. Υπάρχει λόγος; Λέτε ότι κάτι έκρινε το δικαστήριο. Τι μπορεί να έκρινε; Ποιος ο λόγος; Οι αποφάσεις της δικαιοσύνης είναι απόλυτα σεβαστές. Κανείς μας δεν έχει δικαίωμα να μην τις σεβαστεί. Είναι υποχρέωσή μας, αλλά είναι και δικαίωμά μας να τις κρίνουμε. Θα τη σεβαστώ. Μπορεί να την επικρίνω, αλλά θα την σεβαστώ. Ρωτώ, λοιπόν, γιατί μπορεί κάτι να μην ξέρω. Οι άνθρωποι αυτοί, γιατί δεν έχουν το παιδί τους; Έχουν κάνει κάτι κακό στο παιδί τους; Το έχουν κακοποιήσει; το έχουν παραμελήσει; ποιο είναι το σκεπτικό;
Δικηγόρος Ιδρύματος: Υπάρχει πλήρης φάκελος στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά. Αυτός ο φάκελος διαβιβάστηκε στο δικαστήριο και το δικαστήριο έκρινε. Εμείς ως Ίδρυμα αν δεν υπακούμε στις αποφάσεις των δικαστηρίων θα βρεθούμε αύριο έκθετοι.
Παρουσιαστής: Κύριε Καρατζόπουλε, αν δεν θέλετε να μου πείτε το καταλαβαίνω. Δικηγόρος Ιδρύματος: Μου ζητάτε να σας πω τι έχει γίνει στην υπόθεση του κ. Θεοδοσίου;
Παρουσιαστής: Ναι.
Δικηγόρος Ιδρύματος: Γιατί έχει αφαιρεθεί το παιδί από την οικογένεια Θεοδοσίου; Μπορώ να το πω αυτό το πράγμα στον αέρα; Όσον αφορά ένα ανήλικο παιδί θα ήταν υπεύθυνο από πλευράς Ιδρύματος να το αναφέρω;
Παρουσιαστής: Ή τελικά αυτή η οικογένεια είχε ένα σημαντικό πρόβλημα και δεν έπρεπε να έχει το παιδί της ή κάτι άλλο συμβαίνει; Αυτό ψάχνουμε κι εμείς να δούμε. Το ξαναλέω. Κι εμείς το διερευνούμε. Μας έχει κάνει εντύπωση η καταγγελία αυτού του ανθρώπου, για αυτό και τον έχουμε εδώ κοντά μας. Για αυτό και δώσαμε αμέσως λόγο και σε εσάς. Κύριε Θεοδοσίου, τι υπάρχει; Γιατί το δικαστήριο παίρνει αυτή την απόφαση;
Πατέρας: Στο δικαστήριο πήγαμε το απαλλακτικό του γαμπρού μου. Δεν ελήφθη καθόλου υπόψη και η κα Πρόεδρος του Ιδρύματος ανέφερε ότι επειδή ζούμε σε ένα χωριό, απομακρυσμένο, ορεινό με λίγα άτομα και τα λοιπά Παρουσιαστής: Στα Μέθαινα δεν μένετε;
Πατέρας: είναι καλύτερα το παιδί να μείνει στο ορφανοτροφείο, παρά με τους φυσικούς του γονείς.
Παρουσιαστής: Εμένα μου φαίνονται όλα αυτά περίεργα.
Δικηγόρος Ιδρύματος: Είναι στη διάθεση της εκπομπής η δικαστική απόφαση για να δούμε. Είναι στη διάθεση της εκπομπής για να δείτε.
Παρουσιαστής: Αυτό σας ζητάω να μας την πείτε.
Δικηγόρος Ιδρύματος: Δεν μπορώ.
Παρουσιαστής: Δεν θέλετε. Το καταλαβαίνω. Δεν είναι υπεύθυνο. Επιφυλασσόμαστε, συνεχίζουμε για να δούμε τι συμβαίνει σ’ αυτή την ιστορία. Να σας ευχαριστήσω και να ψάξουμε παραπάνω για να δούμε που είμαστε, τι γίνεται εδώ, γιατί είναι σοβαρή αυτή η καταγγελία. Γιατί αν το παιδί δεν πρέπει να έχει όντως σχέση με την οικογένειά του, βαριά απόφαση ή πρέπει να είναι κοντά στον πατέρα και τη μητέρα του;
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του θέματος προβλήθηκαν οι εξής λεζάντες: «ΠΕΙΝΟΥΣΕ ΚΑΙ ΤΗ ΧΤΥΠΟΥΣΑΝ», «ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΣΟΚ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙ ΣΤΟ ΙΔΡΥΜΑ. ΜΑΣ ΑΡΠΑΞΑΝ ΤΗΝ ΚΟΡΟΥΛΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΗΝ ΕΧΟΥΜΕ ΔΕΙ 4 ΧΡΟΝΙΑ», «ΕΧΟΥΝ ΝΑ ΔΟΥΝ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΤΟΥΣ 4 ΧΡΟΝΙΑ», «ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΣΟΚ ΓΙΑ ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ. ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΤΗΓΟΡΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ 4ΧΡΟΝΗΣ ΚΟΡΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΟΤΙ ΑΘΩΩΘΗΚΕ ΔΕΝ ΤΗΝ ΕΧΕΙ ΔΕΙ ΕΔΩ ΚΑΙ 4 ΧΡΟΝΙΑ», «ΔΕΝ ΜΑΣ ΔΙΝΟΥΝ ΠΙΣΩ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΑΣ», «ΣΟΚΑΡΟΥΝ ΟΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΤΗΣ 8ΧΡΟΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟ. ΠΕΙΝΟΥΣΕ ΚΑΙ ΤΗ ΧΤΥΠΟΥΣΑΝ. ΕΚΛΑΙΓΕ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ ΕΚΕΙ», «ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΣΟΚ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙ ΣΤΟ ΙΔΡΥΜΑ. ΜΑΣ ΑΡΠΑΞΑΝ ΤΗΝ ΚΟΡΟΥΛΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΗΝ ΕΧΟΥΜΕ ΔΕΙ 4 ΧΡΟΝΙΑ».
ΙΙΙ. Ισχυρισμοί εγκαλουμένης
Ως προς την ενδεχόμενη προσβολή της προσωπικότητας της ανήλικης (φυσικού προσώπου) η εγκαλουμένη ισχυρίζεται, ότι τα αναφερόμενα στην εκπομπή πραγματικά γεγονότα της αφαίρεσης της γονικής μέριμνας από τους γονείς και της αμετάκλητης αθώωσης από τις κατηγορίες για πράξεις σεξουαλικής κακοποίησης (που αποτέλεσαν την βάση για την αφαίρεση της γονικής μέριμνας), ήταν τα απολύτως αναγκαία - ελάχιστα για τη δημοσιογραφική κάλυψη του θέματος, το οποίο ήταν μείζονος σημασίας και σαφώς ενδιέφερε την κοινή γνώμη και δικαιολογημένα καλύφθηκε δημοσιογραφικά. Περαιτέρω υποστηρίζει ότι δεν δημοσιοποιήθηκε οποιοδήποτε στοιχείο που προσέβαλε ή μπορούσε να προσβάλει την προσωπικότητας της ανήλικης, ότι δεν υπήρξε υπέρβαση του μέτρου, ούτε πρόθεση της εγκαλουμένης να προσβάλει την προσωπικότητα της ανήλικης, ούτε βαριά αμέλεια. Επιπλέον, η εγκαλουμένη αναφέρει ότι έχει αφαιρέσει από την ιστοσελίδα της και δεν είναι πλέον διαθέσιμο το επίμαχο απόσπασμα της εκπομπής.
Ως προς την ενδεχόμενη προσβολή της προσωπικότητας του Ιδρύματος (νομικού προσώπου) η εγκαλουμένη ισχυρίζεται, καταρχήν, ότι το εξώδικο του Ιδρύματος κατατέθηκε εκπρόθεσμα, και περαιτέρω ότι εφόσον ήθελε κριθεί ότι επήλθε προσβολή προσωπικότητας, αυτή θα μπορούσε να είχε αποκατασταθεί πλήρως μέσω της διαδικασίας επανόρθωσης του άρθρου 30 του Ν. 4779/2021.
IV. Υπαγωγή
Ως προς την παρουσίαση της ανήλικης από την εκπομπή σύμφωνα με όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι αυτή έγινε στο πλαίσιο ενημέρωσης του κοινού, χωρίς να διαπιστώνεται υπέρβαση του αναγκαίου μέτρου για την επίτευξη της πληροφόρησης του κοινού και χωρίς να είναι δυνατή η πρόκληση βλάβης στην ανήλικη. Ο συνολικός τρόπος παρουσίασης του θέματος (θόλωση του προσώπου της ανήλικης στις φωτογραφίες που προβλήθηκαν, οι υπότιτλοι που συνόδευαν την είδηση), η προσπάθεια διερεύνησης της αλήθειας και της εξακρίβωσης των γεγονότων από τον παρουσιαστή καθ’όλη τη διάρκεια της εκπομπής και η συμμετοχή στην εκπομπή και του δικηγόρου του Ιδρύματος, ώστε να προβληθεί και η αντίθετη άποψη, καταδεικνύουν τον σκοπό παρουσίασης του θέματος που ήταν η ενημέρωση της κοινής γνώμης για ένα σημαντικό ζήτημα.
Ως προς το Ίδρυμα, το οποίο υπέβαλε εκπρόθεσμα αίτημα επανόρθωσης στον σταθμό, η Ολομέλεια κρίνει ότι - υπό τα συγκεκριμένα δεδομένα - ακόμα και αν ήθελε θεωρηθεί ότι υπήρξε (υπαίτια εκ μέρους του τηλεοπτικού σταθμού) προσβολή νομικού προσώπου, αυτή δεν ήταν ιδιαίτερα βαρειά, ώστε να είναι αδύνατη η επανόρθωσή της με τήρηση της προαναφερόμενης διαδικασίας.
Κατά συνέπεια, πρέπει η εγκαλουμένη να απαλλαγεί των σχετικών κατηγοριών.
Ένα, όμως, μέλος είχε επί του θέματος την γνώμη ότι, υπό τα εκτεθέντα, ετελέσθη παρά της εγκαλουμένης το αδίκημα της προσβολής του φυσικού προσώπου (παιδιού).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΕΩΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη των κατηγοριών της έλλειψης σεβασμού της προσωπικότητας αναφερομένων σε εκπομπή προσώπων, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 27η Ιουνίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Η ληφθείσα την 4.7.2023 απόφαση καταχωρήθηκε στο οικείο πρακτικό της 4.7.2023 και δόθηκε σε αυτήν ο ανωτέρω αριθμός (120/2023).
Δημοσιεύτηκε την 14η Νοεμβρίου 2023.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ-ΔΡΙΛΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 120/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ (ΕΣΡ) - 14η Νοεμβρίου 2023
