Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 22/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 6.12.2022 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Βασίλειος Καραποστόλης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «MEGA», ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ», αναφορικά με διατάξεις περί: α) προσβολής προσώπου β) ποιοτικής υποβάθμισης προγράμματος και γ) παραβίασης της μυστικότητας της ποινικής προδικασίας, κατά την προβολή της εκπομπής με τίτλο «LIVE NEWS», που μεταδόθηκε την 20.10.2022, από ώρα 15:50 έως 18:20. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από καταγγελίες πολιτών.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 254/21.10.2022, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Αικατερίνη Κοντοπούλου και στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 1079/ΕΣ/15.11.2022 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, ο Ειδικός Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 1086/ΕΣ/15.11.2022 νομική του εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστη για λογαριασμό της εγκαλουμένης, η πληρεξούσια δικηγόρος της Σπυριδούλα Καλογήρου. Ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο, η Δικηγόρος απάντησε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση έγγραφου υπομνήματος έως τις 20.12.2022 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. Ο σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 7115/20.12.2022 υπόμνημα.
Την 17.1.2023 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου.
Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τον απόντα κατά την συζήτηση Βασίλειο Καραποστόλη, αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου.
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την ενδεχόμενη επιβολή, σε περίπτωση παραβάσεων, των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων προγραμμάτων και στην προστασία της προσωπικότητας και της αξίας των αναφερόμενων προσώπων.
2. Οι τηλεοπτικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης. Ειδικότερα, το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν 2328/1995 ορίζει τα εξής: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης».
Ομοίως, το άρθρο 1 παρ. 2 του Ν. 4339/2015 ορίζει τα εξής: «Η παροχή υπηρεσιών επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής ευρυεκπομπής αποτελεί υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος.,.που συνίσταται στην παροχή στο κοινό τηλεοπτικών υπηρεσιών.,.που διασφαλίζουν.,.την παροχή στο κοινό υψηλού επιπέδου τηλεοπτικών υπηρεσιών». Η παραπάνω επιταγή (αποδίδοντας προφανώς γενική νομική αρχή) επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν τις ενημερωτικές εκπομπές. Συγκεκριμένα, το άρθρο 2 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Οι ειδησεογραφικές και άλλες δημοσιογραφικές και πολιτικές εκπομπές πρέπει να εξασφαλίζουν την ποιοτική στάθμη που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης καθώς και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας».
3. Περαιτέρω, ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν πρωταρχική κρατική υποχρέωση (άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγματος). Ο άμεσος κρατικός έλεγχος επί της τηλεόρασης έχει ως στόχο της πρωτίστως τον σεβασμό της αξίας του ανθρώπου (άρθρο 15 παρ. 2 Συντάγματος). Ως θεμελιώδης κανόνας της συνταγματικής εννόμου τάξεως, η προστασία αυτή έχει απόλυτο και επιτακτικό χαρακτήρα μη δεκτική οποιασδήποτε εξαίρεσης (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 4157/2015 και ΣτΕ 4992/2014). Η υποχρέωση αυτή επαναλαμβάνεται και από την κοινή ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία όσον αφορά τις ενημερωτικές εκπομπές. Ειδικότερα, το άρθρο 9 παρ. 2 του ΠΔ 77/03 ορίζει τα εξής: «Τα πρόσωπα που συμμετέχουν ή αναφέρονται στις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς. Ειδικότερα δεν επιτρέπεται η προσβολή της προσωπικότητας, της τιμής και της αξιοπρέπειάς τους. Πρέπει επίσης να γίνονται σεβαστά η ιδιωτική και οικογενειακή τους ζωή, η επαγγελματική τους δραστηριότητα και το δικαίωμα έκφρασής τους. Η άσκηση κριτικής δεν είναι ασυμβίβαστη με το σεβασμό των δικαιωμάτων των εμφανιζομένων ή αναφερομένων προσώπων».
4. Εξάλλου, κατά ρητή νομοθετική επιταγή απαγορεύεται η κοινοποίηση από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα εγγράφων και άλλων στοιχείων που γίνονται γνωστά στις αρμόδιες αρχές κατά το στάδιο της ποινικής προδικασίας. Ειδικότερα, το άρθρο 11 παρ. 6 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Δεν δημοσιοποιούνται έγγραφα ή άλλα στοιχεία που γίνονται γνωστά στις αρμόδιες αρχές κατά το στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης, της έκτακτης προανάκρισης και γενικότερα της ποινικής προδικασίας». Δεν απαγορεύει ασφαλώς η παραπάνω ρύθμιση την ενημέρωση του κοινού για τις υποθέσεις που εκκρεμούν στο στάδιο της ποινικής προδικασίας, ούτε αποκλείεται βέβαια κάθε αναφορά και ο σχολιασμός των πράξεων και των ενεργειών των αρμόδιων αρχών. Απαγορεύεται όμως χάριν της προστασίας του τεκμηρίου της αθωότητας και της αποτελεσματικής έρευνας και του ανεπηρέαστου των αρμόδιων αρχών ειδικώς η αποκάλυψη και η αναπαραγωγή των εγγράφων και στοιχείων της ποινικής προδικασίας. Άρση της παραπάνω απαγόρευσης επιτρέπεται μόνο υπό όλως εξαιρετικές συνθήκες, όταν αφενός κρίνεται ότι συντρέχουν λόγοι υπέρτερου γενικού συμφέροντος που καθιστούν επιτρεπτή την ανακοίνωση των στοιχείων αυτών προς ενημέρωση του κοινού επί ζητήματος ιδιαιτέρως αυξημένου γενικού ενδιαφέροντος και αφετέρου προκύπτει ότι παρά την κοινοποίηση των στοιχείων αυτών συνεχίζουν να προστατεύονται οι κατηγορούμενοι και τα υπόλοιπα εμπλεκόμενα πρόσωπα αλλά και το συμφέρον της αποτελεσματικής ποινικής έρευνας (ΣτΕ 1216/2014 και ΣτΕ 1217/2014).
5. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προέκυψαν τα εξής.
Στις 19.10.2022 και στις 20.10.2022 μεταδόθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό της εγκαλουμένης η εκπομπή LIVE NEWS. Οι εκπομπές ασχολήθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος τους με ένα και μόνο θέμα, εκείνο της επί μακρόν σεξουαλικής εκμετάλλευσης και του βιασμού ανηλίκου κοριτσιού και της φερόμενης γνώσης του θέματος από τη μητέρα του.
Α. Σε πολλά σημεία της εκπομπής, προβάλλονται πληροφορίες και μαρτυρίες που κατά την κοινή πείρα θα μπορούσαν να είχαν προέλθει μόνο από τα στοιχεία της μυστικής ποινικής προδικασίας. Ειδικότερα, αναφέρονται ενδεικτικώς τα ακόλουθα (σημειώνονται εντός παρενθέσεως η ημέρα και ο χρόνος προβολής σύμφωνα με το υπηρεσιακό αρχείο περιεχομένου προγράμματος):
• Προβάλλονται αποσπάσματα των απολογιών κατηγορουμένων, τα οποία περιέχουν υπερασπιστικούς ισχυρισμούς τους για τα όσα τους καταμαρτυρούνται για την υπόθεση (19.10.2022: 30.10-30.40, 31.15-32.15, 36.00-36.20, 37.30-37.50 και 20.10.2022: 01.29.05-01.30.10).
• Προβάλλονται στοιχεία μαρτυρικών καταθέσεων συγγενών του ανήλικου θύματος (19.10.2022: 32.20-33.15).
• Προβάλλονται γραπτά μηνύματα του ανηλίκου θύματος με πρόσωπα τα οποία φέρονται να το έχουν εκμεταλλευτεί σεξουαλικώς και με τη μητέρα του, τα οποία αφορούν το αντικείμενο της υπόθεσης (19.10.2022: 58.30-01.08.30 και 01.31.10-1.37.00).
• Προβάλλονται αποσπάσματα της κατάθεσης του ανήλικου θύματος για βιασμούς και πράξεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης που φέρεται να είχε υποστεί το θύμα σε οίκο ανοχής (19.10.2022: 01.48.15-01.48.40, 01.50.10-01.50.40).
• Προβάλλονται αποσπάσματα της εξέτασης του ανήλικου θύματος από τον ορισθέντα παιδοψυχολόγο (20.10.2022: 30.15-30.35 και 01.22.50-01.23.20), καθώς και αποσπάσματα της εκθέσεως του παιδοψυχολόγου αυτού (20.10.2022: 37.20-39.35 και 01.20.00-01.21.00).
• Προβάλλονται αποσπάσματα του κατηγορητηρίου της μητέρας του ανήλικου θύματος (20.10.2022: 48.50-51.00 και 54.45-55.45).
• Προβάλλονται αποσπάσματα της απολογίας του βασικού κατηγορούμενου της υπόθεσης, τα οποία περιέχουν υπερασπιστικούς ισχυρισμούς του για τα όσα του καταμαρτυρούνται για την υπόθεση (20.10.2022: 49.20-49.35 και 51.00-51.25).
• Προβάλλονται αποσπάσματα της απολογίας της μητέρας του ανηλίκου θύματος, τα οποία περιέχουν υπερασπιστικούς ισχυρισμούς της για τα όσα της καταμαρτυρούνται για την υπόθεση (20.10.2022: 51.30-51.45).
• Προβάλλονται γραπτά μηνύματα της μητέρας του ανηλίκου θύματος με τον βασικό κατηγορούμενο της υπόθεσης, τα οποία αφορούν το αντικείμενο της υπόθεσης (20.10.2022: 01.10.45-01.12.10).
• Προβάλλονται γραπτά μηνύματα του ανηλίκου θύματος με τη μητέρα του, τα οποία αφορούν το αντικείμενο της υπόθεσης (20.10.2022: 01.14.40-01.20.00)..
Β. Γίνεται επίσης αναλυτική περιγραφή στο κοινό των σεξουαλικής φύσεως πράξεων στις οποίες φέρεται να είχε υποχρεωθεί να προβεί η ανήλικη και προβάλλονται γραπτά μηνύματα, από τα οποία φέρεται το ανήλικο θύμα της υπόθεσης συνομιλεί με υποψήφιους «πελάτες». Ειδικότερα (σημειώνονται εντός παρενθέσεως η ημέρα και ο χρόνος προβολής σύμφωνα με το υπηρεσιακό αρχείο περιεχομένου προγράμματος):
• Αναφέρεται ότι το ανήλικο θύμα με την καθοδήγηση του βασικού κατηγορούμενου της υπόθεσης ζητούσε με επιτακτικό τρόπο να πάρει τα χρήματα προκαταβολικά από τους υποψήφιους «πελάτες» και προβάλλονται σχετικά γραπτά μηνύματα που η ανήλικη φέρεται να είχε ανταλλάξει με ενδιαφερόμενους να έρθουν σε σεξουαλική επαφή μαζί της. Σε μία μάλιστα συνομιλία φέρεται η ανήλικη να εκβιάζει τον υποψήφιο «πελάτη» να της στείλει άμεσα χρήματα, για να μην τον καταδώσει στην αστυνομία (19.10.2022: 01.00.15-01.00.40 και 01.01.30-01.01.45).
• Προβάλλεται απόσπασμα συνέντευξης με εμπλεκόμενο στην υπόθεση πρόσωπο με το τελευταίο να ισχυρίζεται ότι η ανήλικη του έκανε παράπονα με νέο γραπτό μήνυμα που του έστειλε γιατί την «μπλόκαρε», ενώ εκείνη τον περίμενε (19.10.2022: 01.00.40-01.00.50)
• Αναφέρεται ότι την ανήλικη την προσέγγιζαν άτομα για ομαδικές ερωτικές συνευρέσεις και προβάλλονται γραπτά μηνύματα που φέρεται να είχε ανταλλάξει η ανήλικη με ενδιαφερόμενη για μια τέτοια ομαδική συνεύρεση γυναίκα (19.10.2022: 01.01.50-01.02.10). Προβάλλεται ταυτόχρονα ο τίτλος: ΓΥΝΑΙΚΑ ΕΣΤΕΛΝΕ ΣΤΗ 12ΧΡΟΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΛΟΥΣΕ ΣΕ ΟΜΑΔΙΚΟ ΣΕΞ.
• Προβάλλονται γραπτά μηνύματα που φέρεται να είχε ανταλλάξει η ανήλικη με ενδιαφερόμενη για ερωτική συνεύρεση γυναίκα, καθώς και τα γραπτά μηνύματα που είχε ανταλλάξει αργότερα για το ως άνω θέμα το ανήλικο θύμα με τη μητέρα του (19.10.2022: 01.04.45-01.06.50). Προβάλλεται ταυτόχρονα ο τίτλος: ΕΝΗΜΕΡΩΣΕ ΤΗ ΜΗΤΕΡΑ ΤΗΣ ΓΙΑ «ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΙΣ 6».
• Προβάλλονται μηνύματα που φέρεται με πρωτοβουλία της να έχει ανταλλάξει η ανήλικη με πρόσωπο με το οποίο έχει συναντηθεί κατά το παρελθόν «τόσο στο σπίτι όσο και στο αυτοκίνητο», προκειμένου να του προτείνει να βρεθούν άμεσα και πάλι και να συνευρεθούν όπως το πρόσωπο αυτό επιθυμεί (19.10.2022: 01.32.50-01.34.30).
• Προβάλλονται μηνύματα που φέρεται να έχει ανταλλάξει η ανήλικη με εμπλεκόμενο στην υπόθεση πρόσωπο, στα οποία το τελευταίο της κάνει παράπονα ότι τον κορόιδεψε και του πήρε χρήματα ενώ εκφράζει ταυτόχρονα την επιθυμία του να βρεθούν και πάλι και να την «... κανονικά». Η ανήλικη φέρεται να αποδέχεται την πρόσκληση, ζητώντας ένα επιπλέον του ήδη καταβληθέντος στην προηγούμενη συνάντηση χρηματικό ποσό (19.10.2022: 01.35.40-01.36.00).
• Προβάλλονται αποσπάσματα της κατάθεσης του ανηλίκου θύματος, στα οποία αναφέρει ότι ο βασικός κατηγορούμενος της υπόθεσης την πήγε σε οίκο ανοχής πέντε φορές και ότι είχε επαφή κάθε φορά με πέντε άντρες. Αναφέρει επίσης ότι προηγούνταν της κάθε επίσκεψης στον οίκο ανοχής επαφές της με άντρες σε αυτοκίνητα (19.10.2022: 01.48.15-01.48.40 και 01.50.10-01.50.40). Προβάλλεται ταυτόχρονα ο τίτλος: ΣΟΚΑΡΟΥΝ ΟΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ 12ΧΡΟΝΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΟΣΑ ΒΙΩΝΕ ΣΤΟΝ ΟΙΚΟ ΑΝΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΙΑΣΤΕΣ ΤΗΣ.
• Προβάλλονται πληροφορίες για εμπλοκή και άλλου μαστροπού στην υπόθεση εκτός από τον βασικό κατηγορούμενο και αναφέρεται ότι υπήρχε ένα πολύ κοντινό στην οικογένεια πρόσωπο που πήγαινε πολύ συχνά βόλτα την ανήλικη με το αυτοκίνητό του, με τον παρουσιαστή και τους υπόλοιπους συντελεστές της εκπομπής να πιθανολογούν ότι μπορεί να επρόκειτο για ένα ακόμα πρόσωπο που συνόδευε την ανήλικη σε ερωτικά ραντεβού (19.10.2022: 01.09.00-01.14.30). Προβάλλεται ταυτόχρονα ο τίτλος: ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΙΤΡΙΝΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΤΟΥ «ΜΙΧΑΛΗ» ΠΟΥ ΦΕΡΕΤΑΙ ΝΑ ΠΗΓΑΙΝΕ ΤΗ 12ΧΡΟΝΗ ΣΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ.
• Προβάλλονται αποσπάσματα της εξέτασης του ανήλικου θύματος από τον ορισθέντα παιδοψυχολόγο, στα οποία αναφέρει ότι είχε συνευρεθεί με έντεκα άντρες στα αυτοκίνητά τους (20.10.2022: 30.15-30.35 και 01.22.50-01.23.20).
• Προβάλλονται αποσπάσματα της απολογίας του βασικού κατηγορούμενου της υπόθεσης, στα οποία αναφέρει ότι, πριν αρχίσει να συνευρίσκεται ερωτικά με την ανήλικη, η τελευταία του είχε εκμυστηρευτεί ότι πήγαινε σε ερωτικά ραντεβού έναντι αμοιβής και ότι για τα χρήματα έλεγε στη μητέρα της ότι φροντίζει κάποια ηλικιωμένη γυναίκα. Αναφέρεται επίσης στα ως άνω αποσπάσματα ότι ο κατηγορούμενος αρνείται την αποδιδόμενη σε αυτόν πράξη του βιασμού, επειδή όλα έγιναν με τη συναίνεση της ανηλίκου (20.10.2022: 49.20-49.35 και 51.00-51.25).
• Προβάλλονται αποσπάσματα του κατηγορητηρίου της μητέρας του ανήλικου θύματος, βάσει των οποίων η μητέρα προέτρεπε την κόρη της σε σεξουαλικές πράξεις με ακόμα εννέα άγνωστους άντρες με την ανήλικη να επικοινωνεί μαζί τους μέσω ηλεκτρονικών εφαρμογών (20.10.2022: 49.35-50.25 και 54.45-55.45). Προβάλλονται ταυτόχρονα οι τίτλοι: ΕΚΛΕΙΣΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΡΗ ΤΗΣ ΜΕ ΕΝΝΕΑ ΠΕΛΑΤΕΣ Η ΜΗΤΕΡΑ - ΜΟΝΟ Η ΜΗΤΕΡΑ ΕΚΛΕΙΣΕ ΣΤΗΝ 12ΧΡΟΝΗ 9 ΠΕΛΑΤΕΣ - ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ 9 ΒΙΑΣΤΕΣ ΤΗΣ 12ΧΡΟΝΗΣ ΠΟΥ ΕΚΛΕΙΣΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ Η ΜΗΤΕΡΑ.
ΙΙΙ. Προβαλλόμενοι ισχυρισμοί
Ισχυρίζεται η εγκαλουμένη ότι τα όσα μετέδωσε ενέπιπταν στο πλαίσιο της ελευθερίας της έκφρασης και της πληροφόρησης της κοινής γνώμης για ένα ζήτημα γενικού ενδιαφέροντος. Υποστηρίζει ειδικότερα ότι όσα μεταδόθηκαν για την ανήλικη έγιναν με απόλυτα ευπρεπή τρόπο και με αποκλειστικό σκοπό την ανάδειξη της βαρύτητας των εναντίον της εγκληματικών ενεργειών, χωρίς περιγραφές σεξουαλικής φύσεως πράξεων και άκομψες λεκτικές αναφορές που θα μπορούσαν να προσβάλουν την προσωπικότητα της ανηλίκου. Σημειώνει εξάλλου ότι οι συντελεστές της εκπομπής ανέφεραν πολλές φορές ως προς το περιεχόμενο των προβαλλόμενων γραπτών μηνυμάτων ότι αυτά είχαν αποσταλεί από τρίτα πρόσωπα και όχι από την ίδια την ανήλικη. Δεν μπορούσαν ωστόσο να πάρουν σαφέστερη θέση επί του θέματος αυτού, σεβόμενοι το τεκμήριο αθωότητας και μη θέλοντας να προκαταλάβουν με οποιονδήποτε τρόπο το αποτέλεσμα των ερευνών των αρμόδιων αρχών.
Ωστόσο, η ελευθερία της έκφρασης τελεί υπό την επιφύλαξη της τήρησης των κανόνων της ισχύουσας νομοθεσίας (όλως ενδεικτικώς ΣτΕ 4532/2014 και ΣτΕ 2896/2016). Τέτοιοι κανόνες είναι μεταξύ άλλων και εκείνοι που επιβάλλουν την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και τη μετάδοση προγράμματος που σέβεται τις οικείες συνταγματικές επιταγές περί ποιοτικής στάθμης. Στην προκειμένη περίπτωση, ο βαθμός ενασχόλησης της εκπομπής με την υπόθεση και τα όσα μεταφέρονται στο κοινό είτε ως πληροφορίες για την ουσία των καταγγελλόμενων είτε ως θέσεις κάποιων από τα εμπλεκόμενα πρόσωπα καταλήγουν τελικώς σε προσβολή της προσωπικότητας του φερόμενου ανηλίκου θύματος. Τούτο λόγω ιδίως: α) της έκθεσης και της αναλυτικής περιγραφής στο τηλεοπτικό κοινό των σεξουαλικής φύσεως πράξεων στις οποίες φέρεται να είχε υποχρεωθεί να προβεί η ανήλικη και β) της προβολής γραπτών μηνυμάτων από τα οποία φέρεται το ανήλικο θύμα της υπόθεσης να παίρνει πρωτοβουλίες επικοινωνίας με υποψήφιους πελάτες και ενίοτε μάλιστα με σχετικώς επιθετικό τρόπο. Το γεγονός ότι οι συντελεστές της εκπομπής εκφράζουν αμφιβολίες για το αν τα προβαλλόμενα μηνύματα έχουν πράγματι γραφεί αυτοβούλως από την ίδια την ανήλικη είναι νομικώς αδιάφορο, από την στιγμή που η μετάδοση του επίμαχου υλικού ήταν από τη φύση της ικανή να προσβάλει την προσωπικότητα της ανηλίκου και να συμβάλει στον σχηματισμό από το κοινό της εικόνας ότι αυτή μπορεί να είχε ενεργό συμμετοχή στην αναζήτηση υποψηφίων πελατών και να επεδίωκε τις έναντι χρηματικού ανταλλάγματος ερωτικές συνευρέσεις μαζί τους (τόσο ατομικά όσο και ομαδικά) καταφεύγοντας μάλιστα ενίοτε και σε εκβιασμούς για να αποσπάσει προκαταβολικά τα αιτούμενα χρηματικά ποσά. Επιτείνεται εξάλλου η προσβολή στην προσωπικότητα της ανηλίκου από το γεγονός ότι οι επίμαχες περιγραφές συνοδεύονται από αντιστοίχου περιεχομένου υπέρτιτλους, με αναφορές σε ερωτικά ραντεβού της ανηλίκου και σε ομαδικές ερωτικές της συνευρέσεις. Είναι ομοίως νομικώς αδιάφορο το γεγονός ότι η εκπομπή προβάλλει όλα τα παραπάνω στοιχεία χωρίς να προκύπτει από αυτά ταυτοποίηση της ανηλίκου. Τούτο επειδή η ταυτότητα της ανηλίκου είναι πάντως γνωστή σε έναν κύκλο προσώπων του ευρύτερου συγγενικού και γειτονικού της περιβάλλοντος, στα οποία επομένως προκύπτει αναμφίβολα αρνητική έκθεση της προσωπικότητας της ανηλίκου. Παράλληλα, η οπτικοποίηση στο κοινό μέσω των περιγραφών των συντελεστών της εκπομπής των όσων φέρεται να είχε υποχρεωθεί να βιώσει το ανήλικο φερόμενο θύμα της υπόθεσης συνιστούν υποβάθμιση της συνταγματικώς επιβαλλόμενης ποιοτικής στάθμης. Τούτο ιδίως λόγω και του γεγονότος ότι υπερβαίνοντας προδήλως το όποιο μέτρο πληροφόρησης του κοινού για ένα θέμα γενικού ενδιαφέροντος, οι συντελεστές της εκπομπής αφενός προβαίνουν στην κοινοποίηση στοιχείων που θα έπρεπε να παραμείνουν εκτός της τηλεοπτικής σφαίρας χάριν πρωτίστως της προστασίας των εμπλεκόμενων ανηλίκων προσώπων (του φερόμενου θύματος και των αδελφών του) και αφετέρου προχωρούν σε κρίσεις και πιθανολογήσεις επί της ουσίας της υποθέσεως και των προσώπων που ενδέχεται να εμπλέκονται σε αυτήν που καταλήγουν τελικώς να εκθέτουν σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό το ανήλικο θύμα της υπόθεσης και τα επίσης ανήλικα στενά συγγενικά του πρόσωπα.
Υποστηρίζει τέλος η εγκαλουμένη σε σχέση με όσα της καταλογίζονται για την παραβίαση του απορρήτου της ποινικής προδικασίας ότι τα προβαλλόμενα στοιχεία είναι προϊόντα έρευνας των συντελεστών της εκπομπής και όχι τμήματα του υλικού της ποινικής προδικασίας. Σημειώνει συναφώς ότι ο κεντρικός παρουσιαστής της εκπομπής αναφέρει πολλές φορές ότι ουδεμία πρόσβαση έχει στο ως άνω υλικό και ότι τα γραπτά μηνύματα που προβάλλονται έχουν τύχει επεξεργασίας. Ισχυρίζεται τέλος ότι σε κάθε περίπτωση τα όσα μεταδόθηκαν υπηρετούσαν έναν γνήσιο στόχο πληροφόρησης του κοινού χωρίς να υπάρχει καμία υπέρβαση του απαιτούμενου μέτρου ενημέρωσης.
Ωστόσο, από τα αναφερόμενα στο πραγματικό μέρος της παρούσας και από την έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης είναι σαφές ότι τα προβληθέντα γραπτά μηνύματα και τα μεταδοθέντα αποσπάσματα του κατηγορητηρίου, των απολογιών και καταθέσεων των εμπλεκόμενων προσώπων και των εκθέσεων του ορισθέντος παιδοψυχολόγου μπορούσαν να έχουν από τη φύση τους ως πηγή τους αποκλειστικά και μόνο το υλικό της μυστικής ποινικής προδικασίας. Εξάλλου, σε συνομιλία του με τη συνήγορο υπεράσπισης της μητέρας της ανηλίκου ο κεντρικός παρουσιαστής της εκπομπής αναφέρει τα εξής: «Η αλήθεια είναι ότι έχει τύχει να διαβάσω το κατηγορητήριο και το έχω δει με τα μάτια μου...» (σελ. 29 της υπηρεσιακής έκθεσης καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης). Το γεγονός άλλωστε ότι το προβληθέν υλικό μπορεί να έχει τύχει πράγματι τεχνικής επεξεργασίας για τις ανάγκες της τηλεοπτικής του μετάδοσης είναι νομικώς αδιάφορο από την στιγμή πάντως που έχει ως πρωτογενή πηγή του το περιεχόμενο της μυστικής ποινικής προδικασίας, πράγμα που ενόψει των ανωτέρω είναι σαφές ότι ήταν σε γνώση των συντελεστώ της εκπομπής (πρβλ. ΣτΕ 1462/2014 και ΣτΕ 1215/2018. Δεν θα μπορούσε εξάλλου να συμβάλει σε τίποτα στην ενημέρωση του κοινού για την ουσία της υποθέσεως η προβολή των γραπτών μηνυμάτων που φέρεται να έχει ανταλλάξει η ανήλικη με τρίτα πρόσωπα, ενώ υπερβαίνει αναμφίβολα το όποιο μέτρο πληροφόρησης του κοινού η παράθεση εκτεταμένων αποσπασμάτων των καταθέσεων των εμπλεκόμενων προσώπων και της παιδοψυχολόγου που ορίστηκε να εξετάσει την ανήλικη. Σημειωτέον εξάλλου ότι σε μεγάλο βαθμό οι συντελεστές της εκπομπής βασίστηκαν σε αυτό ακριβώς το υλικό για να προχωρήσουν στη συνέχεια σε κρίσεις και περιγραφές, οι οποίες συνιστούσαν προσβολή προσώπου και μετάδοση ποιοτικώς υποβαθμισμένου προγράμματος κατά τα ήδη ανωτέρω αναλυθέντα.
IV. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι η εγκαλουμένη παραβίασε εκ προθέσεως τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας διατάξεις. Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη εταιρεία διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου.
Κατά τη γνώμη ωστόσο δύο μελών, η εγκαλουμένη δεν είχε προβεί στη μετάδοση στοιχείων που παραβίαζαν τη μυστικότητα της ποινικής προδικασίας, αφού τα στοιχεία που μετέδωσε δεν είχαν ως πρωτογενή πηγή την ποινική προδικασία.
Περαιτέρω, με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο: α) των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ για προσβολή προσώπου, γ) των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ για ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος και γ) των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ για παραβίαση της μυστικότητας της ποινικής προδικασίας. Κατά τη γνώμη ωστόσο ενός (1) μέλους, το επιβλητέο πρόστιμο έπρεπε να είναι εκείνο: α) των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για προσβολή προσώπου, β) των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος και γ) των δέκα πέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για παραβίαση της μυστικότητας της ποινικής προδικασίας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε - εκ προθέσεως - τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει σε αυτήν τη διοικητική κύρωση του προστίμου: α) των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ για προσβολή προσώπου, γ) των εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ για ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος και γ) των σαράντα χιλιάδων (40.000) ευρώ για παραβίαση της μυστικότητας της ποινικής προδικασίας.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΜΕΣΩΝ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ που εδρεύει στην Αθήνα Αττικής, με ΑΦΜ 800745939 Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ ΑΘΗΝΩΝ
2. Του Ιωάννη Βρέντζου του Εμμανουήλ, κατοίκου Καλλιθέας, στην Λεωφόρο Συγγρού 340, με ΑΦΜ 125556581, Δ.Ο.Υ. Γλυφάδας, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
3. Του Φώτιο Τάγαρη του Αθανασίου, κατοίκου Καλλιθέας, στην Λεωφόρο Συγγρού 340, με ΑΦΜ 130208490, Δ.Ο.Υ. Παλλήνης, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 17η Ιανουαρίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 10η Φεβρουαρίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 22/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 10η Φεβρουαρίου 2023
