Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 248/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 22.6.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ΑΝΤΕΝΝΑ TV», ιδιοκτησίας της εταιρείας «ΑΝΤΕΝΝΑ TV ΑΕ», αναφορικά με διατάξεις περί: (α) προβολής συγκεκαλυμμένης εμπορικής ανακοίνωσης/διαφήμισης σε δελτίο ειδήσεων και (β) διαχωρισμού των διαφημιστικών μηνυμάτων από το συντακτικό περιεχόμενο και χρήσης τεχνικών που απευθύνονται στο υποσυνείδητο, κατά τη διάρκεια του κεντρικού δελτίου ειδήσεων που προβλήθηκε στις 17.6.2020, ώρα 20:32. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αρ. πρωτ. ΕΣΡ 2533/19.6.2020 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 254/25.6.2020 ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Μαρία Κοντογιάννη και στην ειδική επιστήμονα-νομικό Χάρι Τσίγκου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 713/ΕΣ/7.8.2020 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στη συνέχεια, η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό 952/ΕΣ/24.11.2020 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστησαν (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»), για λογαριασμό της λειτουργούσης τον τηλεοπτικό σταθμό ως άνω εταιρείας, ο Γρηγόριος Γιαμουγιάννης, πληρεξούσιος δικηγόρος της, και ο Πρόδρομος Παπαηλιόπουλος, διευθυντής σύνταξης. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι Εκπρόσωποι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε το λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 20η.7.2021, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 4235/20.7.2021 υπόμνημα.
Την 28.11.2022 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού άκουσε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων.
2. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1α του Ν. 2251/1994 για την προστασία των καταναλωτών (που τροποποιήθηκε με το Ν. 3587/2007 και εφαρμόζεται βάσει του άρθρου 3 παρ. 17 του Ν. 2328/1995) «διαφήμιση κατά την έννοια του παρόντος νόμου είναι κάθε ανακοίνωση που γίνεται με κάθε μέσο στα πλαίσια εμπορικής, βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας με στόχο την προώθηση της διάθεσης αγαθών ή υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων και των συναφών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων».
3. Στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. η' του ΠΔ/τος 109/2010 δίδεται ο ορισμός της οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης: «Εικόνες με ή χωρίς ήχο που προορίζονται για άμεση ή έμμεση προώθηση εμπορευμάτων, υπηρεσιών ή της εικόνας ενός φυσικού ή νομικού προσώπου που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Οι εικόνες αυτές συνοδεύουν ή περιλαμβάνονται σε πρόγραμμα έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος ή για λόγους αυτοπροβολής. Μορφές οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης συνιστούν ιδίως η τηλεοπτική διαφήμιση, η χορηγία, η τηλεπώληση και η τοποθέτηση προϊόντος».
4. Με το άρθρο 2 παρ. 1 περ. ι' του ΠΔ/τος 109/2010 ως συγκεκαλυμμένη οπτικοακουστική εμπορική ανακοίνωση ορίζεται: «η λεκτική ή με εικόνες παρουσίαση σε προγράμματα εμπορευμάτων, υπηρεσιών, της επωνυμίας, του εμπορικού σήματος ή των δραστηριοτήτων ενός παραγωγού εμπορευμάτων ή ενός πάροχου υπηρεσιών, εφόσον η παρουσίαση αυτή γίνεται από τον πάροχο υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων για διαφημιστικό σκοπό και ενδέχεται να παραπλανήσει το κοινό όσον αφορά στο χαρακτήρα αυτής της παρουσίασης. Η παρουσίαση αυτού του είδους θεωρείται ότι γίνεται σκοπίμως, ιδίως όταν γίνεται έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος».
5. Κατά το άρθρο 10 παρ. 1 του ΠΔ/τος 109/5.11.2010 «1. Οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις οφείλουν: α) να αναγνωρίζονται εύκολα ως τέτοιες. Απαγορεύονται οι συγκεκαλυμμένες οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις. β) να μη χρησιμοποιούν τεχνικές που απευθύνονται στο υποσυνείδητο».
6. Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 περ. β' του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών», ενώ κατά την περ. ε' το ΕΣΡ «επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 του Ν. 2328/1995 όπως ισχύει και 12 και 15 παρ. 3 του Ν. 2644/1998». Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 περ. α' του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των κανόνων δικαίου που διέπουν τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ραδιοτηλεόρασης.
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, στα οποία περιλαμβάνονται και οι ευρισκόμενοι στο αρχείο του ΕΣΡ ψηφιακοί δίσκοι με την επίμαχη ροή προγράμματος, και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Την 17η.6.2020 κατά τη μετάδοση του κεντρικού δελτίου ειδήσεων της εγκαλουμένης προβλήθηκε εκτενής δημοσιογραφική ανταπόκριση (ρεπορτάζ) σχετικά με τη δυνατότητα ειδικής επιδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την εγκατάσταση «του δικτύου νέας γενιάς COSMOTE FIBER» ώστε να αντιμετωπιστούν οι αυξημένες ανάγκες του ηλεκτρονικού εμπορίου εν μέσω της πανδημίας. Στο πλαίσιο αυτό αναφέρθηκαν οι υπερυψηλές ταχύτητες των προγραμμάτων COSMOTE Business Double Play Fiberspeed Basic and Full Pack, προβλήθηκε κάρτα με το ποσό της επιδότησης και το εφάπαξ κόστος της σύνδεσης, δόθηκαν πληροφορίες για τον αριθμό των επαγγελματικών και οικιακών συνδέσεων, που είχαν ήδη πραγματοποιηθεί, και προβλήθηκε ο ιστότοπος της ως άνω εταιρείας.
Ταυτόχρονα μεταδόθηκε συνέντευξη του διευθυντή Marketing του Ομίλου COSMOTE, ο οποίος ανέλυσε τα ποικίλα πλεονεκτήματα που προκύπτουν για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από την εγκατάσταση του δικτύου νέας γενιάς COSMOTE FIBER. Ακολούθησε η μετάδοση των αθλητικών ειδήσεων. Αμέσως μετά εκκίνησε η μετάδοση της διαφημιστικής ζώνης και ως πρώτο διαφημιστικό μήνυμα προβλήθηκε διαφήμιση για την προσφορά COSMOTE Business.
Με αυτό το περιεχόμενο πραγματοποιήθηκε η αναγκαία ενημέρωση του τηλεοπτικού κοινού αναφορικά με την ειδική επιδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την εγκατάσταση τηλεπικοινωνιακού δικτύου νέας γενιάς και μεταδόθηκαν πληροφορίες για ορισμένο τηλεπικοινωνιακό πάροχο που μετείχε στο εγχείρημα, χωρίς η ενημέρωση αυτή να συνοδεύεται από άμεσο ή έμμεσο προωθητικό μήνυμα της εγκαλουμένης σχετικά με τις υπηρεσίες του εν λόγω παρόχου. Το δε διαφημιστικό μήνυμα του ίδιου τηλεπικοινωνιακού παρόχου προβλήθηκε θεμιτά εντός της ζώνης μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων της εγκαλουμένης και μάλιστα αφού προηγήθηκε η μετάδοση των αθλητικών ειδήσεων της ημέρας κατά τρόπον ώστε η διαφημιστική φύση αυτού να καθίσταται απολύτως σαφής για το τηλεοπτικό κοινό.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, κρίνεται: (α) ομοφώνως ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις διατάξεις περί διαχωρισμού των διαφημιστικών μηνυμάτων από το συντακτικό περιεχόμενο και περί χρήσης τεχνικών που απευθύνονται στο υποσυνείδητο, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί των σχετικών κατηγοριών, και (β) κατά πλειοψηφία ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τις διατάξεις περί απαγόρευσης μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων, γι’ αυτό και πρέπει να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας. Δύο, όμως, μέλη έχουν τη γνώμη ότι υπό τα προεκτεθέντα το ανωτέρω αδίκημα ετελέσθη από την εγκαλουμένη.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη από τις κατηγορίες: (α) περί παράβασης της απαγόρευσης μετάδοσης συγκεκαλυμμένων διαφημιστικών μηνυμάτων και (β) περί χρήσης τεχνικών που απευθύνονται στο υποσυνείδητο, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε την 28η Νοεμβρίου 2022 και δημοσιεύτηκε την 20η Απριλίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 248/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 20η Απριλίου 2022
