Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 199/2022 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 11.7.2022 και ώρα 11:00 προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά.
Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο ΣΚΑΪ, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, σχετικά με: (α) ποιοτική υποβάθμιση προγράμματος, (β) δυσμενείς διακρίσεις εις βάρος προσώπων λόγω της ιδεολογίας τους και (γ) μετάδοση ατεκμηρίωτων πληροφοριών, κατά την προβολή της εκπομπής με τίτλο: «ΣΚΑΪ ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ», η οποία μεταδόθηκε από τον ως άνω τηλεοπτικό σταθμό την 3η Μαΐου 2017 [15:00-16:00]. Η Αρχή επιλήφθηκε της υπόθεσης κατόπιν της με αριθμό πρωτ. 432/ΕΣ/12.5.2017 εσωτερικής καταγγελίας του μέλους της Αρχής, Γεωργίου Πλειού.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 302/24.5.2017, ο οποίος ανατέθηκε στην διοικητική υπάλληλο Μαρία Κοντογιάννη και στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Αντώνιο Κεχρή. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 636/ΕΣ/12.7.2017 έκθεση πραγματικών περιστατικών, ενώ ο Ειδικός Επιστήμονας την με αριθμό πρωτοκόλλου 486/ΕΣ/22.6.2018 νομική του εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας παρέστη (μέσω «epresence.gov.gr») ο πληρεξούσιος δικηγόρος της Ευστάθιος Γεωργόπουλος. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο ο Δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να του παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 1.8.2022, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 4712/25.7.2022 υπόμνημά του.
Την 27.9.2022 και ώρα 11:00, η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου.
Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας epresence.gov.gr) τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Νικόλαος Κιάος και Γεώργιος Πλειός, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή [άρθρο 15 παρ. 2] για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την ενδεχόμενη επιβολή, σε περίπτωση παραβάσεων, των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων προγραμμάτων.
2. Σε εφαρμογή του άρθρου 15 παρ. 2 του Συντάγματος θεσπίζεται υποχρέωση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών για εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων από αυτούς εκπομπών τους, στις εξής νομοθετικές διατάξεις: i) Στο άρθρο 1 παρ. 1 εδ. γ' του Ν. 2328/1995 που ορίζει ότι: «Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος». ii) Στο άρθρο 4 παρ. 1 εδ. β' του Ν. 2863/2000 που ορίζει ότι « Το Ε.Σ.Ρ... ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών»». iii) Στο άρθρο 1 παρ. 1 του Ν. 3592/2007 που ορίζει ότι: «Σκοπός των διατάξεων του παρόντος νόμου είναι... η ποιοτική στάθμη των προγραμμάτων»». Η παραπάνω επιταγή επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους κανόνες δεοντολογίας που αφορούν στις δημοσιογραφικές εκπομπές, όπως, εν προκειμένω, η υπό έλεγχο εκπομπή «ΣΚΑΪ ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ». Συγκεκριμένα, το άρθρο 2 παρ. 1 του Κώδικα Δεοντολογίας ειδησεογραφικών και άλλων δημοσιογραφικών και πολιτικών εκπομπών [ΠΔ 77/2003] ορίζει τα εξής: «Οι ειδησεογραφικές και άλλες δημοσιογραφικές και πολιτικές εκπομπές πρέπει να εξασφαλίζουν την ποιοτική στάθμη που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης καθώς και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας».
3. Εξάλλου, κατά το άρθρο 4 παρ. 1 του Κώδικα Δεοντολογίας ειδησεογραφικών και άλλων δημοσιογραφικών και πολιτικών εκπομπών [ΠΔ 77/2003]: «Δεν επιτρέπεται η παρουσίαση προσώπων με τρόπο ο οποίος, υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να ενθαρρύνει τον εξευτελισμό, την κοινωνική απομόνωση ή τις δυσμενείς διακρίσεις σε βάρος τους από μέρος του κοινού βάσει ιδίως του φύλου, της φυλής, της εθνικότητας, της γλώσσας, της θρησκείας, της ιδεολογίας, της ηλικίας, της ασθένειας ή αναπηρίας, του γενετήσιου προσανατολισμού ή του επαγγέλματος».
4. Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1 και 2 του ως άνω Κώδικα: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό. Ανακρίβειες ή παραπλανητικές δηλώσεις διορθώνονται αμέσως στο πλαίσιο της ίδιας ή παρόμοιας εκπομπής»», ενώ κατά το άρθρο 8 παρ. 1 εδ. α' του αυτού Κώδικα: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί».
5. Όπως, ακόμη, ορίζεται στο άρθρο 15 παρ. 1 του προαναφερθέντος Κώδικα: «Ειδήσεις και σχόλια, κρίσεις ή απόψεις πρέπει να διακρίνονται με τρόπο σαφή. Υποθέσεις ή πιθανολογήσεις δεν παρουσιάζονται ως γεγονότα»».
6. Τέλος, κατά τα στοιχεία β' και ε' της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι επιβάλλεται οι τηλεοπτικές εκπομπές να έχουν την συνταγματικώς επιβαλλόμενη ποιοτική στάθμη προγράμματος, η οποία πλήττεται όταν κάποιος παρουσιαστής εκπομπής προβαίνει σε δυσμενείς διακρίσεις σε βάρος προσώπων λόγω της πολιτικής ιδεολογίας τους, σε ανακριβείς ή παραπλανητικές δηλώσεις και μετάδοση πληροφοριών χωρίς έλεγχο, καθώς και όταν δεν διακρίνει σαφώς μεταξύ είδησης και άποψης.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής:
Α. Κατά τις ώρες 15.00-16.00 της 03.05.2017 μεταδόθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης η εκπομπή ««ΣΚΑΪ ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ». Στην έκθεση πραγματικών περιστατικών του Τμήματος Προγράμματος του Ε.Σ.Ρ. με αριθμό 636/ΕΣ/12.07.2017 έχει καταγραφεί η ακόλουθη φράση του παρουσιαστή της εκπομπής:
«Κ. Μπογδάνος: ... Η νεολαία ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να έχει και άλλο λόγο για να ενδιαφέρεται [για] τα καταστήματα, ούτως ώστε να γνωρίζει πότε μπορεί να κάνει τις ακτιβιστικές εναλλακτικές δράσεις: ληστείες, κλοπές: απαλλοτριώσεις. Για να ξέρει βρε παιδί μου αν θα πάνε την Κυριακή θα ’ ναι ανοιχτά, είναι κλειστά, να πάμε να...».
Β. Θα πρέπει, εξάλλου, να μνημονευθεί και η αντίδραση της εγκαλουμένης, η οποία διέκοψε τη συνεργασία της με τον ως άνω παρουσιαστή και την 5.7.2017 έκανε, δημοσίως, την ακόλουθη δήλωση: «Ο ΣΚΑΙ εγγυάται την ελεύθερη έκφραση για όλους τους δημοσιογράφους που εργάζονται στα μέσα ενημέρωσης του ομίλου, υπό τον όρο να τηρούνται απαρέγκλιτα οι κανόνες δεοντολογίας και να μη γίνονται φορείς παραπληροφόρησης και ανοίκειων επιθέσεων».
ΙΙΙ. Προβαλλόμενος ισχυρισμός
Ως προς την παράβαση της αρχής του επικαίρου, στα πλαίσια της χρηστής διοίκησης:
Ο ισχυρισμός της εγκαλουμένης περί παρόδου χρόνου υπέρ το εύλογο μεταξύ της διάπραξης της παράβασης και της έκδοσης της διοικητικής πράξης από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (αρχή χρηστής διοίκησης και δικαιολογημένης/προστατευομένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου) δεν είναι βάσιμος, καθώς η αρχή της προστατευομένης εμπιστοσύνης δεν έχει εφαρμογή προκειμένου περί επιβολής διοικητικής κύρωσης για παράβαση νόμου [βλ. ΣτΕ 3915 και 3918/2011, 3920/2006, 332/2017], δεν θεσπίζεται από τις σχετικές διατάξεις συγκεκριμένη αποκλειστική προθεσμία εντός της οποίας το Ε.Σ.Ρ. υποχρεούται να ασκήσει την αρμοδιότητα του να επιβάλει κύρωση [βλ. ΣτΕ 2358/2013, 2775/2017, 2758/2015] και δεν δημιούργησε το Ε.Σ.Ρ. με θετική ενέργειά του στον διοικούμενο τη σταθερή και εύλογη πεποίθηση ότι ορισμένη συμπεριφορά του είναι νόμιμη [πρβλ. ΣτΕ 37/2019, 2674/2013].
IV. Υπαγωγή
Υπό τα δεδομένα αυτά, καθίσταται σαφές ότι η εγκαλουμένη (δια του προστηθέντος υπ’ αυτής παρουσιαστή της εκπομπής) υπέπεσε - εκ προθέσεως - στο αδίκημα της δυσμενούς διάκρισης εις βάρος προσώπων (και δη οπαδών συγκεκριμένου πολιτικού κόμματος) στη βάση της ιδεολογίας τους. Κρίνεται δε περαιτέρω ότι τα λοιπά αδικήματα που αποδόθηκαν στην εγκαλουμένη (υπό τα συγκεκριμένα δεδομένα) δεν στοιχειοθετούνται αυτοτελώς, αλλά απορροφώνται από το ρηθέν αδίκημα της δυσμενούς διάκρισης.
Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη κύρωση και δη, κατά πλειοψηφία, εκείνη του χρηματικού προστίμου. Κατά την άποψη, όμως, δύο μελών του Συμβουλίου, έπρεπε να επιβληθεί σε αυτήν η κύρωση της σύστασης.
Περαιτέρω, με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία), κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε - εκ προθέσεως - την ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία που αφορά δυσμενείς διακρίσεις εις βάρος προσώπων στη βάση της πολιτικής ιδεολογίας τους, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία «ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ», ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, που εδρεύει στο Φάληρο, στην οδό Εθνάρχου Μακαρίου και Φαληρέως 2, με ΑΦΜ 998921252, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Πειραιά.
2. Του Ιωάννη Αλαφούζου του Αριστείδη, με ΑΦΜ 022253837, Δ.Ο.Υ. Κηφισιάς, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
3. Του Ιωάννη Σπανολιού του Κωνσταντίνου, με ΑΦΜ 007698074, Δ.Ο.Υ. Γλυφάδας, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
4. Της Ευαγγελίας Κουτσαυτάκη του Κωνσταντίνου, με ΑΦΜ 075618967, Δ.Ο.Υ. Κορυδαλλού, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 27η Σεπτεμβρίου 2022 και δημοσιεύτηκε την 16η Ιανουαρίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 199/2022 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 16η Ιανουαρίου 2023
