Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 34/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 6.6.2022 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Βασίλειος Καραποστόλης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, από τον ραδιοφωνικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ΣΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ 99,8 FM» Νομού Λέσβου, ιδιοκτησίας του ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΠΟΥΚΑ (ατομική επιχείρηση), αναφορικά με διατάξεις περί: α)υποβάθμισης ποιοτικής στάθμης προγράμματος (λόγω απρεπούς εκφοράς λόγου) και β) δυσμενούς διάκρισης επί τη βάσει φυλής και εθνικότητας, κατά τη διάρκεια της εκπομπής με παρουσιαστή τον Γιάννη Παπούκα που μεταδόθηκε στις 6, 10, 11, 12, 14 Οκτωβρίου 2016 και 11, 13 Ιουλίου 2017, από ώρα 11.00' έως 13.00'. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από τις με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 1411/22.2.2017 και 4623/6.9.2018 καταγγελίες του Προέδρου του κλαδικού Σωματείου Εργαζομένων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης Λέσβου.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε ο φάκελος με αριθμό 249/16.5.2017, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Μαρία Κοντογιάννη και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Ρέα Λαμπροπούλου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 1159/ΕΣ/13.12.2017 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 632/ΕΣ/26.6.2019 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης της 6.6.2022 δεν παρέστη εκπρόσωπος του σταθμού, καίτοι εκλήθη νομίμως με την υπ’ αριθμ. πρωτ. ΕΣΡ 3451/27.5.2022 κλήση. Αντί της αυτοπρόσωπης παράστασης, ωστόσο, ο ιδιοκτήτης του σταθμού Ιωάννης Παπούκας (εκπροσωπώντας την ατομική του επιχείρηση), έχει καταθέσει στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 3646/3.6.2022 υπόμνημά του.
Την 31.1.2023 και ώρα 10.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τον απόντα κατά την συζήτηση Βασίλειο Καραποστόλη, αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα του σταθμού και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων. «Ο άμεσος έλεγχος του κράτους... έχει ως σκοπό... την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και νεότητας».
2. To άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος καθιερώνει ως πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας τον σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου.
3. Κατά το άρθρο 106 παρ. 2 του Συντάγματος: «Η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας».
4. Κατά το άρθρο 21 παρ. 1 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που έχει νομική ισχύ επί τη βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας, άρ. 6 της ΣΕΕ): «Απαγορεύεται κάθε διάκριση ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού».
5. Το άρθρο 2 του Ν. 2462/1997 (που κυρώνει Το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα) ορίζει: «τα συμβαλλόμενα κράτη στο παρόν Σύμφωνο αναλαμβάνουν την υποχρέωση να σέβονται και να εγγυώνται σε όλα τα άτομα που βρίσκονται στην επικράτεια τους και υπάγονται στη δικαιοδοσία τους τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται στο παρόν Σύμφωνο, χωρίς καμία διάκριση ιδίως φυλής, χρώματος, γένους, γλώσσας, θρησκεύματος, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, περιουσίας, γέννησης ή κάθε άλλης κατάστασης».
6. Σύμφωνα με το άρθρο 14 της ΕΣΔΑ (Ν.Δ. 53/1974): «Η χρήσις των αναγνωριζομένων εν τη παρούση συμβάσει δικαιωμάτων και ελευθεριών δέον να εξασφαλισθεί ασχέτως διακρίσεως φύλου, φυλής, χρώματος, γλώσσης, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής προελεύσεως, συμμετοχής εις εθνικήν μειονότητα, περιουσίας, γεννήσεως ή άλλης καταστάσεως».
7. Στο άρθρο 7 παρ. 1 εδ. α' του Π.Δ. 109/2010 (Το Π.Δ. 109/2010 εφαρμόζεται και στους ραδιοφωνικούς σταθμούς ενδεικτικά ΣτΕ 4547 και 4548/2014) ορίζεται: «Οι πάροχοι υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων οφείλουν να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε οι παρεχόμενες από αυτούς υπηρεσίες να μην προκαλούν μίσος λόγω φυλής, φύλου, θρησκείας, πεποιθήσεων, εθνικότητας, αναπηρίας, ηλικίας και σεξουαλικού προσανατολισμού».
8. Κατά το άρθρο 1 του Ν. 927/1979 (όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 4285/2014) που αφορά έμμεσα τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς βάσει του άρθρου 4 παρ. 1 του Ν. 2328/1995: «Όποιος με πρόθεση, δημόσια, προφορικά ή δια του τύπου, μέσω του διαδικτύου ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο, υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου ή την αναπηρία κατά τρόπο που εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα των ως άνω προσώπων, τιμωρείται με φυλάκιση τριών (3) μηνών έως τριών (3) ετών και με χρηματική ποινή πέντε έως είκοσι χιλιάδων (5.000-20.000)ευρώ».
9. Κατά το στοιχείο β' της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000: «Το Ε.Σ.Ρ. ελέγχει την τήρηση των όρων και προϋποθέσεων και των εν γένει κανόνων και αρχών που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων...» και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
10. Ο Ν. 2328/1995 στο άρθρο 1 παρ. 1 εδ. γ' ορίζει ότι: «Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος.».
11. Κατά το Ν. 3592/2007 άρθρο 1 παρ. 1: «σκοπός των διατάξεων του παρόντος νόμου είναι. η ποιοτική στάθμη των προγραμμάτων.».
12. Στο άρθρο 2 παρ. 3 εδ. β' του Ν. 4173/2013 (που τροποποιήθηκε με το Ν. 4324/29.4.2015 που επανιδρύει την ΕΡΤ και ισχύει και για την ιδιωτική τηλεόραση κατ' εφαρμογή του άρθρου 3 παρ. 1α του Ν. 2328/1995) ορίζεται ότι: «Οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες που παρέχει η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. πρέπει να ανταποκρίνονται στην ποιοτική στάθμη που επιβάλλουν η κοινωνική αποστολή και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και να σέβονται ιδίως την αξία του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας».
13. Ο Κανονισμός 2/1991 του Ε.Σ.Ρ. περί ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων (ο οποίος, σύμφωνα με το πρακτικό συνεδριάσεως και γνωμοδότηση του Συμβουλίου Επικρατείας με αριθμό 49/2003, καταργείται μόνο κατά το μέρος που αφορά σε ειδησεογραφικές και ενημερωτικές εκπομπές, ενώ κατά το μέρος που αφορά στα λοιπά ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα διατηρείται σε ισχύ μέχρι την έκδοση του σχετικού κώδικα δεοντολογίας και ο οποίος -Κανονισμός 2/1991- εφαρμόζεται στην προκειμένη περίπτωση γιατί η εκπομπή έφερε ψυχαγωγικό χαρακτήρα) στο άρθρο 2 παρ. 1 ορίζει: «Οι ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές πρέπει να εξασφαλίζουν την ποιοτική στάθμη που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοτηλεοράσεως και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας». Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 5 του ως άνω Κανονισμού 2/1991: «Πρέπει να τηρούνται οι γενικά παραδεκτοί κανόνες της ευπρέπειας και της καλαισθησίας στη γλώσσα και τη συμπεριφορά, λαμβάνοντας υπόψη το είδος και το πλαίσιο της εκάστοτε εκπομπής. Ιδιαίτερη μέριμνα επιβάλλεται στα προγράμματα που μεταδίδονται σε χρόνο που η τηλεόραση (παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο άρθρο μνημονεύει την τηλεόραση, σημειώνεται ότι ο Κανονισμός 2/1991 αναφέρεται σε ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα και ότι στο άρθρο 1 για το πεδίο εφαρμογής του γίνεται αναφορά στη δημόσια και ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση) είναι πιθανό να παρακολουθείται από ανηλίκους».
Από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων συνάγονται τα ακόλουθα:
α) Η ισότητα ενώπιον του νόμου και η προστασία όλων των ατόμων έναντι των διακρίσεων αποτελεί οικουμενικό δικαίωμα αναγνωρισμένο από την διεθνή, ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία. Στο ευρωπαϊκό δίκαιο προβλέπονται απαγορεύσεις για δυσμενείς διακρίσεις για διάφορους λόγους, όπως ενδεικτικά η φυλή, το φύλο, η θρησκεία, οι πεποιθήσεις, η εθνικότητα, η αναπηρία, η ηλικία, ο σεξουαλικός προσανατολισμός. Η ΕΣΔΑ στο άρθρο 14 και ο νόμος 2462/1997 στο άρθρο 2 παραθέτοντας τους λόγους που αποτελούν δυσμενή διάκριση, ορίζουν και «κάθε άλλη κατάσταση» επιτρέποντας ένα περιθώριο επέκτασης της προστασίας για λόγους πέραν των ήδη αναγραφομένων. «Στο βαθμό που ο μισαλλόδοξος λόγος συνεπάγεται εξ ορισμού διακρίσεις σε βάρος ομάδων που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, το σεξουαλικό προσανατολισμό κ.λ.π., η απαγόρευση του αποσκοπεί στην προστασία ευάλωτων και μη προνομιούχων ομάδων απέναντι σε τέτοιες διακρίσεις και υπό αυτή την έννοια αποτελεί μέσο για την προαγωγή τόσο της ουσιαστικής ισότητας όσο και της διαφορετικότητας»? Επίσης, κατά τον καθηγητή Α. Μάνεση, «ρατσισμός είναι η εναντίωση προς κάθε είδους και μορφής ιδιαιτερότητα..., κάνει την αξιολόγηση με βάση το “δικό μας” σε αντιδιαστολή με το “άλλο”. Άλλον δε θεωρεί ο ρατσισμός όποιον αποκλίνει από τη δεδομένη ταυτότητα, την κατεστημένη πλειονότητα, την κρατούσα κανονικότητα: το ξένο, τον αλλοδαπό, τον μετανάστη, τον μαύρο, τον ομοφυλόφιλο, τον αλλόθρησκο, τον τσιγγάνο.... Τον Άλλον, τον διαφορετικό, ο ρατσισμός όχι απλώς δεν τον ανέχεται, αλλά τον δαιμονοποιεί...».4 Διαπιστώνεται ότι στη σημερινή εποχή η ρατσιστική ιδεολογία έχει μετατοπισθεί στην πολιτισμική ταυτότητα η οποία συντίθεται από στοιχεία εθνικά, πολιτικά, θρησκευτικά, τρόπου ζωής του κάθε συγκεκριμένου πολιτικού σχηματισμού και στην προάσπιση της αυθεντικότητας και «καθαρότητάς» της από την εισδοχή στοιχείων άλλων πολιτισμικών οντοτήτων που θα την αλλοίωναν. Ο σύγχρονος ρατσισμός τείνει να διακρίνει μεταξύ «ανώτερων» και «κατώτερων» πολιτισμικών οντοτήτων επισείοντας ως απειλή το ενδεχόμενο διάβρωσης και αλλοίωσης της δεδομένης πολιτισμικής ταυτότητας από την πρόσμειξη της με «ξένα» πολιτισμικά στοιχεία (Α. Χουλιάρας «Η ποινικοποίηση του μισαλλόδοξου λόγου στο φιλελεύθερο και δημοκρατικό κράτος δικαίου: η ελληνική περίπτωση», Νομικό Βήμα, τ. 65, Ιούνιος 2017. Α. Μάνεσης: «Όψεις και αντιμετώπιση του ρατσισμού», Το Σύνταγμα, 2000, σελ. 13 επόμ. Α. Μάνεσης: op.cit., σελ. 17 Λ.Α. Σισιλιάνος; «Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου», Νομική Βιβλιοθήκη, 2013, σελ. 414). Μεταξύ των προσβλητικών και ασύμβατων με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) λόγων συγκαταλέγονται ο ρατσιστικός και ξενοφοβικός λόγος, ο αντισημιτισμός, οι ακραίες μορφές εθνικιστικού λόγου καθώς και ο λόγος κατά των μεταναστών και των μειονοτήτων.
β) Οι αόριστες νομικές έννοιες έχουν αξιολογικό περιεχόμενο που χαρακτηρίζεται από έντονη διάπλαση, άπτεται συνήθως κοινωνικών στοιχείων και αξιών καθώς και ηθικών αρχών και δομών, ενδύονται όμως νομικό μανδύα και εντάσσονται στο θετό δίκαιο. Έτσι η κρίση για την υπαγωγή ή μη περιστατικών σε διάταξη εμπεριέχουσα αόριστη νομική έννοια είναι κρίση νομική, υπαγόμενη σε αναιρετικό έλεγχο. Λόγω της ανάγκης ερμηνείας των αόριστων νομικών εννοιών, το δίκαιο, de lege lata, χρήζει εξατομίκευσης και προσαρμογής σε κάθε εξεταζόμενη περίπτωση, σε κάθε χρονική περίοδο, σε κάθε επικράτεια όπου δύναται τυχόν να εφαρμοσθεί.
Στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο, η αόριστη έννοια της ποιότητας συνδέεται με την ιδιότητα που αντιστοιχεί σε ορισμένους κανόνες, οι οποίοι συνάγονται από
συστήματα αξιών (πρβλ. ΣτΕ 4417/2014, 4870/2014, 4815/2014, 335/2017, 503/2016, 535/2018, 610/2018). Η ποιοτική στάθμη των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών διασφαλίζεται όταν η θεματική, η διάρθρωση και ο τρόπος παρουσίασης των πληροφοριών, ειδήσεων, απόψεων, πνευματικών δημιουργημάτων και διαφημιστικών μηνυμάτων που περιέχονται σε αυτά συμπλέουν με τις αρχές της πλουραλιστικής, αντικειμενικής, έντιμης και ισότιμης ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, υπό το πρίσμα του σεβασμού στην αξία του ανθρώπου, της προστασίας των ανηλίκων και της προστασίας των καταναλωτών. Η ποιοτική στάθμη μπορεί να εξειδικευθεί με βάση τα δεδομένα της κοινής πείρας και τους κανόνες της λογικής (ΣτΕ 4043/2012). Το ΕΣΡ προβαίνει σε αξιολόγηση του περιεχομένου συγκεκριμένης εκπομπής και σε πραγματολογική εξειδίκευση της αόριστης αξιολογικής έννοιας «ποιοτική στάθμη» ή «ποιότητα τηλεοπτικού προγράμματος» (ΣτΕ 901/2015). Η διαπίστωση από το ΕΣΡ της συνδρομής των προϋποθέσεων εφαρμογής της έννοιας της ποιότητας ελέγχεται δικαστικώς (ενδεικτικά ΣτΕ 3487/2017, 3815/2014, 4532/2014, 335/2013, 1984/2013).
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την ακρόαση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς του ιδιοκτήτη του ραδιοφωνικού σταθμού (προβληθέντες εγγράφως) προέκυψαν τα εξής:
α) Στην εκπομπή της 6.10.2016 που παρουσίασε ο Γιάννης Παπούκας από τον μη ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό «Σκάι Αιγαίου 99,8» νομού Λέσβου από ώρα 11.00' έως 13.00', ο παρουσιαστής διαβάζει πρωτοσέλιδα εφημερίδων και μηνύματα ακροατών, μεταδίδει τραγούδια και σχολιάζει, συχνά με έντονο και επικριτικό τρόπο, θέματα της τοπικής κυρίως επικαιρότητας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε αυτά που αφορούν στους πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν καταφύγει στο νησί της Λέσβου όπου και φιλοξενούνται. Ενδιάμεσα γίνονται διακοπές για διαφημίσεις.
Περί ώρα 11.35', ο παρουσιαστής, αναφερόμενος σε είδηση του τοπικού τύπου (εφημερίδα “Εμπρός”) που αφορά στο γεγονός ότι μετανάστες κατηγορούνται ότι έσκισαν με μαχαίρι το λάστιχο αυτοκινήτου του προέδρου των λιμενεργατών Στέφανου Πετρουζέλη ο οποίος έκανε τυπικό έλεγχο στο χώρο για την ασφάλεια του μηχανολογικού εξοπλισμού του λιμένα, σχολιάζει «να δείτε τί έπαθε ο πρόεδρος των εργαζομένων στο λιμάνι της Μυτιλήνης, εκεί λοιπόν λαθρομετανάστες με μαχαίρι του έσκισαν το λάστιχο του αυτοκινήτου του. Τί το ’θελαν δηλαδή οι λαθρομετανάστες, κυρίες και κύριοι, το μαχαίρι πάνω τους; Να καθαρίσουνε πορτοκάλια;... στην τοπική εφημερίδα “Εμπρός ” είναι εγγράμματοι κι εγώ είμαι αγράμματος. Όταν σας διαβάζω το κείμενο, εκεί που η εφημερίδα γράφει “μετανάστες”, εγώ που είμαι αγράμματος θα σας λέω “λαθρομετανάστες”...». Διαβάζει την είδηση και σχολιάζει «...ένας άνθρωπος που μπαίνει χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα, και με αυτή την ιδιότητα τους αποκαλώ “λαθρομετανάστες”, έτσι αναφέρεται και στο λεξικό Μπαμπινιώτη σελίδα 756 αν λάθος δεν κάνω, αυτός ο όρος αποδίδεται για την πράξη και καμία σχέση δεν έχει με τον άνθρωπο... Για να σκιστεί λάστιχο αυτοκινήτου πρέπει να 'ναι λεπίδα, πρέπει να 'ναι ακονισμένο μαχαίρι, μεγάλο και δυνατό μαχαίρι... τέτοιου είδους μαχαίρι τι το θέλανε και το κουβαλάγανε πάνω, σε πόλεμο θα πηγαίνανε τα αγόρια μου;... Σύμφωνα με την καταγγελία του κ. Πετρουζέλη... διαπίστωσε ότι οι λαθρομετανάστες που είναι εγκατεστημένοι εκεί το τελευταίο διάστημα, είχαν διαρρήξει το τριφασικό κιβώτιο που δίνει ρεύμα σε όλο το λιμάνι... Ωραίο λιμάνι ευρωπαϊκής πόλεως, τάξη και ασφάλεια!... Ο ίδιος υποστηρίζει ότι έκανε σύσταση στους δύο νεαρούς που συνάντησε εκεί λαθρομετανάστες να αποφεύγουν να πλησιάζουν τα κιβώτια και να μην κάνουν γενικά ζημιές... Οι οποίοι, λέει, έδειξαν κατανόηση και, αν και αρνήθηκαν ότι έκαναν εκείνοι τη διάρρηξη, ζήτησαν συγγνώμη. Έδειξαν οι λαθρομετανάστες κατανόηση στον πρόεδρο των εργαζομένων του λιμανιού της Μυτιλήνης!...». Με τον ίδιο τρόπο ο παρουσιαστής σχολιάζει την φερόμενη ενέργεια των μεταναστών (που αποκαλεί λαθρομετανάστες) και την μετέπειτα κίνηση τους να σκίσουν το λάστιχο του αυτοκινήτου του Στ. Πετρουζέλη. Επισημαίνει δε τι θα συνέβαινε αν γινόταν τέτοια ενέργεια στις Ηνωμένες Πολιτείες: «αν διαπίστωνε ο Αμερικάνος εντεταλμένος ότι κρατάνε μαχαίρι και του σκίζουνε το λάστιχο, θα 'χαν βγει οι μπιστόλες, παπ, παπ, παπ, τέλος.». Μετά αναφέρεται στο θέμα της εγκατάστασης των «λαθρομεταναστών» που αναζητούν κατάλυμα στο κολυμβητήριο και στις ζημιές που καταγράφονται στον ευρύτερο χώρο του λιμανιού λέγοντας «πάλι καλά που δεν έχουν παραβιάσει και τις πόρτες των σπιτιών μας για να βρουν ένα προσωρινό κατάλυμα... οι κακόμοιροι [ειρωνικά] λαθρομετανάστες, τα κακόμοιρα τα παιδιά που ήρθανε από άλλη χώρα και ψάχνουν να βρουν ένα μέλλον μαζί με μαχαίρια...».
Περί ώρα 12.00' ο παρουσιαστής, απαντώντας σε μήνυμα ακροατή που υποστηρίζει πως τρεις «λαθροπακιστανοί» βιάσανε μια φοιτήτρια που ντράπηκε να το καταγγείλει, αναφέρει «...υπάρχουνε διάφορες φημολογίες, κι εγώ την άκουσα αυτή τη φημολογία ότι μέσα σε στοά στη Μυτιλήνη βιάστηκε μια κοπέλα. Επειδή όμως δεν έχω αποδείξεις, είναι μια καθαρή φημολογία, δεν έχω αποδείξεις... δεν το θεωρώ απίθανο... προσπαθούνε να μας πείσουν ότι είναι οι κακόμοιροι... ότι είναι πρόσφυγες και καλά να δεχτώ ότι είναι πρόσφυγες από τη Συρία. Οι άλλοι από το Πακιστάν, από το Αλγέρι, έχουν πόλεμο στο Αλγέρι; έχουν πόλεμο στο Μαρόκο; πού έχουν πόλεμο; (Κατά το άρθρο 1 παρ. 2 της Σύμβασης του 1951 για το καθεστώς των Προσφύγων (και σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του 1967) ο όρος πρόσφυξ εφαρμόζεται «επί παντός προσώπου όπερ συνεπεία δικαιολογημένου φόβου διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων ευρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την υπηκοότητα και δεν δύναται, ή λόγω του φόβου τούτου, δεν επιθυμεί να απολαύει της προστασίας της χώρας αυτής...». Εκ του ανωτέρω ορισμού συνάγεται πως δεν είναι μόνο ο πόλεμος ο λόγος για τον οποίο ένα πρόσωπο μπορεί να θεωρηθεί πρόσφυγας)...τί το θέλανε το μαχαίρι; αν βρεθεί όποιος κουλτουριάρης, όποιος αλληλέγγυος, όποιος μεγαλόκαρδος μπορεί να μου εξηγήσει τι το θέλανε το μαχαίρι που σκίζει λάστιχα; τι το θέλανε οι κακόμοιροι 7-8 λαθρομετανάστες το μαχαίρι που σκίζει λάστιχα;.αν λοιπόν οποιοσδήποτε μου δώσει μια πειστική απάντηση, εγώ θα αυτομαστιγωθώ δημόσια και δεσμεύομαι στην πλατεία Σαπφούς...».
Περί ώρα 12.15' ο παρουσιαστής, απαντώντας σε μήνυμα ακροατή, υποστηρίζει πως τα χρήματα που δίνονται στους «αλληλέγγυους» είναι πολλά «ξέρεις τι λεφτά πέφτουνε; λεφτά, λεφτά! Κι οι κακές γλώσσες λένε ότι είναι και πολλοί Συριζαίοι που οικονομάνε από όλη αυτή την κατάσταση με τους λαθρομετανάστες. Λεφτά μπόλικα.». Ακολούθως αναφέρεται σε σύσκεψη εκπροσώπων από 20 και πλέον σωματεία και φορείς με σκοπό τη συγκρότηση ενός κοινού μετώπου για την παρέμβαση στο προσφυγικό πρόβλημα και την αντιμετώπιση της ρατσιστικής-φασιστικής απειλής. Διαβάζοντας την είδηση, τη σχολιάζει έντονα λέγοντας «., ποιοι τα οργανώνουν όλα αυτά; η ΕΛΜΕ Λέσβου, οι καθηγητές, οι δάσκαλοι των δημοτικών, οι γιατροί του ΕΣΥ και η ΑΔΕΔΥ., δε μου λέτε ρε μάγκες όλοι εσείς, δηλαδή όλοι εμείς που έχουμε μια διαφορετική προσέγγιση τι είμαστε; φασίστες, ακροδεξιοί; Ανάθεμα κι αν ξέρετε τον ορισμό του φασίστα.κρίμα που είστε και καθηγητές, κρίμα που είστε και δάσκαλοι και στέλνουμε τα παιδιά μας να τα μάθετε γράμματα.ανοίξτε κανένα βιβλίο να ξεστραβωθείτε., όσοι δηλαδή δεν θέλουμε μαχαίρια να σκίζουνε λάστιχα, όσοι δεν θέλουμε κάποιους απρόσκλητους χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα.να βιάζουνε όπως στο Αριστοτέλειο την άτυχη 23χρονη φοιτήτρια, όσοι δεν θέλουμε αυτό το χάλι, όσοι ανησυχούμε γιατί εδώ στην ακριτική περιοχή μας υπάρχουν κι άλλοι λόγοι εθνικής ασφάλειας...όσοι ανησυχούμε για όλα αυτά δεν είμαστε δημοκρατικοί πολίτες, είμαστε πολίτες για πέταμα, είμαστε πολίτες ακροδεξιοί.,.Γιατί είναι τιμή να είναι κάποιος ανεγκέφαλος σαν κι εσάς και δεν είναι τιμή το ανάποδο, να είναι ακροδεξιός ας πούμε;.Δηλαδή όσοι ανησυχούν για τον τόπο τους είναι ακροδεξιοί;... Συνεχίστε με αυτά τα μυαλά και στο τέλος θα δείτε καμιά ενενηνταριά χιλιάδες Μυτιληνιούς να είναι ακροδεξιοί όπως εσείς ανάλαφρα τους χαρακτηρίζετε.Έχει ξεχειλίσει τόσο πολύ η δημοκρατία σας που θυμηθήκατε τους λαθρομετανάστες κι έχετε ξεχάσει ότι σε αυτή τη χώρα θρηνούμε πάνω από 10.000 ανθρώπους οι οποίοι έπεσαν από μια γέφυρα, έβαλαν σκοινί στο λαιμό τους, μαζεύονται να πάρουν κάνα πορτοκάλι.εσείς που δεν ενδιαφερθήκατε ποτέ αν τα παιδιά που έρχονται στα σχολεία σας έχουνε φάει πρωινό στο σπίτι τους.εσείς που ποτέ δε νοιαστήκατε αν ένα παιδάκι που έρχεται στο σχολείο φοράει παπούτσια.Οι κινητοποιήσεις σας δεν ήταν για να προασπίσετε κάποια δικαιώματα άλλων, απεργιακές κινητοποιήσεις κάνετε για τα μισθολογικά σας.». Έως το τέλος της εκπομπής ο παρουσιαστής αναφέρεται στους «φασίστες» θεωρώντας ότι οι βολεμένοι αποκαλούν τους αβόλευτους «φασίστες» επειδή έχουν εθνικές και πατριωτικές ανησυχίες. Κάνει μνεία στο τοπικό αστυνομικό δελτίο επισημαίνοντας πέντε συμβάντα (τα 4 αφορούν ημεδαπούς και το ένα αλλοδαπό). Η εκπομπή τελειώνει περί ώρα 13.00'.
β) Στην εκπομπή της 10.10.2016 που παρουσίασε ο Γιάννης Παπούκας από τον μη ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό «Σκάι Αιγαίου 99,8» νομού Λέσβου από ώρα 11.00' έως 13.00', ο παρουσιαστής (ώρα 11.45') αναφέρεται στη φοίτηση σε σχολεία παιδιών προσφύγων και μεταναστών που διαβιούν στη Λέσβο επισημαίνοντας το ζήτημα της αλλοίωσης του πληθυσμού και της αλλοίωσης της κουλτούρας. Λέγει ενδεικτικά «.αυτοί που έχουν σχεδιάσει αυτά είναι πολύ έξυπνοι και έχουν βγάλει σχολεία διαχείρισης της μάζας. Πρέπει να είσαι τρελός και υποψήφιος για το ψυχιατρείο για να πεις όχι στη μόρφωση κάποιων παιδιών, δεν είναι εκεί το θέμα. Το θέμα είναι η αλλοίωση του πληθυσμού, η αλλοίωση της κουλτούρας έχει γίνει. Δεν θα φύγει κανείς από τη Λέσβο, όπερ σημαίνει ότι ένα περίπου 10% του νησιού θα είναι άλλης κουλτούρας. Θα μπορούσαν αυτά τα παιδάκια να έχουν πρόσβαση και πρέπει να έχουν πρόσβαση στη μόρφωση αλλά κάτω από άλλες συνθήκες διότι θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα με τα δικά μας άλλα παιδάκια. Οι φιλεύσπλαχνοι, οι μεγαλόκαρδοι.παίζουν το παιχνίδι τους: να δεχτούμε de facto την αλλοίωση του πληθυσμού, ότι ένα 10% της Λέσβου θα είναι διαφορετικής κουλτούρας, την κουλτούρα που εσείς τη γνωρίζετε μέσα από τη φοβερή πλέον παραβατικότητα που έχει αρχίσει να αναπτύσσεται μέσα σε αυτούς που μας παρουσιάζουν ότι είναι κατατρεγμένοι, ότι είναι ταλαιπωρημένοι άνθρωποι από τον πόλεμο, λες κι έχουμε πόλεμο στο Μαρόκο...». Μετά κάνει αναφορά σε κάποιο βιασμό που φέρεται να έγινε από Μαροκινούς εναντίον ενός Αλγερινού. Επισημαίνει δε ότι, επειδή οι πρόσφυγες και μετανάστες είναι μουσουλμάνοι, η χώρα διατρέχει μακροπρόθεσμα εθνικό κίνδυνο «δε λέω τώρα, δε λέω αύριο, λέω σε κάποια χρονική στιγμή βρεθεί ένας Ερντογάν και πει “εκεί πέρα έχουν μουσουλμάνους, πρέπει να πάω να βοηθήσω ”... Είναι ιστορικά πρώτη φορά στα γνωστά χρόνια που έχουμε τέτοια αλλοίωση βίαια του πληθυσμού... Εγώ δεν έχω τίποτα με κανένα μουσουλμάνο, δεν έχω τίποτα με κανένα ινδουιστή, με κανένα μάγο της Αφρικής που πιστεύει στα τοτέμ.,.απλώς ερμηνεύω μια πραγματικότητα... Λέγοντας και χαρακτηρίζοντας κάποιους ανθρώπους μουσουλμάνους δεν πάει να πει ότι τους υποτιμάς, εγώ σέβομαι τους πάντες.,.έχουμε μια τέτοια βίαιη αλλοίωση του πληθυσμού όσον αφορά την κουλτούρα και τη διαφορετικότητα.,.εδώ είναι η ακριτική Ελλάδα...είμαστεμια περιοχή πολύ ευαίσθητη...».
Περί ώρα 12.15' ο παρουσιαστής κάνει αναφορά σε επιστολή που στάλθηκε σε ξενοδοχεία του νησιού για συνεργασία με ΜΚΟ για 5 χρόνια με σκοπό τη φιλοξενία προσφύγων σε δωμάτια. Οι ξενοδόχοι θα πληρώνονται από τον ΟΗΕ κάθε μήνα. Στις 12.35' μιλά για «δελτίο βιασμών» αναφέροντας κάποιο βιασμό στην Κρήτη όπου Πακιστανοί φέρονται να ασέλγησαν σε ανήλικο με νοητικά προβλήματα. Απαντώντας σε ακροατή, ο παρουσιαστής λέει «αυτοί οι βιασμοί είναι ευλογημένοι απευθείας από τον Μωάμεθ και τον Αλλάχ, ο ένας πηδάει τον άλλον, σε λίγο θα χρειαστούμε και τσίγκινα σωβρακάκια, μια μανία που έχουν, φαίνεται είναι η κουλτούρα τους τέτοια, δηλαδή κυνηγάνε οπίσθια, μη χειρότερα, ρε παιδιά τόσες αλληλέγγυες εκεί πέρα μέσα.». Η εκπομπή κλείνει με αναφορά στα αντισταθμιστικά έργα που θα γίνουν στο νησί (λιμάνι Σιγρίου, δρόμος Σιγρίου-Καλλονής, κολυμβητήριο), στον κίνδυνο αλλοίωσης του, στο χρήμα που διακινείται στις ΜΚΟ που διαβρώνει μια μεγάλη κοινωνική τάξη του νησιού.
γ) Στην εκπομπή της 11.10.2016 που παρουσίασε ο Γιάννης Παπούκας από τον μη ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό «Σκάι Αιγαίου 99,8» νομού Λέσβου από ώρα 11.00' έως 13.00', ο παρουσιαστής σχολιάζει δημοσιεύσεις στο facebook και μηνύματα ακροατών. Έτσι εκφράζεται αρνητικά σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης ελληνόπαιδος σε νοσοκομείο θεωρώντας ότι τα προσφυγόπουλα είχαν καλύτερη περίθαλψη, σχετικά με την προσφορά του δημάρχου Θεσσαλονίκης στα προσφυγόπουλα («τα ελληνάκια είναι μόνο για να πληρώνουν οι γονείς τους φόρο»), σχετικά με τη δημιουργία διάσπαρτων hot spots μέσω ξενοδοχειακών μονάδων στη Λέσβο. Στη συνέχεια διατυπώνει την ανησυχία του για τη βίαιη αλλοίωση του πληθυσμού λόγω της παρουσίας μουσουλμάνων στο νησί, για την καταστροφή της επιχειρηματικότητας, για το μοίρασμα πολλών χρημάτων σε ΜΚΟ. Δηλώνει πως θέλει να ξαναγίνει το νησί όπως ήταν, κάνει δε αναφορά σε προγράμματα του ΕΣΠΑ μέσω των οποίων δίνονται επιδοτήσεις σε επενδυτές πρόσφυγες.
δ) Στην εκπομπή της 12.10.2016 που παρουσίασε ο Γιάννης Παπούκας από τον μη ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό «Σκάι Αιγαίου 99,8» νομού Λέσβου από ώρα 11.00' έως 13.00', ο παρουσιαστής, αναφερόμενος σε συνέντευξη του Μάρτιν Φερβέι που είναι ο Ευρωπαίος συντονιστής εφαρμογής της Συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης- Τουρκίας για το προσφυγικό ζήτημα, σχολιάζει «...αν τους μοιράσουμε σε όλο το νησί ενοικιάζοντας ξενοδοχεία, τι πάει να πει, θα μετατρέψουμε ανθρώπους μιας άλλης κουλτούρας που εδώ που τα λέμε δεν ξέρουμε από που βαστάει η σκούφια τους και τι έχουνε κάνει στην πατρίδα τους και η παραβατικότητα που μέχρι στιγμής βλέπουμε μας δείχνει περίτρανα ότι οι άνθρωποι δεν το χουν σε λίγο ούτε και σε πολύ να πάρουν μια πέτρα και να σπάσουν το κεφάλι ενός άλλου ανθρώπου.,.Πώς κ. Φερβέι είστε σίγουρος ότι π.χ. δεν θα έχουμε στις μικρές δομές που λέτε ότι δίνετε προτεραιότητα δεν θα έχουμε παραβατικότητα, δεν θα έχουμε βιασμούς, δεν θα έχουμε κλεψιές, δεν θα έχουμε διάφορα;...». Μετά ο παρουσιαστής λέει πως δεν έχει διαπιστώσει κάποια τάση ανάκαμψης του τουριστικού προϊόντος στο νησί, πως δεν καταλαβαίνει πώς θα γίνει η ομαλοποίηση της καθημερινότητας του τοπικού πληθυσμού, ενώ σχολιάζει τη διαφορά στον τρόπο αντιμετώπισης των αιτήσεων ασύλου των προσφύγων και μεταναστών (οι οποίες καθυστερούν) με τις αιτήσεις ασύλου των οκτώ Τούρκων αξιωματικών που είχαν καταφύγει στην Ελλάδα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία (οι οποίες εξετάστηκαν σύντομα).
ε) Στην εκπομπή της 14.10.2016 που παρουσίασε ο Γιάννης Παπούκας από τον μη ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό «Σκάι Αιγαίου 99,8» νομού Λέσβου από ώρα 11.00' έως 13.00', ο παρουσιαστής ασχολείται με άρθρο του Θράσου Αβραάμ (καταγγέλλοντος) λέγοντας «...γράφει ο κ. Θράσος Αβραάμ, συμπατριώτης μας τα εξής “ότι είσαστε σιχαμεροί, ότι είσαστε προδότες της Κύπρου, ότι είσαστε πληροφοριοδότες της Ασφάλειας την περίοδο της χούντας, ότι έχετε απογόνους μαυραγορίτες που έφτιαξαν την περιουσία τους στην Κατοχή” (Το άρθρο του Θράσου Αβραάμ είναι στο mediatvnews.gr της 19.9.2016 με τίτλο «Προς αθηναϊκά ΜΜΕ: Αυτή είναι η αλήθεια πίσω από τα γεγονότα της Μυτιλήνης». Στο άρθρο αναγράφεται μεταξύ άλλων «...ακροδεξιοί κύκλοι προσπαθούν να κατασκευάσουν γεγονότα και να δημιουργήσουν σκηνικό έντασης ανάμεσα στους ντόπιους και τους πρόσφυγες... αρωγοί βρίσκονται συγκεκριμένο τοπικό παραδημοσιογραφικό site καθώς και ιδιοκτήτης ραδιοφωνικού σταθμού που καθημερινά ξερνά ρατσισμό και φασισμό από το μικρόφωνο του... Κάθε Κυριακή πρωί στη Μυτιλήνη γίνεται από στρατιωτικό άγημα η έπαρση της σημαίας και κάθε απόγευμα η υποστολή της... την 11 Σεπτέμβρη, με εντολή της λιμενικής Αστυνομίας, η υποστολή της σημαίας που επρόκειτο να γίνει το απόγευμα, δεν έγινε.,.Άδραξαν την ευκαιρία γνωστά ακροδεξιά στοιχεία να διαδίδουν ότι η υποστολή της σημαίας δεν έγινε γιατί εμποδίστηκε από πορεία των προσφύγων.,.Καμιά πορεία προσφύγων δεν είχε γίνει την Κυριακή 11 Σεπτέμβρη... Ακροδεξιοί και μέλη της Χ.Α. καλούσαν σε συγκέντρωση για χθες 18 Σεπτέμβρη για να προστατεύσουν, όπως έγραφαν, τη σημαία από τους “λαθροπίθηκους”. Το αποτέλεσμα ήταν να συγκεντρωθούν γύρω στα 50 άτομα εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι γνωστοί περιθωριακοί της Μυτιλήνης, άτομα με βαρύ ποινικό μητρώο.,.υπήρχαν και άσχετοι με τη συγκέντρωση περαστικοί.,.Η υποστολή της σημαίας έγινε κανονικά χωρίς κανένα πρόβλημα από το άγημα.,.Όσοι πρόσφυγες βρισκόταν εκείνη την ώρα στην πλατεία, στο άκουσμα του εθνικού ύμνου, σηκώθηκαν όρθιοι. Αυτά είναι τα πραγματικά γεγονότα στα οποία ήμουν μπροστά. Η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας της Λέσβου παραμένει φιλάνθρωπη και αλληλέγγυα στους πρόσφυγες... Υ.Γ. Πραγματικά είναι ότι πιο σιχαμερό να βλέπεις προδότες της Κύπρου, πληροφοριοδότες της ασφάλειας την περίοδο της Χούντας και απογόνους μαυραγοριτών που έφτιαξαν την περιουσία τους στην Κατοχή να ψάλλουν τον εθνικό ύμνο!...».). Για ποιους τα λέει όλα αυτά ο κ. Αβραάμ; Για όσους πήγανε ή θα πάνε και τραγουδάνε τον εθνικό ύμνο στην υποστολή της σημαίας.,.όσοι ψάλλετε τον εθνικό ύμνο κάθε Κυριακή είσαστε, σύμφωνα με τον κ. Θράσο Αβραάμ, είσαστε σιχαμεροί... Όσοι, 2.000, πόσοι είστε την προπερασμένη Κυριακή κι εκατοντάδες που μαζεύεστε κάθε Κυριακή και ψάλλετε τον εθνικό ύμνο.,.Βρε μαυραγορίτες, βρε σιχαμεροί άνθρωποι, βρε απόγονοι μαυρογοριτών, βρε χιμπατζήδες...». Στη συνέχεια ο παρουσιαστής αναφέρεται σε δημοσίευμα σε blog στο οποίο έχει γραφεί για τον ίδιο από τον Θράσο Αβραάμ ότι «Τι γράφει για μένα “ένας από τους πρωτεργάτες της προσπάθειας κατασκευής γεγονότων προκειμένου να δημιουργηθεί σκηνικό έντασης ανάμεσα στους ντόπιους και τους πρόσφυγες είναι ο ιδιοκτήτης του ραδιοφωνικού σταθμού Γιάννης Παπούκας. Ο Παπούκας, εκτός από θαυμαστής του δικτάτορα Παπαδόπουλου, είναι γνωστός από παλιά για τις ρατσιστικές του αντιλήψεις, τη δεκαετία του 90 ξιφουλκούσε καθημερινά από μικροφώνου εναντίον των Αλβανών μεταναστών ”... Τη δεκαετία του 2000, γράφει ο Θράσος Αβραάμ, “αποφάσισε να ασχοληθεί με κάτι πιο επικερδές. Το Σεπτέμβριο του 2006, ο Γιάννης Παπούκας συλλαμβάνεται την ώρα που είχε παραδώσει (Το δημοσίευμα είναι αναρτημένο στο fantomarimbaud.blogspot.com/2016/09/blog-post_81.html: στο δημοσίευμα αναγράφεται η λέξη «παραλάβει» και όχι «παραδώσει».), εγώ είχα παραδώσει ρε Θράσο;.. λέει 10.000 ευρώ προσημειωμένα χρήματα από τον επιχειρηματία και τότε πρόεδρο της ΝΟΔΕ Λέσβου Στρατή Γόμο για να σταματήσει τις φραστικές επιθέσεις μέσω ραδιοφώνου εναντίον του ιδίου και της γυναίκας του. Ο Παπούκας, γράφει ο Θράσος Αβραάμ, καταδικάστηκε πρωτόδικα σε έξι χρόνια κάθειρξης και το αδίκημα του εκβιασμού κατά συρροή ” και, προσέξτε εδώ τι γράφει ο κ. Θράσος Αβραάμ, “στο Εφετείο όμως, όλως περιέργως, ο Παπούκας αθωώνεται. Πολλά είχαν ακουστεί τότε γι ’ αυτή την αθώωση καθώς και για σχέσεις του με μυστικές υπηρεσίες”... Δεν σας το 'χω πει; Ήμουνα έμμισθο στέλεχος της CIA, μετά με πήρε η NSA, τη δεκαετία του 80 ήμουνα πράκτορας της Μοσάντ...». Ο παρουσιαστής, διαβάζοντας και σχολιάζοντας μηνύματα ακροατών, επικεντρώνεται στην άποψη του Θράσου Αβραάμ περί περίεργης αθώωσης του στο Εφετείο διερωτώμενος αν πρέπει να κάνει μήνυση εναντίον του. Τον αποκαλεί δε περιπαικτικά «μπακαλιάρο».
Περί ώρα 11.45' ο παρουσιαστής φέρεται να ενημερώνεται από ακροατές (Ακροατές αναφέρονται στο επίθετο του κ. Αβραάμ παρατηρώντας πως «θα είναι κανένας Εβραίος ανθέλληνας..., το επίθετο του θυμίζει Εβραίο την καταγωγή οπότε από πού προκύπτει το ενδιαφέρον του για κάθε τι ελληνικό και πατριωτικό., ότι είναι επιδοτούμενος της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και λαθροεισπράκτωρ των Νέων της Λέσβου, δηλαδή της κλεμμένης εφημερίδας του Κονδυλούδη...».) για τη σύζυγο του Θράσου Αβραάμ που είναι δημοσιογράφος αναφέροντας ένα περιστατικό που έλαβε χώρα σε κέντρο κράτησης στη Μόρια.
στ) Στην εκπομπή της 11.7.2017 που παρουσίασε ο Γιάννης Παπούκας από τον μη ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό «Σκάι Αιγαίου 99,8» νομού Λέσβου από ώρα 11.00' έως 13.00', ο παρουσιαστής διαβάζει πρωτοσέλιδα εφημερίδων και μηνύματα ακροατών, μεταδίδει τραγούδια και σχολιάζει, συχνά με έντονο και επικριτικό τρόπο, θέματα της τοπικής κυρίως επικαιρότητας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε αυτά που αφορούν στους πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν καταφύγει στο νησί της Λέσβου όπου και φιλοξενούνται. Ενδιάμεσα γίνονται διακοπές για διαφημίσεις.
Περί ώρα 11.40' ο παρουσιαστής, αναφερόμενος σε κάποιο επεισόδιο στη Μόρια, λέγει «...τι θα πει παράνομος μετανάστης; Λαθρομετανάστης. Ένας λαθραίος ο οποίος μπήκε χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα. Δεν αναφερόμαστε στον άνθρωπο.,.κανείς άνθρωπος δεν είναι λαθραίος σε αυτό τον πλανήτη, όλοι από μια μάνα γεννηθήκαμε, αφορά τον τρόπο εισόδου. Όταν λέω λαθρομετανάστης, εννοώ τον τρόπο εισόδου. Λαθρομετανάστης είναι κάποιος που πάει ας πούμε από μια χώρα σε μια άλλη χωρίς να διαθέτει ταξιδιωτικά έγγραφα. Κι εγώ π.χ. αν προσπαθήσω να πάω στην Αίγυπτο χωρίς διαβατήριο και με συλλάβουν οι αιγυπτιακές αρχές, λαθρομετανάστη θα με πούνε.». Ακολούθως σχολιάζει είδηση σχετικά με φωτιά που φέρονται να έβαλαν μετανάστες σε κοντέινερ στο κέντρο φιλοξενίας στη Μόρια γιατί είχε απορριφθεί η αίτηση ασύλου ενός μετανάστη από την Αϊτή. Σε μήνυμα ακροατή που υποστηρίζει πως πρέπει να αφήσουν τους λαθρομετανάστες να πεθάνουν από την πείνα, ο παρουσιαστής λέγει «άνθρωποι είναι κι αυτοί, δεν μου αρέσουν αυτά τα ακραία, μπορεί να διαφωνώ με τον τρόπο που έρχονται και με όλο το σκηνικό που έχει στηθεί, αλλά άλλο το ένα κι άλλο το άλλο. Όποιος μπαίνει στην Ελλάδα παρανόμως, ξαναγυρνάει από κει που ήρθε άμεση επιστροφή στις πατρίδες τους ολωνών που μπαίνουν στην Ελλάδα με αυτό τον τρόπο (Το άρθρο 32 της Σύμβασης του 1951 για το καθεστώς των Προσφύγων ορίζει στην παρ. 1 ότι «αι
συμβαλλόμεναι χώραι δεν θα απελαύνουν πρόσφυγας νομίμως διαμένοντας επί του εδάφους αυτών ειμή μόνον δια λόγους εθνικής ασφαλείας ή δημοσίας τάξεως», ενώ το άρθρο 33 παρ. 1 ορίζει ότι «ουδεμία συμβαλλόμενη χώρα θα απελαύνει ή θα επαναπροωθή, καθ’ οιονδήποτε τρόπον, πρόσφυγας εις τα σύνορα εδαφών ένθα η ζωή ή ελευθερία αυτών απειλούνται δια λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων»))... Το λέω προς διάφορους κουλτουριάρηδες ... κονομάνε αυτοί κι έχουν καταστρέψει το νησί ολόκληρο. Υπάρχουν και μερικοί που το βλέπουν από ιδεοληψία το θέμα, αλλά το κυριότερο είναι η κονόμα που πέφτει σε ορισμένους ανθρώπους. Πολλοί επικαλούνται τις σχετικές διεθνείς συμβάσεις που υπάρχουν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, σεβαστά είναι όλα.,.Τι λένε οι συμβάσεις αυτές; Όποιος υποπέσει σε ποινικό αδίκημα, χάνει τη δυνατότητα να χαρακτηρισθεί πρόσφυγας (Ενδεχομένως ο παρουσιαστής αναφέρεται στο άρθρο 2 της Σύμβασης του 1951 για το καθεστώς των Προσφύγων (που κυρώθηκε με το Ν.Δ. 3989 της 19/26.9.1959)που ορίζει «πας πρόσφυξ υπέχει έναντι της χώρας ένθα ευρίσκεται υποχρεώσεις απαιτούσας ιδίως όπως ούτος συμμορφούται προς τους νόμους και κανονισμούς της χώρας ταύτης ως και προς τα δια διατήρησιν της δημοσίας τάξεως λαμβανόμενα μέτρα». Σχετικό είναι και το άρθρο 33 παρ. 2 της ως άνω Σύμβασης που ορίζει την απαγόρευση απελάσεως «το εκ της παρούσης διατάξεως απορρέον ευεργέτημα δεν δύναται να επικαλείται πρόσφυξ όστις, δια σοβαράς αιτίας, θεωρείται επικίνδυνος εις την ασφάλειαν της χώρας ένθα ευρίσκεται ή όστις, έχων τελεσιδίκως καταδικασθή δι ’ ιδιαιτέρως σοβαρόν αδίκημα, αποτελεί κίνδυνον δια την χώραν».). όλοι αυτοί που πετροβόλησαν οι Αφρικανοί, αστυνομικούς και πυροσβέστες, επειδή υπέπεσαν σε ποινικά κολάσιμη πράξη, αυτομάτως χάνουν, αυτό λέει.όλοι αυτοί με τη σύλληψη τους, σε αεροπλάνο και πίσω.». Στη συνέχεια ο παρουσιαστής μιλά για προσωπική εμπειρία σύλληψης του στο εξωτερικό επειδή δεν είχε βίζα.
Περί ώρα 12.15' ο παρουσιαστής λέγει «αποθρασύνονται όχι μόνο οι Αφρικανοί.κι αρπάζει μια πέτρα και την πετάει στο κεφάλι του αστυνομικού ή του πυροσβέστη.τους έχουν συμβουλεύσει ότι θα μείνουν ατιμώρητοι.θα τους αφήσουν έξω γιατί υπάρχουν ισχυρότατες πιέσεις, μην τυχόν πειραχτεί τρίχα από λαθρομετανάστη...οι Ρομά έχουν ασυλία, μπορούν να πυροβολούν με καλάσνικοφ.ο Αμερικάνος.ο σερίφης, τα χέρια ψηλά, έκανες μια λάθος κίνηση; Στην έχει ανάψει. Εδώ υπάρχει ασυλία.ουδείς θα τιμωρηθεί.Εκδηλώθηκε πυρκαγιά στο κέντρο υποδοχής μεταναστών στη Μόρια. εδώ πήγαν να μπουν οι πυροσβέστες μέσα και δεν τους άφηναν, γιατί είναι προτεκτοράτο των Αφρικανών η Μόρια. Τα νησιά του βορείου Αιγαίου βουλιάζουν από παράνομους μετανάστες... Αντί να παίρνει ο δήμαρχος τα βραβεία, αναλαμβανόμενος το κακό που έχει γίνει στο νησί, να τα πάρει όλα τα βραβεία και να πάει στη χωματερή μαζί με τα βραβεία.». Στη συνέχεια μιλά για την πτώση της τουριστικής κίνησης στο νησί λέγοντας «... η εικόνα που βγαίνει προς τα έξω του νησιού να θυμίζουμε Μοσούλη, να θυμίζουμε Βαγδάτη .είμαστε ένα τεράστιο νησί που κανείς μπορεί να βρει τα πάντα.με την ιστορία μας, με τις ομορφιές μας, με τα προσκυνήματα μας. και πού καταντήσαμε; Οι μοναδικές εικόνες της Λέσβου που βγαίνουν προς τα έξω να θυμίζουνε Καμπούλ.». Μετά ο παρουσιαστής υποστηρίζει τη θέση ότι «οι αλληλέγγυοι είναι a la carte, όταν υπάρχει χρήμα, δηλαδή επαγγελματίες αλληλέγγυοι.».
ζ) Στην εκπομπή της 13.7.2017 που παρουσίασε ο Γιάννης Παπούκας από τον μη ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό «Σκάι Αιγαίου 99,8" νομού Λέσβου από ώρα 11.00' έως 13.00', ο παρουσιαστής εκφράζεται με τον ίδιο αρνητικό τρόπο για τους μετανάστες και πρόσφυγες, κρίνει αρνητικά την εικόνα του νησιού λόγω της συγκέντρωσης πολλών προσφύγων και μεταναστών σε αυτό, μιλά για την έλλειψη επενδύσεων («τα τελευταία χρόνια βλέπουμε επενδυτές με φουσκωτές βάρκες να έρχονται»), κάνει αναφορά και σχόλιο σε επιστολή του δημάρχου Λέσβου στον Πρωθυπουργό και στον Αναπληρωτή Υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής δια της οποίας ζητείται η αποσυμφόρηση του κέντρου υποδοχής και ταυτοποίησης στη Μόρια.
Περαιτέρω, από την παρακολούθηση και καταγραφή των πραγματικών περιστατικών και τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα εξής:
Στη διάρκεια της εκπομπής που παρουσιάζει ο Γιάννης Παπούκας κατά τις επτά υπό έλεγχο ημερομηνίες, ο παρουσιαστής αποκαλεί αδιακρίτως τους πρόσφυγες και μετανάστες που φιλοξενούνται στη Λέσβο «λαθρομετανάστες».
Παρόλο που διευκρινίζει ότι με τον όρο αυτό εννοεί τους ανθρώπους που εισέρχονται στη χώρα χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα, ότι δεν υποτιμά τους μουσουλμάνους, ότι σέβεται τις διεθνείς συμβάσεις περί προστασίας προσφύγων, ο παρουσιαστής τονίζει ότι αυτοί οι άνθρωποι (λαθρομετανάστες) πρέπει να επιστρέψουν στις πατρίδες τους καθώς τους θεωρεί ύποπτους-χωρίς να παρουσιάζει επαρκή στοιχεία- για παράνομες πράξεις, μεταξύ των οποίων και για βιασμούς, θεωρεί ότι η παρουσία τους θα αυξήσει την παραβατικότητα και ότι υπάρχει εθνικός κίνδυνος πληθυσμιακής αλλοίωσης του νησιού, δηλώνει δε τη μη εκτίμηση του για τους ανθρώπους που βοηθούν τους πρόσφυγες και μετανάστες θεωρώντας πως τα κίνητρα τους είναι κατά βάση οικονομικά και όχι οφειλόμενα σε αισθήματα αλληλεγγύης.
Ο όρος «λαθρομετανάστης» φέρει ειδικό βάρος, είναι φορτισμένος και όχι ουδέτερος καθώς θεωρείται ότι προσβάλλει την αξία του ανθρώπου και το τεκμήριο αθωότητας, μπορεί να υποκινήσει φαινόμενα ξενοφοβίας και ρατσισμού, συστήνεται δε από διεθνείς οργανισμούς να αποφεύγεται και να χρησιμοποιούνται άλλοι όροι όπως ενδεικτικά παράτυπος μετανάστης ή οικονομικός μετανάστης ή αιτών άσυλο. Σύμφωνα με το ίδιο σκεπτικό κινήθηκε και η Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά (Η Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά, κατόπιν εγγράφου του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, παρακαλούσε να αντικατασταθεί ο όρος «λαθρομετανάστης» με άλλους πιο δόκιμους όρους για να αποτραπεί η χρήση μειωτικών για την προσωπικότητα των ατόμων χαρακτηρισμών και να αποφευχθούν φαινόμενα ξενοφοβίας και ρατσισμού - έγγραφο με αρ. πρωτ. 6264/2018 της 1.8.2018).
Τα ανωτέρω φανερώνουν την εκ μέρους του παρουσιαστή απαξίωση προς συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων λόγω της διαφορετικής εθνικότητας και φυλής που οδηγεί σε υποβάθμιση της ποιοτικής στάθμης της εκπομπής.
IV. Υπαγωγή
Ενόψει αυτών κρίνεται ότι η εγκαλουμένη ατομική επιχείρηση παραβίασε -εκ προθέσεως- τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας διατάξεις περί α) υποβάθμισης της ποιοτικής στάθμης προγράμματος (λόγω απρεπούς εκφοράς λόγου) και β) δυσμενούς διάκρισης επί τη βάσει φυλής και εθνικότητας. Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου.
Με βάση δε τη βαρύτητα της παραβάσεως κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των α) τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ για υποβάθμισης της ποιοτικής στάθμης προγράμματος (λόγω απρεπούς εκφοράς λόγου) και β) των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ για δυσμενή διάκριση επί τη βάσει φυλής και εθνικότητας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- τους κανόνες της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας περί α) εξασφάλισης της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων και β) δυσμενών διακρίσεων επί τη βάσει φυλής και εθνικότητας, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στον Ιωάννη Παπούκα του Δημητρίου, με ΑΦΜ 055214042, Δ.Ο.Υ. Μυτιλήνης, ιδιοκτήτη και νόμιμο εκπρόσωπο της ατομικής επιχείρησης του ραδιοφωνικού σταθμού «ΣΚΑΙ ΑΙΓΑΙΟΥ 99,8 FM» Νομού Λέσβου, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ για καθεμία από τις ανωτέρω παραβάσεις.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 31η Ιανουαρίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 29η Μαρτίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 34/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 29η Μαρτίου 2023
