Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 63/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 13.3.2023 και ώρα 10:30, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας epresence.gov.gr) τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η εξέταση της με αριθμ. πρωτ. ΕΣΡ 3713/8.6.2022 αίτησης της εταιρείας με την επωνυμία «STRATIS - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ & ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΠΕ», με έδρα το Μαρούσι Αττικής, οδός Μιαούλη 7 και Παν. Τσαλδάρη 24. Η ως άνω εταιρεία έχει αντικείμενο τον σχεδιασμό και την υποστήριξη έργων πληροφορικής και επικοινωνιών και αιτείται την εγγραφή της στο Μητρώο Φορέων και Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων του Τμήματος Ελέγχου Διαφάνειας του ΕΣΡ.
Για τον έλεγχο της αίτησης σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 8/13.1.2023, ο οποίος ανατέθηκε στην ειδική επιστήμονα-νομικό Πέρσα Λαμπροπούλου. Η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτ. 39/ΕΣ/21.1.2023 εισήγησή της.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης η εταιρεία δεν παρέστη, καίτοι εκλήθη νομίμως (βλ. ΑΠ 982/3.3.2023). Αμέσως μετά τη συζήτηση ακολούθησε διάσκεψη και η Ολομέλεια:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
O Ν. 3603/2007 Ρύθμιση θεμάτων Δημοσκοπήσεων (Α 188/2077) ορίζει: Άρθρο 1 παρ. 1: « Στις διατάξεις του παρόντος νόμου υπάγονται οι δημοσκοπήσεις, οι οποίες διενεργούνται από οποιονδήποτε φορέα ή επιχείρηση για τη διερεύνηση των τάσεων της κοινής γνώμης και έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με κοινοβουλευτικές εκλογές, δημοψηφίσματα, εκλογές για την ανάδειξη αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, νομαρχιακές, δημοτικές και κοινοτικές εκλογές, ανεξαρτήτως του χρόνου διενέργειας τους. Αν οι ως άνω δημοσκοπήσεις δεν δημοσιοποιούνται στον έντυπο ή ηλεκτρονικό τύπο, διενεργούνται χωρίς να υπάγονται στις διατάξεις του παρόντος νόμου.». Άρθρο 5 παρ. 1: « Στο Τμήμα Ελέγχου και Διαφάνειας του Ε.Σ.Ρ. τηρείται Μητρώο Φορέων και Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων.». Άρθρο 5 παρ. 2: «Κάθε φορέας ή επιχείρηση δημοσκόπησης της ημεδαπής πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο αυτό, προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να αναλαμβάνει δημοσκοπήσεις ή κάθε άλλη έρευνα ή μέτρηση της κοινής γνώμης, πλην των αναφερομένων στο άρθρο 11 του ν. 2328/1995 (ΦΕΚ 159 Α'), όπως ισχύει, για λογαριασμό των φορέων του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός ορίζεται κάθε φορά, καθώς και των πολιτικών κομμάτων ή συνδυασμών». Άρθρο 5 παρ. 3: «Οι φορείς ή οι επιχειρήσεις που εγγράφονται στο Μητρώο πρέπει να αποδέχονται εγγράφως την τήρηση των επιστημονικών μεθόδων έρευνας της αγοράς του Διεθνούς Κώδικα Δεοντολογίας για την Πρακτική της Έρευνας Αγοράς και της Κοινωνικής Έρευνας (International Code of Marketing and Social Research Practice), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κοινής Γνώμης και Έρευνας Αγοράς (ICC/ESOMAR) και του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (Σ.Ε.Δ.Ε.Α.), καθώς και τον έλεγχο της γνησιότητας και πληρότητας των στοιχείων, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, εφόσον αυτό τους ζητηθεί». Άρθρο 5 παρ.4 : «Ο έλεγχος αυτός αφορά στις δημοσκοπήσεις του παρόντος που αναθέτουν οι φορείς του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός ορίζεται κάθε φορά, τα πολιτικά κόμματα ή συνδυασμοί και οι επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης, καθώς και σε κάθε άλλη έρευνα ή δημοσκόπηση που διενεργείται για λογαριασμό των φορέων του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός ορίζεται κάθε φορά, επιφυλασσομένης της εφαρμογής του άρθρου 11 του ν. 2328/1995 (ΦΕΚ 159 Α'), όπως ισχύει». Άρθρο 3 παρ. 2 : « Οι φορείς ή οι επιχειρήσεις δημοσκοπήσεων είναι υπεύθυνοι για την επιλογή και την εκπαίδευση των προσώπων που πραγματοποιούν τη δημοσκόπηση, τον έλεγχο των στοιχείων και την εντός συγκεκριμένων χρονικών ορίων διεξαγωγή της, προκειμένου να διασφαλίζεται η ορθή επεξεργασία των στοιχείων και η ομοιογένεια των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης. Ειδικότερα, η εκπαίδευση των προσώπων που πραγματοποιούν την έρευνα πεδίου υπόκειται στον Ποιοτικό Έλεγχο Συλλογής Στοιχείων (Π.Ε.Σ.Σ.) του Σ.Ε.Δ.Ε.Α. και στο σύστημα Ποιοτικού Ελέγχου των Ερευνητών (Interviewers Quality Control Scheme) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κοινής Γνώμης και Έρευνας Αγοράς (ICC/ESOMAR).». Άρθρο 3 παρ. 3: «Η επιλογή και η κατανομή του δείγματος γίνεται με βάση τις παραδεκτές, κατά τους κανόνες της στατιστικής επιστήμης, μεθόδους δειγματοληψίας και τα επίσημα δημογραφικά στοιχεία, όπως αυτά που τηρεί η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.) και το Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (Υπουργείο ΕΣ.Δ.ΔΑ).». Άρθρο 3 παρ. 4: «Η συγκέντρωση, καταγραφή, επεξεργασία, διατήρηση, διάδοση ή δημοσιοποίηση από τον διενεργούντα τη δημοσκόπηση ή και από τα μέσα ενημέρωσης στοιχείων που αφορούν ευαίσθητα ή μη προσωπικά δεδομένα υπόκεινται στις διατάξεις του ν. 2472/1997 (ΦΕΚ 50 Α'), όπως ισχύει. Οι φορείς ή οι επιχειρήσεις δημοσκοπήσεως 4 υποχρεούνται να τηρούν όλα τα στοιχεία της δημοσκόπησης για ένα (1) τουλάχιστον έτος.». Άρθρο 3 παρ. 7: «Στη δημοσκόπηση πρέπει να γίνεται μνεία εάν αυτή διενεργήθηκε με τη χρήση κάλπης ή όχι. Δημοσκοπήσεις οι οποίες διερευνούν την πρόθεση ψήφου με πανελλαδική αντιπροσώπευση, πρέπει να έχουν συνολικό δείγμα ίσο ή μεγαλύτερο των χιλίων (1.000) ατόμων. Υποαναλύσεις σε βάσεις κάτω των εκατό (100) ατόμων θεωρούνται ενδεικτικές. Απαγορεύεται η υποανάλυση βάσεων κάτω των εξήντα (60) ατόμων.». Άρθρο 3 παρ. 8: «Κατά τα λοιπά, ως προς τις δημοσκοπήσεις του παρόντος νόμου, εφαρμόζονται οι κανόνες του Διεθνούς Κώδικα Δεοντολογίας για την Πρακτική της Έρευνας Αγοράς και της Κοινωνικής Έρευνας (International Code of Marketing and Social Research Practice), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κοινής Γνώμης και Έρευνας Αγοράς (ICC/ ESOMAR) και του κώδικα δεοντολογίας του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (Σ.Ε.Δ.Ε.Α), όπως εκάστοτε ισχύουν.». Άρθρο 6 παρ. 1: «Οι επιχειρήσεις δημοσκοπήσεων υποχρεούνται να δηλώνουν την εταιρική ή μετοχική τους σύνθεση, καθώς και κάθε μεταβολή αυτής στο Τμήμα Ελέγχου Διαφάνειας του ΕΣΡ, με την κατάθεση των αναγκαίων αποδεικτικών στοιχείων.» 2. Περαιτέρω, ο διεθνής κώδικας δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής της ESOMAR/ICC ορίζει μεταξύ άλλων:
Άρθρο 9 (α) : “ Οι ερευνητικοί οργανισμοί πρέπει να συμπεριφέρονται με τιμιότητα, ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα και να διασφαλίζουν ότι οι έρευνές τους διενεργούνται με τις κατάλληλες επιστημονικές αρχές, μεθόδους και τεχνικές.”. Άρθρο 9 (β): “Οι ερευνητικοί οργανισμοί πρέπει να συμπεριφέρονται πάντα ηθικά και να μην πράττουν οτιδήποτε μπορεί να βλάψει την φήμη της έρευνας και να οδηγήσει σε απώλεια της εμπιστοσύνης του κοινού». Άρθρο 11: “Οι ερευνητές πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι έρευνες διενεργούνται σύμφωνα με τον παρόντα κώδικα και ότι οι αντισυμβαλλόμενοί τους συμφωνούν να συμμορφωθούν με τις επιταγές του..». Άρθρο 8 (α): « Όταν δημοσιεύουν αποτελέσματα ερευνών, οι ερευνητικοί οργανισμοί οφείλουν να διασφαλίζουν ότι παρέχονται επαρκείς πληροφορίες προς το κοινό για να αξιολογήσει την ποιότητα των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν και την αξιοπιστία των συμπερασμάτων.». Άρθρο 8 (γ) : «Όταν ο Πελάτης προτίθεται να δημοσιοποιήσει αποτελέσματα ερευνών, οι ερευνητικοί οργανισμοί οφείλουν να διασφαλίζουν ότι τους συμβουλεύονται ως προς τον τρόπο και το περιεχόμενο της δημοσίευσης. Τόσο ο Πελάτης όσο και ο ερευνητικός οργανισμός έχουν υποχρέωση να διασφαλίσουν ότι τα δημοσιευόμενα αποτελέσματα δεν είναι παραπλανητικά». Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 του Κανονισμού Ποιοτικού Ελέγχου Συλλογής Στοιχείων (ΠΕΣΣ) του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ): «Ο Κανονισμός ΠΕΣΣ έχει σχεδιαστεί από το ΣΕΔΕΑ (Σύλλογος Εταιριών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς) ως ένα σύστημα αυτορρύθμισης και πιστοποίησης για τα μέλη του ΠΕΣΣ αλλά και ως ένα σύστημα πιστοποίησης συγκεκριμένων ερευνών που διενεργούνται τόσο από μέλη όσο και από μη μέλη του ΠΕΣΣ. Στόχος του Κανονισμού είναι η προώθηση των βέλτιστων πρακτικών και η πιστοποίηση των μελών και των ερευνών που εντάσσονται στο σύστημα ΠΕΣΣ ως προς: • την οργάνωση των διαδικασιών του τμήματος field ή / και • την αρχική επικοινωνία με υποψήφιους, τη βασική ενημέρωση και συστηματική αξιολόγηση του παρεχόμενου από τους απασχολούμενους στο field έργου, την διαδικασία υλοποίησης των ερευνών ή / και • την αξιοπιστία των συλλεγομένων στοιχείων. Απώτερος σκοπός του Κανονισμού ΠΕΣΣ είναι να διασφαλίσει ότι όλα τα μέλη του ΠΕΣΣ και οι έρευνες που πιστοποιούνται βάσει ΠΕΣΣ έχουν τα ίδια ελάχιστα όρια ποιότητας, ενισχύοντας έτσι την αξιοπιστία της έρευνας προς τους πελάτες και την κοινή γνώμη.». Τέλος, σύμφωνα το άρθρο 6 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας «Οι διοικητικές αρχές, πριν από κάθε ενέργεια ή μέτρο σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων συγκεκριμένου προσώπου, οφείλουν να καλούν τον ενδιαφερόμενο να εκφράσει τις απόψεις του, εγγράφως ή προφορικώς, ως προς τα σχετικά ζητήματα.» Από το συνδυασμό των προαναφερόμενων διατάξεων και κανόνων δεοντολογίας και πρακτικής και τη λογική ερμηνεία αυτών, προκύπτουν τα ακόλουθα: α) Ότι ο Ν. 3603/2007 έχει εφαρμογή σε έρευνες κοινής γνώμης και άλλες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και οι οποίες σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με εκλογικές διαδικασίες. β) Ότι υποχρέωση εγγραφής στο τηρούμενο σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 5 μητρώο, έχουν όσοι φορείς και επιχειρήσεις επιθυμούν να διενεργούν έρευνες κοινής γνώμης για λογαριασμό του Δημοσίου (εν ευρεία εννοία) και των πολιτικών κομμάτων και συνδυασμών ή για λογαριασμό μέσων μαζικής ενημέρωσης, καθώς και κάθε είδους έρευνα (όχι μόνο έρευνα κοινής γνώμης) που διενεργείται για λογαριασμό του δημοσίου (εν ευρεία εννοία). γ) Ότι, οι φορείς και οι επιχειρήσεις που διενεργούν έρευνες υποκείμενες σε «έλεγχο γνησιότητας και πληρότητας των στοιχείων τους», κατά τα ανωτέρω, έχουν υποχρέωση εγγραφής στο Μητρώο Φορέων και Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων που τηρεί το ΕΣΡ, εφόσον οι έρευνες αυτές δημοσιοποιούνται. δ) Ότι η αποδοχή των ανωτέρω κανόνων δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής έχει, αυτονοήτως, την έννοια της πραγματικής εφαρμογής τους κατά την παροχή των υπηρεσιών. Το δε Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης βαρύνεται να αξιολογήσει εάν, από το σύνολο των στοιχείων που προσκομίζει ο αιτούμενος την εγγραφή του στο επίσημο (κρατικό) βιβλίο (μητρώο), προκύπτει (με πιθανότητα και κατά την συνήθη πορεία των πραγμάτων) ότι αυτός έχει πραγματική βούληση, ικανότητα και υποδομή για την εκτέλεση έργων δημοσκοπήσεων υπό την εκτεθείσα έννοια. Ομοίως, η αποδοχή του προβλεπόμενου στο νόμο ελέγχου του έχει ασφαλώς την έννοια της πραγματικής τήρησης εκείνων των διαδικασιών που επιτρέπουν την άσκηση του προβλεπόμενου στο νόμο ελέγχου πληρότητας και γνησιότητας των στοιχείων της έρευνας. ε) Ότι, κατά συνέπεια, το ΕΣΡ, προκειμένου να εγγράψει ορισμένο φορέα ή επιχείρηση δημοσκοπήσεων /έρευνας αγοράς στο οικείο Μητρώο δικαιούται να ζητήσει και να ελέγξει έγγραφα και στοιχεία, τα οποία να θεμελιώνουν την ουσιαστική κρίση του ως προς τη συνδρομή στο πρόσωπο του αιτούντος των προϋποθέσεων εγγραφής του στο Μητρώο, δηλαδή να ζητήσει στοιχεία που πιστοποιούν την ικανότητα, την βούληση και την υποδομή αυτού να διενεργήσει δημοσκοπήσεις με εχέγγυα αξιοπιστίας, όπως αυτά ορίζονται στο νόμο. στ) Ότι το ΕΣΡ, προκειμένου να λάβει απόφαση για την αποδοχή ή μη σχετικής αιτήσεως δικαιούται να καλέσει τον ενδιαφερόμενο σε ακρόαση, προκειμένου δε να απορρίψει την αίτηση υποχρεούται να καλέσει αυτόν προηγουμένως σε ακρόαση.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Η αιτούσα εταιρεία συνεστήθη το 1999. Μέτοχοι αυτής είναι, σύμφωνα με τα υποβληθέντα στοιχεία, η εταιρεία «ALL4PROJECTS ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΉ ΙΚΕ» με 480 εταιρικά μερίδια (επί συνόλου 600) και ο Κων/νος Οικονομόπουλος με 120 εταιρικά μερίδια. Σκοπός της εταιρείας είναι η εκπόνηση μελετών και η διεξαγωγή ερευνών σε θέματα πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών και γενικότερα της Κοινωνίας των Πληροφοριών (τεχνολογικά, κοινωνικοοικονομικά, εργασιακά, θεσμικά) και η παροχή σχετικών συμβουλών, τεχνικών υπηρεσιών προς οργανισμούς και επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα. Την εταιρεία εκπροσωπεί ο Νικόλαος Δημητριάδης, του Εμμανουήλ ο οποίος έχει υπέβαλε ΥΔ στην οποία αναφέρει: «Η εταιρεία αποδέχεται την τήρηση του Διεθνούς Κώδικα για την έρευνα αγοράς, την κοινωνική έρευνα και την ανάλυση δεδομένων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κοινής Γνώμης και Έρευνας Αγοράς (ICC/ESOMAR International Code on Market, Opinion and Social Research and Data Analytics) καθώς και του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ). Αποδέχεται, επίσης, τον έλεγχο της γνησιότητας και πληρότητας των στοιχείων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 3603/2007 και όσα ορίζει ο Κανονισμός Ποιοτικού Ελέγχου Συλλογής Στοιχείων (ΠΕΣΣ'') του ΣΕΔΕΑ.». Η εταιρεία απασχολεί 8 εργαζομένους συμπεριλαμβανομένου του Γενικού Διευθυντή και του Τεχνικού Διευθυντή. Για την υποστήριξη της αίτησης υπεβλήθησαν στοιχεία από το ΓΕΜΗ, οικονομικά στοιχεία της εταιρείας καθώς και βιογραφικά σημειώματα του νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας και του Κων/νου Οικονομοπούλου. Δεν προσκομίζονται, ωστόσο, στοιχεία από τα οποία να προκύπτει η μέχρι τώρα ενασχόληση της εταιρείας με έργα σχετιζόμενα με την διενέργεια ερευνών αγοράς ή δημοσκοπήσεων, ούτε και στοιχεία από τα οποία να προκύπτει η ύπαρξη σχετικής υποδομής ή προσώπων που να έχουν αντίστοιχη εμπειρία. Δεν παρέστη, επίσης, εκπρόσωπος της εταιρείας να υποστηρίξει την αίτηση αυτή.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Υπό τα δεδομένα αυτά, κατά την κρίση της Ολομέλειας, δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για την αποδοχή της αιτήσεως της εταιρείας με την επωνυμία «STRATIS - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ & ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΠΕ», δεδομένου ότι δεν διαθέτει εισέτι την εμπειρία αλλά ούτε τις απαραίτητες υποδομές και το προσωπικό για να παράσχει υπηρεσίες δημοσκοπήσεων προς τους φορείς που αναφέρονται στο Ν. 3603/2007, του δημοσίου συμπεριλαμβανομένου.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δεν εγκρίνει την εγγραφή της εταιρείας με την επωνυμία «STRATIS - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ & ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΠΕ», με έδρα το Μαρούσι Αττικής, οδός Μιαούλη 7 και Παν. Τσαλδάρη 24, στο Μητρώο Φορέων και Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων του ΕΣΡ.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 13η Μαρτίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 3η Απριλίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 63/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 3η Απριλίου 2023
