Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση Απόφαση 124/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 14.6.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και τα μέλη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»): Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γιώργο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ALPHA CHANNEL», ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», αναφορικά με διατάξεις περί:
(α) Εμπορικών ανακοινώσεων/τοποθέτησης προϊόντων.
(β) Εμπορικών ανακοινώσεων/χορηγίας.
(γ) Εμπορικών ανακοινώσεων/διαφήμισης.
(δ) Διαχωρισμού προγράμματος/διαφήμισης.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 514/14.11.2017 ο οποίος χρεώθηκε στη διοικητική υπάλληλο Ροδόπη Μπιλιαρδή και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Δώρα Παπαδάκη. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 530/ΕΣ/4.7.2018 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 273/ΕΣ/6.3.2019 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστη, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον τηλεοπτικό σταθμό εταιρείας, η πληρεξούσια δικηγόρος της Άννα Σούρπη.
Ερωτηθείσα από τον Πρόεδρο, η Δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς της. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να της παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 30.6.2021 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. Στη συνέχεια, ο σταθμός ζήτησε (τηλεφωνικά) παράταση της προθεσμίας υποβολής υπομνήματος έως και την 30.8.2021, η οποία και έγινε δεκτή. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το υπ’ αριθμ πρωτ. ΕΣΡ 4621/30.8.2021 υπόμνημα.
Την 28.9.2021 και ώρα 10.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντες τα μέλη Βασίλειος Καραποστόλης, Νικόλαος Κιάος και Γεώργιος Σαρειδάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος, μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου και άκουσε την Ειδική Επιστήμονα, εισηγήτρια, η οποία στη συνέχεια αποχώρησε:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
Α. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων.
Β. Το άρθρο 2 παρ. 1 ια του Π.Δ. 109/2010 ορίζει ότι νοείται ως χορηγία: «Κάθε συνεισφορά δημόσιας ή ιδιωτικής επιχείρησης (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ) ή φυσικού προσώπου, που δεν παρέχει υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων ή δεν παράγει οπτικοακουστικά έργα, για τη χρηματοδότηση υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων ή προγραμμάτων, με σκοπό την προώθηση της επωνυμίας, του εμπορικού σήματος, της εικόνας, των δραστηριοτήτων ή των προϊόντων του».
Σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ. 1 περ. α), β) και γ) του Π.Δ. 109/2010:
1. Οι υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων ή τα προγράμματα που λαμβάνουν χορηγία πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες απαιτήσεις:
α) το περιεχόμενό τους και, όσον αφορά στις τηλεοπτικές μεταδόσεις, ο προγραμματισμός τους δεν επιτρέπεται να επηρεάζονται κατά τρόπο που θίγει την ευθύνη και τη συντακτική ανεξαρτησια του παρόχου υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων,
β) δεν πρέπει να παρακινούν ευθέως σε αγορά ή μίσθωση προϊόντων ή υπηρεσιών μέσω συγκεκριμένων διαφημιστικών αναφορών σε αυτά τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες,
γ) οι θεατές πρέπει να ενημερώνονται σαφώς ότι τα συγκεκριμένα προγράμματα αποτελούν αντικείμενο χορηγίας. Τα προγράμματα αυτά πρέπει να επισημαίνονται σαφώς με την επωνυμία, το λογότυπο ή/και κάθε άλλο σύμβολο του χορηγού, όπως για παράδειγμα αναφορά στο προιόν ή τα προιόντα ή στην υπηρεσία ή τις υπηρεσίες με διακριτικό σήμα, κατά την έναρξη, το τέλος των προγραμμάτων και μία φορά κατά τη διάρκεια αυτών”.
Ακόμη, κατά το άρθρο 2 παρ. 1 στοιχ. ιγ του Π.Δ. 109/2010:
“ Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νοούνται ως:
...ιγ) «Τοποθέτηση προϊόντος»: Κάθε μορφή οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης που συνίσταται στην παρουσίαση ή στην αναφορά προϊόντος, υπηρεσίας ή του εμπορικού σήματος, ώστε να εμφανίζεται μέσα σε συγκεκριμένο πρόγραμμα, έναντι πληρωμής ή αναλόγου ανταλλάγματος”.
Γ. Σύμφωνα με το άρθρο 12, περί τοποθέτησης προϊόντος, του ίδιου π.δ.:
1. Η τοποθέτηση προϊόντος απαγορεύεται.
2. Κατ’ εξαίρεση η τοποθέτηση προϊόντος επιτρέπεται σε κινηματογραφικά ή τηλεοπτικά έργα και σειρές που δημιουργήθηκαν για να διανεμηθούν από υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, καθώς και σε αθλητικά και σε ελαφράς ψυχαγωγίας προγράμματα, αποκλειστικά και μόνο εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) το περιεχόμενό τους και, όσον αφορά στις τηλεοπτικές μεταδόσεις, ο προγραμματισμός τους να μην επηρεάζεται κατά τρόπο που να θίγει την ευθύνη και τη συντακτική ανεξαρτησία του παρόχου υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων,
β) να μην εμπεριέχεται ευθεία προτροπή σε αγορά ή μίσθωση προϊόντων ή υπηρεσιών, ιδίως μέσω ειδικών διαφημιστικών αναφορών σε αυτά τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες,
γ) να μην δίδεται υπερβολική προβολή σε αυτά τα προϊόντα.
3. Επίσης επιτρέπεται η τοποθέτηση προϊόντος σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει πληρωμή, αλλά μόνο δωρεάν παροχή προϊόντων ή υπηρεσιών, όπως διευκολύνσεις στην παραγωγή ή βραβεία που προσφέρονται με σκοπό να περιληφθούν σε πρόγραμμα, τηρουμένων σωρευτικά των προϋποθέσεων της παραγράφου 2.
5. Οι πάροχοι υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων οφείλουν να ενημερώνουν τους θεατές ευκρινώς για την ύπαρξη τοποθέτησης προϊόντος. Προγράμματα τα οποία περιλαμβάνουν τοποθέτηση προϊόντος πρέπει να επισημαίνονται καταλλήλως κατά την έναρξη, το τέλος, καθώς και μετά από κάθε διακοπή του προγράμματος για την αποφυγή οποιασδήποτε σύγχυσης εκ μέρους των θεατών. Από την υποχρέωση αυτή, εξαιρούνται προγράμματα που δεν αποτελούν παραγωγή ούτε ανάθεση του ίδιου του παρόχου υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων ή επιχείρησης συνδεόμενης με τον πάροχο υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, υπό την προϋπόθεση ότι ο πάροχος δεν ωφελείται από την τοποθέτηση...».
Δ. Το άρθρο 9γ παρ. 1 του Ν. 2251/1994, που προστέθηκε με το άρθρο 12 του Ν. 3587/2007, ορίζει: «Απαγορεύονται οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές». Το άρθρο 9γ παρ. 4 του ίδιου νόμου ορίζει: «Εμπορικές πρακτικές είναι αθέμιτες, ιδίως όταν είναι παραπλανητικές .».
Ε. Κατά το άρθρο 20 παρ. 1 του ΠΔ/τος 109/2010: «Η τηλεοπτική διαφήμιση και η τηλεπώληση πρέπει να είναι εύκολα αναγνωρίσιμες και σαφώς διακριτές από το συντακτικό περιεχόμενο του προγράμματος .».
Τέλος, το άρθρο 4 παρ. 1 β του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών». Το άρθρο 4 παρ 1 ε του Ν. 2863/2000 ορίζει: «Επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις και μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 4 παρ. 1 του ν. 2328/1995 (ΦΕΚ 159 Α'), όπως ισχύει, και 12 και 15 παρ. 3 του ν. 2644/1998 (ΦΕΚ 233 Α')».
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Χορηγός της εκπομπής «Happy day», της 9.11.2017 στον τηλεοπτικό σταθμό της εγκαλουμένης, ήταν η επιχείρηση που εμπορεύεται το καθαριστικό πιάτων "AVA", ενώ η "τοποθέτηση προϊόντος" αφορούσε τις φρυγανιές "Wasa”.
Για το προϊόν "AVA", η ενημέρωση περί της χορηγίας γινόταν με υπότιτλο σε διαφήμιση του προϊόντος, που γινόταν στην αρχή και στο τέλος της εκπομπής, καθώς και στο τέλος κάθε διαφημιστικής διακοπής.
Για την τοποθέτηση προϊόντος, ενημέρωση έγινε με κυλιόμενη ταινία στο πάνω μέρος της οθόνης λίγο μετά την έναρξη της εκπομπής. Ακόμη, έγινε μια σχετική ανακοίνωση στο μέσον της εκπομπής και ενημέρωση με καρτέλα στο τέλος.
Ακόμη, όπως προκύπτει από την καταγραφή, γίνονταν εκτενείς αναφορές (δέκα περίπου λεπτών) στα προαναφερόμενα προϊόντα, συνοδευόμενες «με πολλούς επαίνους», με πλάνα των παρουσιαστών, με προϊόντα "AVA" και "Wasa" τοποθετημένα πίσω τους και με σχετικές «λεζάντες». Περαιτέρω, δεν προέκυψε ο,τιδήποτε που θα μπορούσε να θεωρηθεί παραπλάνηση του κοινού, ενώ ο διαχωρισμός του συντακτικού προγράμματος από τις εμπορικές ανακοινώσεις ήταν σαφής.
Ενόψει αυτών κρίνεται ότι δεν στοιχειοθετείται κανένα από τα αδικήματα που αποδόθηκαν στην εγκαλουμένη.
Κατά την γνώμη, όμως, δύο μελών του Συμβουλίου, υπό τα εκτεθέντα, ετελέσθη το αδίκημα του άρθρου 11 παρ. 1 περ. β του Π.Δ. 109/2010.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη των κατηγοριών που της αποδόθηκαν και αναφέρονται στο σκεπτικό.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 28η Σεπτεμβρίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 15η Φεβρουαρίου 2022.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 124/2021 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗς (ΕΣΡ) - 15η Φεβρουαρίου 2022
