Διαβάστε την Απόφαση 74/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 20.4.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Γεώργιο Σαρειδάκη, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο STAR CHANNEL, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, αναφορικά με διατάξεις περί α) υποχρέωσης αληθούς και ακριβούς μετάδοσης γεγονότων και ελέγχου πληροφοριών πριν τη μετάδοσή τους κατά την προβολή του κεντρικού δελτίου ειδήσεων που μεταδόθηκε την 28.10.2018 μεταξύ 20.04.40 και 20.06.34 και β) αδιάκριτης παρέμβασης σε προσωπικό πόνο ή πένθος κατά την προβολή της εκπομπής με τίτλο «ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΜΕ ΤΗ ΖΗΝΑ» που μεταδόθηκε την 21.11.2018 στις 12.00. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από τις με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 5796/7.11.2018, 5907/15.11.2018, 5668/31.10.2018, 5689/1.11.2018, 5733/2.11.2018, 5779/7.11.2018 και 5838/12.11.2018 καταγγελίες (ως προς το α ζήτημα) και τις με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 6022/22.11.2018, 6030/22.11.2018, 6031/22.11.2018 και 6056/22.11.2018 καταγγελίες (ως προς το β ζήτημα).
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 355/9.11.2018, ο οποίος χρεώθηκε στη διοικητική υπάλληλο Κατερίνα Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά. Στη συνέχεια, η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 947/ΕΣ/14.11.2018 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης και η Ειδική Επιστήμων την με αριθμό πρωτοκόλλου 476/ΕΣ/1.6.2020 νομική της εισήγηση. Η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε και την με αριθμό πρωτοκόλλου 548/ΕΣ/24.6.2020 νομική της εισήγηση, η οποία περιείχε και έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης (ως προς το β ζήτημα).
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας παρέστησαν οι πληρεξούσιες δικηγόροι της Μαρία Κατζουράκη και Κατερίνα Κοκοτσάκη. Ερωτηθείσες από τον Πρόεδρο δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 7.5.2021 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός μετά από αίτηση παράτασης της εν λόγω προθεσμίας μέχρι την 14.5.2021 κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 2861/14.5.2021 υπόμνημά του.
Την 5.7.2021 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και άκουσε την Εισηγήτρια:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Α. Νομικό μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων.
2. Η ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα του κοινού στην πληροφόρηση θεσπίζεται στις εξής διατάξεις:
α) Στο άρθρο 10 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) που ορίζει: «Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα εις την ελευθερίαν εκφράσεως. Το δικαίωμα τούτο περιλαμβάνει την ελευθερίαν γνώμης ως και την ελευθερίαν λήψεως ή μεταδόσεως πληροφοριών ή ιδεών, άνευ επεμβάσεως δημοσίων αρχών και ασχέτως συνόρων».
β) Στο άρθρο 14 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος που ορίζει: « 1. Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του Κράτους. 2. O τύπος είναι ελεύθερος. H λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται».
γ) Στο άρθρο 5Α παρ. του Συντάγματος που ορίζει: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει».
δ) Στο άρθρο 2 παρ. 2 του Π.Δ. 77/2003 που ορίζει: «Ο δημοσιογράφος υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης και, στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, έχει το δικαίωμα, να μεταδίδει ανεμπόδιστα πληροφορίες και σχόλια για να εξασφαλίσει την ενημέρωση της κοινής γνώμης».
3 . Η υποχρέωση αντικειμενικής ενημέρωσης του κοινού υπό των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, στο πλαίσιο της δημόσιας λειτουργίας που επιτελούν, προβλέπεται στις εξής διατάξεις:
α) Στο άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος που ορίζει: «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους. Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους που λαμβάνει και τη μορφή του καθεστώτος της προηγούμενης άδειας, έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης, την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας».
β) Στο άρθρο 3 παρ. 1 του Ν. 1866/1989 που ορίζει: «Το ΕΣΡ ασκεί τον άμεσο έλεγχο του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως προκειμένου να
εξασφαλιστούν η αντικειμενικότητα, η ισότητα των όρων και η ποιότητα των προγραμμάτων σύμφωνα με το άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος». γ) Στο άρθρο 1 παρ. 1 εδ. β του Ν. 2328/1995 που ορίζει: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία».
4. Η υποχρέωση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, στο πλαίσιο εξασφάλισης της αντικειμενικής ενημέρωσης του κοινού, μετάδοσης αληθών και ακριβών ειδήσεων μετά από προηγούμενο έλεγχο θεσπίζεται στις εξής διατάξεις:
α) Στο άρθρο 5 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003 που ορίζει: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό».
β) Στο άρθρο 5 παρ. 2 του Π.Δ. 77/2003 που ορίζει: «Ανακρίβειες ή παραπλανητικές δηλώσεις διορθώνονται αμέσως στο πλαίσιο της ίδιας ή παρόμοιας εκπομπής». γ) Στο άρθρο 14 παρ. 1 εδ. α του Π.Δ. 77/2003 που ορίζει: «Τα δελτία ειδήσεων πρέπει να συντάσσονται με ακρίβεια, αντικειμενικότητα και τη μεγαλύτερη δυνατή πολυμέρεια».
δ) Στο άρθρο 8 παρ. 1 εδ. α του Π.Δ. 77/2003 που ορίζει: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί».
5. Το άρθρο 1 ε του ελληνικού Κώδικα Δεοντολογίας του Δημοσιογραφικού Επαγγέλματος ορίζει: «Ο δημοσιογράφος οφείλει να ερευνά προκαταβολικά, με αίσθημα ευθύνης και με επίγνωση των συνεπειών, την ακρίβεια της πληροφορίας ή της είδησης που πρόκειται να μεταδώσει».
Το άρθρο 1 του Παγκόσμιου Χάρτη Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας ορίζει: «Πρώτιστο καθήκον του δημοσιογράφου είναι να σέβεται την αλήθεια και το δικαίωμα της κοινής γνώμης να γνωρίζει την αλήθεια».
Το άρθρο 5 του Παγκόσμιου Χάρτη Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας ορίζει: «Η έννοια της επείγουσας και άμεσης μετάδοσης των πληροφοριών δεν υπερέχει της αναγκαίας επιβεβαίωσης των πηγών και της δυνατότητας να υπάρξει απάντηση».
6. Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει ότι οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί κατά τη μετάδοση των εκπομπών τους οφείλουν να διασφαλίζουν την παροχή στο κοινό υψηλού επιπέδου τηλεοπτικές υπηρεσίες που συμβάλλουν μεταξύ άλλων και στην έγκυρη ενημέρωση του κοινού. Η πλήρωση της κοινωνικής αποστολής της ραδιοτηλεόρασης που συνίσταται στην αξιοποίηση της δημόσιας λειτουργίας της προς όφελος της πληροφόρησης του κοινού πραγματώνεται από την τήρηση της αντικειμενικότητας.
Η τήρηση της αντικειμενικότητας προϋποθέτει την αντιστοιχία των μεταδιδόμενων γεγονότων με την πραγματικότητα και επιβάλλει τη μετάδοση της είδησης με πληρότητα και ακρίβεια.
Οι κανόνες που διατυπώνονται στα άρθρα 5 και 8 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003, διέπουν κάθε μετάδοση ειδήσεως σχετικά με την πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας ή της διεθνούς κοινότητας, ανεξαρτήτως του χαρακτήρα της εκπομπής, στο πλαίσιο της οποίας μεταδίδεται (ΣτΕ 970 και 971/2011). Η τήρηση της ακριβούς και αντικειμενικής ενημέρωσης πρέπει, πάντως, προεχόντως να διασφαλίζεται από τα δελτία ειδήσεων. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί φέρουν ιδία ευθύνη για τις δημοσιογραφικές παραβάσεις των προσώπων τα οποία επιλέγουν ως συνεργάτες τους (ΣτΕ 1351/2013).
Η εξασφάλιση της αλήθειας και της ακρίβειας της μετάδοσης μίας είδησης επιβάλει τον προγενέστερο έλεγχο των πληροφοριών και των ειδήσεων, ώστε αυτές να μεταδίδονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης (ΣτΕ 4418/2014, 4406/2013, 1351/2013, ΣτΕ 970 και 971/2011, 2903/2016) και να αποφεύγεται η πρόκληση σύγχυσης στο κοινό και η δημιουργία εσφαλμένης εντύπωσης για συγκεκριμένα πρόσωπα, γεγονότα ή θέματα, η οποία δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η αναφορά κατά τη μετάδοση δελτίου ειδήσεων σε περιστατικό μη ανταποκρινόμενο στην πραγματικότητα, συνιστά μετάδοση ανακριβούς πληροφορίας, χωρίς την προσήκουσα προσοχή και αίσθημα ευθύνης (ΣτΕ 657/2018, 2903/2016), ενώ η εκ των υστέρων διόρθωση της μεταδοθείσης ανακριβούς είδησης δεν αίρει την τηλεσθείσα παράβαση της παρ. 1 του άρθρου 8 και της παρ. 1 του άρθρου 5 του Π.Δ. 77/2003 (ΣτΕ 2064/2013, 2903/2016, 970/2011, 971/2011, 2903/2016).
Η μετάδοση ανακριβών γεγονότων δημιουργεί εσφαλμένη εντύπωση για τη μεταξύ τους σύνδεση, την οποία μπορεί να επιτείνει τόσο ο υπότιτλος που συνοδεύει την παρουσίαση του θέματος, όσο και ο σχολιασμός του θέματος (ΣτΕ 2310/2014)
Το ρεπορτάζ, το οποίο αποτελεί προϊόν δημοσιογραφικής έρευνας και όχι γεγονός, πρέπει να ελέγχεται πριν μεταδοθεί για την ακρίβειά του (ΣτΕ 2084/2013).
Επιπλέον, επισημαίνεται ότι η έκφραση επιφυλάξεων για την αλήθεια μίας πληροφορίας από τους δημοσιογράφους που συμμετείχαν σε δελτίο ειδήσεων δεν αναιρεί τη μη παρουσίαση του γεγονότος με την δέουσα προσοχή και αίσθημα ευθύνης ούτε την παράλειψη ελέγχου πριν από τη μετάδοσή του, διότι όταν μία πληροφορία είναι έωλη δεν ενδείκνυται να παρουσιάζεται σε δελτίο ειδήσεων (ΣτΕ 4406/2013). Γι αυτό και σε περίπτωση διατήρησης επιφυλάξεων ως προς την ακρίβεια μεταδοθείσας είδησης οι συντελεστές της εκπομπής οφείλουν να μην προβούν σε οποιαδήποτε ανακοίνωση μέχρι να διασταυρώσουν και να επιβεβαιώσουν τις σχετικές πληροφορίες (ΣτΕ 626/2016).
7. Το άρθρο 7 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003 ορίζει: «Πρέπει να αποφεύγεται κάθε αδιάκριτη παρέμβαση σε προσωπικό πόνο ή πένθος και ιδίως να αποφεύγεται η παρουσίαση σκηνών ή ατόμων σε στιγμές πένθους, οδύνης, απόγνωσης ή αγανάκτησης».
8. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το ΕΣΡ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
Α) Κεντρικό δελτίο ειδήσεων της 28.10.2018
Ως προς την ακριβή και αληθή μετάδοση γεγονότων και τη μετάδοση πληροφοριών μετά από έλεγχο
Την 28.10.2018 μεταδόθηκε από το κεντρικό δελτίο ειδήσεων της εγκαλουμένης, μεταξύ 20.04.40 έως 20.06.34, για διάρκεια 1 λεπτού και 54 δευτερολέπτων, το θέμα της θανατώσεως Έλληνα ομογενούς στο χωριό Βουλιαράτες από Αλβανούς αστυνομικούς. Ειδικότερα αναφέρθηκαν τα εξής:
Σπηκάζ: Η αλβανική τηλεόραση έδωσε πλάνα από σύλληψη νεαρού μιλώντας στο ρεπορτάζ για τον Κωσταντίνο Κατσίφα. Όμως είχαν πει νωρίτερα ότι ο Έλληνας ομογενής σκοτώθηκε στην ανταλλαγή πυροβολισμών. Δεν ξέρουμε αν αυτά τα πλάνα είναι πραγματικά ή αρχείου.
Παράλληλα με το σπηκάζ προβλήθηκαν μία φορά πλάνα που παρουσίαζαν ένα αστυνομικό βαν με ενεργοποιημένο τον φάρο να τρέχει σε ένα δρόμο, να σταματά, να αποβιβάζονται διαδοχικά ένας ένστολος, ένας νεαρός άντρας δεμένος πισθάγκωνα με χειροπέδες και άλλος ένας ένστολος. Το πρόσωπο του δεμένου άντρα είχε υποστεί αλλοίωση μέσω οπτικού εφέ από τον σταθμό και δεν διακρινόταν κανένα χαρακτηριστικό του.
Προβλήθηκε η εξής λεζάντα: «Οι Αλβανοί δείχνουν σύλληψη ενώ ο ομογενής ήταν νεκρός!»
Στη συνέχεια, έγινε ο εξής διάλογος μεταξύ των δημοσιογράφων του σταθμού: Παρουσιάστρια: Να πάω όμως και σε εσένα Ειρήνη Ζαρκαδούλια διότι υπάρχουν κάποια πράγματα σε αυτό το θρίλερ που δεν δένουν.
Δημοσιογράφος: Κατερίνα, μέσα στα πλάνα που έχει δώσει η αλβανική τηλεόραση, υπάρχει ένα συγκεκριμένο πλάνο. Το πλάνο που φαίνεται ένας νεαρός - αυτό ακριβώς εδώ- ένας νεαρός τον οποίο κρατούν οι αστυνομικοί αριστερά και δεξιά με τα χέρια δεμένα πίσω να περπατά κανονικά. Το κεφάλι του είναι, έχει blur (ενν. είναι θολό) δεν το βλέπουμε, δεν βλέπουμε ποιος είναι, όμως φαίνεται ένας άνθρωπος ο οποίος περπατάει κανονικότατα. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν ένας άνθρωπος που σύμφωνα με τις πληροφορίες που έρχονται από την Αλβανία έχει πυροβοληθεί στον θώρακα και στο κεφάλι και εκπνέει λίγη ώρα αργότερα να περπατάει έτσι. Κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, δηλαδή όταν έχεις τραυματιστεί τόσο σοβαρά γιατί μιλάμε για τραύματα σε θώρακα και κεφάλι το τονίζουμε αυτό άρα αυτό το πλάνο δεν μας εξηγούν: είναι αρχείο; Είναι ο συγκεκριμένος άνθρωπος; Είναι ο Έλληνας ομογενής; Πότε τραβήχτηκε αυτή η εικόνα; Δεν υπάρχει καμία διευκρίνηση. Και μας δημιουργούνται πολλά ερωτήματα. Τι ακριβώς συνέβη; Πότε δόθηκε στην δημοσιότητα αυτή η εικόνα, ποιος είναι αυτός ο νεαρός; Δηλαδή χρειάζονται κάποιες απαντήσεις οι οποίες δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή από τα αλβανικά μέσα διότι αυτή η εικόνα παίζει παντού χωρίς εμείς να ξέρουμε για ποιον πρόκειται, πώς τελικά έχασε την ζωή του ο Έλληνας ομογενής; Πυροβολήθηκε πριν; Πότε έγινε, πώς έγινε ακριβώς η καταδίωξη; Είναι πάρα πολύ συγκεχυμένες οι πληροφορίες διότι εδώ το ξαναλέμε ότι είναι αδύνατον να έχεις αυτά τα δυο σοβαρά τραύματα και να περπατάς τόσο καλά γιατί εδώ βλέπουμε ότι ο άνθρωπος έχει την ισορροπία του απλώς έχει σκυμμένο το κεφάλι, τον κρατούν δυο άνθρωποι και βαδίζει κανονικότατα. Τι ακριβώς συνέβη;
Παρουσιάστρια: Μένει λοιπόν Ειρήνη Ζαρκαδούλια να διασαφηνιστεί πότε τραβήχτηκαν τα πλάνα, ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος, εάν πρόκειται για τον ίδιο άνθρωπο για τον άτυχο 35χρονο. Να επιστρέψω όμως στην Μαίρη Τζώρα για να μας δώσεις, Μαίρη όλες τις τελευταίες πληροφορίες. Βλέπω μιλάς εκεί με τους ανθρώπους που έχεις γύρω σου θέλω να μας μεταφέρεις ό,τι μαθαίνεις. Δημοσιογράφος σε αποστολή στην Αλβανία: Μόλις με πληροφορούν λοιπόν ότι τα πλάνα, τα επίμαχα πλάνα που συζητάγατε τώρα αφορούν πλάνα αρχείου. Το διευκρίνισαν αργότερα.
Όσο μιλά η δημοσιογράφος επαναπροβάλλονται τα πλάνα στα οποία αναφέρονται 2 φορές. Στα πλάνα αυτά προβάλλονται τα εξής: Από ένα αστυνομικό βαν αποβιβάζονται διαδοχικά ένας ένστολος, ένας νεαρός άντρας δεμένος πισθάγκωνα με χειροπέδες και άλλος ένας ένστολος. Το πρόσωπο του δεμένου πισθάγκωνα άντρα έχει υποστεί αλλοίωση μέσω οπτικού εφέ από τον τ/σ και δεν διακρίνεται κανένα χαρακτηριστικό του. Οι τρεις άντρες προχωρούν για λίγα μέτρα πεζή (ο δεμένος πισθάγκωνα άντρας βρίσκεται ανάμεσα στους ένστολους). Τα πλάνα αυτά επαναλαμβάνονται αρχικά στις 20:04:40 με 13 επαναλήψεις.
Προβάλλεται υπέρτιτλος (υπό μορφή σφραγίδας): «Star Αποκάλυψη» και οι εξής λεζάντες: «Οι Αλβανοί δείχνουν σύλληψη του ομογενή ενώ είπαν ότι είναι νεκρός», «Πλάνα από σύλληψη του ομογενή δείχνει η αλβανική τηλεόραση, ενώ ήταν νεκρός», «Είναι πλάνα αρχείου ή έγινε κάτι άλλο στο αστυνομικό τμήμα», «Αλβανικά ρεπορτάζ δείχνουν σύλληψη του ομογενή ενώ έχουν ανακοινώσει τον θάνατό του», «Σε αστυνομικό κλοιό το σπίτι του ομογενή που εκτέλεσαν οι Αλβανοί κομάντος».
Β) Εκπομπή με τίτλο «ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΖΗΝΑ» της 21.11.2018 Ως προς την αδιάκριτη παρέμβαση σε προσωπικό πόνο ή πένθος
Την 21.11.2018 μεταδόθηκε από την εκπομπή με τίτλο «ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΜΕ ΤΗ ΖΗΝΑ» στις 12.00 το θέμα της θανατώσεως Έλληνα ομογενούς στο χωριό Βουλιαράτες από Αλβανούς αστυνομικούς. Κατά τη διάρκεια της εκπομπής έγινε ζωντανή σύνδεση με τους γονείς του θύματος, κατά την οποία η μητέρα του μοιρολογούσε για το χαμό του γιου της. Ειδικότερα, αναφέρθηκαν τα εξής:
Μητέρα: Για τον ελληνισμό πάλευε, για τη σημαία. ... Τούτο που θέλω να πω σαν μάνα του Κωνσταντίνου είναι να διώξουν όλους τους Αλβανούς από κει που τρώνε
ψωμί Τους βοήθησε όλους το ελληνικό κράτος. Όλους. Γιατί να μου σκοτώσουν
το παιδί μου... Γιατί το αμαυρώνουνε το παιδί μου οι αλήτες.
Πατέρας: Δεν μπορεί ένας Ράμας να αμαυρώσει την προσωπικότητα του παιδιού μας . και του ελληνισμού.
Στη συνέχεια, οι γονείς διηγήθηκαν το περιστατικό που οι αστυνομικοί μπήκαν στο σπίτι τους, πήραν τα λεπτά του παιδιού τους από την ντουλάπα και είπαν τα εξής: «Μπήκαν μέσα σαν άγρια θηρία κι ανοίξανε την πόρτα. ... με έσπρωχναν και με χτυπούσαν με γροθιές. Με πέταξαν σαν το σκουπίδι. Ερχόταν να υψώσει τη σημαία. Δεν ήταν απαγορευμένο να βάλουμε σημαίες. Κι άνοιξαν τη σκανδάλη και χτύπησαν
έναν λεβέντη, έναν παλικαρά Αναγκάστηκε από τις πιέσεις του να αγοράσει ένα
όπλο που εδώ στην Αλβανία αυτοί άνοιξαν τις αποθήκες και εφοδίασαν όλο τον
τόπο με όπλα ..».
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Α) Κεντρικό δελτίο ειδήσεων της 28.10.2018
Ως προς την ακριβή και αληθή μετάδοση γεγονότων και τη μετάδοση πληροφοριών μετά από έλεγχο
Ο σταθμός στο υποβληθέν υπόμνημά του ισχυρίζεται ότι μετέδωσε πλάνα που είχε μεταδώσει και η αλβανική τηλεόραση για το θέμα, διατηρώντας πάντα και συνέχεια επιφυλάξεις, δεδομένου ότι οι πληροφορίες ήταν συγκεχυμένες. Ο ισχυρισμός αυτός, όμως, δεν είναι βάσιμος, διότι ο σταθμός όφειλε να είχε ελέγξει την ακρίβεια της πληροφορίας πριν τη μετάδοσή της στο δελτίο ειδήσεων, ενώ οι επιφυλάξεις των δημοσιογράφων κατά τη διάρκεια μετάδοσης της είδησης, καθώς και η εκ των υστέρων (στο τέλος της παρουσίασης του θέματος) διόρθωση της μεταδοθείσης ανακριβούς είδησης δεν αίρουν την τηλεσθείσα παράβαση.
Ο τρόπος παρουσίασης του επίμαχου ζητήματος (μετάδοση πλάνων υποτιθέμενης σύλληψης ατόμου σε χρόνο που εκείνο δεν ήταν εν ζωή και μάλιστα επανειλημμένως) δημιούργησε εσφαλμένη εντύπωση στους τηλεθεατές ως προς συγκεκριμένο γεγονός. Οι προστηθέντες του σταθμού, διατυπώνοντας επιφυλάξεις για την ακρίβεια του γεγονότος προέβησαν στη μετάδοση της είδησης, χωρίς προηγούμενο έλεγχο της ακρίβειάς της και χωρίς την απαιτούμενη προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ενώ όφειλαν να μην προβούν σε οποιαδήποτε ανακοίνωση χωρίς στοιχειοθέτηση των σχετικών πληροφοριών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση σύγχυσης στους τηλεθεατές για ένα γεγονός που είχε απασχολήσει έντονα την επικαιρότητα το δεδομένο χρονικό διάστημα.
Επιβαρυντικό παράγοντα αποτελεί το γεγονός ότι η είδηση μεταδόθηκε από δελτίο ειδήσεων ενός ενημερωτικού σταθμού εθνικής εμβέλειας, από το οποίο ο τηλεθεατής ευλόγως αναμένει να παρακολουθήσει έγκυρες και αξιόπιστες πληροφορίες και ειδήσεις.
Κατά συνέπεια, ετελέσθη (εκ προθέσεως) από την εγκαλουμένη εταιρεία η παράβαση της υποχρέωσης για αληθή και ακριβή μετάδοση γεγονότων και για έλεγχο πληροφοριών πριν από τη μετάδοσή τους και πρέπει να της επιβληθεί διοικητική κύρωση και δη εκείνη του «προστίμου».
Κατά τη γνώμη, όμως, τριών (3) μελών το ανωτέρω αδίκημα δεν στοιχειοθετείται υπό τα εκτεθέντα περιστατικά, κατά δε τη γνώμη τριών (3) επίσης μελών επιβλητέα κύρωση ήταν εκείνη της συστάσεως.
Με βάση δε τη βαρύτητα της παραβάσεως, το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία) και την εθνική εμβέλεια του εν λόγω σταθμού, κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ.
Β) Εκπομπή με τίτλο «ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΖΗΝΑ» της 21.11.2018 Ως προς την αδιάκριτη παρέμβαση σε προσωπικό πόνο ή πένθος
Ο σταθμός στο υποβληθέν υπόμνημά του ισχυρίζεται ότι η συμμετοχή των γονέων του θανόντος στην εκπομπή έγινε έναν μήνα μετά το θάνατό του, με την πλήρη συναίνεσή τους, με στόχο την έκφραση της αγανάκτησής τους για τον άδικο χαμό του παιδιού τους.
Κρίθηκε κατά πλειοψηφία από την Ολομέλεια (έξι έναντι δύο ψήφων) ότι ο τρόπος συμμετοχής των γονέων του θανόντος στην εκπομπή έγινε με σεβασμό προς το πρόσωπό τους, την οδύνη που βίωναν και τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκονταν, χωρίς να διαπιστωθεί αδιάκριτη παρέμβαση σε προσωπικό πόνο ή πένθος. Συνεπώς, κατά την κρίση της πλειοψηφίας της Ολομέλειας δεν ετελέσθη από την εγκαλούμενη εταιρεία η συγκεκριμένη παράβαση.
Κατά τη γνώμη της μειοψηφίας δεν υπήρξε αδιάκριτη παρέμβαση σε προσωπικό πόνο υπό τη στενή έννοια του όρου, αλλά υπό την ευρεία, δηλαδή υπό την έννοια ότι η συμμετοχή των γονέων στη εκπομπή λόγω της αποδεδειγμένης αγανάκτησης και ψυχολογικής έντασής τους, δεν εξυπηρετούσε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και την ενημέρωσή της για ένα επίκαιρο γεγονός και γι’ αυτό δεν ήταν αναγκαία.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται κατά πλειοψηφία ότι η εγκαλουμένη δεν παραβίασε τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία ως προς την αδιάκριτη παρέμβαση σε προσωπικό πόνο ή πένθος κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Δέχεται κατά πλειοψηφία ότι η εγκαλουμένη παραβίασε - εκ προθέσεως - τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία ως προς την υποχρέωση αληθούς και ακριβούς μετάδοσης γεγονότων και ελέγχου των πληροφοριών πριν τη μετάδοσή τους κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ, ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού STAR, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας «ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ», που εδρεύει στην Κηφισιά Αττικής, στην οδό Βιλτανιώτη 36, με ΑΦΜ 094281721, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Αθηνών.
2. Του Καρόλου Αλκαλάι του Νισήμ, με ΑΦΜ 015603551, Δ.Ο.Υ. Χαλανδρίου, ως Προέδρου Δ.Σ. και νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 5η Ιουλίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 6η Δεκεμβρίου 2021.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 74/2021 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 6η Δεκεμβρίου 2021
