ΕΣΡ: Ο Ρ/Φ Σταθμός RED FM 96,3 Νομού Αττικής δεν υπέπεσε στα αδικήματα που του αποδόθηκαν.

Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 82/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:



Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε ακρόαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 1.6.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και τα μέλη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»): Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά.
Απόν το μέλος Ευαγγελία Μήτρου, που είχε προσκληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.

Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση των κανόνων δικαίου που αφορούν α) στην παραβίαση των κανόνων που αποσκοπούν στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, λόγω μετάδοσης προγράμματος που β) προέβαλε σεξιστικά μηνύματα και χαρακτηρισμούς, γ) παρουσίασε γεγονότα χωρίς αίσθημα ευθύνης, με αποτέλεσμα τη δημιουργία σύγχυσης στο κοινό και δ) μετέδωσε πληροφορίες χωρίς να τις ελέγξει, από τον ραδιοφωνικό σταθμό RED FM 96,3 Ν. Αττικής, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία FRONTSTAGE ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, και συγκεκριμένα από το περιεχόμενο της πρωινής εκπομπής δημοσιογραφικού χαρακτήρα των Τάκη Γιαννούτσου και Θοδωρή Βαμβακάρη, η οποία μεταδόθηκε από τον ως άνω ραδιοφωνικό σταθμό στις 12.06.2019 [06:00-10:00]. Η Αρχή επελήφθη της υποθέσεως κατόπιν της με αριθμό 3299/14.06.2019 εξώδικης δήλωσης-διαμαρτυρίας της Μαγδαληνής Κλαουδάτου, πιλότου και εκπαιδεύτριας πτήσεων.

Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 209/5.7.2019, ο οποίος ανατέθηκε στην διοικητική υπάλληλο Ειρήνη Κεραμήτσου και στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Αντώνιο Κεχρή. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 773/ΕΣ/03.09.2019 έκθεση πραγματικών περιστατικών και ο Ειδικός Επιστήμονας υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 1023/ΕΣ/08.11.2019 νομική του εισήγηση.

Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας παρέστησαν η πληρεξούσια δικηγόρος της Μαρία Μαλικούτη και ο δημοσιογράφος Τάκης Γιαννούτσος. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο οι Εκπρόσωποι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 16.6.2021 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 3552/16.6.2021 υπόμνημά του.

Την 20.7.2021 και ώρα 11:00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά την απούσα κατά την συζήτηση Ευαγγελία Μήτρου αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου για την υπόθεση. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού άκουσε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:

Ι. Νομικό Μέρος

1.    Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την ενδεχόμενη επιβολή σε περίπτωση παραβάσεων των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων προγραμμάτων.

2.    Οι ραδιοφωνικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος. Ειδικότερα, το άρθρο 6 παρ. 2 του Ν. 2328/1995 ορίζει τα εξής: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης». Η παραπάνω επιταγή επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν στις δημοσιογραφικές εκπομπές. Συγκεκριμένα, το άρθρο 2 παρ. 1 του Κώδικα Δεοντολογίας ειδησεογραφικών και άλλων δημοσιογραφικών και πολιτικών εκπομπών (ΠΔ 77/2003) ορίζει τα εξής: «Οι ειδησεογραφικές και άλλες δημοσιογραφικές και πολιτικές εκπομπές πρέπει να εξασφαλίζουν την ποιοτική στάθμη που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης καθώς και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας».

3.    Εξάλλου, κατά το άρθρο 4 παρ. 2 του Κώδικα Δεοντολογίας ειδησεογραφικών και άλλων δημοσιογραφικών και πολιτικών εκπομπών (ΠΔ 77/03): «Δεν επιτρέπεται η προβολή ... σεξιστικών μηνυμάτων και χαρακτηρισμών»».

4.    Επίσης, σύμφωνα με τα άρθρα 5 παρ. 1 εδ. β' και 8 παρ. 1 εδ. α' του αυτού Κώδικα: «Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με... αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν... σύγχυση στο κοινό»», ενώ «δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί»».

5.    Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι επιβάλλεται οι ραδιοφωνικές εκπομπές να έχουν την συνταγματικώς επιβαλλόμενη ποιοτική στάθμη προγράμματος, η οποία πλήττεται όταν παραβιάζονται οι κανόνες δικαίου που αφορούν στην απαγόρευση προβολής σεξιστικών μηνυμάτων και χαρακτηρισμών, στην παρουσίαση γεγονότων χωρίς αίσθημα ευθύνης που δημιουργούν σύγχυση στο κοινό και στη μετάδοση πληροφοριών που δεν έχουν ελεγχθεί.

ΙΙ. Πραγματικό μέρος

Από τα έγγραφα του φακέλου και από τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής:

Α. Κατά τις ώρες 06.00-10.00 της 12.06.2019 μεταδόθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης η πρωινή δημοσιογραφική εκπομπή των Τάκη Γιαννούτσου και Θοδωρή Βαμβακάρη. Στην έκθεση πραγματικών περιστατικών του Τμήματος Προγράμματος του Ε.Σ.Ρ. με αριθμό 773/ΕΣ/03.09.2019 έχει καταγραφεί ο ακόλουθος διάλογος, μεταξύ των συντελεστών της εκπομπής [07:08':03"-07:09':09"]:

«- Θ. Βαμβακάρης: Καλημέρα, καλημέρα! Σήμερα Τετάρτη 12 Ιουνίου... Χθες όχι απλώς έβρεξε, έριξε καρεκλοπόδαρα. Ήμουνα στην Βάρης-Κορωπίου... Μιλάμε δεν βλέπαμε μπροστά μας από τη βροχή.
-    Τ. Γιαννούτσος: Εδώ δεν προσγειώθηκε αεροπλάνο, εκεί κοντά που ήσουνα... Και βλέπω μετά εικόνες και διαβάζω και ότι δεν προσγειώθηκε και αεροπλάνο και αναγκάστηκαν και πήγαν στο αεροδρόμιο της Κρήτης στα Χανιά και μετά επέστρεψαν...
-    Θ. Βαμβακάρης: Α, ωραίο ταξίδι αυτό!...
-    Τ. Γιαννούτσος: Και ήταν από κάπου έξω. Δε θυμάμαι από που ερχότανε. Δεν τα κατάφερε.
-    Θ. Βαμβακάρης: Έλα μωρέ, δεν ήξερε ο πιλότος. Εντάξει τώρα. Τα ξέρεις αυτά τώρα τι γίνεται. Τα ξέρεις τώρα... Θέλανε να πάνε στην Κρήτη τώρα.
-    Τ. Γιαννούτσος: Καταρχάς νομίζω... Να σας πω κάτι; Αλλά μη βγει παρά έξω. Νομίζω ότι ήτανε γυναίκα πιλότος.
-    Θ. Βαμβακάρης: Λοιπόν... Τελοσπάντων...
-    Τ. Γιαννούτσος: Αυτές δεν ξέρουν. Το ξέρεις έτσι; Αυτές πηγαίνουνε κομμωτήριο. Δεν ξέρουν...
-    Θ. Βαμβακάρης: Λοιπόν, Ε... Είναι παγκόσμια ημέρα κατά της παιδικής εργασίας σήμερα.».

Β. Διά του με αριθμό 3552/16.06.2021 υπομνήματός της [σελ. 2], η εγκαλούμενη υποστήριξε τα εξής: «Στη συγκεκριμένη ραδιοφωνική εκπομπή του RED FM ο Τ. Γιαννούτσος, όπως και ο Θ. Βαμβακάρης, υποδύεται συχνά μία “περσόνα”, δηλαδή έναν ανύπαρκτο χαρακτήρα (όταν μάλιστα συμβαίνει αυτό αλλάζει σκοπίμως και τον τόνο της φωνής του, καθώς υποδύεται ένα άλλο πρόσωπο) που εκφέρει ορισμένες παρωχημένες και στερεοτυπικές απόψεις που - δυστυχώς - επικρατούν σε μια μερίδα του κοινωνικού συνόλου. Έτσι, οι δύο παρουσιαστές “υποδυόμενοι” αποδίδουν τύπους χαρακτήρων και σχόλια με το ανάλογο ύφος ακριβώς για να σατιρίσουν παρωχημένες και στερεοτυπικές απόψεις, ώστε να αποδομείται έτσι το εκάστοτε στερεότυπο.
Ενδεικτικά, συχνά ο ένας ρωτά και ο άλλος απαντά ή ο ένας εκφέρει μία άποψη και ο άλλος τη σχολιάζει ως εξής: “-αυτό το κομμάτι είναι του Έλβις. -Το ξέρεις ότι δεν έχει πεθάνει ο Έλβις ”, “-Θα κάνεις εμβόλιο; -Σώπα καλέ, μήπως μου βάλουν τσιπάκι;”, “Καλό είναι να βάζουμε μάσκα αυτή την εποχή. -Σιγά μη χρειάζομαι να βάλω μάσκα”, “οι γυναίκες πάνε μόνο κομμωτήριο” κ.ο.κ. Ο Τ. Γιαννούτσος, λοιπόν, μέσω αυτής της “περσόνας” χλευάζει και σατιρίζει και τις ρατσιστικές, σεξιστικές, παρωχημένες απόψεις, ακριβώς για να καταδείξει στο ακροαματικό κοινό πόσο άτοπες είναι. Συγκεκριμένα ως προς την ερευνώμενη υπόθεση, πρόθεση του ως άνω ραδιοφωνικού παραγωγού δεν ήταν ούτε να αστειευτεί με το συγκεκριμένο γεγονός ούτε να θίξει ή να απαξιώσει τις γυναίκες. Αντιθέτως, πρόθεσή του, όπως και ο ίδιος αναλυτικά εξήγησε, ήταν να αποδομήσει το στερεότυπο και να χλευάσει την ανεδαφική άποψη ότι μια γυναίκα δεν είναι ικανή να πιλοτάρει αεροπλάνο αλλά μόνο να “πάει στο κομμωτήριο”, ενώ το θέμα αφορούσε ακριβώς αναγκαστική προσγείωση λόγω κακοκαιρίας».

ΙΙΙ. Υπαγωγή

Ενόψει των ανωτέρω, η Ολομέλεια της Αρχής δέχεται ότι δεν στοιχειοθετούνται υποκειμενικώς τα αποδιδόμενα στο ραδιοφωνικό σταθμό της εγκαλούμενης αδικήματα.

Κατά συνέπεια, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η εγκαλούμενη δεν υπέπεσε στις διοικητικές παραβάσεις που της αποδόθηκαν.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης δέχεται ότι η εγκαλουμένη δεν υπέπεσε στα αδικήματα που της αποδόθηκαν.

Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 20η Ιουλίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 22α Νοεμβρίου 2021.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ.                  H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ    ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ

Πληροφορίες: www.esr.gr

Παρατηρήσεις: Απόφαση 82/2021 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 22α Νοεμβρίου 2021

Στην ίδια κατηγορία