Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 134/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 22.5.2018 και ώρα 10:00 προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ροδόλφο Μορώνη, αντιπρόεδρο, και τα μέλη Δήμητρα Παπαδοπούλου, Ευαγγελία Μήτρου, Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Πλειό, Βασίλειο Καραποστόλη και Γεώργιο Σαρειδάκη. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζιδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο ANTENNA TV, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ANTENNA TV AE, βάσει καταγγελιών, που αφορούσαν ενδεχόμενη υποβάθμιση ποιοτικής στάθμης προγράμματος, προστασία της αξίας του ανθρώπου, προστασία ανηλίκων τηλεθεατών, αναντιστοιχία σήμανσης και περιεχομένου στη διάρκεια της εκπομπής με τίτλο “Game of Love” στις 7 και 8 Μαΐου 2018 και του τρέιλερ που μεταδόθηκε στις 14 Μαΐου 2018 ώρα 8:36'.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 178/10.5.2018, ο οποίος χρεώθηκε στη διοικητική υπάλληλο Κατερίνα Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Ρέα Λαμπροπούλου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 392/ΕΣ/21.5.2018 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 394/ΕΣ/21.5.2018 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστησαν, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον τηλεοπτικό σταθμό ως άνω εταιρείας οι πληρεξούσιοι δικηγόροι της Ευαγγελία Ντάκουρη και Γρηγόριος Γιαμουγιάννης, καθώς και ο Γιώργος Ποφάντης, διευθυντής προγράμματος του σταθμού. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι Εκπρόσωποι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 29.5.2018 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 3071/29.5.2018 υπόμνημα.
Την 1.6.2018 και ώρα 10.00 η Ολομέλεια, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε διάσκεψη, στο συνήθη γι’ αυτό τόπο, επί της ανωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ξενοφώντα Μορώνη, αντιπρόεδρο, και τα μέλη Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Σαρειδάκη, Δήμητρα Παπαδοπούλου, Ευαγγελία Μήτρου και Γεώργιο Πλειό. Απόν το μέλος Καλλιόπη Διαμαντάκου, η οποία είχε προσκληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, υπάλληλος του ΕΣΡ.
Κατά τη διάρκεια της διασκέψεως, και πριν αρχίσει η ψηφοφορία επί των θεμάτων της υποθέσεως. περιήλθαν στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, στην αίθουσα συνεδριάσεων, εννέα (9) κλήσεις, μια για καθένα εκ των μελών του Συμβουλίου, οι οποίες είχαν ως εξής: «Καλούμε τον κάτοικο ΑΘΗΝΑΣ οδός Πανεπιστημίου και Αμερικής 5 να παρουσιασθεί στον 17ο Πταισματοδίκη ΑΘΗΝΩΝ, την 5/6/2018, ημέρα ΤΡΙΤΗ και ώρα 10:00 - 12:30, προκειμένου να λάβει γνώση της μήνυσης σε βάρος του, με εγκαλούντα-μηνυτή ΑΥΤΕΠΑΓΓΕΛΤΑ, για ενδεχόμενη διάπραξη του αδικήματος παραβ. αρθρ. 259ΠΚ από κοινού κατ’ εξακολούθηση και να εξετασθεί ανωμοτί, λαμβάνοντας παράλληλα αντίγραφα της δικογραφίας (αρ.5 παρ. 1 Ν.3346/05)».
Ενόψει αυτών, το Συμβούλιο διέκοψε την διάσκεψή του κρίνοντας ότι δεν είναι επιτρεπτή η λήψη αποφάσεως κατόπιν αυτού, πριν περατωθεί η ανακύψασα ποινική εκκρεμότητα.
Με το υπ’ αριθμ. 153290/9.3.2021 έγγραφο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών (ΑΠ ΕΣΡ 1244/12.3.2021) γνωστοποιήθηκε στο ΕΣΡ ότι η ποινική δικογραφία «ως προς τα μέλη... του ΕΣΡ... τέθηκε στο αρχείο κατ’ άρθρο 43 ΚΠΔ, με τη σύμφωνη γνώμη του κ. Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών.».
Την 12.10.2021 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Γεώργιο Σαρειδάκη, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε προς προσκληθεί νομίμως.
Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τους απόντες κατά την συζήτηση Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια και Σωκράτη Τσιχλιά, αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων. «Ο άμεσος έλεγχος του κράτους.,.έχει ως σκοπό... την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και νεότητας».
2. Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος: «Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας».
3. Κατά το άρθρο 106 παρ. 2 του Συντάγματος: «Η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας».
4. Κατά το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος «η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του κράτους».
5. Κατά το άρθρο 1 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που έχει νομική ισχύ επί τη βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας, άρ. 6 της ΣΕΕ): «Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται». Το άρθρο 24 παρ. 1 εδ. δ' του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει ότι «σε όλες τις πράξεις που αφορούν τα παιδιά, είτε επιχειρούνται από δημόσιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς, πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στο υπέρτατο συμφέρον του παιδιού».
6. Το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα του 1966 (Ν. 2462/1997), στον πρόλογό του αναφέρεται στην «αναγνώριση της εγγενούς αξιοπρέπειας και των ίσων και αναφαίρετων δικαιωμάτων όλων των μελών της ανθρώπινης κοινωνίας». ». Το άρθρο 24 παρ. 1 του αυτού νόμου ορίζει ότι «κάθε παιδί, χωρίς διάκριση λόγω φυλής, χρώματος, γένους, γλώσσας, θρησκείας, εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, περιουσίας ή γέννησης, έχει δικαίωμα, έναντι της οικογένειάς του, της κοινωνίας και του κράτους στα μέτρα προστασίας που απαιτεί η θέση του ως ανηλίκου».
7. Ο Ν. 2328/1995 στο άρθρο 1 παρ. 1 εδ. γ' ορίζει ότι: «Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος...».
8. Κατά το Ν. 3592/2007 άρθρο 1 παρ. 8: «Η παροχή ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών και η εκπομπή ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων εξυπηρετούν την κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και ιδίως το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 15 του Συντάγματος». Στο άρθρο 1 παρ. 1 του αυτού νόμου ορίζεται ότι «σκοπός των διατάξεων του παρόντος νόμου είναι. η ποιοτική στάθμη των προγραμμάτων.».
9. Στο άρθρο 2 παρ. 3 εδ. β' του Ν. 4173/2013(που τροποποιήθηκε με το Ν. 4324/29.4.2015 που επανιδρύει την ΕΡΤ και ισχύει και για την ιδιωτική τηλεόραση κατ' εφαρμογή του άρθρου 3 παρ. 1α του Ν. 2328/1995) ορίζεται ότι: «Οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες που παρέχει η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. πρέπει να ανταποκρίνονται στην ποιοτική στάθμη που επιβάλλουν η κοινωνική αποστολή και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και να σέβονται ιδίως την αξία του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας».
10. Κατά το στοιχείο β' της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000 «το Ε.Σ.Ρ. ελέγχει την τήρηση των όρων και προϋποθέσεων και των εν γένει κανόνων και αρχών που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων».
11. Κατά το Π.Δ. 109/2010 άρθρο 26 παρ. 4 «οι τηλεοπτικοί οργανισμοί ελεύθερης λήψης οφείλουν να μη μεταδίδουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ιδίως... σκηνές υπερβολικής βίας, καθώς και να μη μεταδίδουν σκηνές φυσικής ή λεκτικής βίας στα ειδησεογραφικά τους προγράμματα, χωρίς αυτό να είναι αναγκαίο για την πληροφόρηση του κοινού για ορισμένο γεγονός».
12. Ο Ν. 2101/1992, που κυρώνει τη «Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού» ορίζει στο άρθρο 17 (που αφορά στα μέσα μαζικής ενημέρωσης) ότι: τα συμβαλλόμενα κράτη ευνοούν την επεξεργασία κατάλληλων κατευθυντήριων αρχών που να προορίζονται για την προστασία του παιδιού από την ενημέρωση και το υλικό που βλάπτουν την ευημερία του.
13. Ο Κανονισμός 2/1991 του Ε.Σ.Ρ. περί ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων (ο οποίος, σύμφωνα με το πρακτικό συνεδριάσεως και γνωμοδότηση του Συμβουλίου Επικρατείας με αριθμό 49/2003, καταργείται μόνο κατά το μέρος που αφορά σε ειδησεογραφικές και ενημερωτικές εκπομπές, ενώ κατά το μέρος που αφορά στα λοιπά ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα διατηρείται σε ισχύ μέχρι την έκδοση του σχετικού κώδικα δεοντολογίας και ο οποίος -Κανονισμός 2/1991- εφαρμόζεται στην προκειμένη περίπτωση γιατί η εκπομπή έφερε ψυχαγωγικό χαρακτήρα) στο άρθρο 2 παρ. 1 ορίζει: «Οι ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές πρέπει να εξασφαλίζουν την ποιοτική στάθμη που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοτηλεοράσεως και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας». Επίσης κατά το άρθρο 6 παρ. 2 του ως άνω Κανονισμού «οι διαγωνιστικές εκπομπές δεν πρέπει να διεξάγονται με τρόπο που προσβάλλει την αξιοπρέπεια των τηλεθεατών ή ακροατών η των διαγωνιζομένων».
14. Κατά το άρθρο 9 παρ. 1 του ανωτέρω Κανονισμού: «Η προαγγελία και η παρουσίαση οποιασδήποτε μη ειδησεογραφικής εκπομπής πρέπει να σταθμίζει την αρνητική επιρροή που μπορεί η εκπομπή να ασκήσει στους ανήλικους αν προβληθεί σε χρόνο που συνηθίζουν να παρακολουθούν ανήλικοι». Η παρ. 3 του αυτού άρθρου ορίζει: «Οι εκπομπές δεν πρέπει να περιλαμβάνουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ειδικότερα προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές άσκοπης βίας. Η διάταξη αυτή ισχύει και για προγράμματα που ενδέχεται να βλάψουν τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων, εκτός αν εξασφαλίζεται με επιλογή της κατάλληλης ώρας εκπομπής ή με άλλα τεχνικής φύσεως μέσα ότι στην περιοχή μεταδόσεως οι ανήλικοι δεν παρακολουθούν κατά κανόνα τις εκπομπές αυτές».
Από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων συνάγονται τα ακόλουθα:
α) Η αρχή της αξίας του ανθρώπου καθίσταται, μέσω της αναγνώρισής της ως συνταγματικής αρχής και της δικαιοκρατικής της νοηματοδότησης, κανονιστική πηγή των δικαιωμάτων και ελευθεριών, υπό την έννοια ότι κάθε συνταγματικό δικαίωμα θεωρείται ότι αποτελεί ιδιαίτερη έκφανση και εκδήλωση της αξίας του ανθρώπου. Η διάταξη του άρθρου 2 παρ. 1 του Συντάγματος δεν θεσπίζει ατομικό δικαίωμα ούτε αποτελεί απλή διακήρυξη, αλλά κανόνα δικαίου συνταγματικού επιπέδου. Η διάταξη αυτή αποτελεί θεμελιώδη συνταγματικό κανόνα αντικειμενικού χαρακτήρα και άμεσης ισχύος (Α.Π. 40/1998). Η κατοχύρωση της αξίας του ανθρώπου είναι απαραβίαστη, δεν υπόκειται σε κανένα περιορισμό και σε καμία επιφύλαξη νόμου καθώς η διάταξη του άρθρου 2 παρ. 1 δεν υπόκειται σε αναθεώρηση ούτε ανήκει σε εκείνες των οποίων η ισχύς μπορεί να ανασταλεί κατά το άρθρο 48 παρ. 1. Η αξία του ανθρώπου αποτελεί το άκρο όριο οποιουδήποτε περιορισμού ατομικού δικαιώματος που επιτρέπει εκάστοτε το Σύνταγμα είτε αυτός αναφέρεται στο περιεχόμενο είτε στους φορείς του δικαιώματος. Η θεμελιώδης αυτή διάταξη του Συντάγματος καθιερώνει τον εν γένει ανθρωποκεντρικό του χαρακτήρα επιβάλλοντας όχι μόνο την παθητική υπεράσπιση της αξίας του ανθρώπου αλλά και τον ενεργό σεβασμό της στην πράξη υπενθυμίζοντας την «πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας» που απευθύνεται στο κράτος και σε κάθε μέλος του κοινωνικού συνόλου. Η έννοια της αξίας του ανθρώπου περιλαμβάνει την ενυπάρχουσα στον κάθε άνθρωπο ουσία, αυτή που φέρει ως έλλογο ον με φυσική, ηθική και νομική υπόσταση (πρβλ. ΣτΕ 4782/2012, 714/2013, 3311/2013, 4157/2014, 4992/2014). Μέσω της γενικής ρήτρας του άρθρου 57 ΑΚ για την προστασία της προσωπικότητας, η συνταγματική αρχή του σεβασμού στην αξία του ανθρώπου τριτενεργεί στο πεδίο του ιδιωτικού δικαίου. Έτσι, κάθε πρόσωπο δικαιούται να απολαμβάνει τόσο από τους φορείς της κρατικής εξουσίας, όσο και από οποιονδήποτε τρίτο τη μεταχείριση που αρμόζει σε έλλογο και συνειδητό ον. Τα ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα οφείλουν να τηρούν την αρχή της αξίας του ανθρώπου και να μην προβάλλουν απαξιωτικούς και μειωτικούς χαρακτηρισμούς, μηνύματα και σχόλια.
β) Οι ανήλικοι τηλεθεατές, λόγω της μη αναπτυγμένης κρίσης τους, της συναισθηματικής ανωριμότητας τους και του ιδιαίτερα ευαίσθητου ψυχικού τους κόσμου, επηρεάζονται βαθιά, κατά κοινή πείρα, από τα μηνύματα και τις εικόνες που προβάλλονται από την τηλεόραση. Η επιρροή αυτή μπορεί μακροπρόθεσμα να μεταβάλλει τους κανόνες και τις αξίες μιας κοινωνίας καθώς μεταβάλλεται ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αντιληπτός ο κοινωνικός περίγυρος. Η τηλεόραση συνδημιουργεί τις καθημερινές συνθήκες της γνωστικής, συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης των ανηλίκων, καθώς αυτή προϋπάρχει στο περιβάλλον στο οποίο οι ανήλικοι αναπτύσσονται με αποτέλεσμα να συνδέονται μαζί της από νωρίς (ενδεικτικά ΣτΕ 147/2017, 3793/2015, 1668/2015, 1177/2015, 1259/2015). Οι διατάξεις που αφορούν στην προστασία της παιδικής ηλικίας είναι αναγκαστικού δικαίου (ΣτΕ 2572/2015), ο δε κίνδυνος προκλήσεως βλάβης στους ανηλίκους είναι δυνατόν να προκύπτει από το όλο περιεχόμενο μιας εκπομπής (ΣτΕ 495/2015, 3208/2014, 4407/2013).
γ) Η έννοια της ποιότητας συνδέεται με την ιδιότητα που αντιστοιχεί σε ορισμένους κανόνες, οι οποίοι συνάγονται από συστήματα αξιών (πρβλ. ΣτΕ 4417/2014, 4870/2014, 4815/2014, 335/2017, 503/2016, 535/2018, 610/2018). Η ποιοτική στάθμη των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών διασφαλίζεται όταν η θεματική, η διάρθρωση και ο τρόπος παρουσίασης των πληροφοριών, ειδήσεων, απόψεων, πνευματικών δημιουργημάτων και διαφημιστικών μηνυμάτων που περιέχονται σε αυτά συμπλέουν με τις αρχές της πλουραλιστικής, αντικειμενικής, έντιμης και ισότιμης ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, υπό το πρίσμα του σεβασμού στην αξία του ανθρώπου, της προστασίας των ανηλίκων και της προστασίας των καταναλωτών. Η ποιοτική στάθμη μπορεί να εξειδικευθεί με βάση τα δεδομένα της κοινής πείρας και τους κανόνες της λογικής (ΣτΕ 4043/2012).
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος από την Ολομέλεια και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
α) Στη διάρκεια της ψυχαγωγικής διαγωνιστικής εκπομπής «Game of love» της 7.5.2018, που μεταδόθηκε ώρα 20.58' με σήμανση 3ης κατηγορίας (κατάλληλο- απαραίτητη η γονική συναίνεση) από τον τηλεοπτικό σταθμό Antenna TV με παρουσιαστή τον Χ. Χριστόπουλο, ανακοινώνεται ότι συμμετέχουν 4 ζευγάρια και 6 αδέσμευτοι (singles). Παρουσιάζονται τα ζευγάρια: Είναι ο Γιάννης και η Μικαέλα που είναι μαζί 4 μήνες, ο Παναγιώτης Μ. και η Στεφανία που είναι παντρεμένοι, ο Δημήτρης και η Αγγελική που είναι μαζί 3 χρόνια και ο Παναγιώτης Π. με τη Στέλλα που είναι μαζί 9 μήνες. Τα ζευγάρια εμφανίζονται να φιλιούνται και να αγκαλιάζονται, να περπατούν χέρι-χέρι, να φορούν μαγιό. Οι αδέσμευτοι είναι: η Άννυ, ο Σωτήρης, η Νάνσυ, ο Βασίλης, η Μαρίνα και ο Μάνος. Τα ζευγάρια μπαίνουν σε δοκιμασία για να κερδίσουν έπαθλο 30.000 ευρώ. Για 33 ημέρες θα πρέπει να κρατήσουν κρυφή τη σχέση τους, να μπερδευτούν με τους αδέσμευτους ώστε να μην αντιληφθούν οι τελευταίοι ότι κάποιοι συμπαίκτες τους είναι σε σχέση. Πρέπει να είναι όλοι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο και «βρώμικο» κόλπο για να πετύχουν το στόχο τους, να είναι έτοιμοι να αποπλανήσουν και να αποπλανηθούν, να παίξουν το τέλειο παιχνίδι παραπλάνησης. Κάθε εβδομάδα οι συμμετέχοντες ψηφίζουν 2 συμπαίκτες τους που πιστεύουν πως είναι ζευγάρι και, αν η πρόβλεψη είναι σωστή, το ζευγάρι χωρίζεται και ο ένας από τους δύο αποχωρεί. Νικητής είναι αυτός που θα κρατήσει τον έλεγχο και θα αντέξει μέχρι τέλους.
Από 21.03' παρουσιάζονται τα ζευγάρια: Ο Γιάννης και η Μικαέλα (ο φακός επικεντρώνει στα οπίσθια της κοπέλας που φορά μαγιό), ο Παναγιώτης Μ. και η Στεφανία (η κοπέλα λέγει «θα προσπαθήσω να φλερτάρω με όλους»), ο Δημήτρης και η Αγγελική (η κοπέλα λέγει «δεν θέλω να με αγγίξει κανείς, μόνο μια αγκαλιά και ένα φιλί»), ο Παναγιώτης Π. και η Στέλλα (ο φακός επικεντρώνει στα οπίσθια της κοπέλας που φορά μαγιό).
Στις 21.36' ανακοινώνεται σε δύο ζευγάρια ότι θα πρέπει να χωριστούν: από το ζευγάρι του Παναγιώτη Π. και της Στέλλας, φεύγει η Στέλλα, από το ζευγάρι του Δημήτρη και της Αγγελικής, φεύγει ο Δημήτρης. Οι παίκτες που αποχωρούν θα επανέλθουν σε λίγες ημέρες.
Στις 21.41' οι παίκτες και οι παίκτριες έρχονται στο ξενοδοχείο στο οποίο θα διεξαχθεί ο διαγωνισμός. Πρώτα έρχονται οι παίκτριες: η Μικαέλα (σε σχέση) και μετά η Αγγελική (σε σχέση). Οι δύο κοπέλες γνωρίζονται. Μετά έρχεται η Νάνσυ (αδέσμευτη). Έχουν προβληθεί εικόνες της Νάνσυ με μαγιό και αισθησιακές πόζες. Ακούγεται να λέγει «ό,τι βάζω στόχο, το πετυχαίνω, δεν έχω όρια όταν φλερτάρω, δεν θα με ενοχλήσει να χωρίσει ένα ζευγάρι εξαιτίας μου, θα κάνω τα πάντα να φτάσω στον τελικό, είναι απλά ένα παιχνίδι». Ακολουθεί η Στεφανία (παντρεμένη). Στη συζήτηση που γίνεται μεταξύ των παικτριών η Αγγελική (σε σχέση) και η Στεφανία (παντρεμένη) δηλώνουν αδέσμευτες.
Στις 21.50' έρχονται οι παίκτες: ο Γιάννης (σε σχέση), ο Παναγιώτης Μ. (παντρεμένος), ο Μάνος (αδέσμευτος), ο Σωτήρης (αδέσμευτος). Γνωρίζονται μεταξύ τους. Ακολουθούν και οι υπόλοιποι παίκτες: η Μαρίνα (αδέσμευτη), η Άννυ (αδέσμευτη) που δηλώνει «γατούλες, το νου σας», ο Βασίλης (αδέσμευτος) που δηλώνει «αγόρια, το έπαθλο και τα κορίτσια σας μου ανήκουν», ενώ στην ερώτηση συμπαικτών του αν προτιμά ξανθές ή μελαχρινές, απαντά «είμαι παμφάγος», ο Παναγιώτης Π (σε σχέση). Σε συζήτηση που γίνεται μεταξύ των παικτών και παικτριών σχετικά με τα όρια που θα έβαζαν, ακούγονται απόψεις ότι θα φτάνανε μέχρι το τέρμα και πιο πάνω από το τέρμα.
Στις 22.15' ο παρουσιαστής καλεί τους 12 συμμετέχοντες να μείνουν σε 6 δωμάτια του ξενοδοχείου ανά ζευγάρια που θα επιλεγούν με κλήρωση. Έτσι πρέπει να βρεθούν στο ίδιο δωμάτιο άτομα διαφορετικού φύλου που μόλις έχουν γνωριστεί μεταξύ τους και δεν αποτελούν πραγματικό ζευγάρι στη ζωή. Κάποια από τα τυχαία επιλεγέντα ζευγάρια κοιμούνται σε διαφορετικό κρεβάτι, άλλα φαίνεται ότι κοιμήθηκαν στο ίδιο κρεβάτι. Κάποιοι προσπαθούν να προσεγγίσουν τους συγκάτοικους τους φλερτάροντας, άλλοι κρατούν αποστάσεις. Κάποιοι είναι πιο επιθετικοί στην προσέγγιση τους με τους συγκατοίκους τους, άλλοι πιο ευγενικοί και διακριτικοί.
Στις 22.53' ο Γιάννης (σε σχέση) καλείται να βγει για ρομαντικό δείπνο με την Άννυ (αδέσμευτη) όπου της πιάνει το χέρι και τη φιλά θερμά. Ο παρουσιαστής καλεί τη Μικαέλα (σε σχέση) να αναλάβει αποστολή αποπλάνησης λέγοντας της «είστε ακομπλεξάριστοι, χορτάτοι...». Της αναθέτει να καλέσει τον Παναγιώτη Μ. (παντρεμένο) για βραδινό αισθησιακό μπάνιο στην πισίνα όπου θα προσπαθήσει να τον αποπλανήσει και να του αποσπάσει ένα ερωτικό φιλί. Το έπαθλο της θα είναι 500 ευρώ. Η Μικαέλα δέχεται. Στις 23.00' εμφανίζονται η Μικαέλα και ο Παναγιώτης Μ. στην πισίνα να κολυμπούν, να αγκαλιάζονται, να φλερτάρουν, εκείνη του κάνει μασάζ στην πλάτη. Ο φακός δείχνει τα σώματα τους και κάτω από το νερό. Δεν φαίνεται να κατάφερε να τον φιλήσει.
β) Στη διάρκεια της ψυχαγωγικής διαγωνιστικής εκπομπής «Game of love» της 8.5.2018 που μεταδόθηκε ώρα 21.08' με σήμανση 3ης κατηγορίας (κατάλληλο- απαραίτητη η γονική συναίνεση) από τον τηλεοπτικό σταθμό Antenna TV με παρουσιαστή τον Χ. Χριστόπουλο, τα ζευγάρια που έχουν επιλεγεί με κλήρωση να συγκατοικήσουν στο ίδιο δωμάτιο δέχονται το πρωί την επίσκεψη-επιθεώρηση των παικτριών Άννυ και Μαρίνας. Οι δύο παίκτριες αφαιρούν τα σκεπάσματα των κρεβατιών για να δουν ποιος κοιμάται με ποιαν και τι φοράει.
Στις 21.21' η Νάνσυ (αδέσμευτη) επιλέγεται να πάει βόλτα με σκάφος με τον Παναγιώτη Μ. (παντρεμένο). Προβάλλεται σκηνή όπου το επιλεγέν ζευγάρι λικνίζεται αισθησιακά σε στάση σεξουαλική έξω από αυτοκίνητο. Ο Σωτήρης (αδέσμευτος) επιλέγεται να πάει βόλτα με άμαξα με τη Στεφανία (παντρεμένη). Στις 22.08' οι παίκτριες Νάνσυ και Αγγελική φιλιούνται στο στόμα (για να «κάνουν πλάκα» στους συμπαίκτες τους). Ο Παναγιώτης Π. (σε σχέση) και η Μικαέλα (σε σχέση) επιλέγονται να επισκεφτούν ένα κατάστημα αισθησιακών εσωρούχων, να δοκιμάσουν και να αγοράσουν. Η Μικαέλα δοκιμάζει σέξι νυχτικά και ο Παναγιώτης Π. ανδρικά εσώρουχα (σλιπ).
Στις 22.26' ο παρουσιαστής ρωτά τη Μικαέλα «είσαι καλλονή, πώς δεν μπόρεσες να πάρεις ένα φιλί από τον Παναγιώτη Μ.; ό,τι αρσενικό περπατά στον πλανήτη, το έχεις στην τσέπη σου». Το ερώτημα αφορά τη δοκιμασία της προηγούμενης ημέρας βάσει της οποίας είχε ανατεθεί στη Μικαέλα να αποπλανήσει τον Παναγιώτη Μ. στην πισίνα και να του αποσπάσει ένα ερωτικό φιλί.
Στις 22.44' ο παρουσιαστής λέγει «αποφάσισα να βάλω σε γλυκό πειρασμό και άλλα κορίτσια. Η ναζιάρα Άννυ και η Αγγελική ιδανικές για σέξι φωτογραφίες με το Μάνο και το Βασίλη». Ακολουθούν αισθησιακές πόζες όπου φωτογραφίζονται η Άννυ με το Βασίλη και η Αγγελική με το Μάνο. Ο παρουσιαστής δείχνει τις φωτογραφίες στους λοιπούς συμπαίκτες οι οποίοι καλούνται να τις βαθμολογήσουν.
Στις 23.00' ξεκινά διαγωνισμός φιλιού: δένουν τα μάτια ενός παίκτη ή παίκτριας, τον φιλούν μερικοί από τους συμπαίκτες του και πρέπει να καταλάβει ποιος τον/την φίλησε.
γ) Στη διάρκεια του τρέιλερ της εκπομπής «Game of love» της 14.5.2018 που μεταδόθηκε ώρα 8.36' με σήμανση 3ης κατηγορίας (κατάλληλο- απαραίτητη η γονική συναίνεση) προβάλλονται εικόνες των παικτών σε παραλία ενώ αναμένεται άφιξη νέας παίκτριας. Ο παρουσιαστής προτείνει στον Σωτήρη (αδέσμευτο) να αποσπάσει ερωτικό φιλί από μια κοπέλα. Προβάλλεται σκηνή στην οποία ο Σωτήρης φαίνεται να κάνει μασάζ σε ξαπλωμένη κοπέλα. Η Μικαέλα (σε σχέση) ακούγεται να δηλώνει για κάποιο νέο παίκτη ότι δεν θα πήγαινε ποτέ μαζί του. Σε γεύμα στο οποίο βρίσκεται η Μικαέλα με το Γιάννη (αποτελούν πραγματικό ζευγάρι), η Μικαέλα τον ρωτά για τη Νάνσυ (δείχνοντας να ζηλεύει).
Από την παρακολούθηση των πραγματικών περιστατικών διαπιστώνεται ότι στη διάρκεια της ψυχαγωγικής διαγωνιστικής εκπομπής «Game of love» των ανωτέρω ημερομηνιών συμμετέχουν άντρες και γυναίκες που είτε έχουν σταθερή δεσμευτική αισθηματική σχέση μεταξύ τους (ένα ζευγάρι είναι εντός γάμου, τα άλλα τρία δεν έχουν συνάψει γάμο) είτε είναι αδέσμευτοι. Για τους κανόνες του διαγωνισμού, οι παίκτες θεωρούνται αδέσμευτοι και ελεύθεροι να επικοινωνήσουν ή σχετισθούν με όποιο άτομο αποφασίζει η εκπομπή. Επομένως οι δεσμευμένοι υποκρίνονται και προσποιούνται τους ελεύθερους και διαθέσιμους με σκοπό να παραπλανήσουν τους συμπαίκτες τους, ενώ οι αδέσμευτοι καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να αντιληφθούν ποιοι είναι δεσμευμένοι. Το έπαθλο ανέρχεται στο ποσό των 30.000 ευρώ ενώ υπάρχουν και μικρότερα έπαθλα, αν επιτύχει κάποια αποστολή που έχει ανατεθεί από την εκπομπή στους παίκτες ή τις παίκτριες.
Για τις ανάγκες της εκπομπής, οι παίκτες και οι παίκτριες (οι οποίοι ήταν άγνωστοι μεταξύ τους και γνωρίζονται για πρώτη φορά στη διάρκεια της εκπομπής) συγχρωτίζονται μεταξύ τους, φλερτάρουν, αγκαλιάζονται, χαϊδεύονται, φιλιούνται, προσεγγίζονται σεξουαλικά, φωτογραφίζονται σε αισθησιακές πόζες, συμμετέχουν σε κοινές δραστηριότητες, κοιμούνται σε ίδια δωμάτια (ανά δύο διαφορετικού φύλου). Η εκπομπή τους αναθέτει αποστολές στις οποίες είτε πρέπει να λειτουργήσουν ως ζευγάρι είτε μπορούν να παρευρίσκονται περισσότερα από δύο άτομα. Μέσω της ανάθεσης αποστολής, οι παίκτες πρέπει να πλησιάσουν συμπαίκτη τους διεγείροντας τον σεξουαλικά, εάν δε επιτύχουν το στόχο τους, ανταμείβονται οικονομικά.
Έτσι, οι διαγωνιζόμενοι παρουσιάζονται ως άτομα με ελάχιστες ηθικές αναστολές προκειμένου να θέσουν εκποδών τους συμπαίκτες τους και να κερδίσουν ένα έπαθλο οικονομικής αξίας. Παρόλο που οι διαγωνιζόμενοι φαίνονται ως μια ευχάριστη και φιλική ομάδα που περνάει τις διακοπές της σε ένα θέρετρο, στην πραγματικότητα όλοι υποκρίνονται και παραπλανούν τους συμπαίκτες τους.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει αυτών:
α) Κρίνεται, ομοφώνως, ότι η εγκαλουμένη υπέπεσε εξακολουθητικώς και εκ προθέσεως στο αδίκημα της ακραίας υποβάθμισης του συγκεκριμένου τηλεοπτικού της προγράμματος,
(β) Κρίνεται, κατά πλειοψηφία, ότι η προαναφερόμενη σήμανση του προγράμματος δεν είναι η προσήκουσα, διότι η παρακολούθησή του από ανηλίκους (έστω και με την συναίνεση των γονέων τους) είναι επιβλαβής για την ηθική και πνευματική ανάπτυξή τους και επομένως στοιχειοθετείται νομικώς και ουσιαστικώς το οικείο διοικητικό αδίκημα. Κατά την γνώμη όμως δύο μελών το τελευταίο αυτό αδίκημα δεν στοιχειοθετείται και πρέπει η εγκαλουμένη να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας. Ειδικότερα η εκπομπή με τίτλο “Game of Love” μεταδιδόταν από Δευτέρα έως και Τετάρτη, με έναρξη αυτής μετά τις 21:00, δηλαδή ημέρες και ώρες που οι περισσότεροι ανήλικοι, λόγω της λειτουργίας των σχολείων, δεν παρακολουθούν συνήθως τηλεόραση. Ο τηλεοπτικός λοιπόν σταθμός προέκρινε βασιζόμενος και στην ιδέα (concept) του “Game of Love” ως παιχνιδιού παραπλάνησης, όπου οι παίκτες καλούνται να αποκρύψουν την προσωπική τους κατάσταση (ζευγάρι ή αδέσμευτος) ότι το πρόγραμμα ήταν κατάλληλο για ανήλικους, πλην όμως με απαραίτητη τη γονική συναίνεση και έθεσε την αντίστοιχη σήμανση (3η κατηγορία). Επίσης, το πρόγραμμα αυτό έχει μεταδοθεί στις αρχές του έτους 2017 και στη Γαλλία, με ώρα έναρξης αυτού στις 18:15 και σχετική σήμανση υποδεικνύουσα ότι το πρόγραμμα ήταν κατάλληλο για ανηλίκους άνω των 10 ετών. Συνεπώς ο τηλεοπτικός σταθμός δεν παραβίασε εκ προθέσεως τις διατάξεις περί προστασίας των ανηλίκων και την αντιστοιχία της σήμανσης.
(γ) Κρίνεται, κατά πλειοψηφία, ότι στοιχειοθετείται νομικώς και ουσιαστικώς το αδίκημα της προσβολής προσώπων. Ειδικότερα: Η εκπομπή, μέσω του παρουσιαστή, επιβραβεύει, παρέχοντας οικονομικά έπαθλα, την ανυπαρξία ηθικών αρχών ή τις μειωμένες ηθικές αντιστάσεις των διαγωνιζομένων, γεγονός που προσβάλλει την αξία του ανθρώπου και καταρρακώνει την έννοια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η σύνδεση του οικονομικού οφέλους με τη μείωση και απαξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας συμβάλλει στη μετατροπή του ανθρώπου από υποκείμενο σε αντικείμενο, σε απλό μέσο για την εξυπηρέτηση σκοπών όπως η τηλεθέαση. Η συναίνεση δε των διαγωνιζομένων στην παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων τους δεν αίρει το τυχόν παραβατικό περιεχόμενο της εκπομπής καθώς αυτή η συναίνεση έρχεται σε αντίθεση με τις συνταγματικές αρχές και αξίες της δημοκρατικής κοινωνίας και το ιδεολογικό περιεχόμενο αυτών. Το όλο ύφος, δομή και η κεντρική ιδέα (concept) της εκπομπής θίγει την ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων τηλεθεατών στην περίπτωση που αυτοί παρακολούθησαν την εκπομπή. Η εκπομπή δεν συμβάλλει στην πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας καθώς δεν εξασφαλίζεται η ποιοτική στάθμη που απαιτεί ο συνταγματικός και ο κοινός νομοθέτης. Κατά την γνώμη όμως τριών μελών το τελευταίο αυτό αδίκημα δεν στοιχειοθετείται ουσιαστικώς, κυρίως: (1) Διότι οι μεν (ενήλικοι) τηλεθεατές που παρακολούθησαν το συγκεκριμένο πρόγραμμα έπραξαν τούτο προφανώς με την βούλησή τους και κάνοντας χρήση της σχετικής ελευθερίας, (2) Διότι τα μετασχόντα στο πρόγραμμα πρόσωπα έπραξαν τούτο επίσης με την θέλησή τους. Κατά συνέπεια, ακόμα και αν υποτεθεί ότι προσεβλήθησαν ως πρόσωπα είτε οι τηλεθεατές είτε οι μετέχοντες και οι μετέχουσες στα περιγραφέντα δρώμενα, η σχετική προσβολή, οπωσδήποτε, δεν μπορεί να θεωρηθεί «βαρειά προσβολή», ώστε να είναι νομικώς αδιάφορη η συναίνεση αυτών στην (υποτιθέμενη) προσβολή.
Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη κύρωση και δη εκείνη του χρηματικού προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση την βαρύτητα των παραβάσεων, κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο: α) των 15.000 ευρώ για τη μετάδοση ποιοτικά υποβαθμισμένου οπτικοακουστικού περιεχομένου, β) των 15.000 ευρώ για την παραβίαση διατάξεων σχετικών με την προστασία των ανηλίκων τηλεθεατών και γ) των 15.000 ευρώ για την παραβίαση της υποχρέωσης σεβασμού της αξίας του ανθρώπου.
Τρία μέλη είχαν την γνώμη ότι για καθένα από το δεύτερο και τρίτο αδίκημα, το επιβλητέο πρόστιμο έπρεπε να είναι 20.000 ευρώ. Ένα μέλος έχει την γνώμη ότι για το δεύτερο και για το τρίτο αδίκημα έπρεπε να επιβληθεί στην εγκαλουμένη η κύρωση της σύστασης.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως-: α) την υποχρέωση τήρησης της ποιοτικής στάθμης του μεταδιδόμενου οπτικοακουστικού περιεχομένου, β) την υποχρέωση προστασίας των ανηλίκων τηλεθεατών και γ) την υποχρέωση σεβασμού της ανθρώπινης αξίας.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την ANTENNA TV A.E., ιδιοκτήτρια του ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού ANTENNA TV, τη διοικητική κύρωση του προστίμου:
α) των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για την προβολή ποιοτικά υποβαθμισμένου οπτικοακουστικού περιεχομένου,
β) των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για την παραβίαση της υποχρέωσης προστασίας των ανηλίκων τηλεθεατών και
γ) των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ για την παραβίαση της υποχρέωσης σεβασμού της ανθρώπινης αξίας.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΑΝΤΕΝΝΑ TV Α.Ε., που εδρεύει στο Μαρούσι Αττικής, στην οδό Κηφισίας 10-12, με ΑΦΜ 099877634, ΔΟΥ ΦΑΕ ΑΘΗΝΩΝ.
2. Του Αγγελόπουλου Νικολάου του Αγγελή, με ΑΦΜ 025384449, ΔΟΥ Κηφισιάς, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
3. Του Παναγιώτη Μαράτου του Κυριάκου, με ΑΦΜ 055356820, ΔΟΥ Κηφισιάς, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
4. Της Αγγελικής Καραϊτιανού του Κωνσταντίνου, με ΑΦΜ 034834936, ΔΟΥ Κηφισιάς, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 12η Οκτωβρίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 16η Νοεμβρίου 2021.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 134/2021 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 16η Νοεμβρίου 2021
