Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 89/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 18.05.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και τα μέλη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr»): Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε προσκληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη α) ποιοτική υποβάθμιση (ραδιοφωνικού) προγράμματος και β) προσβολή προσωπικότητας αναφερόμενων προσώπων από τον ραδιοφωνικό σταθμό ΑΝΤΕΝΝΑ ΑΙΓΑΙΟΥ Νομού Χίου, ιδιοκτησίας της ιδιώτου ΜΑΡΙΑΣ ΚΟΡΜΑΛΟΥ ΚΥΔΩΝΗ. Η υπόθεση εξετάζεται κατόπιν υποβολής καταγγελιών.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 97/29.3.2021, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Αικατερίνη Κοντοπούλου και στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 208/ΕΣ/26.3.2021 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, ο Ειδικός Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 221/ΕΣ/31.3.2021 νομική του εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστη για λογαριασμό της ιδιοκτήτριας του ραδιοφωνικού σταθμού ο πληρεξούσιος δικηγόρος της Παναγιώτης Γιαννόπουλος. Ζητήθηκε επίσης να επιτραπεί πρόσθετη παρέμβαση υπέρ της εγκαλουμένης από τον δημοσιογράφο Γεώργιο Τράγκα δια της πληρεξουσίας δικηγόρου του Μαγδαληνής Μαργώνη. Το αίτημα απορρίφθηκε κατά πλειοψηφία ως απαράδεκτο κατόπιν αντιρρήσεων της εγκαλουμένης. Κατά τη γνώμη όμως τριών μελών, η παρέμβαση ήταν παραδεκτή και το σχετικώς υποβληθέν αίτημα έπρεπε να είχε γίνει αποδεκτό. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο, ο Δικηγόρος της εγκαλουμένης απάντησε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να του παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση υπομνήματος έως τις 22.6.2021 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. Η εγκαλουμένη κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 3691/22.6.2021 υπόμνημα.
Την 27.7.2021 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε προσκληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου.
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την ενδεχόμενη επιβολή σε περίπτωση παραβάσεων των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων προγραμμάτων και στην προστασία της προσωπικότητας και της αξίας των αναφερόμενων προσώπων.
2. Οι ραδιοφωνικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης. Ειδικότερα, το άρθρο 6 παρ. 2 του Ν 2328/1995 ορίζει τα εξής: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης». Η παραπάνω επιταγή επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν τις ενημερωτικές εκπομπές. Συγκεκριμένα, το άρθρο 2 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Οι ειδησεογραφικές και άλλες δημοσιογραφικές και πολιτικές εκπομπές πρέπει να εξασφαλίζουν την ποιοτική στάθμη που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης καθώς και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας».
3. Περαιτέρω, ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν πρωταρχική κρατική υποχρέωση (άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγματος). Ο άμεσος κρατικός έλεγχος επί της ραδιοτηλεόρασης έχει ως στόχο της, μεταξύ των άλλων, και τον σεβασμό της αξίας του ανθρώπου (άρθρο 15 παρ. 2 Συντάγματος). Ως θεμελιώδης κανόνας της συνταγματικής εννόμου τάξεως, η προστασία αυτή έχει απόλυτο και επιτακτικό χαρακτήρα μη δεκτική οποιασδήποτε εξαίρεση (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 4157/2015 και ΣτΕ 4992/2014). Η υποχρέωση αυτή επαναλαμβάνεται και από την κοινή ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία όσον αφορά τις ενημερωτικές εκπομπές. Ειδικότερα, το άρθρο 9 παρ. 2 του ΠΔ 77/03 ορίζει τα εξής: «Τα πρόσωπα που συμμετέχουν ή αναφέρονται στις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς. Ειδικότερα δεν επιτρέπεται η προσβολή της προσωπικότητας, της τιμής και της αξιοπρέπειάς τους. Πρέπει επίσης να γίνονται σεβαστά η ιδιωτική και οικογενειακή τους ζωή, η επαγγελματική τους δραστηριότητα και το δικαίωμα έκφρασής τους. Η άσκηση κριτικής δεν είναι ασυμβίβαστη με το σεβασμό των δικαιωμάτων των εμφανιζομένων ή αναφερομένων προσώπων».
4. Περαιτέρω, επιβάλλεται τα μεταδιδόμενα γεγονότα και ειδήσεις να είναι αληθή και ακριβή και απαγορεύεται η μετάδοση ατεκμηρίωτων θέσεων και απόψεων που μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στο κοινό. Το άρθρο 5 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό»> Συναφώς, το άρθρο 8 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 προβλέπει τα ακόλουθα: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί». Επίσης, το άρθρο 15 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Ειδήσεις και σχόλια, κρίσεις ή απόψεις πρέπει να διακρίνονται με τρόπο σαφή. Υποθέσεις ή πιθανολογήσεις δεν παρουσιάζονται ως γεγονότα».
5. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
6. Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι επιβάλλεται οι ραδιοφωνικές εκπομπές να έχουν την συνταγματικώς επιβαλλόμενη ποιοτική στάθμη προγράμματος. Είναι περαιτέρω ανεπίτρεπτη η προβολή από τις εκπομπές αυτές ατεκμηρίωτων θέσεων και απόψεων που θίγουν την προσωπικότητα και την αξία των αναφερόμενων προσώπων, προκαλώντας παράλληλα σύγχυση στο κοινό ως προς τα πραγματικά γεγονότα.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής.
Κατά την 22.2.2021, άρχισε να μεταδίδεται από τον ραδιοφωνικό σταθμό της εγκαλουμένης η εκπομπή ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ με παρουσιαστή τον δημοσιογράφο Γεώργιο Τράγκα. Επρόκειτο για αναμετάδοση εκπομπής του ραδιοφωνικού σταθμού CRASH RADIO, ο οποίος εκπέμπει μέσω ηλεκτρονικού ιστοτόπου. Κατά την κρίσιμη περίοδο η εκπομπή αναμεταδιδόταν από περισσότερους ραδιοφωνικούς σταθμούς καθώς επίσης και από ηλεκτρονικούς ιστοτόπους (σε ορισμένους μάλιστα από αυτούς με συνοδεία εικόνας) και τηλεοπτικούς σταθμούς.
Η αναμετάδοση της ελεγχόμενης εκπομπής από τον σταθμό της εγκαλουμένης διεκόπη απότομα, για να επανέλθει προσωρινώς στη συνέχεια και να τερματιστεί οριστικώς εκ νέου λίγη ώρα αργότερα. Όπως αναφέρθηκε από τον σταθμό κατά τη μετάδοση του ραδιοφωνικού του προγράμματος των επόμενων ημερών, ο τερματισμός της αναμετάδοσης έγινε με πρωτοβουλία του ίδιου του σταθμού λόγω του προφανώς παράνομου περιεχομένου της αναμεταδιδόμενης εκπομπής. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από το γραπτό υπόμνημα της εγκαλουμένης, από το οποίο προκύπτει επίσης ότι σταμάτησε και η συνεργασία του σταθμού με την παραγωγό εταιρεία της εκπομπής λόγω ακριβώς του περιεχομένου της ελεγχόμενης μετάδοσης.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι δεν στοιχειοθετούνται υποκειμενικώς τα αποδιδόμενα στο ραδιοφωνικό σταθμό της εγκαλουμένης αδικήματα.
Κατά συνέπεια, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η εγκαλουμένη δεν υπέπεσε στις διοικητικές παραβάσεις που της αποδόθηκαν.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης δέχεται ότι η εγκαλουμένη δεν υπέπεσε στα αδικήματα που της αποδόθηκαν.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 27η Ιουλίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 15η Σεπτεμβρίου 2021.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 89/2021 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 15η Σεπτεμβρίου 2021
