Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 6/2021 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 15.12.2020 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και τα μέλη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου και Γεώργιο Σαρειδάκη. Απόντα τα μέλη Βασίλειος Καραποστόλης και Γιώργιος Πλειός, που είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη μετάδοση από τον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ψυχαγωγικής εκπομπής που παραβιάζει τους κανόνες της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας. Η υπόθεση εξετάζεται κατόπιν σχετικής υποβολής πολυάριθμων καταγγελιών ιδιωτών.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 394/4.12.2020, ο οποίος ανατέθηκε στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά. Ο Ειδικός Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 984/ΕΣ/7.12.2020 νομική του εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστησαν (μέσω τηλεδιάσκεψης) για λογαριασμό της εγκαλουμένης οι πληρεξούσιοι δικηγόροι της Μαρία Κωστοπούλου και Ευστάθιος Γεωργόπουλος και ο διευθυντής προγράμματος του τηλεοπτικού σταθμού της Λοΐζος Ξενόπουλος. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι εκπρόσωποι της εγκαλουμένης απάντησαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 8.1.2021 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 115/8.1.2021 υπόμνημα.
Την 8.2.2021 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γιώργιο Πλειό και Γεώργιο Σαρειδάκη. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά τους απόντες κατά την συζήτηση Βασίλειο Καραποστόλη και Γιώργιο Πλειό αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου για την υπόθεση. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την ενδεχόμενη επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός κρατικός έλεγχος αποσκοπεί μεταξύ άλλων στην εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των μεταδιδόμενων προγραμμάτων και στην προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας.
2. Οι τηλεοπτικοί φορείς υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης. Ειδικότερα, το άρθρο 1 παρ. 1 του Ν 2328/1995 ορίζει τα εξής: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία. Οι σταθμοί στους οποίους χορηγούνται οι άδειες υποχρεούνται να μεριμνούν για την ποιότητα του προγράμματος, την αντικειμενική ενημέρωση, τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και την προαγωγή του πολιτισμού με τη μετάδοση εκπομπών λόγου και τέχνης». Ομοίως το άρθρο 1 παρ. 2 του Ν. 4339/2015 προβλέπει τα εξής: «Η παροχή υπηρεσιών επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής ευρυεκπομπής αποτελεί υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος, όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που συνίσταται στην παροχή στο κοινό τηλεοπτικών υπηρεσιών, βάσει προϋποθέσεων, όρων και διαδικασιών που διασφαλίζουν, αφενός, τη νομιμότητα, τη διαφάνεια, την πολιτική και πολιτισμική πολυμέρεια και πολυφωνία και τον ελεύθερο και ανόθευτο οικονομικό ανταγωνισμό στον ευρύτερο τομέα των μέσων ενημέρωσης και, αφετέρου, την παροχή στο κοινό υψηλού επιπέδου τηλεοπτικών υπηρεσιών»». Συναφώς, το άρθρο 2 παρ. 3 του Ν. 4173/2013 (που ισχύει και για τους ιδιωτικούς παρόχους περιεχομένου βάσει του άρθρου 3 παρ. 1 περ. α του Ν. 2328/1995) ορίζει τα εξής: «Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. αποτελεί φορέα δημοκρατίας και πολιτισμού και συμβάλλει στη διασφάλιση της πολυφωνίας, στην ανεξάρτητη μετάδοση της πληροφορίας και της είδησης και στην προβολή των έργων του λόγου και της τέχνης. Οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες που παρέχει η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. πρέπει να ανταποκρίνονται στην ποιοτική στάθμη που επιβάλλουν η κοινωνική της αποστολή και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας και να σέβονται ιδίως την αξία του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας»». Η παραπάνω επιταγή περί ποιοτικής στάθμης προγράμματος επαναλαμβάνεται και από τους ειδικότερους νομοθετικούς κανόνες που αφορούν τις μη ενημερωτικές εκπομπές. Συγκεκριμένα, το άρθρο 2 παρ. 1 του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991 (Υ.Α. 21/1991, ΦΕΚ Β 421) ορίζει τα εξής: «Οι ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές πρέπει να εξασφαλίζουν την ποιοτική στάθμη που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοτηλεοράσεως και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας»».
3. Είναι εξάλλου απαραίτητη η τήρηση των γενικά παραδεδεγμένων κανόνων της ευπρέπειας στη συμπεριφορά, λαμβάνοντας υπόψη το είδος και το πλαίσιο της κάθε εκπομπής. Ειδικότερα, το άρθρο 2 παρ. 5 του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991 (Υ.Α. 21/1991, ΦΕΚ Β 421) ορίζει τα εξής: «Πρέπει να τηρούνται οι γενικά παραδεκτοί κανόνες της ευπρέπειας και καλαισθησίας στη γλώσσα και τη συμπεριφορά, λαμβάνοντας υπόψη το είδος και το πλαίσιο της εκάστοτε εκπομπής...». Ομοίως, το άρθρο 3 παρ. 3 του Ν. 4173/2013 (που ισχύει και για τους ιδιωτικούς παρόχους περιεχομένου βάσει του άρθρου 3 παρ. 1 περ. α του Ν. 2328/1995) ορίζει τα εξής: «Οιραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές τηςΕ.Ρ.Τ. Α.Ε., καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, διέπονται από τις αρχές της αντικειμενικότητας και πληρότητας της ενημέρωσης, της πολυφωνίας, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, του σεβασμού της προσωπικότητας, της προστασίας της νεότητας και της παιδικής ηλικίας, της διαφύλαξης της ποιότητας της ελληνικής γλώσσας, της ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού και της γέφυρας με τους πολιτισμούς άλλων λαών».
4. Περαιτέρω, οι τηλεοπτικοί σταθμοί ελεύθερης λήψης οφείλουν να μη μεταδίδουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά την πνευματική και ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων. Ειδικότερα, το άρθρο 26 παρ. 4 του Π.Δ. 109/2010 ορίζει τα εξής: «Οι τηλεοπτικοί οργανισμοί ελεύθερης λήψης οφείλουν να μη μεταδίδουν προγράμματα, τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ιδίως προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές υπερβολικής βίας, καθώς και να μη μεταδίδουν σκηνές φυσικής ή λεκτικής βίας στα ειδησεογραφικά τους προγράμματα, χωρίς αυτό να είναι αναγκαίο για την πληροφόρηση του κοινού για ορισμένο γεγονός». Συναφώς, το άρθρο 9 παρ. 3 του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991 (Υ.Α. 21/1991, ΦΕΚ Β 421) ορίζει τα εξής: «Οι εκπομπές δεν πρέπει να περιλαμβάνουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ειδικότερα προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές άσκοπης βίας. Η διάταξη αυτή ισχύει και για τα προγράμματα που ενδέχεται να βλάψουν τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων, εκτός αν εξασφαλίζεται με επιλογή της κατάλληλης ώρας εκπομπής ή με άλλα τεχνικής φύσεως μέσα ότι στην περιοχή μεταδόσεως οι ανήλικοι δεν παρακολουθούν κατά κανόνα τις εκπομπές αυτές». Αντίστοιχη υποχρέωση εισάγουν και τα προαναφερθέντα άρθρα 2 παρ. 3 και 3 παρ. 3 του Ν. 4173/2013, που ισχύουν και για τους ιδιωτικούς παρόχους περιεχομένου βάσει του άρθρου 3 παρ. 1 περ. α του Ν. 2328/1995.
5. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει σε περίπτωση παραβάσεων τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
6. Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι όλες οι τηλεοπτικές εκπομπές οφείλουν να πληρούν τις συνταγματικές επιταγές περί ποιοτικής στάθμης προγράμματος και να τηρούν τους γενικά παραδεδεγμένους κανόνες της ευπρέπειας στη γλώσσα και τη συμπεριφορά. Η υποχρέωση αυτή ισχύει και για τις ψυχαγωγικές εκπομπές. Δεν είναι άλλωστε η ψυχαγωγία συνυφασμένη με τη χρήση εκφραστικών μέσων χαμηλής ποιότητας, αλλά πρέπει σε κάθε περίπτωση να λαμβάνεται μέριμνα για την τήρηση ενός ελάχιστου επιπέδου ευπρεπούς συμπεριφοράς και γλωσσικής εκφοράς (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 4547/2014 και ΣτΕ 4548/2014). Περαιτέρω, όλοι οι τηλεοπτικοί φορείς υποχρεούνται να μη μεταδίδουν σε ώρες που παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι εκπομπές, που ενδέχεται λόγω του περιεχομένου τους να βλάψουν την ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων. Οι ακατάλληλες για ανηλίκους εκπομπές επιτρέπεται να προβάλλονται αποκλειστικά σε τηλεοπτικές ζώνες προγράμματος που τις παρακολουθούν μόνο οι ενήλικες. Οι εκπομπές αυτές πρέπει να φέρουν περαιτέρω την αντίστοιχη του περιεχομένου τους σήμανση καταλληλότητας (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 1176/2015 και ΣτΕ 882/2016).
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής.
Α. Κατά τις ώρες 23.00-01.00 της 2.12.2020 προβλήθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης επεισόδιο του παιχνιδιού εθελούσιου εγκλεισμού με τίτλο BIG BROTHER.
Η εκπομπή αρχίζει με σκηνές από τα όσα θα προβληθούν αργότερα. Προβάλλονται μεταξύ άλλων στιγμιότυπα από υβριστική λεκτική επίθεση του παίκτη Δ.Κ. προς τον συμπαίκτη του Χ.Β.
Ανακοινώνεται από την παραγωγή στους συμμετέχοντες στο παιχνίδι ότι (σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες φορές) η ψηφοφορία για την ανάδειξη του πρώτου προτεινόμενου προς αποχώρηση παίκτη θα γίνει με φανερή ψηφοφορία μεταξύ των συμπαικτών.
Τέταρτη ψηφίζει η παίκτρια Α.Ψ. Ανοίγει συζήτηση με την παίκτρια Σ.Δ. και της λέει ότι την επόμενη ημέρα θα ψηφίσει εκείνη για αποχώρηση. Η Σ.Δ. της λέει: «Το ξέρω, χέστηκα, χέστηκα.. Άσε τις μαλακίες τώρα... Ναι, χέστηκε ο Κεχαγιάς...Χεστήκαμε».
Πέμπτος ψηφίζει ο παίκτης Δ.Κ. Αφού ψηφίζει, αναφέρει τα ακόλουθα: «Και άλλες τέτοιες π..πες που λέτε όλοι σας εδώ μέσα, γιατί έχετε γα...θεί στην π..πα, δεν σταματάτε, είσαστε μόνο στην π.,.πα». Αργότερα, ο παίκτης Χ.Β. λέει ότι ο Δ.Κ. τον χαρακτήρισε παλιότερα «χαζό, ηλίθιο, τρύπα». Ο Δ.Κ. εξοργίζεται και αναφέρει στον Χ.Β. «Εγώ δεν έχω κάτσει εδώ μέσα να προσβάλω εσένα σε μια κουβέντα που εσύ μαλάκα δημιούργησες, τι θες τώρα εσύ, τι θες τώρα εσύ ρε μαλάκα, ναι τι θες, τι θες εσύ ρε μαλάκα [ο Δ.Κ. κινείται απειλητικά κατά του Χ.Β], τι θέλεις, τι θες, πες μου ρε μαλάκα τι θέλεις, τι δε μου είπες κάτι ρε, εσύ δεν ξεκίνησες την κουβέντα ρε μαλάκα, μη σου δώσω τώρα ένα χαστούκι μες στα μούτρα [κάνει χαρακτηριστική κίνηση με το χέρι του], μη με ακουμπάς [απωθεί βίαια την συμπαίκτρια Σ.Δ. που προσπαθεί να τον συγκρατήσει]». Σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο συμβάν μεταξύ των «συμπαικτών» είχε προαναγγελθεί από τον σταθμό με την προβολή σχετικού τηλεοπτικού τρέιλερ που έδειχνε ότι τον Δ.Κ. να κινείται απειλητικά κατά του Χ.Β. και την παραγωγή να του επιβάλλει ποινή για τη συμπεριφορά του και την παραβίαση κανόνων του παιχνιδιού (
Στη συνέχεια, ο Δ.Κ. κατευθύνεται στον κήπο και ακούγεται να λέει: «Γ..μώ το σπίτι σας γ.,.μώ ολονών... Τρεις μήνες τους πετάξαμε στον διάολο, γιατί είναι μ.,.νιά». Έπειτα, επιστρέφει πίσω στο σπίτι και λέει στους συμπαίκτες του: «Τα έχετε κάνει όλοι σας πουτάνα, ρε μαλάκες. Όλοι σας τα έχετε κάνει πουτάνα και τα ρίχνετε παντού, ρε μαλάκα...Γιατί το κάνετε αυτό, ρε μαλάκα;...Ξέρεις για ποιο πράγμα το είπα, ρε μαλάκα;...Εδώ και δύο εβδομάδες το έχετε γαμήσει το σπίτι».
Αργότερα, ο Δ.Κ. καλείται στο δωμάτιο επικοινωνίας. Λέει μεταξύ άλλων: «Έχουν γα.,.θεί όλοι, έχουνε κάνει χίλιες κωλοτούμπες... Επειδή τα κάναν μεταξύ τους που.να».
Ακολουθεί συνομιλία στον κήπο του Δ.Κ. με τη συμπαίκτρια του Σ.Δ. Η τελευταία του λέει μεταξύ άλλων: «Και εσύ ψηφίζεις την Άννα Μαρία. Χεστήκαμε, χεστήκαμε.,.Άσε τις μαλακίες σου. Την έχεις κάνει ήδη τη μαλακία σου, την έχεις κάνει ήδη τη μαλακία σου.... Ελάτε καργιολάκια, όλοι μαζί».
Στη συνέχεια, ο Δ.Κ. απευθύνεται προς τους συμπαίκτες του μετά την ανακοίνωση από την παραγωγή ότι τίθεται αυτομάτως (λόγω της προηγούμενης συμπεριφοράς του) στην κρίση του τηλεοπτικού κοινού για πιθανή αποχώρηση από το παιχνίδι κατά την επόμενη ψηφοφορία. Λέει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «Ίσως εγώ να είμαι μαλάκας που βλέπω κάποια πράγματα.,.Γιατί αν ήμουνα στα αρ.,.δια μου θα ήμουν πολύ χαλαρός».
Προβάλλεται νυχτερινή συζήτηση μεταξύ του Δ.Κ και της Σ.Δ. Η τελευταία λέει μεταξύ άλλων: «Βλέπεις δύο μαλακιστήρια, δύο μαλακισμένα, γαμώ το κέρατο μου... Σου λέω κάτι συγκεκριμένο και με γράφεις στα αρ..δια σου, γιατί με γράφεις στα αρ.,.δια σου,.,.Και εσύ για τις μαλακίες, πρώτος είσαι».
Β. Κατά τις 12.00-14.00 της 3.12.2020, μεταδόθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης ψυχαγωγική εκπομπή με τον τίτλο LOVE IT.
Προβάλλονται για ένα περίπου τέταρτο της ώρας εκτενή αποσπάσματα της εκπομπής BIG BROTHER της προηγούμενης ημέρας. Μεταδίδεται μεταξύ άλλων και το έντονο επεισόδιο μεταξύ των Δ.Κ και Χ.Β. Καλύπτονται μόνο με τεχνικό τρόπο οι βωμολοχικοί χαρακτηρισμοί, αλλά μεταδίδεται κανονικά η απειλή χειροδικίας του Δ.Κ. κατά του Χ.Β. και η βίαιη απώθηση της Σ.Δ. από τον πρώτο. Οι συντελεστές της εκπομπής σχολιάζουν εκτενώς το περιστατικό και κατακρίνουν έντονα τον παίκτη Δ.Κ. για τη συμπεριφορά του. Προαναγγέλλεται επίσης από την εκπομπή ότι στο επόμενο επεισόδιο του παιχνιδιού θα προβληθούν έντονοι καβγάδες μεταξύ συγκεκριμένων ρητώς κατονομαζόμενων συμπαικτών.
Γ. Κατά τις 15.00-17.00 της 3.12.2020, μεταδόθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης ψυχαγωγική εκπομπή με τον τίτλο ΚΑΛΟ ΜΕΣΗΜΕΡΑΚΙ.
Προβάλλονται για τρία περίπου λεπτά αποσπάσματα της εκπομπής BIG BROTHER της προηγούμενης ημέρας και συγκεκριμένα το έντονο επεισόδιο μεταξύ των συμπαικτών Δ.Κ και Χ.Β. Καλύπτονται μόνο με τεχνικό τρόπο οι βωμολοχικοί χαρακτηρισμοί, αλλά μεταδίδεται κανονικά η απειλή χειροδικίας του Δ.Κ. κατά του Χ.Β και η βίαιη απώθηση της Σ.Δ. από τον πρώτο. Ο παρουσιαστής επικρίνει εντονότατα τη συμπεριφορά του Δ.Κ. και καυτηριάζει την απόφαση της παραγωγής να μην τον αποβάλει απευθείας από το παιχνίδι. Εκφράζει επίσης τη θέση ότι από τα όσα συμβαίνουν στο παιχνίδι φαίνεται ότι οι παίκτες έχουν υπερβεί τα ψυχολογικά τους όρια και ότι θα ήταν καλύτερο για την ψυχική τους υγεία η παραγωγή να τους αφήσει να φύγουν όλοι και να τους μοιράσει το έπαθλο. Τόσο ο ίδιος όσο και έτερος (μη εμφανιζόμενος στην τηλεοπτική οθόνη) συντελεστής της εκπομπής εκφράζουν με λόγια και χαρακτηριστικές κινήσεις τη θέση τους για τη χαμηλή ποιότητα του παιχνιδιού.
Δ. Κατά τις ώρες 23.00-01.00 της 3.12.2020 προβλήθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης άλλο επεισόδιο του παιχνιδιού εθελούσιου εγκλεισμού με τίτλο BIG BROTHER.
Η εκπομπή αρχίζει με επαναπροβολή σκηνών από την λεκτική επίθεση της προηγούμενης ημέρας του Δ.Κ. κατά του Χ.Β., συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων από τους υβριστικούς χαρακτηρισμούς του πρώτου. Ακολουθεί προβολή σκηνών από τα όσα θα μεταδοθούν στη συνέχεια, συμπεριλαμβανομένης και μιας έντονης λεκτικής επίθεσης της παίκτριας Α.Ψ. κατά του συμπαίκτη της Χ.Β.
Προβάλλεται στη συνέχεια η μυστική ψηφοφορία μεταξύ των συμπαικτών για την επιλογή του τελευταίου προτεινόμενου προς αποχώρηση παίκτη. Αρχίζει λεκτική αντιπαράθεση μεταξύ των συμπαικτριών Α.Ψ. και Σ.Δ. με συνεχόμενη ανταλλαγή προσβλητικών χαρακτηρισμών. Η τελευταία λέει μεταξύ άλλων: «Πόσες φορές σε έχω υποστηρίξει; Αλλά όταν κάνεις μαλακίες τι να σε κάνω; Άμα κάνεις μαλακίες, εσύ την πέφτεις σε άλλους... Τι σε νοιάζει ρε μαλάκα τι κάνω εγώ;... Άντε ρε βούλωσε το στόμα σου. Βούλωσε το στόμα σου, ρε. Βούλωσε το στόμα σου.,.Γα.,.ιέμαι ρε, ζηλεύεις;. Βούλωσε το στόμα σου, βούλωσε το στόμα σου που θα μου πεις εσύ εμένα... Ηλίθια, θα μου πεις εσύ εμένα. Βούλωσε το στόμα σου, ρε... Γυρνάει και μου λέει τέτοιες μαλακίες... Βούλωσε το στόμα σου. Βούλωσε το στόμα σου.,.Ε, τότε βούλωσε το στόμα σου. Δεν με ακούς, βούλωσε το στόμα σου.Ρε τούβλο, εγώ εσένα πόσες φορές σε υποστήριξα, ρε τούβλο, ε τούβλο... Άντε ρε τούβλο... Χέστηκα ρε που δεν με ψήφισες, αυτό είναι το θέμα;... Διαβολικό πράγμα, φίδι κολοβό. Άι σιχτίρ... Άντε ρε ανώμαλη». Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη αντιπαράθεση μεταξύ των συμπαικτριών είχε προαναγγελθεί από τον σταθμό με την προβολή σχετικού τρέιλερ (https://www.voutube.com/watch?v=ZqvDFWIKre4&list=UUO4Vuit70kbTtvDryZn
UQlQ).
Η αντιπαράθεση μεταξύ των ίδιων των ως άνω συμπαικτριών συνεχίζεται και μετά τη λήξη της ψηφοφορίας σε έντονους τόνους, με ανταλλαγή υποτιμητικών χαρακτηρισμών. Η Σ.Δ. αναφέρεται στην επικείμενη ψηφοφορία αποχώρησης και λέει στην Α.Ψ.: «Ας έρθει η Παρασκευή και ας φύγω και ας κάνεις πάρτι. Αλλά αν δεν φύγω, τη γάμ.,.σες».
Αργότερα, ο παίκτης Γ.Τ. μεταφέρει στην παίκτρια Σ.Δ. πράγματα που φέρονται να έχουν πει εναντίον της κάποιοι συμπαίκτες της εν αγνοία της. Η Σ.Δ. λέει: «Εκτίθεμαι εγώ με τις μαλακίες...[Πάω] σε αυτά τα δύο μαλακιστήρια».
Ακολουθεί συνομιλία μεταξύ των συμπαικτών Δ.Κ και Σ.Δ. Ο πρώτος λέει μεταξύ άλλων και τα εξής: «Τώρα με αυτό το θέμα που έγινε, όπως πήγε η δουλειά τα αρ..δια μου θα τα πάρω εγώ, ισχύει και δεν το κρύβω, τα αρ.,.δια μου θα τα πάρω εγώ... Θέλεις να κάτσεις δίπλα μου, να γ.,.άς και εμένα».
Μεταδίδεται στη συνέχεια η προαναγγελθείσα στην αρχή της εκπομπής λεκτική επίθεση της παίκτριας Α.Ψ. κατά του συμπαίκτη της Χ.Β. Σε έξαλλη κατάσταση, η πρώτη καταφέρεται κατά του συμπαίκτη της αποκαλώντας τον μεταξύ άλλων «ρουφιάνο» και «πουλημένο» και του ζητάει σε έντονο τρόπο να εξαφανιστεί από μπροστά της. Σημειώνεται ότι η συγκεκριμένη λεκτική επίθεση είχε προαναγγελθεί από τον σταθμό με την προβολή σχετικού τηλεοπτικού τρέιλερ, στο οποίο μεταδίδονται χαρακτηριστικά αποσπάσματα των όσων αναφέρει η Α.Ψ. (https://www.voutube.com/watch?v=ZqvDFWIKre4&1ist=UUO4Vuit70kbTtvDrvZn
UQ1Q).
Ε. Κατά τις 12.00-14.00 της 4.12.2020, μεταδόθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης ψυχαγωγική εκπομπή με τον τίτλο LOVE IT.
Προβάλλονται για είκοσι περίπου λεπτά εκτενή αποσπάσματα της εκπομπής BIG BROTHER της προηγούμενης ημέρας και ιδίως οι έντονες λεκτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των συμπαικτριών Σ.Δ και Α.Ψ. Καλύπτονται μόνο με τεχνικό τρόπο οι βωμολοχικοί χαρακτηρισμοί. Προβάλλονται επίσης αποσπάσματα της εντονότατης λεκτικής επίθεσης της παίκτριας Α.Ψ. κατά του συμπαίκτη της Χ.Β. Φιλοξενείται πρώην παίκτρια του παιχνιδιού, η οποία εκφράζει την άποψη ότι οι πρώην συμπαίκτες της έχουν βγει εκτός εαυτού και ότι έχουν χάσει την αξία και την ανθρωπιά τους λόγω του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου.
ΙΙΙ. Προβαλλόμενοι ισχυρισμοί
Υποστηρίζει καταρχάς η εγκαλουμένη ότι τίθεται ζήτημα παραβίασης της αρχής της αμεροληψίας, λόγω της έκδοσης από το ΕΣΡ ανακοίνωσης πληροφόρησης του κοινού σχετικά με την υποβολή πολυάριθμων καταγγελιών για την υπό (Α) εκπομπή και τον σχηματισμό φακέλου για τον έλεγχο του περιεχομένου της. Ωστόσο, με την ως άνω ανακοίνωση ενημερωνόταν απλώς το κοινό για την ύπαρξη καταγγελιών για το ζήτημα χωρίς να λαμβάνεται καμία απολύτως θέση επί της ουσίας των καταγγελλομένων. Η έκδοση μάλιστα της σχετικής ανακοίνωσης ήταν απολύτως επιβεβλημένη για την πληροφόρηση του κοινού, ενόψει του τεράστιου αριθμού των καταγγελιών για την υπόθεση και της έκτασης την οποία είχε λάβει η συγκεκριμένη μετάδοση και λόγω της επανειλημμένης αναπαραγωγής της από τις υπόλοιπες ψυχαγωγικές εκπομπές του σταθμού της εγκαλουμένης, ενώ η ροή καταγγελιών και εντόνων διαμαρτυριών συνεχιζόταν αδιάκοπα στον χρόνο που εκδόθηκε η ανακοίνωση.
Ισχυρίζεται περαιτέρω η εγκαλουμένη ότι ζήτημα παραβίασης της συνταγματικής επιταγής περί ποιοτικής στάθμης προγράμματος τίθεται μόνον όταν παραβιάζονται συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις και ότι σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν η τηλεοπτική ζώνη μετάδοσης του προγράμματος, το συνολικό του πλαίσιο και το κοινό στο οποίο απευθύνεται και η προσήκουσα σήμανση που του έχει αποδοθεί. Ωστόσο, η ποιότητα συνιστά μια αόριστη νομική έννοια η οποία εξειδικεύεται ενόψει των συγκεκριμένων πραγματικών περιστατικών της κάθε υπόθεσης με βάση την κοινή πείρα και τους κανόνες της λογικής (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 2900/2014 και ΣτΕ 4532/2014). Στην προκειμένη περίπτωση, ο σαφώς υποβαθμισμένος ποιοτικά χαρακτήρας των επίμαχων μεταδόσεων προκύπτει άνευ ετέρου από τα όσα έχουν ήδη αναφερθεί στο πραγματικό μέρος της παρούσας. Ειδικότερα, κατά την προβολή της υπό (Α) αναφερόμενης εκπομπής μεταδόθηκαν λεκτικές απειλές άσκησης φυσικής βίας από τον παίκτη Δ.Κ. εναντίον του συμπαίκτη του Δ.Χ., συνοδεία σχετικών απειλητικών κινήσεων (επιθετική προσέγγιση του απειλούντος στον απειλούμενου με χαρακτηριστική ανύψωση της χειρός του). Υπήρξε ταυτοχρόνως μετάδοση σκηνής άσκησης φυσικής βίας από τον Δ.Κ. κατά της συμπαίκτριας του Σ.Δ., την οποία απώθησε απότομα όταν αυτή προσπάθησε να τον συγκρατήσει. Είναι εξάλλου σαφής η πρόθεση της εγκαλουμένης να προβάλει τις επίμαχες σκηνές, με στόχο να εξάψει το ενδιαφέρον του τηλεοπτικού κοινού. Τούτο αποδεικνύεται όχι μόνο από το γεγονός ότι επρόκειτο για μαγνητοσκοπημένα αποσπάσματα που επελέγησαν και πάντως εγκρίθηκαν για μετάδοση από την ίδια την εγκαλουμένη, αλλά και από το ότι ο τηλεοπτικός σταθμός της ενημέρωσε νωρίτερα τους τηλεθεατές για την προβολή των επίμαχων σκηνών με σχετικό προωθητικό τρέιλερ. Ομοίως χαρακτηριστικό είναι ότι και κατά την έναρξη του συγκεκριμένου επεισοδίου προαναγγέλθηκε η μετάδοση των σκηνών αυτών με προβολή χαρακτηριστικών αποσπασμάτων τους. Περαιτέρω, κατά την προβολή των υπό (Α) και (Δ) αναφερόμενων εκπομπών μεταδόθηκαν επί μακρόν έντονες λεκτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ συμπαικτών, με ανταλλαγή προσβλητικών και άκρως υποτιμητικών χαρακτηρισμών και τη χρήση εντόνως βωμολοχικού και ενίοτε πεζοδρομιακού τύπου λεξιλογίου. Η ίδια η μετάδοση των επίμαχων αντιπαραθέσεων συνιστούσε από μόνη της υποβάθμιση της κατά τις συνταγματικές επιταγές επιβαλλόμενης ποιοτικής στάθμης προγράμματος, καθώς οι παίκτες αλληλοκατηγορούνταν σε έξαλλη συχνά κατάσταση επιρρίπτοντας ο ένας στον άλλον την ευθύνη για την κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει οι μεταξύ τους σχέσεις. Την υποβάθμιση αυτή ενίσχυαν οι μεταδοθείσες βωμολοχικές εκφράσεις που χρησιμοποιούνταν από ορισμένους από τους συμπαίκτες. Σε πολλές περιπτώσεις, οι βωμολοχίες μεταδίδονταν αυτούσιες χωρίς καμία τεχνική κάλυψη. Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που υπήρχε τεχνική επεξεργασία τους, ήταν απολύτως κατανοητές από τον μέσο τηλεθεατή καθώς ακουγόταν καθαρά το μεγαλύτερο μέρος της εκάστοτε βωμολοχικής έκφρασης. Χαρακτηριστικό είναι και πάλι ότι οι πλέον χαρακτηριστικές από τις αντιπαραθέσεις αυτές προαναγγέλθηκαν στο τηλεοπτικό κοινό, αφενός μέσω της προβολής σχετικού τρέιλερ από τον σταθμό της εγκαλουμένης και αφετέρου με τη μετάδοση χαρακτηριστικών αποσπασμάτων τους κατά την έναρξη προβολής του κάθε επεισοδίου. Όσον αφορά μάλιστα ειδικότερα την υπό (Δ) αναφερόμενη εκπομπή, οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των συμπαικτών είχαν προαναγγελθεί το μεσημέρι της ίδιας ημέρας και κατά την προβολή της υπό (Β) αναφερόμενης εκπομπής. Είναι εξάλλου νομικώς αδιάφορο το γεγονός ότι οι επίμαχες εκπομπές προβλήθηκαν σε βραδινή ζώνη προγράμματος, καθώς η υποχρέωση εξασφάλισης της απαιτούμενης κατά τις συνταγματικές προβλέψεις ποιότητας είναι ανεξάρτητη της ώρας μετάδοσης των τηλεοπτικών προγραμμάτων (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 4532/2014 και ΣτΕ 714/2015).
Υποστηρίζει επίσης η εγκαλουμένη ότι οι γλωσσικές εκτροπές ήταν ολιγόλεπτες και μεμονωμένες και ότι σε κάθε περίπτωση έπρεπε να συνεκτιμηθεί ο χαρακτήρας και ο χρόνος μετάδοσης της επίμαχης εκπομπής. Είναι ωστόσο σαφές ότι οι υπό (Α) και (Δ) εκπομπές έβριθαν βωμολοχικών εκφράσεων, χωρίς να έχει ληφθεί επαρκής μέριμνα για την τεχνική κάλυψη του περιεχομένου τους. Από την στιγμή εξάλλου που οι βωμολοχικές αυτές εκφράσεις ήταν τέτοιας έκτασης και έντασης που να επηρεάζουν την συνολική ποιότητα των μεταδιδόμενων εκπομπών, είναι άνευ νομικής σημασίας ο χρόνος προβολής των τελευταίων κατά τα ήδη ανωτέρω αναλυθέντα. Τούτο μάλιστα ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι πρέπει σε όλες ανεξαιρέτως τις εκπομπές να λαμβάνεται μέριμνα για την τήρηση ενός ελάχιστου επιπέδου ευπρεπούς συμπεριφοράς και γλωσσικής εκφοράς, κατά τα όσα έχουν συναφώς αναφερθεί στο νομικό μέρος της παρούσας.
Ισχυρίζεται τέλος η εγκαλουμένη ότι κατά τις αναμεταδόσεις των επίμαχων προγραμμάτων που έγιναν κατά τις πρωινές και μεσημεριανές ψυχαγωγικές εκπομπές του σταθμού της, οι παρουσιαστές ήταν εντονότατα επικριτικοί ως προς τη συμπεριφορά των πρωταγωνιστών των επεισοδίων και είχαν φροντίσει ώστε να καλύψουν τεχνικά τις όποιες βωμολοχικές εκφράσεις. Υποστηρίζει επομένως η εγκαλουμένη ότι ενόψει των ανωτέρω ουδείς κίνδυνος συνέτρεξε για την ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων από τις επίμαχες αναμεταδόσεις. Ωστόσο, κατά την προβολή των ελεγχόμενων ψυχαγωγικών εκπομπών μεταδόθηκε αυτούσια η σκηνή της απειλής άσκησης φυσικής βίας από τον παίκτη Δ.Κ. κατά του συμπαίκτη του Χ.Β. και της εντέλει άσκησης φυσικής βίας από τον πρώτο κατά της παίκτριας Σ.Δ. Μεταδόθηκαν ομοίως τα πλέον χαρακτηριστικά αποσπάσματα των λεκτικών αντιπαραθέσεων μεταξύ ορισμένων παικτών, από τα οποία ήταν σαφής η ανταλλαγή υποτιμητικών και προσβλητικών χαρακτηρισμών μεταξύ των συμμετεχόντων και το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο της όλης συζήτησης. Ομοίως, κατά την προβολή της υπό (Γ) αναφερόμενης εκπομπής έγινε αναμετάδοση της σκηνής της απειλής άσκησης φυσικής βίας από τον παίκτη Δ.Κ. κατά του συμπαίκτη του Χ.Β. και της εντέλει άσκησης φυσικής βίας από τον πρώτο κατά της παίκτριας Σ.Δ. με τεχνική κάλυψη των βωμολοχικών εκφράσεων. Δεδομένων αυτών, η επικριτική στάση των παρουσιαστών των ελεγχόμενων ψυχαγωγικών εκπομπών ως προς τη συμπεριφορά των πρωταγωνιστών των επεισοδίων είναι κατά νόμον αδιάφορη από την στιγμή που η αναμετάδοση των επίμαχων σκηνών είχε εκ των πραγμάτων ως αποτέλεσμα την προβολή σε πρωινή και μεσημεριανή ζώνη προγράμματος και με εσφαλμένη σήμανση καταλληλότητας περιεχομένου που εγκυμονούσε σαφέστατους κινδύνους για την ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων τηλεθεατών (πρβλ. ΣτΕ 1668/2015 και ΣτΕ 83/2016).
IV. Υπαγωγή
Ενόψει αυτών καθίσταται σαφές ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, προβάλλοντας πρόγραμμα με υποβαθμισμένο ποιοτικά χαρακτήρα και προβαίνοντας στην αναμετάδοση σε πρωινή και μεσημεριανή ζώνη προγράμματος περιεχομένου που μπορούσε να έχει αρνητική επίπτωση στην ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων.
Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη κύρωση και δη εκείνη του χρηματικού προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση την βαρύτητα των παραβάσεων, το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού και το γεγονός ότι η εγκαλουμένη υπήρξε πολλαπλώς υπότροπη (και) κατά το πρόσφατο παρελθόν για παραβάσεις της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία), κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο: α) των 30.000 ευρώ για την προβολή προγράμματος με υποβαθμισμένο ποιοτικά χαρακτήρα και β) των 30.000 ευρώ για την αναμετάδοση σε πρωινή και μεσημεριανή ζώνη προγράμματος περιεχομένου που μπορούσε να έχει αρνητική επίπτωση στην ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Το Εθνικό Συμβούλιο ΡαδιοτηλερόασηςΔέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- την υποχρέωση σεβασμού της συνταγματικά επιβαλλόμενης:
α) ποιοτικής στάθμης του τηλεοπτικού της προγράμματος και β) προστασίας της παιδικής ηλικίας και της νεότητας, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, τη διοικητική κύρωση του προστίμου: α) των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για την προβολή υποβαθμισμένου ποιοτικά προγράμματος και β) των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για τη μετάδοση σε ώρες που συνηθίζουν να παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι προγράμματος που μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες στην ηθική και πνευματική τους ανάπτυξη.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, που εδρεύει στο Φάληρο, στην οδό Εθνάρχου Μακαρίου και Φαληρέως 2, με ΑΦΜ 998921252, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Πειραιά.
2. Του Ιωάννη Αλαφούζου του Αριστείδη, με ΑΦΜ 022253837, Δ.Ο.Υ. Κηφισιάς, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
3. Του Ιωάννη Σπανολιού του Κωνσταντίνου, με ΑΦΜ 007698074, Δ.Ο.Υ. Γλυφάδας, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
4. Της Ευαγγελίας Κουτσαυτάκη του Κωνσταντίνου, με ΑΦΜ 075618967, Δ.Ο.Υ. Κορυδαλλού, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 8η Φεβρουαρίου 2021 και δημοσιεύτηκε την 18η Φεβρουαρίου 2021.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 18 Φεβρουαρίου 2021
