Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 129/2020 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 12.10.2020 και ώρα 11:00 προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και τα μέλη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου και Γιώργο Πλειό. Απόν το μέλος Γεώργιος Σαρειδάκης, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η επανεξέταση των υποθέσεων στις οποίες αφορούσαν οι με αριθμό 45/205, 46/2015, 47/2015, 48/2015, 49/2015, 50/2015, 67/2015, 68/2015, 150/2015, 151/2015, 152/2015 και 153/2015 αποφάσεις του ΕΣΡ, κατόπιν της ακύρωσης αυτών για τυπικούς λόγους με τις με αριθμό 3224/2017, 3226/2017, 3225/2017, 2541/2018, 230/2018, 2540/2018, 2539/2018, 2542/2018, 3221/2017, 32227/2017, 3228/2017 και 3223/2017 αποφάσεις του ΣτΕ, αντιστοίχως. Οι υποθέσεις συνεκδικάζονται λόγω συνάφειας, καθώς αφορούν ουσιαστικά την μετάδοση του ίδιου τηλεοπτικού τυχερού παιγνίου κατά το εξάμηνο από την 1.7.2014 έως και την 31.12.2014 και αποδίδουν στην εγκαλουμένη παραβίαση των ίδιων ακριβώς κανόνων της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκαν φάκελοι με αριθμό από 20/2020 έως και 30/2020 καθώς και ο 32/2020, οι οποίοι ανατέθηκαν στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά. Ο Ειδικός Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ τις νομικές του εισηγήσεις παραπέμποντας συνολικώς στα όσα είχε αναπτύξει επί των αντιστοίχων υποθέσεων με τις αρχικές νομικές του εισηγήσεις.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης παρέστησαν για λογαριασμό της λειτουργούσης τον τηλεοπτικό σταθμό OPEN BEYOND εταιρείας οι πληρεξούσιοι δικηγόροι της
Ιωάννης Δρόσος και Γεωργία Χριστοδούλου. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι Δικηγόροι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 30.10.2020 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 4754/30.10.2020 υπόμνημα.
Την 9.11.2020 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «e-presence.gov.gr» επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και τα μέλη Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου και Γεώργιο Σαρειδάκη. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τον απόντα κατά την συζήτηση Γεώργιο Σαρειδάκη αναγιγνώσκοντας τις έγγραφες εισηγήσεις, το υπόμνημα των εγκαλουμένων και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος έλεγχος του κράτους έχει ως σκοπό, μεταξύ των άλλων, την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας και την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας.
2. Εξάλλου, οι τηλεοπτικοί σταθμοί ελεύθερης λήψης οφείλουν να μη μεταδίδουν προγράμματα τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά την πνευματική και ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων. Ειδικότερα, το άρθρο 26 παρ. 4 του Π.Δ. 109/2010 ορίζει τα εξής: «Οι τηλεοπτικοί οργανισμοί ελεύθερης λήψης οφείλουν να μη μεταδίδουν προγράμματα, τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων και ιδίως προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές υπερβολικής βίας, καθώς και να μη μεταδίδουν σκηνές φυσικής ή λεκτικής βίας στα ειδησεογραφικά τους προγράμματα, χωρίς αυτό να είναι αναγκαίο για την πληροφόρηση του κοινού για ορισμένο γεγονός».
3. Περαιτέρω, οι τηλεοπτικές εκπομπές δεν πρέπει να παραπλανούν τους τηλεθεατές. Ειδικότερα, το άρθρο 7 περ. α του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991 ορίζει τα εξής: «Μια εκπομπή στο σύνολό της δεν πρέπει: α) Να παραπλανά ή πανικοβάλλει τους τηλεθεατές ή ακροατές, ιδίως με την απομίμηση του δελτίου ειδήσεων».
4. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει σε περίπτωση παραβιάσεων τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις. Όπως προκύπτει περαιτέρω από το άρθρο 4 παρ. 1 στοιχείο α του Ν. 2328/1995, η ως άνω αρμοδιότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων υφίσταται και για κάθε περίπτωση παραβίασης των νομοθετικών κανόνων που διέπουν έστω και έμμεσα τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και γενικότερα τη λειτουργία της ιδιωτικής τηλεόρασης.
5. Είναι εξάλλου γνωστό ότι τα τυχερά παίγνια εγκυμονούν ακόμα και κινδύνους εξάρτησης των πολιτών και ιδίως των πλέον ευαίσθητων πληθυσμιακών ομάδων, ενώ καλλιεργούν παράλληλα την προσδοκία του εύκολου και άκοπου κέρδους (βλ. ιδίως ΔΕΕ C-390/12 Pfleger, σκ. 46). Οι κίνδυνοι αυτοί είναι πολύ μεγαλύτεροι για τους ανήλικους και πολλαπλασιάζονται όσον αφορά τα ραδιοτηλεοπτικώς προβαλλόμενα τυχερά παίγνια, λόγω της ευκολίας συμμετοχής στο παίγνιο που απαιτεί απλώς πρόσβαση σε μια οποιαδήποτε τηλεφωνική γραμμή κλήσης. Πέραν όλων των άλλων, αυτό προκύπτει σαφώς και από την από 14.07.2014 Σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ L214/38). Στο παραπάνω κείμενο τονίζονται οι ιδιαίτεροι κίνδυνοι που συνεπάγεται για τους ανηλίκους ακόμα και η απλή επαφή τους με εμπορικές ανακοινώσεις που αφορούν σε υπηρεσίες τυχερών παιγνίων σε απευθείας σύνδεση. Οι κίνδυνοι αυτοί ασφαλώς μεγεθύνονται, όταν πρόκειται για την προβολή αυτούσιων εκπομπών τυχερών παιγνίων από τα τηλεοπτικά μέσα σε ζώνες προγράμματος που συνηθίζουν να παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι. Πράγματι, η ανωνυμία της τηλεφωνικής συμμετοχής στα ραδιοτηλεοπτικά τυχερά παίγνια καθιστά ουσιαστικά ανέφικτο τον αποτελεσματικό αποκλεισμό των ανηλίκων από αυτήν την κατηγορία παιγνίων (βλ. και την με αριθμό 124/2/29.09.2014 Απόφαση της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων). Ακόμα όμως και αν υπετίθετο ότι ένας τέτοιος αποκλεισμός ήταν τεχνικά εφικτός, είναι αναμφισβήτητο ότι ακόμα και η απλή επαφή των ανηλίκων με τα τυχερά παίγνια μέσω της τηλεοπτικής προβολής τους ενέχει τον κίνδυνο εξοικείωσης με ένα οικονομικό πρότυπο που μπορεί κατά την ενηλικίωση να τους προκαλέσει αρνητικές συνέπειες οδηγώντας τους στον εθισμό και την κατασπατάληση χρημάτων. Σαφής εξάλλου στόχος του νομοθέτη είναι να προστατεύσει τις ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες και ιδίως τους ανηλίκους από τους κινδύνους που συνεπάγεται η έκθεση σε υπηρεσίες παροχής τυχερών παιγνίων. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του Ν 4002/2011, η αγορά τυχερών παιγνίων δεν αποτελεί ούτε συνήθη εμπορική δραστηριότητα ούτε συνήθη μορφή παροχής υπηρεσιών. Για τον λόγο αυτό πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο αυστηρής νομοθετικής πλαισίωσης προκειμένου να διαφυλαχθούν ουσιώδεις όροι δημοσίου συμφέροντος και δημοσίας τάξεως καθώς και η ασφάλεια και η προστασία των πολιτών. Στόχος αυτής της αυστηρής νομοθετικής πλαισίωσης είναι να προστατευθούν οι καταναλωτές των σχετικών υπηρεσιών και ιδιαίτερα οι ανήλικοι και άλλες ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού από τον εθισμό που μπορεί να υποστούν από τα τυχερά παίγνια. Χαρακτηριστικό της παραπάνω πρόνοιας του νομοθέτη είναι η πρόβλεψη ότι απαγορεύεται η πρόσβαση των ανηλίκων αλλά και των ενηλίκων κάτω των είκοσι ενός ετών στους χώρους όπου λαμβάνουν χώραν τα τυχερά παίγνια που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Ν 4002/2011 (άρθρο 33 παρ. 1 Ν 4002/2011). Αντίστοιχη εξάλλου απαγόρευση υφίσταται και για τα υπόλοιπα τυχερά παίγνια (βλ. ενδεικτικώς το άρθρο 3 παρ. 10 Ν. 2206/1994 για τα Καζίνο). Υφίσταται επομένως ένα σαφές νομοθετικό πλέγμα που καταμαρτυρεί την πρόθεση του νομοθέτη να προστατεύσει τους ανηλίκους από την έκθεση στην προσφορά μιας οικονομικής υπηρεσίας η οποία θα μπορούσε να έχει πιθανόν αρνητικές συνέπειες όχι μόνο για την οικονομική τους κατάσταση αλλά και για την ηθική και πνευματική τους ανάπτυξη.
6. Από τα παραπάνω, προκύπτει σαφώς ότι απαγορεύεται η μετάδοση των τυχερών παιγνίων σε ώρες που συνηθίζουν να παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι. Η προβολή τυχερών παιγνίων συγχωρείται μόνο κατά τις ώρες που επιτρέπεται η μετάδοση των ακατάλληλων για τους ανηλίκους προγραμμάτων, υπό την προϋπόθεση ότι φέρουν την αντίστοιχη σήμανση καταλληλότητας. Τα παραπάνω ισχύουν πολύ περισσότερο: α) όταν η δομή και η παρουσίαση του προβαλλόμενου τυχερού παιγνίου είναι τέτοια που περνάει ουσιαστικά στο κοινό το μήνυμα του άκοπου πλουτισμού και της επιτυχίας μέσω της απλής συμμετοχής του στο παιχνίδι και β) όταν πρόκειται για τυχερό παιχνίδι με ζωντανή σε αυτό συμμετοχή του τηλεοπτικού κοινού.
7. Προκύπτει επίσης ότι η παρουσίαση των τηλεοπτικά προβαλλόμενων τυχερών παιχνιδιών πρέπει να είναι τέτοια, που να μην παραπλανά το τηλεοπτικό κοινό. Απαγορεύεται επομένως κάθε ασαφής δήλωση καθώς και η αποσιώπηση κάθε ουσιώδους πληροφορίας ως προς τον τρόπο συμμετοχής στο παίγνιο και κατάκτησης του προσφερόμενου επάθλου. Απαγορεύεται ιδίως κάθε προφορική και γραπτή παράσταση που καλλιεργεί παραπλανητικά την εντύπωση της ύπαρξης πίεσης χρόνου, όπως είναι η εμφάνιση στην οθόνη επαναλαμβανόμενων ρολογιών αντίστροφης μέτρησης και αναληθών ενδείξεων περί επικείμενης λήξης του παιχνιδιού. Επιβάλλεται επίσης η συνεχής αναγραφή στην οθόνη τυχόν βοηθειών που έχουν χορηγηθεί από την παραγωγή του παιγνίου και οι οποίες αποκλείουν την αποδοχή ορισμένων απαντήσεων.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγραμμάτων και από τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής.
Από την 1.7.2014 έως και την 31.12.2014, προβλήθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης το τηλεοπτικό παιχνίδι CALL AND WIN. Η προβολή του παιγνίου ελάμβανε χώραν κατά περίπτωση κατά τις πρωινές και μεσημεριανές ώρες τις καθημερινές και κατά τις απογευματινές ώρες τα σαββατοκύριακα. Επρόκειτο για τυχερό παίγνιο, ο πάροχος του οποίου είχε υποβάλει δήλωση αποδοχής των Γενικών Αρχών και Κανόνων Διεξαγωγής των Τυχερών Παιγνίων της ΕΕΕΠ. Το παιχνίδι μπορούσε επομένως καταρχήν να προβληθεί τηλεοπτικά σύμφωνα με το άρθρο 53 παρ. 6 του Ν. 4002/2011, αλλά όφειλε όπως κάθε άλλη τηλεοπτική εκπομπή να σέβεται τους κανόνες της κείμενης ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αφορούν την προστασία των ανηλίκων και την απαγόρευση παραπλάνησης του τηλεοπτικού κοινού (βλ. ενδεικτικά ΣτΕ 1522/2014 και ΣτΕ 2790/2015).
1. Η παρουσίαση του παιγνίου γινόταν με τρόπο που ουσιαστικά ενθάρρυνε την πολλαπλή τηλεφωνική συμμετοχή του κοινού, μέσω σχετικών προφορικών αναφορών των παρουσιαστών και την εμφάνιση επαναλαμβανόμενων ενδείξεων αντίστροφης μέτρησης. Παράλληλα, γινόταν επιδεικτική προβολή χαρτονομισμάτων συνοδεία οπτικών και ακουστικών εφέ και τονιζόταν από τους παρουσιαστές η σημασία κατάκτησης του προσφερόμενου επάθλου και το τί μπορούσε αυτό να σημαίνει για τον τυχερό νικητή. Ταυτόχρονα, αναβόσβηνε και στριφογύριζε η ένδειξη του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου συνοδευόμενη από θαυμαστικά. Επίσης, εμφανίζονταν ενδείξεις με το σήμα του ευρώ και αναγράφονταν τα κάτωθι μηνύματα μη πηχυαίους τίτλους:
• ΤΩΡΑ Η ΕΥΚΑΙΡΙΑ
• ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ
• ΣΟΥΠΕΡ ΕΥΚΑΙΡΙΑ
• ΜΗΝ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΤΕ
• ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΚΕΡΔΗ
• ΤΩΡΑ
• ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΗΤΗ
Με το παραπάνω όμως περιεχόμενο, η προβολή του επίμαχου παιγνίου σε ώρες που συνηθίζουν να παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι μπορούσε, κατά την κρίση της Ολομέλειας, να έχει σοβαρότατη αρνητική επίπτωση στην ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων και να τους εξοικειώσει με ένα οικονομικό πρότυπο άκοπου και εύκολου πλουτισμού που προδήλως εγκυμονεί κινδύνους εθισμού και κατασπατάλησης χρημάτων. Τούτο δε ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι η προβολή τυχερών παιγνίων εκτός της χρονικής ζώνης μετάδοσης των ακατάλληλων για ανηλίκους προγραμμάτων αντιστρατεύεται την ρητώς εκπεφρασμένη θέληση του νομοθέτη να καταστήσει τα τυχερά παίγνια αντικείμενο αυστηρής νομοθετικής πλαισίωσης, προκειμένου να διαφυλαχθούν ουσιώδεις όροι δημοσίου συμφέροντος και δημοσίας τάξεως και να προστατευτούν οι ανήλικοι και οι υπόλοιπες ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες από την ανέλεγκτη έκθεση στην προσφορά υπηρεσιών τυχερών παιχνιδιών.
2. Σε όλες τις ελεγχόμενες εκπομπές εμφανίζονταν σε κάθε προβαλλόμενο γρίφο ενδείξεις αντίστροφης μέτρησης, οι οποίες κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στις οικίες νομικές εισηγήσεις:
• Είτε ακολουθούνταν μετά τη λήξη τους από νέες επαναλαμβανόμενες ενδείξεις αντίστροφης μέτρησης.
• Είτε ακολουθούνταν μετά τη λήξη τους από συνέχιση του παιχνιδιού χωρίς άμεση επιλογή συμμετέχοντος τηλεθεατή.
• Είτε ακολουθούνταν μετά τη λήξη τους από συνέχιση του παιχνιδιού χωρίς άμεση επιλογή συμμετέχοντος τηλεθεατή και στη συνέχεια από την εμφάνιση νέων επαναλαμβανόμενων ενδείξεων αντίστροφης μέτρησης.
Η εμφάνιση των παραπάνω ρολογιών αντίστροφης μέτρησης προκαλούσε στον μέσο τηλεθεατή την παραπλανητική εντύπωση της πίεσης του χρόνου. Ειδικότερα, το μήνυμα το οποίο ευλόγως ελάμβανε ο μέσος τηλεθεατής ήταν ότι η εμφάνιση της αντίστροφης μέτρησης σηματοδοτούσε τη λήξη του χρόνου συμμετοχής στον εκάστοτε προβαλλόμενο αναγραμματισμό και ότι επομένως έπρεπε να σπεύσει να καταγράψει την τηλεφωνική συμμετοχή του στο παιχνίδι. Ωστόσο, μετά την εμφάνιση της πρώτης αντίστροφης μέτρησης, είτε ο χρόνος απλώς ανανεωνόταν, είτε υπήρχε συνέχεια του παιχνιδιού χωρίς άμεση επιλογή συμμετέχοντος. Αυτό επαναλαμβανόταν και σε κάθε περίπτωση που εκκινούσε νέος γύρος, λόγω λανθασμένης απάντησης του γρίφου από τον κληρωθέντα τηλεθεατή. Συχνότατα μάλιστα ο χρόνος αντίστροφης μέτρησης ανανεωνόταν παραπάνω από μία φορά, πριν υπάρξει τελικά ανάδειξη τηλεθεατή για ζωντανή συνομιλία με τον παρουσιαστή του παιχνιδιού.
3. Σε πολυάριθμες περιπτώσεις, εμφανίζονταν κατά την προβολή του παιχνιδιού οι ενδείξεις ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΕ ΛΙΓΟ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ και ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ. Στη συνέχεια όμως, το παιχνίδι συνεχιζόταν για είκοσι έως και τριάντα ακόμα λεπτά με νέες αντίστροφες μετρήσεις. Ειδικότερα, οι ενδείξεις αυτές εμφανίζονταν κατά τις ακόλουθες προβολές του παιχνιδιού: 26 Σεπτεμβρίου 2014 (μεσημέρι), 27 Σεπτεμβρίου 2014 (απόγευμα), 28 Σεπτεμβρίου 2014 (απόγευμα), 5 Οκτωβρίου 2014 (απόγευμα), 6 Οκτωβρίου 2014 (πρωί), 6 Οκτωβρίου 2014 (απόγευμα), 7 Οκτωβρίου 2014 (πρωί), 8 Οκτωβρίου 2014 (μεσημέρι), 11 Οκτωβρίου 2014 (απόγευμα), 12 Οκτωβρίου 2014 (απόγευμα), 13 Οκτωβρίου 2014 (μεσημέρι), 15 Οκτωβρίου 2014 (μεσημέρι), 17 Οκτωβρίου 2014 (μεσημέρι), 18 Οκτωβρίου 2014 (απόγευμα), 20 Οκτωβρίου 2014 (μεσημέρι), 4 Νοεμβρίου 2014 (μεσημέρι), 5 Νοεμβρίου 2014 (πρωί), 5 Νοεμβρίου 2014 (μεσημέρι), 13 Νοεμβρίου 2014 (πρωί), 4 Δεκεμβρίου 2014 (μεσημέρι), 9 Δεκεμβρίου 2014 (μεσημέρι), 15 Δεκεμβρίου 2014 (μεσημέρι), 29 Δεκεμβρίου 2014 (μεσημέρι).
Πρόκειται για ενδείξεις που προκαλούν στον μέσο τηλεθεατή την παραπλανητική εντύπωση ότι επίκειται η άμεση λήξη του παιχνιδιού χωρίς να έχει αναδειχθεί ακόμα ο τυχερός νικητής, ενώ υπάρχει ακόμα επαρκέστατος χρόνος συμμετοχής είκοσι έως και τριάντα λεπτών.
4. Σε όλες τις ελεγχόμενες εκπομπές, χορηγήθηκαν στο κοινό «βοήθειες επίλυσης» των προβαλλόμενων γρίφων. Η χορήγηση των βοηθειών αυτών είχε ως αυτόματη συνέπεια τον αποκλεισμό ορισμένων πιθανών απαντήσεων στους προβαλλόμενους αναγραμματισμούς. Οι βοήθειες αυτές εμφανίζονταν σταθερά στην οθόνη μόνο κατά την στιγμή που χορηγούνταν και στη συνέχεια προβάλλονταν κατά περιόδους σε κυλιόμενη κλίμακα και με μικρό μέγεθος γραμματοσειράς. Παρατηρούνται ωστόσο τα εξής:
Α) Κατά τον πρώτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 7.10.2014 (πρωί), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Κ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΑΚΡΙΔΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Β) Κατά τον πρώτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 8.10.2014 (πρωί), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Α. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΣΤΕΡΙΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Γ) Κατά τον τέταρτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 10.10.2014 (μεσημέρι), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Κ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από δύο τηλεθεατές η λέξη ΜΠΑΚΑΛΙΚΟ και από έναν τηλεθεατή η λέξη ΜΠΛΟΚΑΚΙΑ που είναι σωστές βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά οι οποίες αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Δ) Κατά τον τέταρτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 12.10.2014 (απόγευμα), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Ρ και το τρίτο γράμμα από το τέλος είναι το Ν. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΡΟΚΑΝΙΔΙΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Ε) Κατά τον δεύτερο αναγραμματισμό της εκπομπής της 18.10.2014 (απόγευμα), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Ν. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΜΑΝΤΑΤΟ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
ΣΤ) Κατά τον τρίτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 18.10.2014 (απόγευμα), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Ρ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΚΟΡΔΟΝΙΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Ζ) Κατά τον τρίτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 20.10.2014 (μεσημέρι), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Κ και ότι το τρίτο γράμμα από το τέλος είναι το Ε. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΚΑΦΕΤΕΡΙΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Η) Κατά τον τέταρτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 21.10.2014 (πρωί), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Δ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΥΔΡΟΦΟΡΟΣ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Θ) Κατά τον τρίτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 22.10.2014 (μεσημέρι), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Σ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΤΣΑΓΑΝΟ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Ι) Κατά τον έκτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 30.10.2014 (πρωί), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Κ και ότι το τέταρτο γράμμα της είναι το Ρ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΚΟΥΜΠΑΡΙΕΣ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
ΙΑ) Κατά τον πρώτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 4.11.2014 (μεσημέρι), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από Κ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΑΚΡΙΔΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
ΙΒ) Κατά τον πέμπτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 10.11.2014 (μεσημέρι),δίνεται η βοήθεια ΠΑΡ ΕΙ . Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από
την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΑΠΟΔΡΑΣΕΙΣ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
ΙΓ) Κατά τον τρίτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 12.12.2014 (μεσημέρι), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από ΚΑ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΒΡΑΔΑΚΙΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
ΙΔ) Κατά τον τρίτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 12.12.2014 (μεσημέρι), δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από ΚΑ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΡΑΒΔΑΚΙΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
ΙΕ) Κατά τον πέμπτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 21.11.2014 (μεσημέρι), δίνεται η βοήθεια Κ_Ρ . Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΚΟΥΜΠΑΡΙΕΣ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
ΙΣΤ) Κατά τον πέμπτο αναγραμματισμό της εκπομπής της 18.12.2014, δίνεται η βοήθεια ότι η λέξη αρχίζει από ΚΑ. Η βοήθεια όμως αυτή χάνεται στη συνέχεια από την οθόνη. Προτείνεται από τηλεθεατή η λέξη ΠΛΟΚΑΜΙΑ που είναι σωστή βάσει των στοιχείων που είναι ορατά στην οθόνη, αλλά η οποία αποκλείεται λόγω της μη σταθερά ορατής πλέον βοήθειας που έχει ήδη δοθεί.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, τηλεθεατές, που προφανώς είχαν αρχίσει να παρακολουθούν την εκπομπή στην πορεία της και που ευλόγως αγνοούσαν την μη σταθερώς ορατή στην οθόνη βοήθεια της παραγωγής, πρότειναν απαντήσεις οι οποίες απορρίφθηκαν ως λανθασμένες. Οι συγκεκριμένοι τηλεθεατές συμμετείχαν επομένως στο παιγνίδι χωρίς να γνωρίζουν μια ουσιώδη πληροφορία για την «κατάκτηση του επάθλου», η οποία λόγω της σημασίας της έπρεπε να εμφανίζεται σταθερά στην οθόνη μέχρι την τελική επίλυση του γρίφου.
5. Σημειώνεται περαιτέρω ότι ο πρώτος αναγραμματισμός της εκπομπής της 19.11.2014 αποσύρθηκε από την παραγωγή με τον ισχυρισμό ότι υπήρχε τεχνικό λάθος, ενώ είχαν ήδη πραγματοποιηθεί δύο αντίστροφες μετρήσεις και είχαν επομένως καταγραφεί τηλεφωνικές συμμετοχές του κοινού στο παίγνιο. Ακολούθησε
άλλος αναγραμματισμός με εκκίνηση νέας αντίστροφης μέτρησης, χωρίς να προκύπτει ότι προσμετρήθηκαν σε αυτόν και οι κλήσεις που είχαν ήδη γίνει από το
κοινό για τον πρώτο αποσυρθέντα αναγραμματισμό. Επομένως, για δύο περίπου λεπτά οι τηλεθεατές καλούσαν και χρεώνονταν για έναν αναγραμματισμό που στη συνέχεια αποσύρθηκε ως εσφαλμένος, χωρίς να προκύπτει πρόνοια ούτε για την προσμέτρηση των κλήσεων στον επόμενο γρίφο αλλά και ούτε για την επιστροφή του αντιτίμου της τηλεφωνικής κλήσης στους συμμετέχοντες. Ωστόσο, ο μέσος τηλεθεατής θεωρεί ευλόγως ότι ο κάθε προβαλλόμενος γρίφος έχει προηγουμένως ελεγχθεί και ότι επιδέχεται απαντήσεως. Θεωρεί ομοίως ότι σε περίπτωση τεχνικού προβλήματος θα υπάρξει πρόνοια για να αποζημιωθεί για την κλήση την οποία ήδη έκανε, είτε με τη μεταφορά της συμμετοχής του στον επόμενο γύρο είτε με την επιστροφή του αντιτίμου της τηλεφωνικής του κλήσης.
6. Κατά τους ηλεκτρονικά αναρτημένους όρους του παιγνίου, όποιος τηλεθεατής κληρωνόταν και πρότεινε τη σωστή απάντηση του γρίφου κέρδιζε αυτομάτως το αντίστοιχο χρηματικό ποσό. Στον τέταρτο όμως αναγραμματισμό της εκπομπής της 31.10.2014 (πρωί), ένας κληρωθείς τηλεθεατής συνομίλησε με την παρουσιάστρια και πρότεινε τη σωστή λύση του αναγραμματισμού. Στη συνέχεια όμως η τηλεφωνική του κλήση τερματίστηκε. Αντί όμως η παραγωγή να αποδεχθεί την απάντηση του καλούντος και να του χορηγήσει το αναγραφόμενο στην οθόνη χρηματικό έπαθλο, προχώρησε σε νέα αντίστροφη μέτρηση και στην ανάδειξη έτερου τυχερού νικητή. Σημειωτέον ότι τα στοιχεία του πρώτου καλούντος ήταν γνωστά στην παραγωγή, καθώς, κατά τους ηλεκτρονικά αναρτημένους όρους του παιγνίου, τον είχε καλέσει τηλεφωνικά για να συμμετάσχει στην τηλεοπτική φάση του τυχερού παιγνίου. Προκύπτει επομένως μη τήρηση ουσιώδους όρου του παιγνίου, κατά τον οποίον η κατάκτηση του εκάστοτε χρηματικού ποσού γίνεται από τον πρώτο κληρωθέντα τηλεθεατή που θα προτείνει την σωστή απάντηση του γρίφου. Είναι προφανές ότι ο μέσος τηλεθεατής συμμετείχε στο παιχνίδι με την πεποίθηση ότι ο όρος αυτός θα γινόταν σεβαστός χωρίς καμία εξαίρεση από την παραγωγή του παιγνίου.
III. Προβαλλόμενοι ισχυρισμοί
Η εγκαλουμένη υποστηρίζει ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς του τηλεοπτικού σταθμού της έχει αλλάξει και ότι ουδεμία ευθύνη φέρει για μεταδόσεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν πριν την αλλαγή της μετοχικής της συνθέσεως. Ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος και απορριπτέος. Η ταυτότητα της λειτουργούσης τον τηλεοπτικό σταθμό ανωνύμου εταιρείας παραμένει ακριβώς η ίδια και μετά την αλλαγή της μετοχικής της σύνθεσης και είναι νομικώς αδιάφορη ως προς την ευθύνη της για παραβάσεις της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας η όποια επελθούσα αλλαγή στα πρόσωπα των μετόχων της. Προκύπτει εξάλλου σαφώς από τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία ότι κάθε μεταβίβαση μετοχών εταιρείας που λειτουργεί μέσο μαζικής ενημέρωσης είναι καθολική, υπό την έννοια ότι μεταβιβάζεται και το σύνολο των υποχρεώσεων που βάραιναν την εταιρεία υπό την προηγούμενη μετοχική της σύνθεση συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αφορούν σε οικονομικά βάρη για ραδιοτηλεοπτικές παραβάσεις που συντελέστηκαν πριν την μεταβίβαση των μετοχών στους νέους ιδιοκτήτες τους. Τυχόν συμφωνία για περιορισμό των υποχρεώσεων της εταιρείας υπό τη νέα μετοχική της σύνθεση μόνο σε εκείνες που ανέκυψαν μετά τη μεταβίβαση των μετοχών της στους νέους ιδιοκτήτες τους αφορά τις συμβατικές σχέσεις των συμβαλλομένων μερών και ουδόλως επιδρά επί της ευθύνης της ίδιας της λειτουργούσης τον σταθμό εταιρείας κατά τις προβλέψεις της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας.
Ισχυρίζεται επίσης η εγκαλουμένη ότι η όποια επιβολή κυρώσεως θα ήταν ανεπίκαιρη και άσκοπη, λαμβάνοντας υπόψιν αφενός τον χρόνο που έχει παρέλθει από την επίμαχη μετάδοση και αφετέρου το γεγονός ότι ο σταθμός έχει σταματήσει την προβολή του σχετικού παιχνιδιού. Είναι ωστόσο σαφές ότι ο επαναπροσδιορισμός και ο ουσιαστικός επανέλεγχος της υποθέσεως έγινε εντός ευλόγου χρόνου από την έκδοση της αποφάσεως που ακύρωσε για τυπικούς λόγους την αρχικώς επιβληθείσα κύρωση, λαμβάνοντας επίσης υπόψιν αφενός τις αναβολές που χορηγήθηκαν συνεπεία σχετικών αιτημάτων της εγκαλουμένης και αφετέρου τις αναπόφευκτες καθυστερήσεις που υπήρξαν λόγω της υφιστάμενης υγειονομικής κρίσεως. Προβάλλει επίσης η εγκαλουμένη τον ισχυρισμό ότι έχει τερματίσει προ πολλού τη μετάδοση του επίμαχου τυχερού παιχνιδιού, το γεγονός όμως αυτό είναι νομικά αδιάφορο και ουδόλως επηρεάζει την κρίση αν το επίμαχο παίγνιο παραβίαζε κατά το χρόνο της προβολής του τους κανόνες της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας. Σημειώνεται εξάλλου ότι με δικαστικές αποφάσεις είχε απαγορευθεί στην εγκαλουμένη η μετάδοση του επίμαχου παιχνιδιού, όπως επίσης και παιγνίων με παρόμοια με αυτό χαρακτηριστικά (ΣτΕ ΕΑ 317/2015 έως 325/2015 και ΣτΕ ΕΑ 332/2015 έως 335/2015).
Η εγκαλουμένη υποστηρίζει περαιτέρω ότι το ΕΣΡ «στερείται της κανονιστικής αρμοδιότητας να επιβάλλει κυρώσεις για παραβιάσεις της νομοθεσίας περί τυχερών παιγνίων», υπονοώντας ότι δεν μπορεί να επιληφθεί της υποθέσεως. Ο ισχυρισμός αυτός ερείδεται επί εσφαλμένης πραγματικής προϋποθέσεως, καθώς είναι σαφές ότι το ελεγχόμενο διοικητικό αδίκημα εξετάζεται όχι ως παραβίαση της περι παιγνίων νομοθεσίας αλλά στη βάση των κανόνων της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, και συγκεκριμένα εκείνων που απαγορεύουν τη μετάδοση, σε ώρες που παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι, προγραμμάτων που ενδέχεται να έχουν λόγω της φύσης τους και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους αρνητική επίπτωση στην πνευματική και ψυχική ανάπτυξη των ανήλικων αυτών τηλεθεατών (πρβλ. ΣτΕ 1966/2019).
Η εγκαλούμενη εταιρεία προβάλλει επίσης τον ισχυρισμό ότι δεν υφίσταται καμία νομοθετική διάταξη, η οποία να προβλέπει την ώρα μετάδοσης των τυχερών παιχνιδιών που μεταδίδονται από την τηλεόραση. Ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος. Η ακαταλληλότητα του περιεχομένου του επίμαχου παιχνιδιού για τους ανηλίκους προκύπτει καταρχάς από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τηλεοπτικής του μετάδοσης κατά τα ήδη ανωτέρω εκτεθέντα, αλλά και από το γεγονός ότι τα τυχερά παιχνίδια από την ίδια τη φύση τους προβάλλουν ένα επικίνδυνο για τους ανηλίκους οικονομικό πρότυπο. Αυτό ενισχύεται άλλωστε και από το γεγονός ότι ο νομοθέτης έχει απαγορεύσει την επαφή των ανηλίκων με τους χώρους στους οποίους παρέχονται υπηρεσίες τυχερών παιγνίων και έχει φροντίσει ώστε οι υπηρεσίες αυτές να προσφέρονται υπό αυστηρότατες προϋποθέσεις. Το ότι τα τυχερά παίγνια έχουν βλαπτικό περιεχόμενο για τις ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες, και ιδίως για τους ανηλίκους, επιβεβαιώνεται περαιτέρω και από τις σχετικές εκθέσεις και παρατηρήσεις των αρμοδίων αρχών, τόσο σε εθνικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Κατά πάγια νομολογία, η μετάδοση των τηλεοπτικών προγραμμάτων που ενδέχεται να έχουν αρνητική επίπτωση στην ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων είναι επιτρεπτή μόνο υπό τον όρο ότι τα προγράμματα αυτά φέρουν την προσήκουσα σήμανση καταλληλότητας και προβάλλονται κατά την πρέπουσα ώρα μετάδοσης (βλ. ενδεικτικώς, ΣτΕ 4154/2012 και ΣτΕ 5032/2012). Εξάλλου, η κατάταξη καταλληλότητας των τηλεοπτικών προγραμμάτων που γίνεται από τις εσωτερικές επιτροπές των σταθμών υπόκειται σε έλεγχο για να εξακριβωθεί ότι είναι πράγματι η προσήκουσα βάσει του περιεχομένου τους. Σε περίπτωση που ο έλεγχος καταλήξει σε αρνητικό συμπέρασμα, εξετάζεται η επιβολή των προβλεπόμενων κατά νόμον κυρώσεων στον εμπλεκόμενο σταθμό (βλ. ενδεικτικώς ΣτΕ 4000/2013) χωρίς αυτό να συνιστά υποκατάσταση της διοίκησης στο έργο της εσωτερικής επιτροπής του σταθμού (βλ. ενδεικτικώς ΣτΕ 3203/2014).
Η εγκαλουμένη ισχυρίζεται περαιτέρω ότι οι όροι συμμετοχής στο παιχνίδι ήταν απολύτως σαφείς και ουδόλως παραπλανούσαν το τηλεοπτικό κοινό. Υποστηρίζει συγκεκριμένα ότι η έννοια των εμφανιζόμενων ενδείξεων αντίστροφης μέτρησης επεξηγείτο αναλυτικά, πριν από κάθε εμφάνιση ρολογιού. Ο ισχυρισμός αυτός δεν είναι βάσιμος. Η σχετική πληροφόρηση παρεχόταν μόνο στους ηλεκτρονικά αναρτημένους όρους του παιγνίου και αναφερόταν μία μόνο φορά κατά την έναρξη ορισμένων μόνο από τις ελεγχόμενες εκπομπές. Πέραν όμως αυτού, είναι αναμφισβήτητο ότι, για τον μέσο τηλεθεατή, η εμφάνιση ενός ρολογιού αντίστροφης μέτρησης, κατά την προβολή ενός τηλεοπτικού παιχνιδιού, έχει συνδεθεί με την λήξη του χρόνου συμμετοχής στο παίγνιο. Επομένως, η εμφάνιση των επίμαχων αντίστροφων μετρήσεων είχε αναμφίβολα ως αποτέλεσμα να παραπλανάται ο μέσος τηλεθεατής για τον υπολειπόμενο χρόνο του παιχνιδιού και να ενεργεί υπό τεχνητό καθεστώς ύπαρξης χρονικής πίεσης. Ομοίως, η μη συνεχής εμφάνιση στην οθόνη των χορηγούμενων από την παραγωγή βοηθειών για την επίλυση του εκάστοτε γρίφου μπορούσε να οδηγήσει τους τηλεθεατές να μην προτείνουν την ζητούμενη από την παραγωγή απάντηση στον γρίφο έστω και αν οι απαντήσεις τους ήταν αντικειμενικά ορθές. Συνεπώς, η μετάδοση των επίμαχων εκπομπών ήταν αντικειμενικά ικανή, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τους κανόνες της λογικής, να παραπλανήσει τον μέσο τηλεθεατή ως προς τα χρονικά όρια του παιχνιδιού και τους όρους απόκτησης του προσφερόμενου χρηματικού επάθλου (βλ. όμοια περίπτωση ιδίως εις ΣτΕ 2738/2019).
Η εγκαλουμένη προβάλλει επίσης τον ισχυρισμό ότι ουδεμία ευθύνη φέρει για το περιεχόμενο του επίμαχου παιχνιδιού, καθώς αυτό ήταν παραγωγής τρίτης εταιρείας και μεταδιδόταν αυτούσιο χωρίς να μπορεί να παρέμβει επί του συντακτικού του περιεχομένου. Ισχυρίζεται περαιτέρω ότι οι επίμαχες εκπομπές συνιστούσαν θυρίδες τηλεπώλησης και όχι ψυχαγωγικές εκπομπές και ότι κακώς της επεβλήθη κύρωση με βάση τους κανόνες του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991. Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι επίσης αβάσιμοι. Όπως έχει επανειλημμένως νομολογηθεί, τα τηλεοπτικά τυχερά παίγνια υπάγονται ως προς τους όρους προβολής τους στους ίδιους ακριβώς κανόνες και τις ίδιες προϋποθέσεις που προβλέπει η ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για κάθε άλλη τηλεοπτική εκπομπή (βλ. ενδεικτικώς, ΣτΕ 2119/2014 και ΣτΕ 3078/2014). Έχει ομοίως κριθεί ότι κάθε τηλεοπτικός φορέας φέρει ευθύνη για το περιεχόμενο των προβαλλόμενων εκπομπών του, ακόμα και αν αυτές αποτελούν εξωτερικές παραγωγές ανεξάρτητων σε σχέση με τον σταθμό επιχειρηματικών φορέων (βλ. ΣτΕ 201/2016). Εξάλλου, από τα στοιχεία του φακέλου της υπόθεσης προκύπτει σαφώς ότι τα επίμαχα προγράμματα ήταν τηλεπαιχνίδια και εντάσσονταν επομένως στις εκπομπές ψυχαγωγικού χαρακτήρα. Το γεγονός ότι είχαν ενδεχομένως και κάποια στοιχεία τηλεπώλησης όσον αφορά την τρόπο επικοινωνίας του παρουσιαστή με εκείνους τους τηλεθεατές που ενδιαφέρονταν να συμμετάσχουν τηλεφωνικά στο παιχνίδι ουδόλως αναιρεί τον κυρίαρχο ψυχαγωγικό τους χαρακτήρα (βλ. ενδεικτικώς ΣτΕ 4994/2014). Όπως έχει κριθεί άλλωστε, είναι τεχνικά εφικτή η προβολή μηνυμάτων παροχής υπηρεσιών μέσω τηλεπικοινωνιακών μέσων στο πλαίσιο ψυχαγωγικών εκπομπών χωρίς αυτό να αλλοιώνει τον ψυχαγωγικό τους χαρακτήρα (βλ. ενδεικτικώς ΣτΕ 5385/2012). Επισημαίνεται τέλος ότι η εφαρμογή του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991, και ειδικότερα εκείνου του κανόνα του που απαγορεύει την παραπλάνηση του κοινού, έχει ήδη επικυρωθεί νομολογιακά για τηλεοπτικά παιχνίδια με πανομοιότυπα χαρακτηριστικά με εκείνο στο οποίο αφορά η παρούσα υπόθεση (βλ. ΣτΕ 899/2015 και ΣτΕ 2738/2019). Έχει γενικότερα επισημανθεί ότι η μετάδοση των τηλεοπτικών παιγνίων με συμμετοχή του κοινού μέσω τηλεφωνικών γραμμών υψηλής χρέωσης υπόκειται σε έλεγχο υπό τον κώδικα ψυχαγωγικών εκπομπών, μεταξύ άλλων και για πιθανή παραπλάνηση του κοινού κατά την προβολή τους (βλ. ενδεικτικώς ΣτΕ 2020/2014 και ΣτΕ 2119/2014). Άλλωστε, η απαγόρευση παραπλάνησης του κοινού αναφέρεται γενικά σε «εκπομπή» και καταλαμβάνει επομένως κάθε είδους ραδιοτηλεοπτικό πρόγραμμα (βλ. ΣτΕ 1522/2014).
Ισχυρίζεται τέλος η εγκαλουμένη ότι η νομιμότητα των όρων διεξαγωγής του επίμαχου παιγνίου είχε ήδη πιστοποιηθεί από την Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων. Ο ισχυρισμός αυτός δεν είναι βάσιμος. Το γεγονός ότι ο πάροχος του παιγνίου είχε υποβάλει δήλωση αποδοχής των Γενικών Αρχών και Κανόνων Διεξαγωγής των Τυχερών Παιγνίων της ΕΕΕΠ σήμαινε ότι το παιχνίδι μπορούσε να μεταδοθεί τηλεοπτικά, υπό τον όρο όμως της τήρησης των κανόνων της κείμενης ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας (βλ. ιδίως ΣτΕ 1966/2019). Η αποκλειστική αρμοδιότητα ελέγχου της τήρησης των κανόνων αυτών από τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς ανήκει συνταγματικά στο ΕΣΡ (βλ. ενδεικτικώς, ΣτΕ 2119/2014 και ΣτΕ 3078/2014). Κατά ρητή άλλωστε νομοθετική πρόβλεψη, οι αρμοδιότητες της ΕΕΕΠ τελούν υπό την επιφύλαξη των συνταγματικά κατοχυρωμένων ελεγκτικών και κυρωτικών αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ (άρθρο 53 παρ. 4 Ν 4002/2011).
IV. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι η εγκαλούμενη εταιρεία, προβάλλοντας κατά την επίμαχη περίοδο το τηλεοπτικό τυχερό παιχνίδι CALL AND WIN, παραβίασε -εξακολουθητικώς και εκ προθέσεως- τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας διατάξεις.
Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη κύρωση και δη εκείνη του χρηματικού προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση την βαρύτητα της παράβασης, το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού και το γεγονός ότι η εγκαλουμένη υπήρξε πολλαπλώς υπότροπη (και) κατά το πρόσφατο παρελθόν για παραβάσεις της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας (όπως προκύπτει από τα τηρούμενα στο ΕΣΡ στοιχεία), κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των εκατόν ογδόντα πέντε χιλιάδων (185.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης δέχεται α) ότι ο σταθμός της εγκαλουμένης έθεσε σε κίνδυνο την ηθική και πνευματική ανάπτυξη των ανηλίκων μεταδίδοντας σε ώρες που συνηθίζουν να παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι το τυχερό παιγνίδι CALL AND WIN και β) ότι ο τρόπος μετάδοσης του επίμαχου τυχερού παιχνιδιού μπορούσε να παραπλανήσει το κοινό (περιλαμβανομένων ενδεχομένως και ανηλίκων) ως προς τους όρους συμμετοχής και κατάκτησης του προσφερόμενου επάθλου, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΑΕ, ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού OPEN BEYOND τη διοικητική κύρωση του προστίμου των εκατόν ογδόντα πέντε χιλιάδων (185.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ Α.Ε., που εδρεύει στο Κορωπί Αττικής, στο 2ο χιλιόμετρο Λεωφ. Παιανίας - Μαρκοπούλου, με ΑΦΜ 094249653, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Αθηνών.
2. Της Μποροντίνα Λιουντμίλα (Borodina Liudmila) του Αλεξάντερ (Alekandr) με ΑΦΜ 173311781, ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 9η Νοεμβρίου 2020 και δημοσιεύτηκε την 18η Νοεμβρίου 2020.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 129/2020 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 18η Νοεμβρίου 2020.
