Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 79/2020 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 6.7.2020 και ώρα 10:30, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και τα μέλη (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») Καλλιόπη Διαμαντάκου, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Γεώργιο Σαρειδάκη. Απόν το μέλος Βασίλειος Καραποστόλης, ο οποίος είχε προσκληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν ενδεχόμενη παραπλάνηση του κοινού από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο ALERT Ν. Αττικής, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ JERONIMO GROOVY ΑΕ, και δη με αναφορά σε (ανύπαρκτες) προστατευτικές ιδιότητες συγκεκριμένου προϊόντος κατά του νέου κορονοϊού (covid19). Η υπόθεση ελέγχεται σε συνέχεια σχετικών αναφορών επαγγελματικών συλλόγων και πολιτών.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 113/09.3.2020, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Ειρήνη Κεραμήτσου και στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 475/ΕΣ/19.5.2020 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. O Ειδικός Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ τις με αριθμό πρωτοκόλλου 231/ΕΣ/11.3.2020 και 478/ΕΣ/01.6.2020 νομικές του εισηγήσεις.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστη για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας η πληρεξούσια δικηγόρος της Μαρία Κωστοπούλου και ο εμπορικός διευθυντής της Νικόλαος Νικολαΐδης. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι εκπρόσωποι της εγκαλουμένης απάντησαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 13.7.2020 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 2989/13.7.2020 υπόμνημα.
Την 29.9.2020 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «e-presence.gov.gr» επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο και τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο και Γεώργιο Σαρειδάκη. Απόντα τα μέλη Γεώργιος Πλειός και Ευαγγελία Μήτρου, τα οποία είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά τον απόντα κατά την συζήτηση Βασίλειο Καραποστόλη αναγιγνώσκοντας τις έγγραφες εισηγήσεις, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου για την υπόθεση. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου.
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος αυτός έλεγχος του κράτους προβλέπεται χάριν της εξυπηρέτησης στόχων γενικού συμφέροντος.
2. Κατά το άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος: «Το Κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών...». Εξάλλου, κατά το άρθρο 5 παρ. 5 του Συντάγματος: «Καθένας έχει δικαίωμα στην προστασία της υγείας...». Ομοίως, κατά το άρθρο 7 παρ. 2 του Συντάγματος: «Τα βασανιστήρια, οποιαδήποτε σωματική κάκωση, βλάβη υγείας, ή άσκηση ψυχολογικής βίας, καθώς και κάθε άλλη προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας απαγορεύονται και τιμωρούνται, όπως νόμος ορίζει».
3. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 1 παρ. 2 του Ν. 2328/1995: «Οι άδειες χορηγούνται για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και η χρήση τους συνιστά δημόσια λειτουργία». Το αυτό ισχύει προφανώς, για την ταυτότητα του νομικού λόγου, και για τις ραδιοτηλεοπτικές επιχειρήσεις που λειτουργούν άνευ αδείας, βάσει μεταβατικών νομοθετικών ρυθμίσεων.
4. Συναφώς, το άρθρο 3 παρ. 1 του Ν. 4173/2013 (που ισχύει και για τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς κατά το άρθρο 3 παρ. 1 του Ν. 2328/1995) ορίζει ότι: «Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές...εμπνέονται από τα ιδανικά...της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου».
5. Εξάλλου, κατά το άρθρο 7 παρ. 1 περ. α του Κανονισμού ΕΣΡ 2/1991: «Μια εκπομπή στο σύνολο της δεν πρέπει να παραπλανά.. .τους τηλεθεατές». Η επιταγή αυτή ισχύει και επί των διαφημιστικών μηνυμάτων (και για την ταυτότητα του νομικού λόγου και επί των τηλεπωλήσων - όλως ενδεικτικώς ΣτΕ 1030/2011 και ΣτΕ 5024/2012) βάσει του άρθρου 11 του Κανονισμού ΕΣΡ 3/1991.
6. Περαιτέρω, ο Κανονισμός ΕΣΡ 3/1991 περιλαμβάνει μια σειρά ρυθμίσεων που απαγορεύουν τις παραπλανητικές και τις επικίνδυνες για την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών διαφημίσεις (και για την ταυτότητα του νομικού λόγου και τις τηλεπωλήσεις - όλως ενδεικτικώς ΣτΕ 1030/2011 και ΣτΕ 5024/2012). Ειδικότερα, κατά το άρθρο 4 παρ. 1 του Κανονισμού ΕΣΡ 3/1991: «Οι διαφημίσεις πρέπει να είναι νόμιμες., έντιμες και ειλικρινείς». Επιπλέον, κατά το άρθρο 4 παρ. 2 περ. δ του Κανονισμού ΕΣΡ 3/1991: «Ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός οφείλει να μη μεταδίδει διαφημίσεις οι οποίες: .ενθαρρύνουν τρόπους συμπεριφοράς επιζήμιους για την υγεία ή την ασφάλεια». Ομοίως, κατά το άρθρο 4 παρ. 2 περ. στ του Κανονισμού ΕΣΡ 3/1991: «Ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός οφείλει να μη μεταδίδει διαφημίσεις οι οποίες: .εκμεταλλεύονται χωρίς λόγο τους φόβους του κοινού». Συναφώς, κατά το άρθρο 5 παρ. 1 περ. α του Κανονισμού ΕΣΡ 3/1991: «Οι διαφημίσεις δεν πρέπει να περιέχουν δηλώσεις ή οπτικές παραστάσεις που άμεσα ή έμμεσα, με υπονοούμενα, με παραλείψεις, με διφορούμενα ή με υπερβολικούς ισχυρισμούς μπορούν να παραπλανήσουν τον καταναλωτή, ειδικότερα σε ό,τι αφορά: α) τις ιδιότητες του προϊόντος, όπως.. .καταλληλότητα για τον σκοπό που προορίζεται».
7. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει σε περιπτώσεις παραβάσεων τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
8. Από τον συνδυασμό των παραπάνω συνάγεται ότι η υγεία των πολιτών συνιστά θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα με ρητή συνταγματική κατοχύρωση. Η συνταγματική της προστασία έχει δύο εκφάνσεις, την κοινωνική και την ατομική. Η κοινωνική της έκφανση επιβάλλει μεταξύ άλλων στο κράτος την υποχρέωση να προβαίνει σε ενέργειες που προάγουν την υγεία των ανθρώπων (Παπαρρηγοπούλου, Άρθρο 21 παρ. 3 Συντάγματος, σε Σπυρόπουλος/Κοντιάδης/Ανθόπουλος/Γεραπετρίτης, Σύνταγμα Κατ’ Άρθρο Ερμηνεία, Εκδόσεις Σάκκουλα 2017, σελ. 548). Εκ τούτων συνάγεται περαιτέρω ευθεία υποχρέωση του κράτους για τη λήψη θετικών μέτρων για την προστασία της υγείας των πολιτών (ΣτΕ ΟΛ 400/1986). Η ατομική της έκφανση υποχρεώνει τόσο το κράτος όσο και κάθε ιδιώτη να απέχουν από συμπεριφορές που προσβάλλουν ή θέτουν σε ενδεχόμενο κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία καθώς και από ενέργειες που ενδέχεται να περιορίσουν την ελευθερία του καθενός να αποφασίζει για την προσωπική του υγεία. Όταν η προσβολή προέρχεται από ιδιώτες, η προστασία της ανθρώπινης υγείας θεμελιώνεται σε συνδυασμό με τα άρθρα 25 παρ. 1 και 2 παρ. 1 του Συντάγματος που υποχρεώνουν το κράτος να εξασφαλίζει την αποτελεσματική άσκηση των ατομικών δικαιωμάτων με τη λήψη κατάλληλων μέτρων και με γνώμονα την αξία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου (Παραρρηγοπούλου, Άρθρο 5 παρ. 5 Συντάγματος, σε Σπυρόπουλος/Κοντιάδης/Ανθόπουλος/Γεραπετρίτης, Σύνταγμα Κατ’ Άρθρο Ερμηνεία, Εκδόσεις Σάκκουλα 2017, σελ. 128). Επομένως, η προστασία της ανθρώπινης υγείας επιτυγχάνεται όχι μόνο με τη λήψη θετικών μέτρων που προάγουν την υγεία αλλά και με τη θέσπιση υποχρέωσης κάθε τρίτου σε αποχή από ενέργειες που ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία των πολιτών. Συνιστά εξάλλου υποχρέωση του κράτους να επεμβαίνει μέσω των αρμόδιων κατά περίπτωση αρχών, προκειμένου να αντιμετωπίζει και να προλαμβάνει συμπεριφορές που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο το θεμελιώδες αγαθό της ανθρώπινης υγείας.
9. Προκύπτει επίσης ότι η παρουσίαση εκπομπών που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία αντίκειται στους στόχους γενικού συμφέροντος χάριν των οποίων έχει επιτραπεί η παροχή ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών στο κοινό είτε κατόπιν αδείας, είτε στη βάση μεταβατικών νομοθετικών ρυθμίσεων. Στο πλαίσιο αυτό απαγορεύεται η προβολή εκπομπών και εμπορικών μηνυμάτων που μπορούν να παραπλανήσουν το κοινό, ιδίως όσον αφορά ιδιαιτέρως σημαντικά θέματα που σχετίζονται με το συνταγματικώς κατοχυρωμένο αγαθό της ανθρώπινης υγείας. Αντιστοίχου περιεχομένου ρυθμίσεις περιλαμβάνονται και στον Ν. 2251/1994, το άρθρο 9γ παρ. 4 του οποίου απαγορεύει τις παραπλανητικές εμπορικές πρακτικές. Κατά το άρθρο 1 παρ. 3 περ. β του Ν. 2251/1994, στόχος των ως άνω ρυθμίσεων είναι μεταξύ άλλων η προστασία της υγείας και της ασφάλειας των καταναλωτών. Υπογραμμίζεται σχετικώς ότι η ίδια ακριβώς υποχρέωση αληθείας και ειλικρινείας επιβάλλεται από τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και για τις ενημερωτικές εκπομπές. Προκύπτει επομένως η ύπαρξη γενικής αρχής, κατά την οποία οι πάσης φύσεως τηλεοπτικές εκπομπές και τα πάσης φύσεως μεταδιδόμενα εμπορικά μηνύματα οφείλουν να έχουν τέτοιο περιεχόμενο που να μην προκαλεί παραπλάνηση και σύγχυση στο κοινό. Τούτο ισχύει ασφαλώς κατά μείζονα λόγο, όταν αντικείμενο της μετάδοσης είναι θέμα σχετιζόμενο με την προστασία της ανθρώπινης υγείας.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής.
Στις 4.3.2020, προβλήθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης η εκπομπή ΚΟΝΤΡΑ ΚΑΙ ΡΗΞΗ. Πρόκειται για εκπομπή, η οποία, βάσει του περιεχομένου της, έχει ενημερωτικό χαρακτήρα, με πολιτικό ιδίως περιεχόμενο. Κατά τη μετάδοση όμως της συγκεκριμένης εκπομπής, ο παρουσιαστής της προέτρεψε άμεσα και επανειλημμένως το κοινό να αγοράσει συγκεκριμένα προϊόντα υπό την εμπορική ονομασία ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ και ΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΟΝ αναφέροντας την τιμή του συνολικού πακέτου τους και την τηλεφωνική γραμμή κλήσης, με την χρήση της οποίας μπορούσε να γίνει η αγορά τους από τους ενδιαφερόμενους τηλεθεατές. Ασχέτως, επομένως, του ενημερωτικού χαρακτήρα της υπόλοιπης εκπομπής, η ίδια η μετάδοση των επίμαχων μηνυμάτων είχε προδήλως τα χαρακτηριστικά της τηλεπώλησης (άρθρο 2 παρ. 1 περ. ιβ ΠΔ 109/2010). Όσον αφορά ιδίως το προϊόν (κηραλοιφή) με την εμπορική ονομασία ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ, αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων τα εξής:
«Το καλύτερο αντισηπτικό, αντιμικροβιακό, το οποίο δρα εναντίον των μολύνσεων και των λοιμώξεων, ιδανικό για την αντιμετώπιση των παθήσεων του αναπνευστικού είναι αυτό εδώ, το Βυζαντινόν, η Βυζαντινόν. Γιατί βάζετε μία το πρωί στα χέρια, μία το απόγευμα και μία το βράδυ και δεν περνάει ούτε κορονοϊός, ούτε ιώσεις γρίπης, ούτε ιώσεις, τίποτα. Ένα εξαιρετικό προϊόν επαναλαμβάνω γιατί, βάζουν μάσκες, η μάσκα το έχω πει και άλλη φορά, δεν είναι το πρόβλημα, στα χέρα μας είναι το πρόβλημα. Από εδώ πάνε εδώ, από εδώ, καταλάβετε το. Πάρτε λοιπόν την Βυζαντινόν, οι μεγάλες ηλικίες, οι ευπαθείς ομάδες, οι γονείς, για τους παππούδες σας, πάρτε αυτό εδώ και θα με θυμηθείτε...
Για να καταλάβετε κυρίες και κύριοι. Ο κορονοϊός είναι ένα θέμα. Οι ιώσεις Η1Ν1 και τα λοιπά, ο ιός της γρίπης είναι ένα θέμα. Με την Βυζαντινόν, αποτρέπετε κάθε μικρόβιο από τα χέρια σας. Δεν θα έχετε μικρόβια. Είναι αντισηπτικό φυσικό, φόρμουλα με βότανα μέσα. Αντισηπτικό. Δρα εναντίον των λοιμώξεων και κυρίως των μολύνσεων. Μία επάλειψη θα κάνετε το πρωί, μία το μεσημέρι και μία το βράδυ, κάνετε 17 χειραψίες. Δεν κολλάτε τίποτα. Δεν κολλάτε τίποτα. Γιατί; Έχει μέσα τέτοιες ουσίες μέσα, ένα κοκτέιλ ουσιών που είναι ότι καλύτερο. Ούτε να φοβάσαι τον κορονοϊό, ο οποίος απλώνεται δυστυχώς, το επαναλαμβάνω. Περιέχει ένα βότανο από τα πλέον λίγα βότανα που υπάρχουν στον κόσμο, παγκοσμίως. Είναι από τα βότανα τα οποία είναι δυσεύρετα. Δεν υπάρχουν. Το οποίο υπάρχει μόνο στην Αυστραλία, μόνο στην Αυστραλία. Και το χρησιμοποιούν για αντισηψία, αντισηψία. Και για την καταπολέμηση των μολύνσεων, είναι εδώ μέσα. Ούτε κορονοϊό, ούτε να φοβάστε μην κολλήσετε ιώσεις, ούτε τα μικρόβια, ούτε τα βακτήρια. Δεν υπάρχει καλύτερο προϊόν από αυτό εδώ.,.Αντιβακτηριακό για κορονοϊούς και τα λοιπά, τουλάχιστον τα χέρια μας τα καθαρίζουμε και είναι πεντακάθαρα, μία το πρωί, μία το μεσημέρι, μία το βράδυ και δε φοβάστε τίποτα...
Για τον κορονοϊό επαναλαμβάνω. Αυξάνονται τα κρούσματα συνεχώς. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ είναι η εξαιρετική αυτή κηραλοιφή. Θα κάνετε μία επάλειψη το πρωί στα χέρια, μία το μεσημέρι και είναι τελειωμένο. Δεν κολλάτε τίποτα. Ούτε Η1Ν1, ούτε... Το δεν κολλάτε έχει να κάνει με την έλλειψη μικροβίων και του ιού στα χέρια γιατί πολλοί νομίζουν... Κάνουν αψού. Ο ιός μένει επάνω. Πλένουν με σαπούνι. Το σαπούνι ό,τι και να λέτε παιδιά... Ακούω και πολλούς γιατρούς στα κανάλια. Το σαπούνι είναι σαπούνι. Δεν μπορεί να καθαρίσει τα μικρόβια από πάνω. Όσο μπορεί τα καθαρίζει. Δεν είναι αντισηπτικό πραγματικό. Είναι σαπούνι. Εκτός αν πάρετε ένα ειδικό σαπούνι αντισηπτικό. Αυτό εδώ που σας λέω εδώ η ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ, μέσα έχει βότανα τα οποία είναι αντισηπτικά, αντιμολυντικά και αντιλοιμωξιολογικά. Δηλαδή είναι συνδυασμός βοτάνων. Ούτε τον κορονοϊό να φοβηθείτε, ούτε μην κολλήσετε εσείς τη γυναίκα σας, τον άντρα σας, το παιδί σας, το εγγόνι σας, ευπαθείς ομάδες, μικρές ηλικίες. Επαναλαμβάνω, μέρα με την ημέρα αυξάνονται τα κρούσματα. Προλάβετε τώρα...
Και να πω και το εξής γιατί θέλω μερικοί από εσάς να αντιληφθείτε την αναγκαιότητα του να προσέξετε. Ο κορονοϊός τώρα απλώνεται σε όλη την Ελλάδα. Με τη ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ δεν κολλάτε Η1Ν1, δεν κολλάτε μικρόβια. Μια επάλειψη εδώ, λίγο στο προσωπάκι σας, ελάχιστη και τα μικρόβια γλιστράνε από πάω και φεύγουνε. Φεύγουνε! Ούτε τον ιό της γρίπης να κολλήσετε, ούτε τον κορονοϊό, ούτε τα μικρόβια. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ παιδιά, η ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ. Και δεν μπορείτε να φανταστείτε -μακάρι να κάνω λάθος- ότι θα εξαπλωθεί ο κορονοϊός πολύ γρήγορα. Είναι δεδομένο. Τις επόμενες μέρες θα δούμε και άλλα κρούσματα. Πολλά περισσότερα. Και υπάρχει ένα θέμα. Πρόληψη λοιπόν. Πρόληψη παιδιά. Μάσκες, ιστορίες, τρέχουν πανικόβλητοι στα φαρμακεία. Δεν είναι έτσι. Στα χεράκια. Δηλαδή τι να το κάνω εγώ να έχω τη μάσκα και να πάω να κάνω χειραψία, να πάω σπίτι μου να βγάλω τη μάσκα γιατί δεν φοβάμαι και μετά να βάλω το χέρι μου στο πρόσωπο. Άρα λοιπόν, ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ. Πρωί, μεσημέρι, βράδυ και μονώνεστε από τα μικρόβια έτσι κι αλλιώς...
Θα γεμίσουμε με το πρόβλημα. Εδώ γέμισε όλη η Ευρώπη. Είναι δεδομένο. Για αυτό και λέω πάρτε τη ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ. Για να μην κινδυνέψετε να κολλήσετε ποτέ τον κορονοϊό, ιούς της γρίπης, λοιμώξεις και τα λοιπά. Στο χέρι λίγο. Το καλύτερο αντισηπτικό είναι παιδιά, το καλύτερο αντισηπτικό. Δεν υπάρχει. Με βότανα... Έχει ένα βότανο μέσα, το οποίο είναι δυσεύρετο παγκοσμίως. Δεν υπάρχει στον κόσμο. Μόνο στην Αυστραλία φύεται. Το φέραμε στην Ελλάδα για τη ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ. Δηλαδή είναι αντισηπτικό. Ουσιαστικά κάνεις απολύμανση. Μία το πρωί βάζετε στα χέρια σας, μία το μεσημέρι και μία το βράδυ. Και μετά αποκρούετε τον Η1Ν1, τον ιό της γρίπης, τον ιό του κορονοϊού, τα μικρόβια, τα βακτήρια και είστε μια χαρά. Δεν φοβάστε τίποτα. Όχι μόνο οι ευπαθείς ομάδες. Όλοι οι άνθρωποι. Με τη ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ. Αποκρούετε επαναλαμβάνω το πρόβλημα. Δεν θα φοβηθείτε τίποτα...
Ειδικά αυτοί που φοβούνται τον κορονοϊό. Δηλαδή είναι ευπαθείς ομάδες, λίγο μεγάλοι σε ηλικία, που έχουν πνευμονολογικά προβλήματα, που είναι ευπαθείς συνολικά οι ομάδες αυτές. Αν πάρετε τη ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ θα με θυμηθείτε. ‘Έχει ένα βότανο μέσα - από τα πολλά που περιλαμβάνονται - που είναι δυσεύρετο και είναι αντισηπτικό. Κάνετε μία επάλειψη το πρωί στα χέρια σας εδώ, μία το μεσημέρι και μία το βράδυ. Ούτε τον ιό της γρίπης θα φοβηθείτε, ούτε τις ιώσεις θα φοβηθείτε, ούτε τίποτα από όλα αυτά. Αποκρούετε τον κορονοϊό. Αποκρούετε επαναλαμβάνω γιατί είναι αντισηπτικό, αντιμικροβιακό και αποκρούετε το πρόβλημα. Τι θέλετε άλλο; Τι θέλετε άλλο; Για αυτό λέω προλάβετε τώρα...
Είμαι βέβαιος ότι τα μικρόβια αυτά δεν τα κολλάμε με τίποτα. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ ειδικά έχει ένα βότανο μέσα, που είναι δυσεύρετο παγκοσμίως, φύεται μόνο στην Αυστραλία και το οποίο ούτε κορονοϊό φοβάστε, ούτε ιό της γρίπης ούτε Η1Ν1 ούτε τίποτα. Είναι η ασπίδα του οργανισμού. Γιατί αυξάνεται κλιμακωτά ο κορονοϊός παιδιά. Πυραμοειδής η αύξησή του. Για αυτό λέω προλάβετε τώρα...
Ο κορονοϊός είναι ένα φαινόμενο το οποίο θα εξαπλωθεί τον επόμενο μήνα έτσι κι αλλιώς. Έτσι κι αλλιώς. Με αυτό εδώ προστατεύεστε. Μία το πρωί στα χέρια, μία το μεσημέρι, μια το βράδυ και κάθε μικρόβιο μπαμ και κάτω. Τρελαίνονται τα μικρόβια. Μπαμ και φεύγουν. Τέλος. Δεν θα φοβάστε ούτε τον ιό της γρίπης, ούτε Η1Ν1, ούτε κορονοϊούς. Τίποτα. Είναι σημαντικό να μην φοβάται ο άνθρωπος...
Ειδικά οι ευπαθείς ομάδες με τον κορονοϊό, βρήκαν τη λύση. Βρήκαν τη λύση. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΝ. Και τελειώνει το άγχος τους. Ούτε κορονοϊούς, ούτε ιώσεις γρίπης, τίποτα από όλα αυτά. Πεντακαθαρίζετε και κυκλοφορείτε...».
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι παρουσιάστηκε στο κοινό μια κηραλοιφή ως πανάκεια για την προστασία από τον κορονοϊό, τη γρίπη και τις υπόλοιπες ιώσεις. Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε ότι αρκεί μια απλή επάλειψη των χεριών τρεις φορές την ημέρα για πλήρη προστασία από τον κορονοϊό και τα σοβαρότατα προβλήματα που αυτός προκαλεί στο αναπνευστικό, με την επισήμανση ότι μεταξύ των επαλείψεων μπορούν να γίνονται άφοβα όσες χειραψίες επιθυμεί ο καθένας λόγω ακριβώς των ιδιοτήτων και των εξαιρετικά σπάνιων συστατικών και βοτάνων του προωθούμενου σκευάσματος. Ομοίως αναφέρθηκε ότι μια απλή επάλειψη προσφέρει οκτάωρη τουλάχιστον προστασία από τον κορονοϊό και τα υπόλοιπα μικρόβια και ότι το αντισηπτικό που περιέχει το προωθούμενο προϊόν εισέρχεται στους πόρους των χεριών και αποκρούει τα μικρόβια, με αποτέλεσμα ο καθένας να μπορεί να ακουμπάει χωρίς να υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης όποιο αντικείμενο επιθυμεί. Τονίστηκε μάλιστα ότι το προϊόν είναι ιδιαίτερα κατάλληλο για τους ηλικιωμένους, καθώς επίσης και για τις υπόλοιπες ευπαθείς ομάδες με πνευμονολογικά προβλήματα.
Κατά τα κοινώς όμως γνωστά και κατά την επιστήμη, δεν υφίσταται προς το παρόν οποιοδήποτε προϊόν που θα μπορούσε να προσφέρει αυτού του είδους την προστασία από τον κορονοϊό (αλλά και τους υπόλοιπους κοινούς ιούς). Σύμφωνα με τις επίσημες ιατρικές συστάσεις και τις ανακοινωθείσες και ήδη εφαρμοζόμενες κρατικές αποφάσεις, τα μόνα έως σήμερα αποδεδειγμένα μέσα προστασίας από τον κορονοϊό είναι η συνεχής και σχολαστική τήρηση των μέτρων ατομικής υγιεινής και η κοινωνική απομόνωση, που συμβάλλουν αποφασιστικά στον περιορισμό της διασποράς του ιού στον μην νοσούντα πληθυσμό και στην αναστροφή της μεταδοτικότητας που αυτός έχει.
Με τον τρόπο όμως αυτό, η επίμαχη εκπομπή έθεσε σε ενδεχόμενο κίνδυνο το συνταγματικώς προστατευόμενο αγαθό της ανθρώπινης υγείας ιδίως δε προκάλεσε κίνδυνο σύγχυσης και παραπλάνησης στο κοινό για τα χαρακτηριστικά του προωθούμενου προϊόντος με την απόδοση σε αυτό ανύπαρκτων προστατευτικών ιδιοτήτων, όσον αφορά μάλιστα και ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες όπως είναι οι ηλικιωμένοι και οι έχοντες πνευμονολογικά προβλήματα.
Υποστηρίζει καταρχάς η εγκαλουμένη ότι τίθεται ζήτημα παραβίασης της αρχής της αμεροληψίας, λόγω της έκδοσης από το ΕΣΡ ανακοίνωσης πληροφόρησης του κοινού για την ύπαρξη επώνυμων αναφορών σε σχέση με την προβολή οπτικοακουστικών μηνυμάτων που έθεταν κατά τους καταγγέλλοντες σε άμεσο κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή και υγεία. Ο ισχυρισμός αυτός ερείδεται ωστόσο προδήλως επί εσφαλμένης πραγματικής προϋποθέσεως, καθώς ουδεμία απολύτως αναφορά γίνεται στον σταθμό της εγκαλουμένης στην ανακοίνωση της 30.3.2020 που επικαλείται στο γραπτό της υπόμνημα. Τούτο ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι με την ως άνω ανακοίνωση ενημερωνόταν απλώς το κοινό για την ύπαρξη καταγγελιών για ένα σοβαρότατο ζήτημα που αφορούσε τα υπέρτατα αγαθά της ανθρώπινης ζωής και υγείας, χωρίς να λαμβάνεται καμία απολύτως θέση επί της ουσίας των καταγγελλομένων. Στο πλαίσιο επομένως της ήδη αναλυθείσης στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρέωσης του κράτους να επεμβαίνει μέσω των αρμόδιων κατά περίπτωση αρχών, προκειμένου να προλαμβάνει συμπεριφορές που μπορούν ενδεχομένως να θέσουν σε κίνδυνο το θεμελιώδες αγαθό της ανθρώπινης υγείας, υπήρχε συνταγματικώς επιβαλλόμενη υποχρέωση κατεπείγουσας πληροφόρησης του κοινού για την ύπαρξη (επώνυμων) καταγγελιών αναφορικά με το επίμαχο σκεύασμα για την περίπτωση που ενδεχομένως ευσταθούσαν τα όσα υποστηρίζονταν από τους καταγγέλλοντες και τα οποία, όπως προαναφέρθηκε, αποδεικνύονται ήδη βάσιμα.
Υποστηρίζει εξάλλου η εγκαλουμένη ότι σταμάτησε αυτοβούλως τη μετάδοση των επίμαχων μηνυμάτων, χωρίς να επαναλάβει έκτοτε την προβολή τους. Πρόκειται ωστόσο για γεγονός που ουδόλως επιδρά επί της ευθύνης της εγκαλουμένης για το περιεχόμενο της ελεγχόμενης εκπομπής. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο μάλιστα από την στιγμή που ο τερματισμός της προβολής των μηνυμάτων έγινε μόνον όταν το θέμα κατέστη ευρέως γνωστό προκαλώντας έντονες αντιδράσεις, χωρίς ο σταθμός να έχει λάβει έως τότε κανένα μέτρο πρόνοιας και ελέγχου αναφορικά με τη μετάδοση του σχετικού οπτικοακουστικού περιεχομένου.
Υποστηρίζει περαιτέρω η εγκαλουμένη ότι η κλήση της σε ακρόαση ήταν μη νόμιμη και αντιφατική, στον βαθμό που αναφερόταν όχι μόνο στους κανόνες για τις τηλεπωλήσεις αλλά και σε εκείνους που αφορούν τις ενημερωτικές εκπομπές. Όπως όμως είναι σαφές από τα ήδη ανωτέρω αναλυθέντα, η μετάδοση των επίμαχων εμπορικών μηνυμάτων πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ενημερωτικής εκπομπής με πολιτικό χαρακτήρα. Έχει εξάλλου επισημανθεί στο νομικό μέρος της παρούσας η ύπαρξης γενικής αρχής, που απαγορεύει τη μετάδοσης πάσης φύσεως οπτικοακουστικού περιεχομένου που μπορεί να παραπλανήσει το κοινό, ανεξαρτήτως του ειδικότερου χαρακτήρα του. Τα όσο ισχυρίζεται επομένως η εγκαλουμένη για το περιεχόμενο της κλήσης είναι αβάσιμα και απορριπτέα, καθώς προέκυπτε με σαφήνεια η φύση της παραβίασης για την οποίαν καλούταν σε ακρόαση. Τούτο ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι στην κλήση προσδιορίζονταν ρητώς οι ειδικότεροι κανόνες που απαγορεύουν τη μετάδοση μηνυμάτων τηλεπώλησης με παραπλανητικό περιεχόμενο καθώς και η συγκεκριμένη τηλεοπτική εκπομπή, ήτοι τα πραγματικά περιστατικά που συγκροτούσαν το ελεγχόμενο διοικητικό αδίκημα.
Ισχυρίζεται επίσης η εγκαλουμένη ότι ουδεμία ευθύνη φέρει για το περιεχόμενο της επίμαχης εκπομπής και των περιεχόμενων σε αυτήν μηνυμάτων, καθώς η εκπομπή της απεστάλη αυτούσια από την παραγωγό εταιρεία χωρίς η ίδια να μπορεί να επέμβει επί του περιεχομένου της. Ωστόσο, ο κάθε πάροχος περιεχομένου έχει την συντακτική ευθύνη για την επιλογή και το περιεχόμενο του οπτικοακουστικού υλικού που αποφασίζει να μεταδώσει στο τηλεοπτικό κοινό. Εξάλλου, η απαγόρευση μετάδοσης μηνυμάτων που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία καταλαμβάνει τους παρόχους περιεχομένου κατά τα ήδη ανωτέρω αναλυθέντα. Δεν ασκεί επομένως καμία επιρροή εν προκειμένω όσον αφορά την ευθύνη της εγκαλουμένης το γεγονός ότι η επίμαχη εκπομπή συνιστούσε εξωτερική παραγωγή τρίτης εταιρείας (βλ. ιδίως ΣτΕ 4586/2015 και ΣτΕ 201/2016). Έχει κριθεί άλλωστε ότι οι πάροχοι περιεχομένου φέρουν την ευθύνη για το περιεχόμενο των προβαλλόμενων από αυτούς προωθητικών μηνυμάτων, όταν η παρανομία προκύπτει εκ πρώτης όψεως από το ίδιο το μεταδιδόμενο μήνυμα (ΣτΕ 4009/2014). Δεν αμφισβητείται ότι στην προκειμένη περίπτωση ήταν προφανής ο κίνδυνος που συνεπαγόταν για την ανθρώπινη υγεία η μετάδοση των επίμαχων μηνυμάτων, ενώ ήταν απόλυτα εφικτός ο εκ των προτέρων έλεγχος του περιεχομένου τους καθώς επρόκειτο για εκπομπές που αποστέλλονταν μαγνητοσκοπημένες από την παραγωγό τους εταιρεία και που ένα πολύ μεγάλο μέρος τους καταλαμβανόταν χρονικά από την προβολή του επίμαχου σκευάσματος.
Ισχυρίζεται επίσης η εγκαλουμένη ότι από το περιεχόμενο της εκπομπής ουδόλως προέκυπτε συγκεκριμένος κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία, ενόψει και του γεγονότος ότι η επίμαχη κηραλοιφή αναφέρθηκε ως φυτικό σκεύασμα και όχι ως φαρμακευτικό προϊόν. Υποστηρίζει ειδικότερα ότι τα μηνύματα αναφέρονταν στην ήπια αντισηπτική λειτουργία του προϊόντος, χωρίς από πουθενά να συνάγεται η απόδοση σε αυτό θεραπευτικών ιδιοτήτων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σύγχυση στο κοινό. Πέραν όμως του ότι ο τρόπος παρουσίασης της συγκεκριμένης κηραλοιφής ήταν τέτοιος που θα μπορούσε κατά την κοινή πείρα να παραπλανήσει τον μέσο τηλεθεατή για τις προστατευτικές ιδιότητες του εν λόγω προϊόντος, είναι περαιτέρω σαφές ότι η επίμαχη μετάδοση θα μπορούσε να θέσει σε ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο τις πλέον ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες, όπως είναι οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά. Ειδικότερα, η κηραλοιφή παρουσιάστηκε ως σκεύασμα που προσφέρει απόλυτη προστασία από τον κορονοϊό για τουλάχιστον οκτώ ώρες με μια απλή επάλειψη των χεριών και χωρίς την ανάγκη λήψης οποιουδήποτε άλλου μέτρου προστασίας. Ο παρουσιαστής ανέφερε μάλιστα χαρακτηριστικά ότι το σκεύασμα εισέρχεται στους πόρους των χεριών και κάνει τα μικρόβια να γλιστράνε και να φεύγουν, επιτρέποντας να γίνονται άφοβα χειραψίες χωρίς να υπάρχει κανένα πρόβλημα. Αναφέρθηκε περαιτέρω στις ευπαθείς ομάδες και ιδιαίτερα στους ανθρώπους με πνευμονολογικά προβλήματα, υποστηρίζοντας ότι με την χρήση του προϊόντος τα μέλη τους ήταν απολύτως ασφαλή και προστατευμένα από τον κορονοϊό και τις ιώσεις. Δεδομένης επομένως της απόλυτης συνταγματικής προστασίας που παρέχεται στην ανθρώπινη ζωή και υγεία, είναι αναμφισβήτητο ότι ο τρόπος εμπορικής προώθησης του συγκεκριμένου σκευάσματος έθετε σε κίνδυνο το κοινό προκαλώντας την παραπλανητική εντύπωση ότι με μια απλή καθημερινή επάλειψη των χεριών του θα μπορούσε να ενεργεί με απόλυτη ασφάλεια χωρίς την ανάγκη λήψης κανενός άλλου μέτρου προστασίας.
Υποστηρίζει τέλος η εγκαλουμένη ότι αναρμοδίως γίνεται επίκληση των γενικών κανόνων για την προστασία των καταναλωτών, ενώ αναφέρεται παραλλήλως στο ότι τα επίμαχα μηνύματα ελέγχθηκαν από το Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας (ΣΕΕ) που έθεσε τελικώς την υπόθεση στο αρχείο. Η επίκληση ωστόσο των κανόνων αυτών έγινε μόνο επικουρικώς, προκειμένου να καταδειχθεί ότι και πέραν της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας υπάρχουν νομοθετικές ρυθμίσεις που καθιστούν σαφή την ύπαρξη γενικής νομικής αρχής που απαγορεύει την παραπλάνηση του κοινού. Εξάλλου, ο έλεγχος μιας οπτικοακουστικής εμπορικής ανακοίνωσης από το ΣΕΕ είναι νομικώς αδιάφορος για την άσκηση των ελεγκτικών και κυρωτικών αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ σύμφωνα και με τα ρητώς οριζόμενα από το άρθρο 9 παρ. 7 του Ν. 2863/2000 (βλ. ΣτΕ 65/2019).
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει αυτών καθίσταται σαφές ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, μέσω της προβολής, προωθητικών μηνυμάτων με περιεχόμενο παραπλανητικό και επικίνδυνο για την ανθρώπινη ζωή και υγεία.
Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη κύρωση και δη εκείνη του χρηματικού προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση την βαρύτητα των παραβάσεων και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού, κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των 25.000 ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε -εκ προθέσεως- την συνταγματικώς επιβαλλόμενη απαγόρευση μετάδοσης μηνυμάτων που θα μπορούσαν να παραπλανήσουν το κοινό ως προς τις προστατευτικές ιδιότητες προϊόντων και να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή και υγεία.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ JERONIMO GROOVY ΑΕ, ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού ALERT Ν. Αττικής, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των είκοσι πέντε χιλιάδων (25.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ JERONIMO GROOVY ΑΕ που εδρεύει στο Ταύρο Αττικής, με ΑΦΜ 94321551, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ.
2. Του Πέτρου Κυριακίδη, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας, με ΑΦΜ 031721346, Δ.Ο.Υ. Παλαιού Φαλήρου
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 29η Σεπτεμβρίου 2020 και δημοσιεύτηκε την 21η Οκτωβρίου 2020.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 78/2020 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 21η Οκτωβρίου 2020
