Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 38/2020 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 11.2.2020 και ώρα 11:00 προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και τα μέλη Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, και Γιώργο Πλειό. Απόντα τα μέλη Ευαγγελία Μήτρου και Γεώργιος Σαρειδάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η επανεξέταση της υπόθεσης στην οποία αφορούσε η με αριθμό 332/2014 απόφαση του ΕΣΡ, κατόπιν της ακύρωσης αυτής για τυπικούς λόγους με την με αριθμό 446/2019 απόφαση του ΣτΕ.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 49/15.1.2020, ο οποίος ανατέθηκε στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά, ο οποίος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 50/ΕΣ/13.1.2020 νομική του εισήγηση παραπέμποντας συνολικώς στα όσα είχε αναπτύξει επί της υποθέσεως με την με αριθμό πρωτοκόλλου 475/1.7.2014 αρχική νομική του εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστη για λογαριασμό της λειτουργούσης τον τηλεοπτικό σταθμό TRT Ν. Λαρίσης εταιρείας ο πληρεξούσιος δικηγόρος Γιώργος Κεχαγιόπουλος. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο, ο δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να του παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 18.2.2020 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 702/18.2.2020 υπόμνημα.
Την 9.6.2020 και ώρα 12.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «e-presence.gov.gr» επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο και τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, και Γεώργιο Σαρειδάκη. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τους απόντες κατά την συζήτηση Ευαγγελία Μήτρου και Γεώργιο Σαρειδάκη αναγιγνώσκοντας τις έγγραφες εισηγήσεις, το υπόμνημα των εγκαλουμένων και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος:
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή σε περίπτωση παραβάσεων των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος έλεγχος του κράτους έχει ως σκοπό, μεταξύ των άλλων, την αντικειμενική μετάδοση των πληροφοριών και των ειδήσεων.
2. Κατά ρητή νομοθετική επιταγή, επιβάλλεται η μετάδοση των γεγονότων και είναι αληθής και ακριβής. Τα γεγονότα πρέπει εξάλλου να προβάλλονται με προσοχή και με αίσθημα ευθύνης, ώστε να μην προκαλούν υπέρμετρη σύγχυση στο κοινό. Δεν επιτρέπεται η παρουσίαση ως γεγονότων απλών υποθέσεων και πιθανολογήσεων. Ειδικότερα, το άρθρο 5 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό». Εξάλλου, το άρθρο 15 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Ειδήσεις και σχόλια, κρίσεις ή απόψεις πρέπει να διακρίνονται με τρόπο σαφή. Υποθέσεις ή πιθανολογήσεις δεν παρουσιάζονται ως γεγονότα».
3. Δεν πρέπει επίσης να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν προηγουμένως ελεγχθεί. Τυχόν ανακρίβειες και παραπλανητικές πληροφορίες πρέπει να ανακαλούνται άμεσα. Συναφώς, το άρθρο 8 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί». Ομοίως, το άρθρο 5 παρ. 2 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Ανακρίβειες ή παραπλανητικές δηλώσεις διορθώνονται αμέσως στο πλαίσιο της ίδιας ή παρόμοιας εκπομπής».
4. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
5. Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι επιβάλλεται η αντικειμενική και με το απαιτούμενο αίσθημα ευθύνης μετάδοση των πληροφοριών και των ειδήσεων και η άμεση αποκατάσταση της όποιας μεταδοθείσης ανακρίβειας από τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς. Πριν τη μετάδοση μιας είδησης, πρέπει να γίνεται ο απαιτούμενος έλεγχος αυτής ώστε να αποφεύγεται η πρόκληση σύγχυσης και παραπλάνησης στο τηλεοπτικό κοινό. Απαγορεύεται επίσης να παρουσιάζονται ως γεγονότα ατεκμηρίωτες πιθανολογήσεις και υποθέσεις. Οι παραπάνω υποχρεώσεις ισχύουν και όταν οι σχετικές αναφορές αφορούν πολιτικά πρόσωπα. Έστω και αν κατά πάγια νομολογία οι πολιτικοί υποχρεούνται να ανέχονται σε ευρύτερη κλίμακα σε σχέση με τους απλούς ιδιώτες την άσκηση δημόσιας κριτικής για τον τρόπο επιτέλεσης των καθηκόντων τους, προστατεύονται ωστόσο και αυτοί από την μετάδοση ατεκμηρίωτων και παραπλανητικών πληροφοριών που τους αφορούν και που μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση στο κοινό όσον αφορά ιδίως τον τρόπο διαχείρισης από αυτούς του δημόσιου χρήματος (πρβλ. ΣτΕ 626/2016 και ΣτΕ 334/2017.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής.
Κατά την προβολή της εκπομπής ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ της 2.4.2014 και των δελτίων ειδήσεων που μετέδωσε ο σταθμός της εγκαλουμένης από τις 2.4.2014 έως και τις 12.4.2014, έγιναν επανειλημμένως αναφορές στον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα ότι κατά τη θητεία του στέρησε παρανόμως από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης συνολικό κονδύλι ύψους είκοσι περίπου εκατομμυρίων ευρώ προερχόμενο από την υποχρεωτική δέσμευση ποσοστού 7% για έξοδα προβολής και δημοσιότητας των συγχρηματοδοτούμενων έργων του ΕΣΠΑ. Κατά τον σταθμό, η μη απόδοση του παραπάνω κονδυλίου είχε ως αποτέλεσμα να στερηθούν τα τοπικά μέσα ενημέρωσης πολυτίμων πόρων που θα μπορούσαν να είχαν σώσει πολλές θέσεις εργασίας στον κλάδο. Για πολλές ημέρες, προβαλλόταν στα δελτία ειδήσεων του σταθμού κυλιόμενη ταινία, στην οποία αναγραφόταν ότι ο σταθμός περίμενε την απάντηση του Περιφερειάρχη για το πού είχαν πάει τα είκοσι εκατομμύρια ευρώ. Την ίδια περίοδο, δημοσιογράφοι του σταθμού άφηναν υπονοούμενα ότι τα χρήματα αυτά είχαν ενδεχομένως διατεθεί για την πληρωμή υπαλλήλων κεντρικών υπηρεσιών (σελ. 2 υπηρεσιακής έκθεσης καταγραφής), για την κάλυψη των χρεών των κομμάτων (σελ. 7 υπηρεσιακής έκθεσης καταγραφής) και για τις ανάγκες τις κεντρικής κυβέρνησης (σελ. 7-8 υπηρεσιακής έκθεσης καταγραφής).
Με την με αριθμό 332/2014 απόφαση του ΕΣΡ, έγιναν δεκτά τα ακόλουθα: «Το ΕΣΡ έχει επιληφθεί της υποθέσεως κατόπιν καταγγελίας του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κωνσταντίνου Αγοραστού. Κατά τη διάρκεια της ως άνω εκπομπής ο εκπρόσωπος του τηλεοπτικού σταθμού ανέφερε ότι το 7% κάθε προϋπολογισμού προς εκτέλεση έργου διατίθεται για την προβολή και δημοσιότητα του έργου, ότι στην Περιφέρεια Θεσσαλίας είχε προϋπολογιστεί δαπάνη εκτελέσεως έργων 70.000.000 ευρώ και ότι εκ του ποσού τούτου τα 5.000.000 αντιστοιχούν σε έξοδα προβολής και δημοσιότητας των έργων, ως και ότι ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας δε διέθεσε αυτό το ποσό για την προβολή και δημοσιότητα των έργων. Εν συνεχεία, ο αυτός εκπρόσωπος του τηλεοπτικού σταθμού ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του ως άνω Περιφερειάρχη 20.000.000 ευρώ προοριζόταν για τα μέσα ενημέρωσης της Θεσσαλίας δε δόθηκαν σε αυτά, με αποτέλεσμα κανένα να μην έχει ταμειακή και οικονομική ευχέρεια. Όμως εκ του υπ’ αριθμ. πρωτ. 2216/22.4.2014 εγγράφου της Περιφέρειας Θεσσαλίας (Ενδιάμεση Διαχειριστική Γραμμή), προκύπτει ότι: «δεν προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία και από τα Κανονιστικά κείμενα, κανένα ποσοστό ή ποσό υποχρεωτικής διάθεσης πόρων ΕΣΠΑ για ενέργειες προβολής και δημοσιότητας». Επομένως, ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας δεν είχε εκ του Νόμου δυνατότητα διαθέσεως των προαναφερθέντων χρηματικών ποσών για την προβολή και δημοσιότητα έργων της Περιφερείας. Ο περί του αντιθέτου ισχυρισμός του εκπροσώπου του τηλεοπτικού σταθμού δεν ήταν αληθής και προ της μεταδόσεώς αυτού όφειλε να διαπιστώσει τούτο και να μη μεταδώσει τις ως άνω ανακρίβειες. Πρόδηλον είναι ότι προβλήθηκαν τα ανωτέρω άνευ της προσηκούσης προσοχής και αισθήματος ευθύνης, κατά παράβαση των προαναφερθεισών διατάξεων του Νόμου».
Με βάση τα ανωτέρω, επιβλήθηκε στην εγκαλουμένη χρηματική κύρωση ύψους 30.000 ευρώ.
Η παραπάνω κυρωτική απόφαση ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους αναγόμενους στην κακή συγκρότηση του οργάνου με την απόφαση ΣτΕ 446/2019.
ΙΙΙ. Προβαλλόμενοι ισχυρισμοί
Ισχυρίζεται η εγκαλουμένη ότι ενήργησε εντός του πλαισίου της δημοσιογραφικής δεοντολογίας και ότι από κανένα στοιχείο δεν προκύπτει η οποιαδήποτε προσπάθεια παραποίησης της αλήθειας και στρέβλωσης της πραγματικότητας.
Όπως όμως προκύπτει από τα προαναφερθέντα, μεταδόθηκε επί σειρά ημερών η ανακριβής είδηση ότι προβλέπεται συγκεκριμένο υποχρεωτικό ποσοστό για την προβολή των συγχρηματοδοτούμενων έργων του ΕΣΠΑ, το οποίο παρανόμως δεν είχε αποδοθεί από τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας στους δικαιούχους του. Ομοίως υπήρξαν υπονοούμενα για παράνομη χρήση του κονδυλίου αυτού για άλλους σκοπούς. Με τον τρόπο όμως αυτόν υπήρξε καταφανής παραβίαση από τον τηλεοπτικό σταθμό της εγκαλουμένης της υποχρέωσης ακριβούς και με αίσθημα ευθύνης μετάδοσης των γεγονότων, ώστε να μην παραπλανάται το κοινό από τη μετάδοση ως αποδεδειγμένων ατεκμηρίωτων υποθέσεων και πιθανολογήσεων σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης του δημόσιου χρήματος.
Ισχυρίζεται επίσης η εγκαλουμένη ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβολή κυρώσεων εναντίον της είναι η προηγούμενη υποβολή αιτήματος επανόρθωσης από τον καταγγέλλοντα Περιφερειάρχη σχετικά με τις φερόμενες ως βλαπτικές ειδήσεις και πληροφορίες. Όπως όμως είναι σαφές από τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας διατάξεις, η υπόθεση εξετάζεται για παραβίαση της υποχρέωσης ακριβούς και με αίσθημα ευθύνης μετάδοσης των γεγονότων και όχι για προσβολή της προσωπικότητας του αναφερόμενου προσώπου. Δεν είναι δε απαραίτητη η προηγούμενη υποβολή αίτησης επανόρθωσης για παραβίαση των κανόνων της δημοσιογραφικής δεοντολογίας (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 4547/2014 και ΣτΕ 2896/2016). Τούτο δε ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι θα ήταν στην προκειμένη περίπτωση αδύνατη η αποκατάσταση της προσωπικότητας του καταγγέλλοντος με την τυχόν υποβολή και την αποδοχή αίτησης επανορθώσεως, λόγω της φύσης και βαρύτητας της εκτροπής του σταθμού της εγκαλουμένης (όλως ενδεικτικώς, ΣτΕ 4625/2013 και ΣτΕ 4547/2014).
IV. Υπαγωγή
Ενόψει όλων των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι ο σταθμός της εγκαλουμένης παραβίασε τις νομικές του υποχρεώσεις όσον αφορά τον τρόπο ελέγχου και τεκμηρίωσης των μεταδιδόμενων στο κοινό ως γεγονότων πληροφοριών και ειδήσεων.
Κατά συνέπεια, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλουμένη κύρωση και δη εκείνη του χρηματικού προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση την βαρύτητα της παράβασης και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού, κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης δέχεται ότι ο σταθμός της εγκαλουμένης παραβίασε - εκ προθέσεως - τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΑΕ, ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού TRT Νομού Λαρίσης, τη διοικητική κύρωση του προστίμου των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Α.Ε, με έδρα το Βόλο, στο 3ο χλμ. Π.Ε.Ο. Λάρισας-Αθηνών, με ΑΦΜ 094142874 , Δ.Ο.Υ Β' Βόλου.
2. Της Παπαδοπούλου Σεβαστιανής του Νικολάου, με ΑΦΜ 044201225, Δ.Ο.Υ. Α' Βόλου ως Προέδρου και Διευθύνουσας Συμβούλου.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 9η Ιουνίου 2020 και δημοσιεύτηκε την 10η Σεπτεμβρίου 2020.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 38/2020 - Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) - 10η Σεπτεμβρίου 2020
