Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 33/2020 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 10.3.2020 και ώρα 10:30, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, και τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό και Γεώργιο Σαρειδάκη. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη μετάδοση από τον σταθμό «ALPHA CHANNEL» με φορέα ALPHA ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ AE ανακριβούς είδησης περί υποτιθέμενης παράνομης εισόδου στη χώρα μεγάλου αριθμού παράτυπων προσφύγων και μεταναστών μέσω των ελληνοτουρκικών συνόρων. Η υπόθεση εξετάζεται κατόπιν σχετικών καταγγελιών πολιτών (με αριθμό πρωτοκόλλου εισερχομένου εγγράφου 868/3.3.2020, 869/3.3.2020, 870/3.3.2020, 871/3.3.2020 και 872/3.3.2020).
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 99/3.3.2020, ο οποίος ανατέθηκε στον ειδικό επιστήμονα - νομικό Γεώργιο Αναγνωσταρά, που υπέβαλε την με αριθμό πρωτοκόλλου 185/ΕΣ/3.3.2020 νομική του εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστησαν η Άννα Σούρπη, δικηγόρος, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας, και ο δημοσιογράφος Νικόλαος Μάνεσης, συνεργάτης του τηλεοπτικού σταθμού. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι εκπρόσωποι της εγκαλουμένης απάντησαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την
κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 24.3.2020 και ώρα 14.00 και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 1783/30.4.2020 υπόμνημα.
Την 9.6.2020 και ώρα 12.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «e-presence.gov.gr» επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο και τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, και Γεώργιο Σαρειδάκη. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και ο ανωτέρω εισηγητής, ο οποίος ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου.
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων. Ο άμεσος έλεγχος του κράτους έχει ως σκοπό, μεταξύ των άλλων, την αντικειμενική μετάδοση των πληροφοριών και των ειδήσεων.
2. Κατά ρητή νομοθετική επιταγή, επιβάλλεται η μετάδοση των γεγονότων και είναι αληθής και ακριβής. Τα γεγονότα πρέπει εξάλλου να προβάλλονται με προσοχή και με αίσθημα ευθύνης, ώστε να μην προκαλούν υπέρμετρη σύγχυση και πανικό στο κοινό. Ειδικότερα, το άρθρο 5 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Η μετάδοση των γεγονότων πρέπει να είναι αληθής, ακριβής και όσο είναι δυνατό πλήρης. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και αίσθημα ευθύνης, ώστε να μη δημιουργούν υπέρμετρη ελπίδα, σύγχυση ή πανικό στο κοινό».
3. Δεν πρέπει επίσης να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν προηγουμένως ελεγχθεί. Τυχόν ανακρίβειες και παραπλανητικές πληροφορίες πρέπει να ανακαλούνται άμεσα. Συναφώς, το άρθρο 8 παρ. 1 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Δεν πρέπει να μεταδίδονται πληροφορίες χωρίς να έχουν ελεγχθεί». Ομοίως, το άρθρο 5 παρ. 2 του ΠΔ 77/2003 ορίζει τα εξής: «Ανακρίβειες ή παραπλανητικές δηλώσεις διορθώνονται αμέσως στο πλαίσιο της ίδιας ή παρόμοιας εκπομπής»».
4. Τέλος, κατά τα στοιχεία β και ε της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
5. Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι επιβάλλεται η αντικειμενική και με το απαιτούμενο αίσθημα ευθύνης μετάδοση των πληροφοριών και των ειδήσεων και η άμεση αποκατάσταση της όποιας μεταδοθείσης ανακρίβειας από τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς. Πριν τη μετάδοση μιας είδησης, πρέπει να γίνεται ο απαιτούμενος έλεγχος αυτής ώστε να αποφεύγεται η πρόκληση σύγχυσης και παραπλάνησης στο τηλεοπτικό κοινό. Αυτονοήτως, οι παραπάνω υποχρεώσεις υφίστανται σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό όσον αφορά τη μετάδοση ειδήσεων και πληροφοριών που σχετίζονται με ευαίσθητα εθνικά θέματα και ιδιαίτερα μάλιστα σε περιόδους έντασης και πολιτικής αντιπαράθεσης της χώρας με γειτονικά κράτη.
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, από την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και από τους ισχυρισμούς της εγκαλούμενης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής.
Κατά την ενημερωτική εκπομπή ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΕΣΗ που μεταδόθηκε από τον σταθμό της εγκαλουμένης την 1η Μαρτίου 2020 προβλήθηκε περί την ώρα 12.35 τετράλεπτο βίντεο στο οποίο απεικονίζονταν, σύμφωνα με τον κεντρικό παρουσιαστή και τους υπόλοιπους συντελεστές της εκπομπής, πολυμελείς ομάδες μεταναστών και προσφύγων να περνούν παράνομα τα ελληνικά σύνορα από την πλευρά της Τουρκίας.
Ο κεντρικός παρουσιαστής του προγράμματος απευθύνθηκε σε συνεργάτιδα της εκπομπής και η τελευταία πληροφόρησε το κοινό ότι είχαν εικόνες από τον Έβρο. Οι εικόνες έδειχναν μετανάστες και πρόσφυγες να περνούν τα συρματοπλέγματα, ενώ ολιγάριθμοι ένστολοι προσπαθούσαν να τους σταματήσουν με τη βία κάνοντας χρήση των υπηρεσιακών τους ροπάλων και ρίχνοντας καπνογόνα. Ο κεντρικός παρουσιαστής ισχυρίστηκε ότι δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι οι αστυνομικοί, γιατί εμπλέκονταν ανθρώπινες ζωές. Επεσήμανε επανειλημμένως ότι δεν επαρκούσαν οι δυνάμεις.
Κατά τη μετάδοση του επίμαχου βίντεο, προβλήθηκε αρχικά ως υπότιτλος με κεφαλαία γράμμα ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΜΕ ΚΑΘΕ ΤΡΟΠΟ. Στην πορεία, ο υπότιτλος άλλαξε σε ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΕΣ ΟΡΔΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ.
Μεταξύ άλλων, ο κεντρικός παρουσιαστής της εκπομπής ανέφερε τα ακόλουθα:
«.Απίστευτες εικόνες. Ανοίγουν παντού συρματοπλέγματα, παιδεύεται ο άντρας των ΜΑΤ... Πάνε να καταγραφούν. Πέρασαν στην Ελλάδα, καταγράφονται. Περνάνε και άλλοι. Υπάρχει ένας αστυνομικός. Δεν επαρκούν οι δυνάμεις. Δεν επαρκούνε οι δυνάμεις... Δεν κρατιέται αυτή η λαοθάλασσα... Περνάνε, δεν μπορούν να κάνουνε κάτι. Παιδιά, αυτό γίνεται σε όλον τον Έβρο. Δείξτε την εικόνα στον κύριο Παναγιωτόπουλο. Περνάνε από παντού... Δεν κρατιέται αυτός ο πληθυσμός. Προσπαθήστε να γίνει αντιληπτό. Πέρασαν όλοι. Φύγανε. Πάει το συρματόπλεγμα. Τέλος. Πού είναι τα 67 άτομα που λένε ότι πέρασαν; Εμείς 100 άτομα έχουμε δει να μπαίνουνε μέσα μόνο από αυτό το σημείο... Όλοι οι Έλληνες να φρουρούσαν τα σύνορα, δεν θα έφθανε. Γιατί δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Δεν έχεις τη δυνατότητα να κάνεις τίποτα. Τα σύνορα λοιπόν φυλάσσονται κατά τρόπο εξαιρετικό. Αυτός είναι ο εξαιρετικός τρόπος που βλέπετε αυτήν τη στιγμή, βρε παιδιά. Μπήκανε όλοι, τέλος... Και είναι και ελάχιστη η δύναμη... Πέρασαν. Πού θα μαζευτούν όλοι αυτοί που πέρασαν στην ουδέτερη ζώνη, τους βλέπετε; Είναι πια εκατοντάδες. Κοιτάτε αριστερά τι γίνεται. Δεν σταματάει αυτό και δεν φυλάσσονται τα σύνορα. Δεν υπάρχει δυνατότητα να φυλαχθούν.. Παιδιά, οι εικόνες αυτές είναι εικόνες σοκ. Και αυτό είναι ένα σημείο κοντά στις Καστανιές, δεν ξέρω ακριβώς ποιο σημείο είναι... Είναι εικόνες κυρίες και κύριοι που τις πήραμε πριν από λίγο και βλέπετε την απίστευτη κατάσταση. Πέρασαν όλοι μέσα. Αυτό είναι. Αν αυτό εσείς το θεωρείτε φύλαξη συνόρων, εγώ έχω κατέβει από άλλο πλανήτη».
Όμως, όλες οι προβαλλόμενες εικόνες αφορούσαν σε παρελθόντα χρόνο και ειδικότερα στο έτος 2015 και απεικόνιζαν την προσπάθεια εισόδου προσφύγων και μεταναστών από την Ειδομένη στη Βόρεια Μακεδονία. Τούτο προκύπτει από πλήθος πηγών και πιστοποιείται ιδίως και από τον ανεξάρτητο φορέα ellinika hoaxes (https://www.ellinikahoaxes.gr/2020/03/01/video-manesis-eidomeni/). Το αυθεντικό βίντεο του 2015 με τον ήχο που από μόνο του αποδεικνύει ότι είναι μαγνητοσκοπημένο σε άλλη γεωγραφική περιοχή είναι αναρτημένο στον ιστότοπο
