Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 92/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη για αυτό τόπο την 25.4.2023 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η εξέταση της με αρ. πρωτ. ΕΣΡ 1713/6.4.2023 αίτησης, της εταιρείας με την επωνυμία «E-VOICE RESEARCH ΕΡΕΥΝΕΣ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ ΜΙΚΕ», για την εγγραφή της στο Μητρώο Φορέων και Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων του Τμήματος Ελέγχου Διαφάνειας του ΕΣΡ.
Σχηματίστηκε φάκελος με αριθμό 87/10.4.2023, ο οποίος ανατέθηκε στην ειδική επιστήμονα-νομικό Πέρσα Λαμπροπούλου. Η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε την με αριθμό πρωτ. 272/ΕΣ/10.4.2023 εισήγησή της.
Για τη συζήτηση της υποθέσεως ορίστηκε ο αναφερόμενος στην αρχή χρόνος χωρίς να κληθεί η αιτούσα, διότι κρίθηκε ότι δεν υπήρχε ζήτημα προς διευκρίνιση. Η Ειδική Επιστήμων ανέπτυξε την εισήγησή της και εν συνεχεία αποχώρησε. Αμέσως μετά τη συζήτηση ακολούθησε διάσκεψη και η Ολομέλεια:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
Ι/1. O Ν 3603/2007 ορίζει:
Αρθρο 1 παρ. 1 : « Στις διατάξεις του παρόντος νόμου υπάγονται οι δημοσκοπήσεις, οι οποίες διενεργούνται από οποιονδήποτε φορέα ή επιχείρηση για τη διερεύνηση των τάσεων της κοινής γνώμης και έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με κοινοβουλευτικές εκλογές, δημοψηφίσματα, εκλογές για την ανάδειξη αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, νομαρχιακές, δημοτικές και κοινοτικές εκλογές, ανεξαρτήτως του χρόνου διενέργειας τους. Αν οι ως άνω δημοσκοπήσεις δεν δημοσιοποιούνται στον έντυπο ή ηλεκτρονικό τύπο, διενεργούνταιχωρίς να υπάγονται στις διατάξεις του παρόντος νόμου.»
Αρθρο 5 παρ 1: « Στο Τμήμα Ελέγχου και Διαφάνειας του Ε.Σ.Ρ. τηρείται Μητρώο Φορέων και Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων.»
Αρθρο 5 παρ. 2 : « Κάθε φορέας ή επιχείρηση δημοσκόπησης της ημεδαπής πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο αυτό, προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να αναλαμβάνει δημοσκοπήσεις ή κάθε άλλη έρευνα ή μέτρηση της κοινής γνώμης, πλην των αναφερομένων στο άρθρο 11 του ν. 2328/1995 (ΦΕΚ 159 Α'), όπως ισχύει, για λογαριασμό των φορέων του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός ορίζεται κάθε φορά, καθώς και των πολιτικών κομμάτων ή συνδυασμών.»
Άρθρο 5 παρ. 3 : «Οι φορείς ή οι επιχειρήσεις που εγγράφονται στο Μητρώο πρέπει να αποδέχονται εγγράφως την τήρηση των επιστημονικών μεθόδων έρευνας της αγοράς του Διεθνούς Κώδικα Δεοντολογίας για την Πρακτική της Έρευνας Αγοράς και της Κοινωνικής Έρευνας (International Code of Marketing and Social Research Practice), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κοινής Γνώμης και Έρευνας Αγοράς (ICC/ESOMAR) και του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (Σ.Ε.Δ.Ε.Α.), καθώς και τον έλεγχο της γνησιότητας και πληρότητας των στοιχείων, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, εφόσον αυτό τους ζητηθεί».
Άρθρο 5 παρ.4 : « Ο έλεγχος αυτός αφορά στις δημοσκοπήσεις του παρόντος που αναθέτουν οι φορείς του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός ορίζεται κάθε φορά, τα πολιτικά κόμματα ή συνδυασμοί και οι επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης, καθώς και σε κάθε άλλη έρευνα ή δημοσκόπηση που διενεργείται για λογαριασμό των φορέων του Δημοσίου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός ορίζεται κάθε φορά, επιφυλασσομένης της εφαρμογής του άρθρου 11 του ν. 2328/1995 (ΦΕΚ 159 Α'), όπως ισχύει».
Άρθρο 3 παρ. 2 : « Οι φορείς ή οι επιχειρήσεις δημοσκοπήσεων είναι υπεύθυνοι για την επιλογή και την εκπαίδευση των προσώπων που πραγματοποιούν τη δημοσκόπηση, τον έλεγχο των στοιχείων και την εντός συγκεκριμένων χρονικών ορίων διεξαγωγή της, προκειμένου να διασφαλίζεται η ορθή επεξεργασία των στοιχείων και η ομοιογένεια των αποτελεσμάτων της δημοσκόπησης. Ειδικότερα, η εκπαίδευση των προσώπων που πραγματοποιούν την έρευνα πεδίου υπόκειται στον Ποιοτικό Έλεγχο Συλλογής Στοιχείων (Π.Ε.Σ.Σ.) του Σ.Ε.Δ.Ε.Α. και στο σύστημα Ποιοτικού Ελέγχου των Ερευνητών (Interviewers Quality Control Scheme) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κοινής Γνώμης και Ερευνας Αγοράς (ICC/ESOMAR).»
Άρθρο 3 παρ. 3: «Η επιλογή και η κατανομή του δείγματος γίνεται με βάση τις παραδεκτές, κατά τους κανόνες της στατιστικής επιστήμης, μεθόδους δειγματοληψίας και τα επίσημα δημογραφικά στοιχεία, όπως αυτά που τηρεί η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.) και το Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (Υπουργείο ΕΣ.Δ.ΔΑ).»
Άρθρο 3 παρ. 4: «Η συγκέντρωση, καταγραφή, επεξεργασία, διατήρηση, διάδοση ή δημοσιοποίηση από τον διενεργούντα τη δημοσκόπηση ή και από τα μέσα ενημέρωσης στοιχείων που αφορούν ευαίσθητα ή μη προσωπικά δεδομένα υπόκεινται στις διατάξεις του ν. 2472/1997 (ΦΕΚ 50 Α'), όπως ισχύει. Οι φορείς ή οι επιχειρήσεις δημοσκοπήσεως υποχρεούνται να τηρούν όλα τα στοιχεία της δημοσκόπησης για ένα (1) τουλάχιστον έτος. »
Άρθρο 3 παρ. 5 «Στο ερωτηματολόγιο των δημοσκοπήσεων δεν επιτρέπεται να περιλαμβάνονται ερωτήσεις που περιέχουν μειωτικούς για την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια χαρακτηρισμούς για πρόσωπα ή φορείς, για τους οποίους ερωτώνται τα μέλη του αντιπροσωπευτικού δείγματος.»
Άρθρο 3 παρ. 6: «Για τη συγχώνευση αποτελεσμάτων διαφορετικών εκλογικών δημοσκοπήσεων ή και τη με συγκριτικό τρόπο δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων, που πραγματοποιούνται με διαφορετικές μεθόδους συλλογής στοιχείων, πρέπει να αναφέρεται σαφώς το πρόσωπο που τις πραγματοποίησε, η διαδικασία με την οποία προέκυψαν τα αποτελέσματα, καθώς και οι μεθοδολογικοί περιορισμοί της σύγκρισης.»
Άρθρο 3 παρ. 7: «Στη δημοσκόπηση πρέπει να γίνεται μνεία εάν αυτή διενεργήθηκε με τη χρήση κάλπης ή όχι. Δημοσκοπήσεις οι οποίες διερευνούν την πρόθεση ψήφου με πανελλαδική αντιπροσώπευση, πρέπει να έχουν συνολικό δείγμα ίσο ή μεγαλύτερο των χιλίων (1.000) ατόμων. Υποαναλύσεις σε βάσεις κάτω των εκατό (100) ατόμων θεωρούνται ενδεικτικές. Απαγορεύεται η υποανάλυση βάσεων κάτω των εξήντα (60) ατόμων.»
Άρθρο 3 παρ. 8: «Κατά τα λοιπά, ως προς τις δημοσκοπήσεις του παρόντος νόμου, εφαρμόζονται οι κανόνες του Διεθνούς Κώδικα Δεοντολογίας για την Πρακτική της Έρευνας Αγοράς και της Κοινωνικής Έρευνας (International Code of Marketing and Social Research Practice), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κοινής Γνώμης και Έρευνας Αγοράς (ICC/ ESOMAR) και του κώδικα δεοντολογίας του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (Σ.Ε.Δ.Ε.Α), όπως εκάστοτε ισχύουν.»
Αρθρο 6 παρ. 1: «Οι επιχειρήσεις δημοσκοπήσεων υποχρεούνται να δηλώνουν την εταιρική ή μετοχική τους σύνθεση, καθώς και κάθε μεταβολή αυτής στο Τμήμα Ελέγχου Διαφάνειας του ΕΣΡ, με την κατάθεση των αναγκαίων αποδεικτικών στοιχείων.»
Ι/2 Περαιτέρω, ο Διεθνής Κώδικας Δεοντολογίας και Επαγγελματικής Πρακτικής της ESOMAR/ICC ορίζει μεταξύ άλλων:
Άρθρο 9 (α) : “ Οι ερευνητικοί οργανισμοί πρέπει να συμπεριφέρονται με τιμιότητα, ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα και να διασφαλίζουν ότι οι έρευνές τους διενεργούνται με τις κατάλληλες επιστημονικές αρχές, μεθόδους και τεχνικές.”
Άρθρο 9 (β): “ Οι ερευνητικοί οργανισμοί πρέπει να συμπεριφέρονται πάντα ηθικά και να μην πράττουν οτιδήποτε μπορεί να βλάψει την φήμη της έρευνας και να οδηγήσει σε απώλεια της εμπιστοσύνης του κοινού»
Άρθρο 11: “ Οι ερευνητές πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι έρευνες διενεργούνται σύμφωνα με τον παρόντα κώδικα και ότι οι αντισυμβαλλόμενοί τους συμφωνούν να συμμορφωθούν με τις επιταγές του..»
Αρθρο 8 (α) : « Όταν δημοσιεύουν αποτελέσματα ερευνών, οι ερευνητικοί οργανισμοί οφείλουν να διασφαλίζουν ότι παρέχονται επαρκείς πληροφορίες προς το κοινό για να αξιολογήσει την ποιότητα των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν και την αξιοπιστία των συμπερασμάτων.»
Αρθρο 8 (γ) : «Όταν ο Πελάτης προτίθεται να δημοσιοποιήσει αποτελέσματα ερευνών, οι ερευνητικοί οργανισμοί οφείλουν να διασφαλίζουν ότι τους συμβουλεύονται ως προς τον τρόπο και το περιεχόμενο της δημοσίευσης. Τόσο ο Πελάτης όσο και ο ερευνητικός οργανισμός έχουν υποχρέωση να διασφαλίσουν ότι τα δημοσιευόμενα αποτελέσματα δεν είναι παραπλανητικά».
Ι/3 Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 του Κανονισμού Ποιοτικού Ελέγχου Συλλογής Στοιχείων (ΠΕΣΣ) του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ):
«Ο Κανονισμός ΠΕΣΣ έχει σχεδιαστεί από το ΣΕΔΕΑ (Σύλλογος Εταιριών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς) ως ένα σύστημα αυτορρύθμισης και πιστοποίησης για τα μέλη του ΠΕΣΣ αλλά και ως ένα σύστημα πιστοποίησης συγκεκριμένων ερευνών που διενεργούνται τόσο από μέλη όσο και από μη μέλη του ΠΕΣΣ. Στόχος του Κανονισμού είναι η προώθηση των βέλτιστων πρακτικών και η πιστοποίηση των μελών και των ερευνών που εντάσσονται στο σύστημα ΠΕΣΣ ως προς:
• την οργάνωση των διαδικασιών του τμήματος field ή / και
• την αρχική επικοινωνία με υποψήφιους, τη βασική ενημέρωση και συστηματική αξιολόγηση του παρεχόμενου από τους απασχολούμενους στο field έργου, την διαδικασία υλοποίησης των ερευνών ή / και
• την αξιοπιστία των συλλεγομένων στοιχείων
Απώτερος σκοπός του Κανονισμού ΠΕΣΣ είναι να διασφαλίσει ότι όλα τα μέλη του ΠΕΣΣ και οι έρευνες που πιστοποιούνται βάσει ΠΕΣΣ έχουν τα ίδια ελάχιστα όρια ποιότητας, ενισχύοντας έτσι την αξιοπιστία της έρευνας προς τους πελάτες και την κοινή γνώμη.»
Ι/4. Τέλος, σύμφωνα το άρθρο 6 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας «. Οι διοικητικές αρχές, πριν από κάθε ενέργεια ή μέτρο σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων συγκεκριμένου προσώπου, οφείλουν να καλούν τον ενδιαφερόμενο να εκφράσει τις απόψεις του, εγγράφως ή προφορικώς, ως προς τα σχετικά ζητήματα.»
Από το συνδυασμό και τη λογική ερμηνεία των προαναφερόμενων διατάξεων και κανόνων δεοντολογίας και πρακτικής και τη λογική ερμηνεία αυτών προκύπτουν τα ακόλουθα:
α) Ότι ο Ν 3603/2007 έχει εφαρμογή σε έρευνες κοινής γνώμη και άλλες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας και οι οποίες σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με εκλογικές διαδικασίες.
β) Ότι υποχρέωση εγγραφής στο τηρούμενο σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 5 μητρώο, έχουν όσοι φορείς και επιχειρήσεις επιθυμούν να διενεργούν έρευνες κοινής γνώμης για λογαριασμό του Δημοσίου (εν ευρεία εννοία) και των πολιτικών κομμάτων και συνδυασμών ή για λογαριασμό μέσων μαζικής ενημέρωσης καθώς και κάθε είδους έρευνα (όχι μόνο έρευνα κοινής γνώμης) που διενεργείται για λογαριασμό του δημοσίου (εν ευρεία εννοία).
γ) Ότι, οι φορείς και οι επιχειρήσεις που διενεργούν έρευνες υποκείμενες σε «έλεγχο γνησιότητας και πληρότητας των στοιχείων τους», κατά τα ανωτέρω, έχουν υποχρέωση εγγραφής στο Μητρώο Φορέων και Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων που τηρεί το ΕΣΡ, εφόσον οι έρευνες αυτές δημοσιοποιούνται.
δ) Ότι η αποδοχή των ανωτέρω κανόνων δεοντολογίας και επαγγελματικής πρακτικής έχει, αυτονοήτως, την έννοια της πραγματικής εφαρμογής τους κατά την παροχή των υπηρεσιών, πράγμα που βαρύνεται να ελέγξει το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Το Συμβούλιο πρέπει δηλαδή να αξιολογήσει, εάν, από το σύνολο των στοιχείων που προσκομίζει ο αιτούμενος την εγγραφή του στο επίσημο (κρατικό) βιβλίο (μητρώο), προκύπτει (με πιθανότητα και κατά την συνήθη πορεία των πραγμάτων), ότι αυτός έχει πράγματι τη βούληση, την ικανότητα και τις υποδομές για εκτέλεση έργων δημοσκοπήσεων υπό την εκτεθείσα έννοια. Ομοίως, η αποδοχή του προβλεπόμενου στο νόμο ελέγχου έχει την έννοια της πραγματικής τήρησης εκείνων των διαδικασιών που επιτρέπουν την άσκηση του προβλεπόμενου στο νόμο ελέγχου πληρότητας και γνησιότητας των στοιχείων της έρευνας.
ε) Ότι, κατά συνέπεια, το ΕΣΡ, προκειμένου να εγγράψει ορισμένο φορέα ή επιχείρηση δημοσκοπήσεων /έρευνας αγοράς στο οικείο Μητρώο δικαιούται να ζητήσει και να ελέγξει έγγραφα και στοιχεία, τα οποία να θεμελιώνουν την ουσιαστική κρίση του ως προς τη συνδρομή των τυπικών και ουσιαστικών προϋποθέσεων στο πρόσωπο του αιτούντος την εγγραφή, δηλαδή να ζητήσει στοιχεία που πιστοποιούν την ικανότητα, την βούληση και την υποδομή αυτού να διενεργήσει δημοσκοπήσεις με εχέγγυα αξιοπιστίας, όπως αυτά ορίζονται στο νόμο.
στ)Ότι το ΕΣΡ, προκειμένου να λάβει απόφαση για την αποδοχή ή μη σχετικής αιτήσεως δικαιούται να καλέσει τον ενδιαφερόμενο σε ακρόαση.
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Η αιτούσα εταιρεία είχε συσταθεί την 8.6.2021 από τον Ιωάννη Πολυράβα δυνάμει του υπ’ αριθμ 11994/2021 συμβολαίου του συμβολαιογράφου Αθηνών Θεόδωρου Χαλκίτη. Σκοπός της εταιρείας είναι, μεταξύ άλλων «η παροχή υπηρεσιών έρευνας αγοράς, υπηρεσιών χορήγησης αδειών για τα δικαιώματα χρήσης μεταλλευτικών ερευνών και αξιολογήσεων, υπηρεσιών ενεργητικού μάρκετινγκ, ανάπτυξης δυναμικού επιχειρήσεων». Μέτοχος της εταιρείας είναι σήμερα ο Δημήτριος Καπούτσης ο οποίος και την εκπροσωπεί. Ο εν λόγω έχει υποβάλει υπεύθυνη δήλωση στην οποία αναφέρει ότι: «Η εταιρεία αποδέχεται την τήρηση του Διεθνούς Κώδικα για την έρευνα αγοράς, την κοινωνική έρευνα και την ανάλυση δεδομένων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κοινής Γνώμης και Έρευνας Αγοράς (ICC/ESOMAR International Code on Market, Opinion and Social Research and Data Analytics) καθώς και του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ). Αποδέχεται επίσης τον έλεγχο της γνησιότητας και πληρότητας των στοιχείων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 3603/2007 και όσα ορίζει ο Κανονισμός Ποιοτικού Ελέγχου Συλλογής Στοιχείων (ΠΕΣΣ) του ΣΕΔΕΑ.».
Πέραν της υπευθύνου δηλώσεως η εταιρεία υπέβαλε και τα ακόλουθα στοιχεία: Α) Αντίγραφο του συμβολαίου μεταβίβασης εταιρικών μεριδίων και τροποποίησης του καταστατικού, Β) Ισολογισμό και προσάρτημα του 2021 σύμφωνα με τα ΕΛΠ, Γ) ΥΔ δήλωση του νομίμου εκπροσώπου στην οποία αναφέρει ότι η εταιρεία δεν απασχολεί εργαζόμενους, Δ) Βιογραφικά σημειώματα συνεργαζόμενων προσώπων.
Από τα προσκομιζόμενα στοιχεία και όσα αναφέρθηκαν ενώπιον της Ολομέλειας προέκυψε ότι η αιτούσα δεν διενεργεί προς το παρόν έρευνες αγοράς ή δημοσκοπήσεις, ούτε έχει ανάλογη υποδομή και προσωπικό που να μπορεί να εκτελέσει τέτοια έργα, αλλά προτίθεται να αναθέτει, τουλάχιστον έως ότου αποκτήσει επαρκή πελατειακή βάση, τα έργα που θα αναλαμβάνει σε τρίτες - υπεργολάβους - εταιρείες.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Υπό τα δεδομένα αυτά, κατά την κρίση της Ολομελείας, δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για την αποδοχή της αιτήσεως.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δεν εγκρίνει την εγγραφή της εταιρείας με την επωνυμία «E-VOICE RESEARCH ΕΡΕΥΝΕΣ ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ ΜΙΚΕ» στο Μητρώο Φορέων και Επιχειρήσεων Δημοσκοπήσεων του Τμήματος Ελέγχου Διαφάνειας του ΕΣΡ.
Κρίθηκε, αποφασίστηκε την 25η Απριλίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 22α Μαΐου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΤΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 92/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 22α Μαΐου 2023.
