Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 33/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 17.5.2021 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απούσα η Αντιπρόεδρος Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, η οποία είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, από τον ραδιοφωνικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «MY RADIO 104,6 (ΠΡΩΗΝ ΘΕΜΑ 104,6)» Νομού Αττικής, ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «MY RADIO ΜΟΝ. ΕΠΕ», αναφορικά με διατάξεις περί: α) ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς προς αναφερόμενο δημόσιο πρόσωπο (προστασίας της προσωπικότητας του) και β) τήρησης κανόνων ευπρεπούς εκφοράς λόγου και συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια της εκπομπής με τίτλο «Μαζί δεν κάνουμε» που μεταδόθηκε στις 17.10.2019, ώρα 10:00 - 12:00. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 4789/18.10.2019 καταγγελία.
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε ο φάκελος με αριθμό 214/18.5.2020, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Ροδόπη Μπιλιαρδή και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Ρέα Λαμπροπούλου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 870/ΕΣ/27.10.2020 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμων υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 89/ΕΣ/19.2.2021 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας, παρέστησαν οι πληρεξούσιοι δικηγόροι της Σούλτης Βησσαρίωνας και Σούλτης Ευάγγελος. Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο οι Δικηγόροι δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 1.6.2021, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 3200/1.6.2021 υπόμνημά του.
Την 31.1.2023 και ώρα 10.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση την απούσα κατά την συζήτηση Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλούμενης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων. «Ο άμεσος έλεγχος του κράτους... έχει ως σκοπό... την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και νεότητας».
2. To άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος καθιερώνει ως πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας τον σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου.
3. Το άρθρο 5 παρ. 2 του Συντάγματος αναφέρει: «Όλοι όσοι βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους...».
4. Κατά το άρθρο 106 παρ. 2 του Συντάγματος: «Η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας».
5. Κατά το άρθρο 1 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης(που έχει νομική ισχύ επί τη βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας, άρ. 6 της ΣΕΕ): «Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται».
6. Το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα (Ν. 2462/1997), στον πρόλογό του αναφέρεται στην «αναγνώριση της εγγενούς αξιοπρέπειας και των ίσων και αναφαίρετων δικαιωμάτων όλων των μελών της ανθρώπινης κοινωνίας», ενώ στο άρθρο 17 παρ. 1 ορίζει: «Κανείς δεν υπόκειται σε αυθαίρετες ή παράνομες παρενοχλήσεις της ιδιωτικής του ζωής, της οικογένειας, της κατοικίας ή της αλληλογραφίας του ούτε σε παράνομες προσβολές της τιμής και της υπόληψης του».
7. Ο Ν. 2328/1995 στο άρθρο 3 παρ. 1 περ. β' ορίζει: «Οι κάθε είδους εκπομπές (συμπεριλαμβανομένων και των διαφημίσεων) που μεταδίδουν οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί πρέπει να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή, την υπόληψη, τον ιδιωτικό και οικογενειακό βίο, την επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη συναφή δραστηριότητα κάθε προσώπου η εικόνα του οποίου εμφανίζεται στην οθόνη ή το όνομα του οποίου ή στοιχεία επαρκή για τον προσδιορισμό του οποίου μεταδίδονται».
8. Κατά το άρθρο 1 παρ. 8 του Ν. 3592/2007: «Η παροχή ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών και η εκπομπή ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων εξυπηρετούν την κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και ιδίως το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 15 του Συντάγματος».
9. Σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 2 του Π.Δ. 109/5.11.2010 (Το Π.Δ. 109/2010 εφαρμόζεται και στους ραδιοφωνικούς σταθμούς ΣτΕ 4547 και 4548/2014): «Τα κάθε είδους προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων και των οπτικοακουστικών εμπορικών ανακοινώσεων, που μεταδίδονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς τηλεοπτικούς οργανισμούς, οφείλουν να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή, την υπόληψη, τον ιδιωτικό και οικογενειακό βίο, την επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη νόμιμη δραστηριότητα κάθε προσώπου του οποίου η εικόνα εμφανίζεται στην οθόνη ή αναφέρεται το όνομα ή στοιχεία επαρκή για τον προσδιορισμό του».
10. Κατά το άρθρο 3 παρ. 1 του Ν. 4173/2013 (που τροποποιήθηκε με το Ν. 4324/29.4.2015 που επανιδρύει την ΕΡΤ και ισχύει και για την ιδιωτική τηλεόραση κατ' εφαρμογή του άρθρου 3 παρ. 1α του Ν. 2328/1995): «Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της ΕΡΤ Α.Ε. καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, εμπνέονται από τα ιδανικά της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της αξίας του ανθρώπου, της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου, της εθνικής ανεξαρτησίας, της ειρήνης και της συνεργασίας των λαών». Η παρ. 3 του ως άνω άρθρου ορίζει: «Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, διέπονται από τις αρχές της αντικειμενικότητας και πληρότητας της ενημέρωσης, της πολυφωνίας, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, του σεβασμού της προσωπικότητας, της προστασίας της νεότητας και της παιδικής ηλικίας, της διαφύλαξης της ποιότητας της ελληνικής γλώσσας, της ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού και της γέφυρας με τους πολιτισμούς των άλλων λαών». Στο άρθρο 2 παρ. 3 εδ. β' του αυτού νόμου ορίζεται ότι: «Οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες που παρέχει η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. πρέπει να ανταποκρίνονται στην ποιοτική στάθμη που επιβάλλουν η κοινωνική αποστολή και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και να σέβονται ιδίως την αξία του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας».
11. Ο Κανονισμός 2/1991 του Ε.Σ.Ρ. περί ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων (ο οποίος, σύμφωνα με το πρακτικό συνεδριάσεως και γνωμοδότηση του Συμβουλίου Επικρατείας με αριθμό 49/2003, καταργείται μόνο κατά το μέρος που αφορά σε ειδησεογραφικές και ενημερωτικές εκπομπές, ενώ κατά το μέρος που αφορά στα λοιπά ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα διατηρείται σε ισχύ μέχρι την έκδοση του σχετικού κώδικα δεοντολογίας και ο οποίος -Κανονισμός 2/1991- εφαρμόζεται στην προκειμένη περίπτωση γιατί η εκπομπή έφερε ψυχαγωγικό χαρακτήρα) στο άρθρο 3 παρ. 1 ορίζει: «Τα πρόσωπα που συμμετέχουν ή αναφέρονται στις εκπομπές πρέπει να απολαμβάνουν δίκαιης, ορθής και αξιοπρεπούς συμπεριφοράς». Στο άρθρο 2 παρ. 5 του ως άνω Κανονισμού ορίζεται «Πρέπει να τηρούνται οι γενικά παραδεκτοί κανόνες της ευπρέπειας και της καλαισθησίας στη γλώσσα και τη συμπεριφορά, λαμβάνοντας υπόψη το είδος και το πλαίσιο της εκάστοτε εκπομπής. Ιδιαίτερη μέριμνα επιβάλλεται στα προγράμματα που μεταδίδονται σε χρόνο που η τηλεόραση (Παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο άρθρο μνημονεύει την τηλεόραση, σημειώνεται ότι ο Κανονισμός 2/1991 αναφέρεται σε ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα και ότι στο άρθρο 1 για το πεδίο εφαρμογής του γίνεται αναφορά στη δημόσια και ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση) είναι πιθανό να παρακολουθείται από ανηλίκους».
12. Τέλος, κατά τα στοιχεία β' και ε' της παραγ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
Από τον συνδυασμό των ως άνω διατάξεων συνάγονται τα ακόλουθα:
Η έννοια της προσωπικότητας ορίζεται ως ενότητα σωματικών, ηθικοψυχικών και πνευματικών στοιχείων, είναι έννοια δυναμική αφού διαμορφώνεται μέσω της ενεργούς συμμετοχής του ατόμου στην κοινωνία βίου, δράσεων, αξιών και ιδεών με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας και ότι έκφανση του δικαιώματος της προσωπικότητας αποτελούν η τιμή και υπόληψη κάθε ανθρώπου η οποία αντικατοπτρίζεται στην εκτίμηση και αξία που αποδίδεται σε αυτόν από τους συνανθρώπους του(ενδεικτικά ΑΠ 40/1998, ΑΠ 788/2000, ΠΠΡ Θ 7036/2002, ΑΠ 576/2006, ΑΠ 1095/2008, ΑΠ 311/2009, ΑΠ 967/2011, ΑΠ 899/2011, ΑΠ 271/2012, ΣτΕ 285/2012, ΣτΕ 2014/2012, ΣτΕ 334/2013, ΣτΕ 2387/2013, ΑΠ 471/2013, ΑΠ 571/2014, ΣτΕ 1244/2015, ΣτΕ 3926/2015, ΣτΕ 1173/2017, ΣτΕ 334/2017, ΣτΕ 1732/2017). Η προστασία της «εσωτερικής» τιμής θεωρείται ότι ενυπάρχει στον άνθρωπο και είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την αξία του, τον καταλαμβάνει ως φορέα πνευματικών και ηθικών αξιών, την απολαμβάνει δε λόγω της συμμόρφωσης του με τις νομικές και ηθικές του υποχρεώσεις, ενώ η «εξωτερική» τιμή[υπόληψη] περιλαμβάνει την κοινωνική του καταξίωση, την αναγνώριση του και την καλή του φήμη που τα απολαμβάνει στην κοινωνία συνεπεία των ιδιοτήτων και ικανοτήτων του για την εκπλήρωση των ιδιαίτερων κοινωνικών του έργων ή του επαγγέλματος του. Τα όρια της ελευθερίας του Τύπου σταματούν εκεί όπου αρχίζει η απαραβίαστη σφαίρα της προσωπικότητας (τιμής και υπόληψης) της οποίας η καταβαράθρωση μπορεί να δηλώνεται με την ενσυνείδητη έκφραση περιφρόνησης (Γιάννης Καράκωστας: «Προσωπικότητα και Τύπος», εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2000, σελ. 51 επόμ.). Η προσβολή της τιμής μπορεί να γίνει με λόγια ή έργα που, κατά την κοινή αντίληψη, περιέχουν είτε αμφισβήτηση της ηθικής και κοινωνικής αξίας του προσώπου, είτε περιφρόνηση γι’ αυτό εκ μέρους του δράστη, αλλά και με πράξεις διαταρακτικές της κοινωνικής προσωπικότητας του ανθρώπου, όπως είναι αυτές που περιέχουν ονειδισμό ή αμφισβήτηση της προσωπικής ή επαγγελματικής εντιμότητας του προσώπου, ακόμα και όταν αυτές απλώς τον καθιστούν ύποπτο ότι μετέρχεται ανέντιμες μεθόδους κατά την ενάσκηση των επαγγελματικών του καθηκόντων ή άλλων εκφάνσεων της δραστηριότητάς του ή δημιουργούν υποψίες μειωτικές του κύρους, της ηθικής και της εν γένει υπολήψεως αυτού (βλ. ΑΠ 2109/1986, ΑΠ 1582/1998, ΕφΠατρ 789/2002). Για να κριθεί εάν υπάρχει προσβολή της τιμής λαμβάνονται υπόψη ορισμένα κριτήρια αξιολόγησης, όπως είναι το είδος της προσβολής, οι συνέπειές της για τον θιγέντα (ποιοτική επίδραση της προσβλητικής ενέργειας), το μέσο με το οποίο πραγματοποιήθηκε η προσβλητική ενέργεια, η αφορμή και τα κίνητρα αυτής κ.λ.π. Επίσης είναι σημαντικό να ερευνηθεί κατά πόσο η διατύπωση δυσμενούς γνώμης μέσω ενός ηλεκτρονικού μέσου ενημέρωσης συμβάλλει στη διαμόρφωση αρνητικής άποψης του τηλεοπτικού κοινού.
Για την προστασία της τιμής και υπόληψης δημοσίου προσώπου, ενδεικτικά η απόφ. του Τρ.Διοικ.Πρωτ.Αθ. 16280/1995 έχει κρίνει ως εξής: «...Σε μια δημοκρατική κοινωνία, το άτομο που καθίσταται δημόσιο πρόσωπο, με την έννοια ότι γίνεται γνωστό σε ευρύτερο κύκλο του κοινού (πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, αθλητές) υπόκειται εκ των πραγμάτων στο δημοσιογραφικό έλεγχο τον οποίο, και αν είναι οξύς ή δηκτικός, εφόσον δεν θίγεται η τιμή και η υπόληψη του, οφείλει να ανέχεται. Και τούτο λόγω του δικαιολογημένου επαγγελματικού ενδιαφέροντος των δημοσιογράφων, που ασκούν δημόσια αποστολή, για τη δημοσίευση ή μετάδοση ειδήσεων (γεγονότων)και σχολίων σχετικών με τις πράξεις και τη συμπεριφορά προσώπων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την κοινή γνώμη. Γι ’ αυτό μπορούν να δημοσιεύουν ή να μεταδίδουν ειδήσεις, για τη σχετική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού, με δριμεία κριτική ή δυσμενείς, ακόμα και σκωπτικούς ή ειρωνικούς χαρακτηρισμούς για τα πρόσωπα αυτά, χωρίς αυτό να συνιστά μη σύννομη προσβολή της προσωπικότητας τους...». Ως δημόσιο δε πρόσωπο νοείται αυτό που τόσο με τις πράξεις του όσο και λόγω του ρόλου του στα δημόσια δρώμενα εισέρχεται στη δημόσια σφαίρα.
Περαιτέρω, το άρθρο 14 παρ. 5 εδ. α' και β' του Συντάγματος ορίζει: «Καθένας ο οποίος θίγεται από ανακριβές δημοσίευμα ή εκπομπή έχει δικαίωμα απάντησης, το δε μέσο ενημέρωσης έχει αντιστοίχως υποχρέωση πλήρους και άμεσης επανόρθωσης. Καθένας ο οποίος θίγεται από υβριστικό ή δυσφημιστικό δημοσίευμα ή εκπομπή έχει επίσης, δικαίωμα απάντησης, το δε μέσο ενημέρωσης έχει αντιστοίχως υποχρέωση άμεσης δημοσίευσης ή μετάδοσης της απάντησης».
Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Π.Δ. 109/5.11.2010: «Κάθε πρόσωπο, ανεξαρτήτως ιθαγένειας, του οποίου προσβάλλονται από το περιεχόμενο τηλεοπτικού προγράμματος έννομα συμφέροντα, ιδίως η προσωπικότητα, η τιμή ή υπόληψη ή ο ιδιωτικός και οικογενειακός βίος ή η επαγγελματική, κοινωνική, επιστημονική, καλλιτεχνική, πολιτική ή άλλη δραστηριότητα, δικαιούται να ζητήσει επανόρθωση από τον τηλεοπτικό οργανισμό που μετέδωσε το επίμαχο πρόγραμμα μέσα σε αποκλειστική προθεσμία είκοσι (20) ημερών από τη μετάδοση ή την αναμετάδοση αυτού. Το δικαίωμα απάντησης μπορεί να το ασκήσουν.. .και ο νόμιμος εκπρόσωπος νομικού προσώπου ή ένωσης προσώπων της οποίας προσβάλλεται η φήμη ή το επιχειρηματικό συμφέρον. (παράγ. 1).
Το αίτημα απάντησης υποβάλλεται στον τηλεοπτικό οργανισμό με οποιονδήποτε πρόσφορο τρόπο με τον οποίο μπορεί να βεβαιωθεί η υποβολή του.,.και πρέπει να περιέχει α) τα πλήρη στοιχεία του φυσικού ή νομικού προσώπου που βλάπτεται. β) την ημέρα και ώρα του επίμαχου προγράμματος, γ)τους λόγους για τους οποίους η συγκεκριμένη αναφορά υπήρξε βλαπτική, δ) το κείμενο της απάντησης ή το αίτημα για εμφάνιση στο ίδιο ή ανάλογο πρόγραμμα ή για μαγνητοσκόπηση και μετάδοση ανάλογης απάντησης. Ανάλογη είναι η απάντηση όταν διαρκεί ίσο τουλάχιστον χρόνο με τη βλαπτική αναφορά και μεταδίδεται σε αμέσως επόμενο πρόγραμμα σε περίπτωση σειράς ομοίων προγραμμάτων ή σε ανάλογο από πλευράς ώρας μετάδοσης δελτίο ειδήσεων. (παράγ. 2).
Το περιεχόμενο της απάντησης δεν πρέπει να συνιστά αξιόποινη πράξη ή να θεμελιώνει αστική ευθύνη του τηλεοπτικού οργανισμού ή να αντιτίθεται στα χρηστά ήθη (παράγ. 3).
Ο τηλεοπτικός οργανισμός αποφασίζει για το αίτημα μέσα σε δύο (2) ημέρες και ειδοποιεί τον ενδιαφερόμενο κατά τρόπο ανάλογο με τον τρόπο υποβολής του αιτήματος. Επανόρθωση μπορεί να γίνει και χωρίς την τήρηση αυτής της διαδικασίας με πρωτοβουλία του τηλεοπτικού οργανισμού ή του ενδιαφερομένου (παράγ. 4).
Αν ο τηλεοπτικός οργανισμός απορρίψει το αίτημα, το διαβιβάζει υποχρεωτικώς μαζί με την αιτιολογημένη απόφαση του και αντίγραφο του επίμαχου προγράμματος, το αργότερο σε 24 ώρες, στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, ή σε περίπτωση κατεπείγοντος ο Πρόεδρος του, αποφασίζει μέσα σε τρεις (3) εργάσιμες ημέρες χωρίς να δεσμεύεται από διαδικαστικούς τύπους, δικαιούται δε να ζητήσει περισσότερα στοιχεία και πληροφορίες. Η αιτιολογημένη απόφαση του Ε.Σ.Ρ. ή του Προέδρου του, που διατάσσει την ολική ή μερική αποδοχή του αιτήματος απάντησης, είναι υποχρεωτική για τον τηλεοπτικό οργανισμό (παράγ. 5).
Το δικαίωμα του θιγομένου για απάντηση και η αντίστοιχη υποχρέωση του τηλεοπτικού οργανισμού είναι ανεξάρτητα από την ύπαρξη τυχόν αστικής ή ποινικής ευθύνης.,.Σε κάθε περίπτωση, η μη συμμόρφωση του τηλεοπτικού οργανισμού στην ανωτέρω απόφαση επισύρει την επιβολή των διοικητικών κυρώσεων που προβλέπονται στο άρθρο 29 του παρόντος και επί πλέον λαμβάνεται υπόψιν σε κάθε άλλη αστική, ποινική ή διοικητική διαδικασία για την επαύξηση της επιβαλλόμενης αποζημίωσης ή της χρηματικής ικανοποίησης ή της χρηματικής ποινής ή άλλης κύρωσης, ενώ αντίστοιχα η συμμόρφωση του τηλεοπτικού οργανισμού και η ικανοποίηση του δικαιώματος απάντησης λαμβάνεται υπόψιν για τη μείωση της (παράγ. 6).
Σε όλες τις περιπτώσεις που αναφέρονται στην παράγ. 1 και εφόσον η προσβολή του δικαιώματος μπορεί να αποκατασταθεί με τη διαδικασία του παρόντος άρθρου, η προηγούμενη υποβολή αίτησης απάντησης και η μη προσήκουσα από τον εγκαλούμενο τηλεοπτικό σταθμό ικανοποίηση της αίτησης αυτής αποτελεί προϋπόθεση για την επιβολή των προβλεπομένων διοικητικών κυρώσεων για το γεγονός που προκάλεσε την αίτηση απάντησης (παράγ. 7)». (βλ. συναφώς: ΣτΕ 1173/2017, ΣτΕ 4547/2014, ΣτΕ 2448/2013, ΣτΕ 1089/2018).
ΙΙ. Πραγματικό Μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την ακρόαση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα εξής:
Στη διάρκεια της δίωρης εκπομπής «Μαζί δεν κάνουμε» της 17.10.2019 που μεταδόθηκε από τον ραδιοφωνικό σταθμό «Θέμα 104,6» νομού Αττικής από ώρα 10.00' έως 12.00' και παρουσιάστηκε από τον Νίκο Φελέκη και τον Μπάμπη Κούτρα, οι παρουσιαστές συζητούν μεταξύ τους και σχολιάζουν θέματα της επικαιρότητας, συνομιλούν τηλεφωνικά με αρμόδια πρόσωπα, διαβάζουν και σχολιάζουν μηνύματα ακροατών.
Στις 10.45', ο παρουσιαστής Ν. Φελέκης αναφέρεται στην τηλεοπτική εκπομπή «Ευτυχείτε» που μεταδίδεται την ίδια ημέρα και ώρα από τον σταθμό εθνικής εμβέλειας «Open Beyond».
Στην εκπομπή αυτή είναι καλεσμένος ο Νίκος Κοκλώνης που πρόκειται να παρουσιάσει την ταξιδιωτική εκπομπή «Celebrity Travel». Πρώτη καλεσμένη του στην εκπομπή «Celebrity Travel» θα είναι η Μαρίνα Πατούλη. Στην εκπομπή «Ευτυχείτε» προβάλλεται συνέντευξη της Μ. Πατούλη με τον Ν. Κοκλώνη στην οποία η Μ. Πατούλη εμφανίζεται με μακρύ λευκό φόρεμα το οποίο έχει βαθύ ντεκολτέ. Λόγω του ανοίγματος που έχει το φόρεμα, τα πόδια της Μ. Πατούλη διακρίνονται πλήρως.
Ο παρουσιαστής Ν. Φελέκης, ο οποίος, όπως συνάγεται, παρακολουθεί ταυτόχρονα την εκπομπή «Ευτυχείτε», βλέποντας την Μ. Πατούλη στην οθόνη, σχολιάζει την εμφάνιση της. Ακούγεται ο διάλογος των παρουσιαστών «η Μαρίνα Πατούλη λέει πήγε με τον Κοκλώνη στην Αργεντινή...», «είναι το πρώτο επεισόδιο του “Celebrity Travel”», «... έχει πετάξει τα πάντα έξω, πόδι, βυζί, τα πάντα», «εγώ δεν βλέπω τίποτα από αυτά που περιγράφεις..., έχει να κάνει με την παλιά ιστορία του Δήμου Αμαρουσίου.,.όπου ο κ. Αμπατζόγλου που εξελέγη τελικά δεν ήθελε στο συνδυασμό του.,.τη σύζυγο του κ. Πατούλη», «στην αρχή η Πατούλαινα είχε ανακοινώσει την υποψηφιότητα της», «έγινε συμβιβασμός..., ήταν στο ψηφοδέλτιο του Αμπατζόγλου..., είναι όμως σύζυγος Περιφερειάρχη», «.μια χαρά είναι και ο Περιφερειάρχης και η σύζυγος του».
Λαμβάνεται υπόψη ότι η Μαρίνα Πατούλη είναι δημόσιο πρόσωπο καθώς αποτελεί μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Αμαρουσίου, έχει δε και στο παρελθόν υπάρξει δημοτική σύμβουλος στο Δήμο Πεύκης (2014). Επίσης είχε θέσει υποψηφιότητα για τη δημαρχία Αμαρουσίου την οποία απέσυρε (2019). Είναι γνωστό πως στις περιπτώσεις που ασκείται κριτική σε πρόσωπα του δημοσίου βίου, το ενδιαφέρον του κοινού για πληροφόρηση είναι αυξημένο, υπό προϋποθέσεις δε, μπορούν να δικαιολογηθούν ακόμα και προσβλητικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν ιδιαίτερη ένταση και οξύτητα φτάνει να αποβλέπουν στην προαγωγή του ελεύθερου δημοκρατικού διαλόγου και όχι στον εκχυδαϊσμό του δημόσιου βίου (Βλ. Κ. Χατζηκώστας: «Προσβολές της τιμής από δικαιολογημένο ενδιαφέρον», εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 55 επόμ.). Η έκφραση «Πατούλαινα» συνάγεται από το επίθετο του -τότε- συζύγου της Γιώργου Πατούλη που είναι Περιφερειάρχης Αττικής. Η κατάληξη -αινα αποτελεί παραγωγικό επίθημα για το σχηματισμό θηλυκών ουσιαστικών από αρσενικά αντίστοιχα, ενώ συναντάται σε λεξικά και ως «ανδρωνυμικό όνομα» που δηλώνει είτε τη σύζυγο επαγγελματία προσδιοριζόμενου από το επάγγελμα του είτε τη σύζυγο ή κόρη προσώπου βάσει του ονόματος ή του επωνύμου του. Αποτελεί μια λαϊκότροπη και αναχρονιστική έκφραση που δεν χαρακτηρίζεται ως απαξιωτική προς αναφερόμενο πρόσωπο.
Οι φράσεις που αφορούν στην εξωτερική εμφάνιση της Μαρίνας Πατούλη περιγράφουν την ενδυματολογική της επιλογή με κάπως άκομψο και υπερβολικό τρόπο, επειδή όμως η εν λόγω κυρία είναι πρόσωπο που με τις πράξεις και τη συμπεριφορά της εισέρχεται στη δημόσια σφαίρα (δημόσιο πρόσωπο), τότε οφείλει να ανέχεται την ασκηθείσα προς αυτήν κριτική ακόμα και αν είναι δριμεία ή περιέχονται σε αυτήν σκωπτικοί ή ειρωνικοί χαρακτηρισμοί.
Εξάλλου, η Μαρίνα Πατούλη δεν έχει απευθυνθεί στον ραδιοφωνικό σταθμό ζητώντας αποκατάσταση της τιμής και υπόληψης της επί τη βάσει του άρθρου 27 του Π.Δ. 109/2010.
IV. Υπαγωγή
Υπό τα δεδομένα αυτά κρίνεται ότι υπήρξε μεν προσβολή της προσωπικότητας του ανωτέρω δημοσίου προσώπου, αυτή όμως (η προσβολή) δεν ήταν τόσο βαριά ώστε να μην μπορεί να αποκατασταθεί μέσω της τήρησης της διαδικασίας του άρθρου 27 του Π.Δ. 109/2010, ήτοι με αίτηση επανόρθωσης. Κατά συνέπεια, πρέπει η εγκαλουμένη να απαλλαγεί της σχετικής κατηγορίας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Απαλλάσσει την εγκαλουμένη της ανωτέρω κατηγορίας, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 31η Ιανουαρίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 29η Μαρτίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 33/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 29η Μαρτίου 2023
