Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 41/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:
Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 20.12.2022 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.
Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ΣΚΑΪ», ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ», της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας δια της προβολής οπτικοακουστικού περιεχομένου που συνιστά παράνομη ταυτοποίηση ανήλικου θύματος εγκλήματος κατά της γενετήσιας ελευθερίας και ευρισκομένου σε δύσκολη κατάσταση, στη διάρκεια του κεντρικού δελτίου ειδήσεων που μεταδόθηκε στις 13, 14, 17 και 18.6.2020. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από τις με αρ. πρωτ. ΕΣΡ 2566 και 2557/22.6.2020 καταγγελίες πολιτών, το με αρ. πρωτ. 4118 της 15.6.2020 Δελτίο Τύπου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, την με αρ. πρωτ. Φ. 1500.2/26160/2020 της 18.6.2020 επιστολή από το Γραφείο του Βοηθού του Συνηγόρου του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού (αρ. πρωτ. ΕΣΡ 2530/19.6.2020).
Για τον έλεγχο σχηματίστηκε ο φάκελος με αριθμό 264/2.7.2020, ο οποίος ανατέθηκε στη διοικητική υπάλληλο Αικατερίνη Κοντοπούλου και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Ρέα Λαμπροπούλου. Η Διοικητική Υπάλληλος υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 714/ΕΣ/7.8.2020 έκθεση καταγραφής των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης. Στην συνέχεια, η Ειδική Επιστήμονας υπέβαλε στο ΕΣΡ την με αριθμό πρωτοκόλλου 763/ΕΣ/9.9.2020 νομική της εισήγηση.
Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας, παρέστη ο πληρεξούσιος δικηγόρος της Ευστάθιος Γεωργόπουλος. Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο ο Δικηγόρος δήλωσε ότι γνωρίζει το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβε δε τον λόγο και ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του. Ζήτησε στη συνέχεια -και η Ολομέλεια δέχτηκε- να του παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 23.1.2023 ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 276/23.1.2023 υπόμνημα.
Την 13.2.2023 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη - Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Πλειό, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόντα τα μέλη Καλλιόπη Διαμαντάκου και Βασίλειος Καραποστόλης, οι οποίοι είχαν κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Ο Πρόεδρος ενημέρωσε αναλυτικά για την υπόθεση τον απόντα κατά την συζήτηση Γεώργιο Πλειό αναγιγνώσκοντας την έγγραφη εισήγηση, το υπόμνημα της εγκαλουμένης και το σύνολο των λοιπών εγγράφων του φακέλου. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:
Ι. Νομικό Μέρος
1. Το ΕΣΡ είναι η αρμόδια κατά το Σύνταγμα Ανεξάρτητη Αρχή (άρθρο 15 παρ. 2) για την άσκηση του άμεσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων. «Ο άμεσος έλεγχος του κράτους... έχει ως σκοπό... την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και νεότητας».
2. Κατά το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος: «Η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του κράτους».
3. Στο άρθρο 2 παρ. 3 εδ. β' του Ν. 4173/2013 (που τροποποιήθηκε με το Ν. 4324/29.4.2015 που επανιδρύει την ΕΡΤ και ισχύει και για την ιδιωτική τηλεόραση κατ' εφαρμογή του άρθρου 3 παρ. 1α του Ν. 2328/1995) ορίζεται ότι: «Οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες που παρέχει η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. πρέπει να ανταποκρίνονται στην ποιοτική στάθμη που επιβάλλουν η κοινωνική αποστολή και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας και να σέβονται ιδίως την αξία του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας».
4. Κατά το άρθρο 24 παρ. 1 εδ. δ' του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που έχει νομική ισχύ επί τη βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας, άρ. 6 της ΣΕΕ): «Σε όλες τις πράξεις που αφορούν τα παιδιά, είτε επιχειρούνται από δημόσιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς, πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στο υπέρτατο συμφέρον του παιδιού».
5. Το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα του 1966 (Ν. 2462/1997) στο άρθρο 24 παρ. 1 αυτού ορίζει ότι «Κάθε παιδί, χωρίς διάκριση λόγω φυλής, χρώματος, γένους, γλώσσας, θρησκείας, εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, περιουσίας ή γέννησης, έχει δικαίωμα, έναντι της οικογένειάς του, της κοινωνίας και του κράτους στα μέτρα προστασίας που απαιτεί η θέση του ως ανηλίκου».
6. Ο Ν. 2101/1992, που κυρώνει τη «Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού» ορίζει στο άρθρο 3 παρ. 1 : «Σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς κοινωνικής προστασίας, είτε από τα δικαστήρια, τις διοικητικές αρχές ή από τα νομοθετικά όργανα, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού». Στο άρθρο 1 6 παρ. 1 του ίδιου νόμου ορίζεται: «Κανένα παιδί δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένεια του, στην κατοικία του ή στην αλληλογραφία του ούτε παράνομων προσβολών της τιμής και της υπόληψης του».
7. Κατά το άρθρο 10 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003: «Απαγορεύεται η παρουσίαση ανηλίκων μέσω εικόνας, ονόματος ή άλλου τρόπου που να καθιστά σαφή την ταυτότητα τους ή η συμμετοχή τους σε όλες τις εκπομπές που περιλαμβάνονται στον παρόντα κώδικα, όταν αυτοί είναι μάρτυρες ή θύματα εγκληματικών ενεργειών ή δυστυχημάτων ή βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση. Σε καμία από τις ανωτέρω περιπτώσεις, δεν λαμβάνεται συνέντευξη από ανήλικο κάτω των 14 ετών. Κατ’ εξαίρεση η παρουσίαση αυτή επιτρέπεται εφόσον είναι αναγκαία για την ενημέρωση του κοινού και δεν προκαλεί πόνο ή βλάβη στην προσωπικότητα του ανηλίκου και, σε κάθε περίπτωση, μόνο ύστερα από γραπτή άδεια αυτού που ασκεί τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια», ενώ το άρθρο 11 παρ. 4 του ίδιου προεδρικού διατάγματος ορίζει: «Δεν χρησιμοποιείται εικόνα ούτε αναφέρεται το όνομα ούτε γίνεται με άλλο τρόπο σαφής η ταυτότητα θύματος εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας, όπως βιασμού ή άλλων ασελγών πράξεων, αιμομιξίας ή αποπλάνησης και δεν αναφέρονται στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν στην εξακρίβωση του ονόματος του».
8. Η Υ.Α. 7320/2019, που ρυθμίζει τα θέματα λειτουργίας των Αυτοτελών Γραφείων Προστασίας Ανηλίκων Θυμάτων «Σπίτι του Παιδιού» και που αφορά εμμέσως τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς βάσει του άρθρου 4
παρ. 1 του Ν. 2328/1995, ορίζει στο άρθρο 2 παρ. 4 ότι «Η δημοσιοποίηση στοιχείων ή περιστατικών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην αποκάλυψη της ταυτότητας του ανηλίκου θύματος απαγορεύεται, εκτός αν νόμος ορίζει διαφορετικά».
9. Η Υπόδειξη 1/14.10.2014 του Ε.Σ.Ρ. στην περ. Β' παρ. 2 υποδεικνύει ότι κατά τη μετάδοση δημοσιογραφικών, ειδησεογραφικών και πολιτικών εκπομπών, η παρουσίαση ανηλίκων που είναι μάρτυρες ή θύματα εγκληματικών ενεργειών ή δυστυχημάτων ή βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση πρέπει να γίνεται κατά τρόπο που δεν καθίσταται δυνατός ο προσδιορισμός της ταυτότητας τους, ώστε να αποφεύγεται ο στιγματισμός τους (π.χ. χρήση τεχνικών μέσων που εμποδίζουν την αναγνώριση του προσώπου ή της φωνής του, παράλειψη αναφοράς ή προβολής ονοματεπωνύμου ή άλλων στοιχείων, όπως διεύθυνση, αναφορά ονοματεπωνύμων συγγενών). Μόνη εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση που η παρουσίαση αυτή είναι αναγκαία για την ενημέρωση του κοινού και δεν προκαλεί πόνο ή βλάβη στην προσωπικότητα του ανηλίκου και μόνο ύστερα από έγγραφη συναίνεση αυτού που ασκεί τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια.
10. Τέλος, κατά τα στοιχεία β' και ε' της παραγ. 1 του άρθρου 4 του Ν. 2863/2000, το Ε.Σ.Ρ ελέγχει την τήρηση των όρων που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία και επιβάλλει, σε περίπτωση παραβάσεων, τις από το άρθρο 4 του Ν. 2328/1995 προβλεπόμενες κυρώσεις.
Από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων συνάγονται τα ακόλουθα:
Η ανωτέρω παρατεθείσα νομοθεσία στοχεύει στην προστασία των ανηλίκων, ώστε να μην εκτίθενται στη δημοσιότητα πτυχές της ιδιωτικής τους ζωής και στοιχεία της ταυτότητας τους, με σκοπό να προστατευτεί ο ευαίσθητος ψυχικός τους κόσμος και να διατηρηθεί η απαραίτητη για την ανάπτυξη τους ηρεμία και ασφάλεια. Ειδικά, τα ανήλικα θύματα εγκληματικών ενεργειών πρέπει να αντιμετωπίζονται με απόλυτο σεβασμό και να τους παρέχεται βοήθεια από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας. Τα μέσα ενημέρωσης οφείλουν να τηρούν τα όρια που θέτει ο νόμος ως προς την προστασία των ανηλίκων θυμάτων καθώς υπάρχει κίνδυνος, λόγω της έκθεσης των προσωπικών τους στοιχείων, να υποστούν οι ανήλικοι αυτοί δευτερογενή και επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση και εκφοβισμό καθώς και κοινωνικό αποκλεισμό(ενδεικτικά Α.Π. 195/2007). Σημειώνεται ότι οι διατάξεις που αφορούν στην προστασία της παιδικής ηλικίας είναι αναγκαστικού δικαίου (ΣτΕ 2572/2015), ο δε κίνδυνος προκλήσεως βλάβης στους ανηλίκους είναι δυνατόν να προκύπτει από το όλο περιεχόμενο μιας εκπομπής (ΣτΕ 495/2015, 3208/2014, 4407/2013).
ΙΙ. Πραγματικό μέρος
Από τα έγγραφα του φακέλου, την παρακολούθηση της επίμαχης ροής προγράμματος και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως), προκύπτουν τα εξής:
α) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 13.6.2020 που μεταδόθηκε περί ώρα 19.48' από τον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι με παρουσιαστή τον Νίκο Στραβελάκη, στους τίτλους ειδήσεων του γίνεται αναφορά στο «θρίλερ» με τη 10χρονη που είχε εξαφανιστεί στη Θεσσαλονίκη, ότι βρέθηκε ζωντανή και ότι η ίδια υποστηρίζει πως την είχε αρπάξει μια γυναίκα που την κρατούσε με χειροπέδες.
Περί ώρα 20.38' ο παρουσιαστής μεταδίδει την είδηση της ανεύρεσης της 10χρονης (η οποία ανεζητείτο μέσω ανακοίνωσης του προγράμματος ειδοποίησης των πολιτών Amber alert-«Χαμόγελο του Παιδιού»). λέγοντας ότι η αστυνομία εξετάζει τη μαρτυρία της, σύμφωνα με την οποία ισχυρίζεται ότι την άρπαξε μια γυναίκα και την κρατούσε με χειροπέδες. Προβάλλεται ως φόντο η ανακοίνωση του Amber Alert με θόλωση στο πρόσωπο του παιδιού, δεν διακρίνονται στοιχεία δηλωτικά της ταυτότητάς του. Προβάλλεται μαρτυρία γυναίκας που είδε την ανήλικη: η γυναίκα υποστηρίζει πως το παιδί έκλαιγε με λυγμούς, ήταν σοκαρισμένο και προσπαθούσε να το ηρεμήσει. Προβάλλεται μαρτυρία άνδρα που είδε την ανήλικη: ο άνδρας υποστηρίζει πως το κοριτσάκι παρέπαιε και ότι του είπε πως μένει στην οδό Καισαρείας. Προβάλλεται πλάνο όπου διακρίνονται ευκρινώς οι λέξεις: 101ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης. Μεταδίδεται απόσπασμα της εκπομπής «Μαζί σου» όπου φαίνεται να μιλά σε ρεπόρτερ η θεία της ανήλικης (η θεία είναι με την πλάτη στο φακό, δεν αναγράφεται το όνομα της, ακούγεται κανονικά η φωνή της). Ταυτόχρονα μεταδίδεται εικόνα του προσώπου του παιδιού με πλήρη θόλωση. Προβάλλονται οι απόψεις του Κ. Γιαννόπουλου, πρόεδρου του οργανισμού «Χαμόγελο του παιδιού», ενώ σε ρεπορτάζ παρέχονται οι πληροφορίες ότι η ανήλικη μίλησε με ψυχολόγο της αστυνομίας (προβάλλεται εικόνα του προσώπου του παιδιού με θόλωση), ότι συνεχίζονται οι έρευνες της αστυνομίας για τη γυναίκα που την πήρε από το σχολείο, ότι το παιδί είναι σε κατάσταση σοκ, ότι ένας συμμαθητής της έδωσε κατάθεση στην οποία μίλησε για μια γυναίκα με κόκκινα μαλλιά που φώναξε την ανήλικη με το όνομα της, ότι η Μαρκέλλα οδηγήθηκε σε νοσοκομείο για να εξετασθεί από ιατροδικαστή. Η είδηση διήρκεσε ως τις 20.42' περίπου.
β) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 14.6.2020 που μεταδόθηκε περί ώρα 19.48' από τον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι με παρουσιαστή τον Νίκο Στραβελάκη, ο παρουσιαστής ενημερώνει για την εξαφάνιση της 10χρονης Μαρκέλλας η οποία, μετά από αναζήτηση, βρέθηκε, για την αστυνομία που αναζητά τη γυναίκα που, σύμφωνα με μαρτυρίες, εμπλέκεται στην εξαφάνιση της μικρής, για τις έρευνες που στρέφονται στο οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού. Προβάλλεται ως φόντο η ανακοίνωση του Amber Alert με θόλωση στο πρόσωπο του παιδιού, δεν διακρίνονται στοιχεία δηλωτικά της ταυτότητας του. Προβάλλεται εικόνα της μητέρας της ανήλικης (χωρίς αναγραφή ονόματος) που, αναφερόμενη στο παιδί, λέει πως είναι κουρασμένο, εξαντλημένο και τρομαγμένο, ενώ ακολουθεί πλάνο όπου διακρίνονται ευκρινώς οι λέξεις: 101ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης. Μεταδίδεται συνέντευξη με τον αδελφό της Μαρκέλλας (προβάλλεται εικόνα, δεν αναγράφεται όνομα). Την ίδια ώρα προβάλλεται ανακοίνωση σε ασπρόμαυρο φόντο όπου φαίνεται το πρόσωπο του παιδιού με θόλωση, διακρίνεται όμως το όνομά του (Μαρκέλα Βεράμη). Σε ρεπορτάζ μνημονεύεται ότι η 10χρονη είναι σε κατάσταση σοκ, νοσηλεύεται στο νοσοκομείο, υποβάλλεται σε ιατροδικαστική εξέταση. Η είδηση διήρκεσε ως τις 20.50' περίπου.
γ) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 15.6.2020 δεν διαπιστώθηκε η μετάδοση είδησης σχετικά με την εξαφάνιση της 10χρονης Μαρκέλλας από τον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι.
δ) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 16.6.2020 δεν διαπιστώθηκε η μετάδοση είδησης σχετικά με την εξαφάνιση της 10χρονης Μαρκέλλας από τον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι.
ε) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 17.6.2020 που μεταδόθηκε περί ώρα 19.48' από τον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι με παρουσιάστρια την Σία Κοσιώνη, η παρουσιάστρια (ώρα 20.45') αναφέρεται στην είδηση της προσαγωγής στην Ασφάλεια Θεσσαλονίκης μιας γυναίκας ύποπτης για την αρπαγή της Μαρκέλλας. Προβάλλεται εικόνα της μητέρας της ανήλικης, πλάνο όπου διακρίνονται ευκρινώς οι λέξεις: 101ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, ανακοίνωση (3 φορές) σε ασπρόμαυρο φόντο όπου φαίνεται το πρόσωπο του παιδιού με θόλωση, διακρίνεται όμως το ονοματεπώνυμο του (Μαρκέλα Βεράμη). Σε ρεπορτάζ γίνεται αναφορά στην έλλειψη συνεργασίας της γυναίκας με τα κόκκινα μαλλιά με την αστυνομία, στην αναζήτηση των κινήτρων της, στη χορήγηση ουσιών στο παιδί, στη σχέση της με την οικογένεια του παιδιού. Προβάλλεται η ανακοίνωση του Amber Alert (2 φορές) στην οποία δεν διακρίνεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού (υπάρχει θόλωση), διακρίνονται όμως ευκρινώς: το ονοματεπώνυμο του παιδιού (Μαρκέλα Βεράμ[η]), η ηλικία του (10 ετών), το χρώμα ματιών του (καστανά), το χρώμα μαλλιών του (καστανά), το ύψος του (1.50) και το βάρος του (46 κιλά). Η είδηση διήρκεσε ως τις 20.47' περίπου. στ) Στη διάρκεια του δελτίου ειδήσεων της 18.6.2020 που μεταδόθηκε περί ώρα 19.48' από τον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι με παρουσιάστρια την Σία Κοσιώνη, η παρουσιάστρια (ώρα 20.48') αναφέρεται στην υπόθεση της 10χρονης Μαρκέλλας λέγοντας πως οι εξελίξεις είναι δυσάρεστες καθώς η κατηγορούμενη ομολόγησε και ασέλγεια (σε βάρος του παιδιού). Σε ρεπορτάζ παρέχονται πληροφορίες για τις κατηγορίες που απήγγειλε ο εισαγγελέας κατά της 34χρονης κοκκινομάλλας γυναίκας: αρπαγή ανηλίκου, βιασμός, προμήθεια ναρκωτικών, παιδική πορνογραφία. Προβάλλεται η εικόνα της μητέρας της ανήλικης, πλάνο όπου διακρίνονται ευκρινώς οι λέξεις: 101ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης, ανακοίνωση σε ασπρόμαυρο φόντο όπου φαίνεται το πρόσωπο του παιδιού με θόλωση, διακρίνεται όμως το ονοματεπώνυμο του (Μαρκέλα Βεράμη), ανακοίνωση του Amber Alert στην οποία δεν διακρίνεται η εικόνα του προσώπου του παιδιού (υπάρχει θόλωση), διακρίνονται όμως ευκρινώς: το ονοματεπώνυμο του παιδιού (Μαρκέλα Βεράμ[η]), η ηλικία του (10 ετών), το χρώμα ματιών του (καστανά), το χρώμα μαλλιών του (καστανά), το ύψος του (1.50) και το βάρος του (46 κιλά).
Το ρεπορτάζ συνεχίζεται με πληροφορίες σχετικά με ναρκωτικές ουσίες που δόθηκαν στην ανήλικη από την κατηγορούμενη. Προβάλλεται ως φόντο η ανακοίνωση του Amber Alert με θόλωση στο πρόσωπο του παιδιού, δεν διακρίνονται στοιχεία δηλωτικά της ταυτότητας του. Η είδηση διήρκεσε ως τις 20.49' περίπου.
Περαιτέρω, από το συνδυασμό των πραγματικών περιστατικών με τη νομική βάση και τα λοιπά στοιχεία του φακέλου συνάγονται τα ακόλουθα:
-Στη διάρκεια των κεντρικών δελτίων ειδήσεων της 13 και 14.6.2020 που μεταδόθηκαν από τον ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό εθνικής εμβέλειας Σκάι, παρουσιάστηκε η είδηση της ανεύρεσης της 10χρονης Μαρκέλλας η οποία αναζητούταν μέσω ανακοίνωσης του Amber Alert. Αναφέρεται σαφώς ότι η ανήλικη, μετά την ανεύρεση της, έκλαιγε με λυγμούς, ήταν σοκαρισμένη, κουρασμένη, εξαντλημένη, τρομαγμένη, παρέπαιε, χρειαζόταν υποστήριξη από ψυχολόγο, οδηγήθηκε στο νοσοκομείο για να εξεταστεί από ιατροδικαστή. Εξ αυτών συνάγεται ότι πρόκειται για ανήλικη που βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση. Η μετάδοση της εικόνας της μέσω του Amber Alert έχει αποδώσει καρπούς και πλέον δεν χρειάζεται η προβολή της εικόνας του παιδιού και άλλων στοιχείων δηλωτικών της ταυτότητας του. Στα ως άνω δελτία ειδήσεων δεν μεταδόθηκε η εικόνα του παιδιού. Όμως, μεταδόθηκαν στοιχεία που οδηγούν στην ταυτοποίηση της ανήλικης, όπως το όνομα της (Μαρκέλλα Βεράμη), η εικόνα της μητέρας της και του αδελφού της, η διεύθυνση κατοικίας της (οδός Καισαρείας στη Θεσσαλονίκη), η εικόνα του 101ου δημοτικού σχολείου Θεσσαλονίκης (στο οποίο συνάγεται ότι φοιτά). Η παρουσίαση των ανωτέρω στοιχείων εξατομικεύουν πλήρως την ανήλικη στο τηλεοπτικό κοινό, αυτή η παρουσίαση δεν ήταν αναγκαία για την ενημέρωση αυτού, ενώ ήταν δυνατόν να προκληθεί πόνος ή βλάβη στην προσωπικότητα της ανήλικης. Δεν προκύπτει δε να υπάρχει έγγραφη συναίνεση αυτού που ασκεί τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια. Άλλωστε κατά την ΣτΕ 2899/2014 «...εφόσον ο ανωτέρω τρόπος μετάδοσης συνιστούσε περίπτωση παραβιάσεως των δικαιωμάτων ανηλίκου προσώπου, δεν ηδύνατο θεμιτώς να αποτελέσει περιεχόμενο του συνταγματικώς κατοχυρωμένου δικαιώματος πληροφόρησης κατά την άσκηση του μέσω των τηλεοπτικών σταθμών ακόμα και αν υπήρχε η γραπτή άδεια του ασκούντος τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια...».
- Στα δελτία ειδήσεων της 17 και 18.6.2020, γίνεται σαφές ότι η ανήλικη φέρεται να υπήρξε θύμα εγκληματικών ενεργειών (απαγωγής και εγκλημάτων κατά της γενετήσιας αξιοπρέπειας). Στη διάρκεια αυτών των δελτίων ειδήσεων δεν προβάλλεται μεν η εικόνα, προβάλλονται όμως στοιχεία δηλωτικά της ταυτότητας της ανήλικης Μαρκέλλας (ονοματεπώνυμο, ηλικία, χρώμα ματιών και μαλλιών, ύψος, βάρος του παιδιού, εικόνα της μητέρας της, στοιχεία του σχολείου στο οποίο φέρεται να φοιτά). Γίνεται δε επί πλέον αναφορά στην φερόμενη ως δράστιδα που κατηγορείται, μεταξύ άλλων, και για πράξεις που προσβάλλουν τη γενετήσια αξιοπρέπεια του θύματος. Για τα θύματα εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας, όπως βιασμού και άλλων ασελγών πράξεων δεν πρέπει να προβάλλονται στοιχεία που οδηγούν στην εξακρίβωση της ταυτότητας τους (άρθρο 11 παρ. 4 Π.Δ. 77/2003). Με τη δημοσιοποίηση των στοιχείων ταυτότητας της και καθώς η ανήλικη φέρεται να είναι και θύμα εγκλήματος κατά της γενετήσιας ελευθερίας, κρίνεται ότι και στα δελτία ειδήσεων της 17 και 18.6.2020 υπήρξε παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας ως προς τα στοιχεία που καθιστούν σαφή την ταυτότητα της ανήλικης. Είναι δε σαφές ότι αυτή η δημοσιότητα μπορεί να βλάψει τον ευαίσθητο κόσμο του παιδιού, την προσωπικότητα και την ιδιωτική του ζωή, να προκαλέσει δε την θυματοποίηση του και τον κοινωνικό στιγματισμό αυτού.
ΙΙΙ. Υπαγωγή
Ενόψει των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι η εγκαλουμένη παραβίασε εκ προθέσεως τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας διατάξεις. Επομένως, πρέπει να επιβληθεί στην εγκαλούμενη εταιρεία διοικητική κύρωση και δη εκείνη του προστίμου.
Περαιτέρω, με βάση τη βαρύτητα της παραβάσεως και το κοινώς γνωστό μερίδιο τηλεθεάσεως του συγκεκριμένου τηλεοπτικού σταθμού κρίνεται ότι το επιβλητέο πρόστιμο είναι εκείνο των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για παράνομη ταυτοποίηση ανήλικου θύματος εγκλήματος κατά της γενετήσιας ελευθερίας και ευρισκομένου σε δύσκολη κατάσταση. Κατά τη γνώμη, όμως, δύο μελών, το επιβλητέο πρόστιμο πρέπει να είναι εκείνο των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Δέχεται ότι η εγκαλουμένη παραβίασε εκ προθέσεως τις αναφερόμενες στο νομικό μέρος της παρούσας υποχρεώσεις της, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στο σκεπτικό.
Επιβάλλει στην εταιρεία με την επωνυμία «ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού «ΣΚΑΪ», τη διοικητική κύρωση του προστίμου των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ για παράνομη ταυτοποίηση ανήλικου θύματος εγκλήματος κατά της γενετήσιας ελευθερίας και ευρισκομένου σε δύσκολη κατάσταση.
Κατά το άρθρο 4 παρ. 3 του Ν. 2328/1995, όπως έχει μετά την δια του άρθρου 23 παρ. 5 εδ. β' του Ν. 3166/2003 αντικατάστασή του, η παρούσα απόφαση κατά την προαναφερόμενη κύρωση, είναι εκτελεστή κατά:
1. Της εταιρείας ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΝΤΟΤ ΚΟΜ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, που εδρεύει στο Φάληρο, στην οδό Εθνάρχου Μακαρίου και Φαληρέως 2, με ΑΦΜ 998921252, Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Πειραιά.
2. Του Ιωάννη Αλαφούζου του Αριστείδη, με ΑΦΜ 022253837, Δ.Ο.Υ. Κηφισιάς, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
3. Του Ιωάννη Σπανολιού του Κωνσταντίνου, με ΑΦΜ 007698074, Δ.Ο.Υ. Γλυφάδας, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
4. Της Ευαγγελίας Κουτσαυτάκη του Κωνσταντίνου, με ΑΦΜ 075618967, Δ.Ο.Υ. Κορυδαλλού, ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε την 13η Φεβρουαρίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 29η Μαρτίου 2023.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ. H ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ
Πληροφορίες: www.esr.gr
Παρατηρήσεις: Απόφαση 41/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 29η Μαρτίου 2023
