ΕΣΡ: Απαλλαγή ΕΡΤ1 (αντικειμενική ενημέρωση & πολιτική πολυφωνία) 11.3.2020 έως 11.5.2020.

Διαβάστε ακολούθως την Απόφαση 3/2023 της Ανεξάρτητης Αρχής:





Η Ολομέλεια του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου, συνήλθε σε συνεδρίαση στον συνήθη γι’ αυτό τόπο την 21.11.2022 και ώρα 11:00, προκειμένου να συζητήσει επί της κατωτέρω υποθέσεως. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη- Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Ευαγγελία Μήτρου, Νικόλαο Κιάο, Γεώργιο Σαρειδάκη, Βασίλειο Καραποστόλη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ.

Αντικείμενο της συζήτησης ήταν η ενδεχόμενη παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας, από τον τηλεοπτικό σταθμό με τον διακριτικό τίτλο «ΕΡΤ 1», ιδιοκτησίας της εταιρείας με την επωνυμία «ΕΡΤ Α.Ε.», αναφορικά με τις διατάξεις περί αντικειμενικής ενημέρωσης και πολιτικής πολυφωνίας κατά τη μετάδοση του προγράμματός της του χρονικού διαστήματος από 11.3.2020 έως 11.5.2020. Η υπόθεση εξετάζεται ύστερα από την με αριθμό πρωτοκόλλου ΕΣΡ 1622/15.4.2020 καταγγελία.

Για τον έλεγχο σχηματίστηκε o φάκελος με αριθμό 71/25.2.2021, ο οποίος ανατέθηκε στις διοικητικές υπαλλήλους Μαριάννα Κεφαλληνού, Στέλλα Γαλάνη, Τριάδα Τσαμπούκα, Μαρία Κοντογιάννη, στην ειδική επιστήμονα - ερευνήτρια Αγγελική Φλυτζάνη και στην ειδική επιστήμονα - νομικό Όλγα Γαρουφαλιά. Στη συνέχεια, οι Διοικητικές Υπάλληλοι και η Ερευνήτρια υπέβαλαν τις με αριθμούς πρωτοκόλλου 549/ΕΣ/7.6.2022, 822/ΕΣ/7.10.2021, 322/ΕΣ/7.5.2021, 678/ΕΣ/1.9.2021, 752/21.9.2021, 727/25.7.2021,    764/ΕΣ/24.9.2021,    797/ΕΣ/30.9.2021, 918/ΕΣ/21.10.2021, 936/ΕΣ/26.10.2021 εκθέσεις τους και η Νομικός την με αριθμό πρωτοκόλλου 856/ΕΣ/22.9.2022 εισήγησή της.

Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, παρέστησαν, για λογαριασμό της λειτουργούσης τον σταθμό ως άνω εταιρείας, η Μαρία Μαγδαληνή Τσούκα, πληρεξούσια δικηγόρος της, ο Σωτήριος Μαργιωρής, προϊστάμενος ενημερωτικών εκπομπών και δελτίων του σταθμού, και ο Στάγκος Τριαντάφυλλος, γενικός διευθυντής της ΕΡΤ3.

Ερωτηθέντες από τον Πρόεδρο, οι ανωτέρω δήλωσαν ότι γνωρίζουν το περιεχόμενο του φακέλου, έλαβαν δε τον λόγο και ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους. Ζήτησαν στη συνέχεια - και η Ολομέλεια δέχτηκε- να τους παρασχεθεί προθεσμία για την κατάθεση εγγράφου υπομνήματος μέχρι και την 15.12.2022, ώρα 14.00, και η συζήτηση κηρύχθηκε περαιωμένη. O σταθμός κατέθεσε στη Γραμματεία το με αριθμό πρωτοκόλλου 7033/15.12.2022 υπόμνημά του.

Την 9.1.2023 και ώρα 11.00 η Ολομέλεια συνήλθε σε διάσκεψη επί της υποθέσεως, ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου. Συγκροτήθηκε από τους: Αθανάσιο Κουτρομάνο, πρόεδρο, Ευτέρπη Κουτζαμάνη-Δρίλια, αντιπρόεδρο, και (με τηλεδιάσκεψη μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «epresence.gov.gr») τα μέλη: Καλλιόπη Διαμαντάκου, Βασίλειο Καραποστόλη, Νικόλαο Κιάο, Ευαγγελία Μήτρου, Γεώργιο Σαρειδάκη και Σωκράτη Τσιχλιά. Απόν το μέλος Γεώργιος Πλειός, ο οποίος είχε κληθεί νομίμως. Χρέη γραμματέως εκτέλεσε η Αναστασία Μαραζίδου, διοικητική υπάλληλος του ΕΣΡ. Παρέστη επίσης και η ανωτέρω εισηγήτρια, η οποία ανέπτυξε το ζήτημα προφορικώς και αποχώρησε. Η Ολομέλεια, αφού παρακολούθησε την επίμαχη ροή προγράμματος και μελέτησε το σύνολο των στοιχείων του φακέλου:

ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΩΣ ΕΞΗΣ:

Του θέματος επελήφθη η Ολομέλεια του Συμβουλίου για την επίλυση προκαταρκτικών ζητημάτων της υποθέσεως κατά τις συνεδριάσεις: της 13.5.2020, της 18.5.2020, της 19.5.2020, της 22.5.2020, της 25.5.2020, της 2.6.2020, της
15.6.2020    και της 23.6.2020. Αποφασίστηκε, πλην άλλων, να ελεγχθούν τα οικεία προγράμματα των ελεγχόμενων τηλεοπτικών σταθμών κατά το χρονικό διάστημα από 11.3.2020 έως 11.5.2020.

Ι. Νομικό Μέρος

1. Η υποχρέωση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών για εξασφάλιση της αντικειμενικής ενημέρωσης και της πολιτικής πολυφωνίας κατά τη μετάδοση του προγράμματός τους και η αρμοδιότητα του ΕΣΡ για έλεγχο αυτής τους της υποχρέωσης θεσπίζεται στις διατάξεις:

α) του άρθρου 15 παρ. 2 εδ. γ του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «Ο άμεσος έλεγχος του Κράτους, που λαμβάνει και τη μορφή του καθεστώτος της προηγούμενης άδειας, έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης»,

β) του άρθρου 14 παρ. 9 εδ. β του Συντάγματος, το οποίο ορίζει: «Νόμος προβλέπει τα μέτρα και τους περιορισμούς που είναι αναγκαίοι για την πλήρη διασφάλιση της διαφάνειας και της πολυφωνίας στην ενημέρωση».

γ) του άρθρου 11 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο ορίζει: ««1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία γνώμης και την ελευθερία λήψης ή μετάδοσης πληροφοριών ή ιδεών, χωρίς την ανάμειξη δημοσίων αρχών και αδιακρίτως συνόρων. 2. Η ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η πολυφωνία τους είναι σεβαστές».

δ) του άρθρου 2 του Ν. 4173/2013 για την ΕΡΤ Α.Ε., όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, το οποίο ορίζει: «3. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. αποτελεί φορέα δημοκρατίας και πολιτισμού και συμβάλλει στη διασφάλιση της πολυφωνίας, στην ανεξάρτητη μετάδοση της πληροφορίας και της είδησης και στην προβολή των έργων του λόγου και της τέχνης .... 4. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. είναι ανεξάρτητη από το Κράτος, όλους τους φορείς δημόσιας ή ιδιωτικής εξουσίας και τα πολιτικά κόμματα και καταρτίζει και εκπέμπει το ραδιοτηλεοπτικό και διαδικτυακό της περιεχόμενο, διεπόμενη μόνο από τις σχετικές διατάξεις του Συντάγματος και της κείμενης νομοθεσίας. Προς το σκοπό αυτόν η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. υπογράφει Συμφωνία Αρχών με το Ελληνικό Δημόσιο, εκπροσωπούμενο από τον Υπουργό Οικονομικών, τον Υπουργό Επικρατείας, αρμόδιο για θέματα Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης, και τον Αναπληρωτή Υπουργό Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, αρμόδιο για θέματα Πολιτισμού, για την εδραίωση της ανεξαρτησίας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Η Συμφωνία Αρχών προβλέπει τους όρους διασφάλισης του πλουραλισμού και της πολυφωνίας στην ενημέρωση, την ποιοτική αναβάθμιση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, καθώς και τους κανόνες διαφάνειας στη διαχείριση των οικονομικών πόρων της προς όφελος του κοινωνικού
συνόλου    7. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. μεταδίδει αδιαλείπτως, μέσω μίας εκ των συχνοτήτων επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής ευρυεκπομπής που της έχουν παραχωρηθεί από το Κράτος, το Κανάλι της Βουλής των Ελλήνων. Επίσης, μετά από συνεννόηση με το Προεδρείο της Βουλής και τη διεύθυνση του Καναλιού της Βουλής, αναμεταδίδει μέσω των δικών της προγραμμάτων σημαντικές εργασίες της Βουλής των Ελλήνων».

ε) του άρθρου 3 του Ν. 4173/2013, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, το οποίο ορίζει: «3. Οι ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε., καθώς και το περιεχόμενο των διαδικτυακών ιστοτόπων της, διέπονται από τις αρχές της αντικειμενικότητας και πληρότητας της ενημέρωσης, της πολυφωνίας, της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, του σεβασμού της προσωπικότητας, της προστασίας της νεότητας και της παιδικής ηλικίας, της διαφύλαξης της ποιότητας της ελληνικής γλώσσας, της ανάδειξης του ελληνικού πολιτισμού και της γέφυρας με τους πολιτισμούς άλλων λαών.... 5. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. μεριμνά για την προβολή των συνεδριάσεων της Βουλής των Ελλήνων και των Επιτροπών της, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των δραστηριοτήτων των πολιτικών κομμάτων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της κοινωνίας των πολιτών, των πρωτοβουλιών κοινωνικής αλληλεγγύης και των παραγωγικών τάξεων. Προς τούτο τηρεί την αρχή της αναλογικής ισότητας. 6. Η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. αναλαμβάνει την αντικειμενική παρουσίαση του προεκλογικού αγώνα των κομμάτων, καθώς και των υποψήφιων συνδυασμών ή προσώπων, κατά τις βουλευτικές, ευρωπαϊκές και αυτοδιοικητικές εκλογές και των προγραμματικών θέσεων όλων των κομμάτων, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις. Καλύπτει, επίσης, και τις απόψεις που διατυπώνονται κατά την περίοδο διεξαγωγής δημοψηφισμάτων».

στ) του Πρωτοκόλλου του Άμστερνταμ για το σύστημα της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης στα Κράτη Μέλη, το οποίο έχει προσαρμοστεί στη Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ, το οποίο ορίζει στο άρθρο 29 παρ. 1: «Το σύστημα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις δημοκρατικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες κάθε κοινωνίας, καθώς και με την ανάγκη να διασφαλίζεται η πολυφωνία στα μέσα ενημέρωσης».

ζ) της Σύστασης CM/REC (2007)3 τις Επιτροπής Υπουργών των χωρών μελών .. Των δημόσιων μέσων ενημέρωσης στην κοινωνία τις πληροφορίας (31.1.2007), η οποία ορίζει: «14. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο στην προώθηση ευρύτερου δημοκρατικού διαλόγου και συμμετοχής... Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να εκπληρώσουν έναν ζωτικό ρόλο στην εκπαίδευση ενεργών και υπεύθυνων πολιτών, παρέχοντας όχι μόνο ποιοτικό περιεχόμενο, αλλά και έναν τόπο δημόσιας συζήτησης, ανοιχτό σε ποικίλες ιδέες και πεποιθήσεις στην κοινωνία και μία πλατφόρμα για τη διάδοση των δημοκρατικών αξιών. 15. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να παρέχουν κατάλληλη ενημέρωση για το δημοκρατικό σύστημα και τις δημοκρατικές διαδικασίες, και θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή στις εκλογές, αλλά και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στη δημόσια ζωή γενικά. Αναλόγως, ένας από τους ρόλους των δημοσίων μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να είναι να τροφοδοτήσει το ενδιαφέρον των πολιτών στα δημόσια ζητήματα και να τους ενθαρρύνει να έχουν έναν πιο ενεργό ρόλο. 17. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να παίξουν έναν ηγετικό ρόλο στην δημόσια προσεκτική εξέταση των εθνικών και διεθνών κυβερνητικών οργανώσεων, επαυξάνοντας την διαφάνεια, την λογοδοσία στο κοινό και τη νομιμότητα, βοηθώντας στην εξάλειψη κάθε δημοκρατικού ελλείμματος και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη τις ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας».

η) της Ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στη δημόσια ραδιοτηλεόραση 2009/C 257/01, η οποία ορίζει:
«Η δημόσια ραδιοτηλεόραση εκλαμβάνεται εν γένει ως ιδιαίτερα αξιόπιστη πηγή πληροφοριών και αντιπροσωπεύει, για ένα μη αμελητέο τμήμα του πληθυσμού, την κύρια πηγή ενημέρωσης. Εμπλουτίζει έτσι τη δημόσια συζήτηση και εν τέλει μπορεί να διασφαλίσει τη δίκαιη συμμετοχή όλων των πολιτών στη δημόσια ζωή. Σχετικά με το θέμα αυτό, θεμελιώδη σημασία προσλαμβάνουν οι εγγυήσεις ανεξαρτησίας των ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων, σύμφωνα με τη γενική αρχή της ελευθερίας της έκφρασης όπως ορίζεται στο άρθρο 11 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (9), καθώς και στο άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Παράλληλα, λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα του ραδιοτηλεοπτικού τομέα και λόγω της ανάγκης διαφύλαξης της συντακτικής ανεξαρτησίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, ένας ποιοτικός ορισμός, που αναθέτει σε συγκεκριμένο ραδιοτηλεοπτικό φορέα την υποχρέωση να παρέχει ευρύ φάσμα προγραμμάτων και ισορροπημένη και διαφοροποιημένη προσφορά εκπομπών, θεωρείται εν γένει, σύμφωνα με τις ερμηνευτικές διατάξεις του πρωτοκόλλου του
Άμστερνταμ, θεμιτός βάσει του άρθρου 86 παράγραφος 2 (39). Ο ορισμός αυτός θεωρείται εν γένει σύμφωνος με τον στόχο εκπλήρωσης των δημοκρατικών, κοινωνικών και πολιτιστικών αναγκών μιας συγκεκριμένης κοινωνίας και τη διασφάλιση της πολυφωνίας, καθώς και της πολιτισμικής και γλωσσικής πολυμορφίας. Όπως έχει αποφανθεί το Πρωτοδικείο, η νομιμότητα των ευρέως προσδιοριζόμενων υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας στηρίζεται στην ύπαρξη ποιοτικών απαιτήσεων για τις υπηρεσίες που παρέχει ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας (40)».

θ) του άρθρου 14 παρ. 1 εδ. α του Π.Δ. 77/2003, το οποίο ορίζει: «Τα δελτία ειδήσεων πρέπει να συντάσσονται με ακρίβεια, αντικειμενικότητα και τη μεγαλύτερη δυνατή πολυμέρεια. Η υποχρέωση αυτή κατισχύει κάθε, έστω και έμμεσης, επιχειρηματικής και οικονομικής εν γένει επιδίωξης του ραδιοφωνικού ή του τηλεοπτικού σταθμού».

ι) του άρθρου 3 του Π.Δ. 77/2003, το οποίο ορίζει: «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση πρέπει να αναγνωρίζουν και να σέβονται εμπράκτως τη διατύπωση διαφορετικών απόψεων και να υπερασπίζονται την ελευθερία μεταδόσεώς τους. Οι διαφορετικές απόψεις πρέπει να παρουσιάζονται έγκαιρα και με ίσους όρους».

ια) του άρθρου 30 του μεταγενέστερου του χρόνου ελέγχου Ν. 4779/2021 (το οποίο θεσπίζει αντίστοιχη ρύθμιση με αυτή του προϊσχύσαντος Π.Δ. 109/2010, άρθρο 27) που θεσπίζει δικαίωμα απάντησης - επανόρθωσης σε κάθε πολιτικό κόμμα, συνδικαλιστικό, κοινωνικό ή συλλογικό φορέα και στα στελέχη του, σε περιπτώσεις παραποίησης ή αποσιώπησης των απόψεων και των θέσεών τους για ζητήματα που αφορούν τις δραστηριότητές τους και ορίζει:
«1. Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, τα έννομα συμφέροντα και ιδίως η προσωπικότητα του οποίου θίγονται από το περιεχόμενο τηλεοπτικού προγράμματος, δικαιούται να ζητήσει επανόρθωση από τον τηλεοπτικό οργανισμό που μετέδωσε το επίμαχο πρόγραμμα μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από τη μετάδοση ή την αναμετάδοση αυτού (δικαίωμα απάντησης). Δικαίωμα απάντησης έχει και κάθε πολιτικό κόμμα, συνδικαλιστικός, κοινωνικός ή συλλογικός φορέας, καθώς και τα στελέχη του, όταν οι απόψεις και οι θέσεις τους για ένα ζήτημα που αφορά στις δραστηριότητές τους παραποιούνται ή αποσιωπώνται, κατά τρόπο ώστε να αλλοιώνεται η εντύπωση του τηλεθεατή για το πραγματικό περιεχόμενο των απόψεων και των θέσεων αυτών ...».

ιβ) του άρθρου 10 του Ν. 4173/2013 για την ΕΡΤ Α.Ε., όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, το οποίο ορίζει: «1. Ο έλεγχος της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. ως προς το εκπεμπόμενο πρόγραμμα και την τήρηση των γενικών αρχών του παρεχόμενου περιεχομένου γίνεται από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, το οποίο δημοσιεύει ετησίως σχετική έκθεση».

ιγ) του άρθρου 4 παρ. 1 του N. 2863/2000, το οποίο ορίζει: «Το ΕΣΡ ασκεί τον προβλεπόμενο στο Σύνταγμα άμεσο έλεγχο του Κράτους στον τομέα της παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών κάθε είδους, με την έκδοση εκτελεστών ατομικών διοικητικών πράξεων. Ειδικότερα ... β) ελέγχει την τήρηση των όρων και των προϋποθέσεων, καθώς και των εν γένει κανόνων και αρχών, που προβλέπονται στην εκάστοτε ισχύουσα ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία για τη νόμιμη, διαφανή και ποιοτική λειτουργία των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, γ) διασφαλίζει την πολιτική και πολιτιστική πολυμέρεια και πολυφωνία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης».

ιδ) του άρθρου 3 παρ. 1 του N. 1866/1989, το οποίο ορίζει: «Το ΕΣΡ ασκεί τον άμεσο έλεγχο του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως προκειμένου να εξασφαλιστούν η αντικειμενικότητα, η ισότητα των όρων και η ποιότητα των προγραμμάτων σύμφωνα με το άρθρο 15 παρ. 2 του Συντάγματος».
Σημειώνεται σχετικώς ότι σύμφωνα με τον μεταγενέστερο του χρόνου ελέγχου Ν. 4779/2021: α) «Με διάταγμα, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού στον οποίο έχουν ανατεθεί οι αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, κατόπιν γνώμης του Ε.Σ.Ρ., μπορούν να λαμβάνονται μέτρα, προκειμένου να διασφαλίζεται η κατάλληλη προβολή των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων γενικού συμφέροντος και ιδίως υπηρεσιών που προάγουν την πολυφωνία, την ελευθερία του λόγου και την πολιτισμική πολυμορφία» (11 του Ν. 4779/2021), β) «Το Ε.Σ.Ρ. ασκεί τις αρμοδιότητές του με αμεροληψία και διαφάνεια, υπηρετώντας ιδίως τους στόχους της πολυφωνίας ...» (33 παρ. 2 του Ν. 4779/2021).

Ο δημόσιος φορέας ραδιοτηλεόρασης, σύμφωνα με το Σύνταγμα, επιβάλλεται να έχει πλουραλιστική δομή, να οργανώνεται κατά τρόπο που αποτρέπει κυβερνητικές και κομματικές επιρροές και να λειτουργεί αυστηρά με βάση τις αρχές της αντικειμενικότητας, της αμεροληψίας και της πολυφωνίας (πρβλ. ΣτΕ 1901/2014). Οι ειδικές μνείες που περιέχονται στο καταστατικό της κρατικής τηλεόρασης ως προς τη δεοντολογία που πρέπει να διέπει τη λειτουργία της, δεν την διαφοροποιούν ούτε την εξαιρούν από την τήρηση της γενικής εφαρμογής ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας (ΣτΕ 3793/2015). Όταν το Κράτος αποφασίζει να θεσπίσει ένα δημόσιο σύστημα ραδιοτηλεόρασης, προκύπτει από τις προαναφερόμενες αρχές ότι το δικαίωμα και οι εσωτερικές πρακτικές οφείλουν να εγγυηθούν ότι το σύστημα εξασφαλίζει μία πολυφωνική υπηρεσία. (ΕΔΔΑ, Affaire Associazione Politica Nazionale Lista Marco Panella c. Italie, 31.11.2021, παρ. 73.) Επιπλέον, οι ιδιωτικοί ραδιοτηλεοπτικοί φορείς, των οποίων την παράλληλη λειτουργία το Σύνταγμα επιτρέπει, δεν μπορούν να προσφέρουν τέτοιου τύπου και επιπέδου ενημέρωση και εν γένει υπηρεσία, διότι το βασικό κριτήριο λειτουργίας τους είναι η επίτευξη του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους και ενδεχομένως η εξυπηρέτηση διαφόρων ισχυρών οικονομικών συμφερόντων. Η αναγκαιότητα της υποχρεωτικής κατά το Σύνταγμα ύπαρξης μιας τέτοιας δημόσιας ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας έχει μάλιστα καταστεί σήμερα ακόμη πιο έντονη απ' ότι ήταν κατά τον χρόνο θεσπίσεως της επίμαχης διατάξεως, διότι με την λειτουργία του διαδικτύου, το οποίο κατά κοινή πείρα διακινεί πάσης φύσεως πληροφορίες και απόψεις, ακόμη και τις πιο αντίθετες στις αξίες του ανθρώπου και στις αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος και ειδήσεις κακόβουλες, προδήλως ανακριβείς ή παραπλανητικές, έχει δημιουργηθεί σε πολλούς πολίτες πλήρης σύγχυση οφειλόμενη στην αδυναμία κριτικής αξιολόγησης και ταξινόμησης αυτής της πλημμυρίδας πληροφοριών (πρβλ. ΣτΕ 1901/2014).

Από την γραμματική και την λογική ερμηνεία των ανωτέρω ρυθμίσεων και την ένταξη αυτών στην όλη δομή της ισχύουσας συνταγματικής τάξης συνάγονται περαιτέρω τα ακόλουθα:

Α. Ο δημοσιογραφικός σχολιασμός ειδήσεων και κάθε άλλου γεγονότος ή ζητήματος δημοσίου ενδιαφέροντος δεν ελέγχεται από καμία (κρατική τουλάχιστον) αρχή, υπόκειται δε μόνο: α) στον περιορισμό - που επιβάλλεται σε κάθε άλλη συμπεριφορά - να μην περιέχει και να μην συνιστά παράνομη (και ιδίως αξιόποινη) πράξη, β) στην υποχρέωση - που επιβάλλεται σε κάθε τηλεοπτικής ή ραδιοφωνικής μορφής πρόγραμμα - να έχει την απαιτούμενη, ως ελάχιστη, κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας, ποιοτική στάθμη και γ) στους γενικώς ισχύοντες διεθνείς και εθνικούς κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας (πρβλ. ΣτΕ 128/2022).

Β. Κατά την άσκηση του λειτουργήματός του και των επαγγελματικών του έργων, κάθε δημοσιογράφος έχει την (σύμφυτη προς αυτή καθ’εαυτήν την ιδιότητά του) ευχέρεια: α) να αξιολογεί και να επιλέγει τι εκ των καθημερινώς συμβαινόντων που περιέρχονται εις γνώση του αξίζει και πρέπει να θεωρηθεί είδηση και να μεταδοθεί ως τοιαύτη, β) να ιεραρχεί και να αξιολογεί τις κριθείσες ως κατ’ αρχήν μεταδοτέες ειδήσεις ως περισσότερο ή λιγότερο σημαντικές μεταξύ τους και να καθορίζει την σειρά, την χρονική διάρκεια και τον συγκεκριμένο τρόπο παρουσίασης εκάστης στο πλαίσιο ενός δελτίου ειδήσεων ή άλλου συναφούς με την ενημέρωση προγράμματος (πρβλ. ΣτΕ 240, 243, 245, 248, 249, 250 και 255/2012, 3999/2013, ΣτΕ 3620 και 3621/2008, 985 και 986/2018, 2456 και 2457/2014, 2675/2014, 1962/2019, 289/2019, 2139/2019, 27/2020, 1715/2020).

Γ. Σημαντικούς, ωστόσο, (και μάλλον θεσμικώς αυτονόητους) περιορισμούς της δημοσιογραφικής (και της συντακτικής) ελευθερίας για τον χειρισμό πληροφοριών και ειδήσεων αποτελούν: αφενός μεν οι προαναφερθέντες κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, αφετέρου δε οι θεσπισμένοι κανόνες της πολιτικής (τουλάχιστον) πολυφωνίας και ο σεβασμός του αντίστοιχου δικαιώματος του κοινού στην ενημέρωση. Στο πλαίσιο αυτό, και σε κάθε ευλόγως σημαντικό - και από τη φύση των πραγμάτων και τις ιδιαίτερες περιστάσεις προκύπτον - χρονικό διάστημα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δια των προστηθέντων από αυτά προσώπων, βαρύνονται να παρουσιάζουν την πολιτική δραστηριότητα ή τις διατυπούμενες απόψεις όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων όχι αναγκαίως με μαθηματικώς ακριβή κατανομή του διαθέσιμου χρόνου, (πρβλ. ΣτΕ 985 και 986/2018, 930/1990, 2456 και 2457/2014, 2675/2014, 1962/2019, 289/2019, 2139/2019, 27/2020, 1715/2020), αλλά οπωσδήποτε τηρώντας, με εύλογο τρόπο, την αναλογική μεταξύ τους ισότητα.
Βαρύνεται, βεβαίως, κάθε φορέας μέσου ενημέρωσης με την ρηθείσα υποχρέωση υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι έλαβε με οποιονδήποτε τρόπο γνώση συγκεκριμένων πολιτικών δράσεων ή απόψεων των κομμάτων. Εάν δε τούτο δεν έχει συμβεί, δεν μπορεί η σχετική παράλειψη του φορέα να αποδοθεί σε υπαιτιότητα αυτού και να στοιχειοθετηθεί εις βάρος του η τέλεση διοικητικού αδικήματος. Τούτο δε, διότι για την θεμελίωση συναφούς διοικητικού αδικήματος, τελούμενου (ως εκ της φύσεώς του) δια παραλείψεως, θα ήταν αναγκαία η δια νόμου θέσπιση υποχρέωσης των μέσων ενημέρωσης να πληροφορούνται με δική τους πρωτοβουλία και δικά τους μέσα τις πολιτικές δράσεις ή απόψεις των κομμάτων (πρβλ. σχετικώς την, αποδίδουσα γενική νομική αρχή, διάταξη του άρθρου 15 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα, κατά την οποία: «Όπου ο νόμος για την ύπαρξη αξιόποινης πράξης απαιτεί να έχει επέλθει ορισμένο αποτέλεσμα, η μη αποτροπή του τιμωρείται όπως η πρόκλησή του με ενέργεια, αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να προβεί σε ενέργεια για την αποτροπή του αποτελέσματος. Η ιδιαίτερη νομική υποχρέωση πηγάζει από νόμο, σύμβαση ή προηγούμενη επικίνδυνη ενέργεια του υπαιτίου»).

Δ. Σε περίπτωση που συντρέχουν οι οικείες προϋποθέσεις, ήτοι παραλείπεται (υπαιτίως) η προσήκουσα παρουσίαση της πολιτικής δράσης ή των απόψεων κάποιων κοινοβουλευτικών κομμάτων, ήτοι γεγονότων της πολιτικής επικαιρότητας άξιων μεταδόσεως με τα κριτήρια της δημοσιογραφικής δεοντολογίας (ΣτΕ 3078/2012, ΣτΕ 240 - 244/2012) για σημαντικό χρονικό διάστημα, παραβιάζεται η αρχή της (εσωτερικής) πολιτικής πολυφωνίας (βλ. Σύσταση της Επιτροπής Υπουργών των χωρών μελών No R (99) 1 για τα μέτρα προώθησης της πολυφωνίας στα μέσα και ΕΔΔΑ, Centro Europa 7 SRL και Di Stefano κατά Ιταλίας παρ. 130) και στοιχειοθετείται εις βάρος του φορέως διοικητικό αδίκημα και δη παραβίαση της υποχρέωσης για παροχή αντικειμενικής ενημέρωσης και για τήρηση των αρχών της πολιτικής πολυφωνίας (πρβλ. ΣτΕ 240, 243, 245, 248, 249, 250 και 255/2012, 3999/2013, 985 και 986/2018, 2456 και 2457/2014, 2675/2014, 1962/2019, 289/2019, 2139/2019, 27/2020, 1715/2020). Κατ’ εξαίρεσιν, όμως, δεν είναι απαραίτητος ο έλεγχος σημαντικού χρονικού διαστήματος, αλλά καταφάσκεται η τέλεση του αδικήματος και επί μεμονωμένης παραλείψεως εκ μέρους ενός φορέως, όταν αυτή αφορά «σημαντικότατο» ζήτημα, όπως είναι η προκήρυξη πρόωρων εθνικών εκλογών και η παράλειψη αναφοράς των απόψεων κοινοβουλευτικού κόμματος (πρβλ. ΣτΕ 1715/2020).

Ε. Για την στοιχειοθέτηση του αδικήματος απαιτείται προσθέτως να γίνεται σχετική ποιοτική αξιολόγηση των συγκεκριμένων δράσεων και απόψεων των πολιτικών κομμάτων βάσει της ειδησεογραφικής τους αξίας από το ΕΣΡ (πρβλ. ΣτΕ 27/2020, 2139/2019, 1962/2019), καθώς και τεκμηριωμένη διαπίστωση (από το ΕΣΡ) της διατύπωσης τέτοιων απόψεων ή της ύπαρξης τέτοιων δραστηριοτήτων, οι οποίες δεν προβλήθηκαν (υπαιτίως) στον ανάλογο βαθμό (πρβλ. ΣτΕ 27/2020, 2139/2019, 1962/2019).

ΙΙ. Πραγματικό Μέρος

Από τα στοιχεία του φακέλου και τους ισχυρισμούς της εγκαλουμένης (προβληθέντες προφορικώς και εγγράφως) προέκυψαν τα ακόλουθα:

Ο διενεργούμενος από το ΕΣΡ έλεγχος τήρησης της πολιτικής πολυφωνίας εκτείνεται από 11.3.2020 έως 11.5.2020 και καλύπτει την τηλεοπτική προβολή των ακόλουθων έξι (6) πολιτικών κομμάτων, που έλαβαν στις εθνικές εκλογές τον Ιούλιο του 2019 τα εξής ποσοστά: ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (39,85), ΣΥΡΙΖΑ (31,53), ΚΙΝΑΛ (8,10), ΚΚΕ (5,30), ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ (3,70), ΜΕΡΑ 25 (3,44). Το πεδίο του ελέγχου καλύπτει τις δημοσιογραφικές εκπομπές με τίτλους: «ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΞΙ», «ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ», «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ», «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ», «ΔΕΚΑ», «ΜΑΖΙ ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ», «ΕΠΙΛΟΓΕΣ», «COVID 19 ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», «ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΚΗ», «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 10-12» και όλα τα δελτία ειδήσεων (μεσημβρινά δελτία, δελτία στην νοηματική και κεντρικά δελτία ειδήσεων) που μεταδόθηκαν από τον σταθμό.

Με βάση τα στοιχεία που υπεβλήθησαν στην Υπηρεσία μας από τον σταθμό υπολογίστηκαν: α) τα ποσοστά χρονικής έκθεσης των ανωτέρω κομμάτων και της Κυβέρνησης στα δελτία ειδήσεων και β) τα ποσοστά προβολής των πολιτικών στελεχών των εν λόγω κομμάτων (και της Κυβέρνησης) βάσει του αριθμού εμφανίσεων στο σύνολο των δελτίων ειδήσεων και των πολιτικών και ενημερωτικών εκπομπών. Επίσης, υπολογίστηκαν τα ποσοστά προβολής (της Κυβέρνησης και) των κοινοβουλευτικών κομμάτων ανά θεματικές κατηγορίες σύμφωνα με την τότε τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα.

Ειδικότερα, μετά την επεξεργασία των συλλεγέντων στοιχείων και τη διενέργεια από την Υπηρεσία μας δειγματοληπτικού ελέγχου σε ποσοστό 40% επί του μεταδοθέντος κατά την ελεγχόμενη περίοδο προγράμματος, διαπιστώθηκαν τα εξής: α) Τα ποσοστά χρονικής έκθεσης της Κυβέρνησης και των πολιτικών κομμάτων σε δελτία ειδήσεων ήταν τα εξής:

1)    ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ:    58,1%
2)    ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ:    20,7%
3)    ΣΥΡΙΖΑ:    11,1%
4)    ΚΙΝΑΛ:    4%
5)    ΚΚΕ:    2,8%
6)    ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ :    2,1%
7)    ΜΕΡΑ25:    1,2%

β) Τα ποσοστά εμφανίσεων πολιτικών στελεχών σε δελτία ειδήσεων, πολιτικές και ενημερωτικές εκπομπές ήταν τα εξής:

1)    ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ:    50,3%
2)    ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ:    17,9%
3)    ΣΥΡΙΖΑ:    13,5%
4)    ΚΙΝΑΛ:    6,1%
5)    ΚΚΕ:    5,7%
6)    ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ :    3,6%
7)    ΜΕΡΑ25:    2,9%

Τα ζητήματα που απασχόλησαν την επικαιρότητα ανά θεματικές κατηγορίες σε δελτία ειδήσεων, πολιτικές και ενημερωτικές εκπομπές ήταν τα εξής:

Υγειονομικό:    28,12%
Οικονομικό:    22,96%
Άλλο:    10%
Εργασιακό:    7,23%
Εκπαιδευτικό:    4,33%
Μεταναστευτικό:    2,70%
Εξωτερική Πολιτική:    2,23%
Περιβαλλοντικό:    0,30%
Θρησκευτικό:    1,50%
Βία κατά γυναικών:    0,13%
Κρατικές αποφάσεις:    20,49%

Κατά την ελεγχόμενη περίοδο διαπιστώθηκε παρουσίαση διαφόρων θεμάτων της επικαιρότητας που σχετίζονταν ιδίως με: τα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων, την αναστολή λειτουργίας των ιδιωτικών επιχειρήσεων και των εισπρακτικών εταιριών, τη λειτουργία των σουπερμάρκετ, τη μείωση της ύλης των πανελληνίων και την έγκαιρη διεξαγωγή τους, τα γεγονότα στον Έβρο, τις τηλεδιασκέψεις μέσω e-presence, την εργασιακή και οικονομική κρίση, την αποφυγή απολύσεων, τη λήψη υγειονομικών και οικονομικών μέτρων, τους περιορισμούς στις μετακινήσεις, τα ευρωομόλογα, την προστασία των συνόρων, την αυστηροποίηση των μέτρων, την ενίσχυση της οικονομίας, την φορολογική κατοικία, την στήριξη εργαζομένων, πολιτών, αγροτών και του αθλητισμού, την σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων, το άνοιγμα των σχολείων, της αγοράς και των εκκλησιών, την επανεκκίνηση του λιανεμπορίου, τις δομές προσφύγων στη Σάμο, την στήριξη της εστίασης, το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, τις συναλλαγές των πολιτών με ΚΕΠ, ΔΟΥ, ΕΦΚΑ, την τηλεργασία, τα μέτρα στήριξης της εστίασης και του τουρισμού, την επαναλειτουργία των σχολείων, τη μη παραβίαση των προσωπικών δεδομένων των παιδιών στην τηλεκπαίδευση, τα μέτρα πρόληψης πυρκαγιών. Συνεπώς, το θέμα που κυριαρχούσε ήταν η πανδημία, η λήψη μέτρων και η αντιμετώπιση του COVID - 19 σε επίπεδο υγειονομικό και οικονομικό, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τα ποσοστά προβολής των θεμάτων αυτών (υγειονομικό 28,12%, οικονομικό 22,96% και κρατικές αποφάσεις 20,49%).

Κατά την ίδια περίοδο απασχόλησαν ειδικότερα την πολιτική επικαιρότητα, μεταξύ άλλων, δύο πολιτικά ζητήματα: α) το οικονομικό πρόγραμμα του πολιτικού κόμματος ΣΥΡΙΖΑ «ΜΕΝΟΥΜΕ ΟΡΘΙΟΙ» (και η σχετική συνέντευξη Τύπου που δόθηκε από τον Πρόεδρό του την 6.4.2020) και β) το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο (η ψήφιση του οποίου έγινε την 5.5.2020).

α) Η συνέντευξη τύπου που αφορούσε το οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είχε συνολική διάρκεια ενενήντα (90) λεπτών και περιελάμβανε δέσμη δέκα (10) μέτρων, ύψους είκοσι έξι (26) δις ευρώ για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Στην συνέντευξη μίλησαν είκοσι τέσσερα (24) λεπτά ο Α. Τσίπρας, έξι (6) λεπτά η Ε. Αχτσιόγλου, επτά (7) λεπτά ο Ν. Παππάς και επτά (7) λεπτά ο Ευ. Τσακαλώτος και στη συνέχεια απάντησαν σε ερωτήσεις δημοσιογράφων. Η παρουσίαση του θέματος αυτού από τον σταθμό μεταξύ 6.4.2020 και 8.4.2020 έγινε ως εξής:

ι) ΔΕΛΤΙΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ (ελέγχθηκαν όλα τα δελτία ειδήσεων)
6.4.2020
Μεσημβρινό Δελτίο ειδήσεων 24 λεπτά και 2 δευτερόλεπτα (από 14.22.48 έως
14.46.50)
Απογευματινό δελτίο ειδήσεων 1 λεπτό και 32 δευτερόλεπτα (από 15.39.10 έως
15.40.42)
Κεντρικό δελτίο ειδήσεων    2 λεπτά και 35 δευτερόλεπτα (από 19.55.23 έως
19.57.58)
7.4.2020
Μεσημβρινό Δελτίο ειδήσεων    2 λεπτά και 6 δευτερόλεπτα (από 12.25.26 έως
12.27.32)
Απογευματινό δελτίο ειδήσεων    -
Κεντρικό δελτίο ειδήσεων    -
8.4.2020
Μεσημβρινό Δελτίο ειδήσεων    -
Απογευματινό δελτίο ειδήσεων    -
Κεντρικό δελτίο ειδήσεων    -

ιι) ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ (ελέγχθηκαν οι ενημερωτικές εκπομπές ΑΠΟ ΤΙΣ 6 ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ)
6.4.2020
ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ    25 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα (από 14.22.45 έως
14.48.35)
7.4.2020
ΑΠΟ ΤΙΣ 6    21 λεπτά και 8 δευτερόλεπτα (από 8.33.27 έως 8.38.57,
από 9.14.05 έως 9.16.23 και από 9.17.57 έως 9.31.17)
8.4.2020
ΑΠΟ ΤΙΣ 6    8 λεπτά και 58 δευτερόλεπτα (από 9.09.55 έως 9.18.53)

Το ζήτημα αυτό αξιολογήθηκε από το ίδιο το κόμμα ως σημαντική πολιτική είδηση, όπως αποδεικνύεται, ιδίως, από την σχετική καταγγελία που υπεβλήθη στο ΕΣΡ.
β) Οι απόψεις της Κυβέρνησης και εκπροσώπων της Αντιπολίτευσης για το υπό ψήφιση περιβαλλοντικό νομοσχέδιο προβλήθηκαν ως εξής:
1)    ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ (συνολική διάρκεια 27 λεπτά και 56 δευτερόλεπτα)
8.4.2020,    εκπομπή «ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ», Κ. Αραβώσης, 46 δευτερόλεπτα.
14.4.2020,    Κεντρικό Δελτίο Ειδήσεων, Κ. Χατζηδάκης, 5 λεπτά και 10 δευτερόλεπτα.
22.4.2020,    εκπομπή «ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ», Κ. Χατζηδάκης, 2 λεπτά.
28.4.2020,    Μεσημβρινό Δελτίο Ειδήσεων, Κ. Χατζηδάκης, 46 δευτερόλεπτα.
6.5.2020,    εκπομπή «ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ», Κ. Χατζηδάκης, 10 λεπτά και 42 δευτερόλεπτα.
6.5.2020,    εκπομπή «ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΞΙ», Σ. Λιβανός, 8 λεπτά και 32 δευτερόλεπτα.
2)    ΣΥΡΙΖΑ (συνολική διάρκεια 8 λεπτά και 7 δευτερόλεπτα)
28.4.2020,    Μεσημβρινό Δελτίο Ειδήσεων, Σ. Φάμελλος, 38 δευτερόλεπτα.
6.5.2020,    εκπομπή «ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΞΙ», Σ. Φάμελλος, 7 λεπτά και 29 δευτερόλεπτα.
3)    ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ, ΜΕΡΑ 25
Δεν προβλήθηκαν καθόλου οι απόψεις των κομμάτων αυτών.
Ειδικότερα, στο Μεσημβρινό Δελτίο Ειδήσεων της 28.4.2022 που συμμετείχαν οι κ.κ. Κ. Χατζηδάκης και Σ. Φάμελλος έγινε συζήτηση μεταξύ των ανωτέρω πολιτικών στελεχών, υπήρξε αντίλογος και αντίκρουση των αναφερόμενων ισχυρισμών και απόψεων των δύο προσώπων, ενώ επίσης ο παρουσιαστής του δελτίου παρέθεσε ο ίδιος τις απόψεις των κομμάτων ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ και ΜΕΡΑ 25 για το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, προβάλλοντας την έντονη πολιτική αντιπαράθεση που υπήρχε. Επιπλέον, στην εκπομπή ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ της 6.5.2020, στην οποία συμμετείχε ο Κ. Χατζηδάκης, ο παρουσιαστής αναφέρθηκε στις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένου του ΣΥΡΙΖΑ, για το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο και ζήτησε ειδικά από τον προσκεκλημένο να παραθέσει την άποψή του επ’ αυτών. Στην εκπομπή ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΞΙ της 6.5.2020, στην οποία συμμετείχαν οι Σ. Λιβανός και Σ. Φάμελλος, παρουσιάστηκαν οι απόψεις της Κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο παρουσιαστής της εκπομπής αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στο τι καταλογίζει η Αντιπολίτευση στην Κυβέρνηση και στις έντονες επικρίσεις και αντιδράσεις για το νομοσχέδιο.

Μετά από διενέργεια έρευνας από την Υπηρεσία μας στις ιστοσελίδες των κομμάτων και στο διαδίκτυο για τις διατυπωθείσες υπό αυτών απόψεις σχετικά με την ψήφιση του περιβαλλοντικού νομοσχεδίου, διαπιστώθηκε, όπως αναφέρεται εκτενώς στα προαναφερόμενα σημειώματα των Διοικητικών Υπαλλήλων του ΕΣΡ, ότι πολιτικά στελέχη των κομμάτων είχαν διατυπώσει τις απόψεις τους για το επίμαχο νομοσχέδιο στη Βουλή ή στον τύπο υπό τη μορφή δηλώσεων, ομιλιών και ανακοινώσεων. Ειδικότερα, ενδεικτικά παρατίθενται τα εξής:

Όσον αφορά στην Κυβέρνηση είχαν διατυπώσει τις απόψεις τους ιδίως οι: Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης (5.5.2020), Δ. Οικονόμου (5.5.2020), Γ. Οικονόμου (28.4.2020), Δ. Σταμενίδης (28.4.2020) και Κ. Χατζηδάκης (18.3.2020 και 24, 26 και
28.4.2020,    5.5.2020).
Όσον αφορά στον ΣΥΡΙΖΑ είχαν διατυπώσει τις απόψεις τους, ιδίως, οι: Σ. Φάμελλος (24, 27, 28 και 29.4.2020, 4, 5, 6 και 11.5.2020), Κ. Μάλαμας (25.4.2020), Αλ. Χαρίτσης (25.4.2020, 5.5.2020), Ο. Γεροβασίλη (26 και 29.4.2020), Ε. Αγαθοπούλου
(27.4.2020)    , Χ. Καφαντάρης (27, 28 και 30.4.2020, 3, 5 και 7.5.2020), Ν. Γκαράς
(29.4.2020)    , Δ. Τζανακόπουλος (4.5.2020), Γ. Μπαλάφας (5.5.2020), Κ. Βέττας
(5.5.2020)    και Ν. Βούτσης (10.5.2020).
Όσον αφορά στο ΚΙΝΑΛ είχαν διατυπώσει τις απόψεις τους, ιδίως, οι: Ε. Λιακούλη
(6.5.2020)    , Μ. Κατρίνης (4 και 6.5.2020), Φ. Γεννηματά (5.5.2020), Κ. Σκανδαλίδης
(5.5.2020)    , Γ. Αρβανιτίδης (28.4.2020 και 1 και 4.5.2020), Δ. Μπιάγκης (28.4.2020) και Β. Γκεγκέρογλου (28.4.2020).

Όσον αφορά στο ΚΚΕ είχαν διατυπώσει τις απόψεις τους, ιδίως, οι: Δ. Κουτσούμπας (9.4.2020, 4, 5 και 27.5.2020), Γ. Πρωτούλης (12.5.2020), Γ. Χατζηδαυίδ (8.5.2020), Ν. Καραθανασόπουλος (4.5.2020) και Δ. Μανωλάκου (28.4.2020).

Όσον αφορά στο ΜΕΡΑ 25 είχαν διατυπώσει τις απόψεις τους, ιδίως, οι: Κ. Αρσένης (28.4.2020 και 1 και 4.5.2020) και Σ. Σακοράφα (4.5.2020).

Όσον αφορά στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ είχαν διατυπώσει τις απόψεις τους, ιδίως, οι: Κ. Βελόπουλος (4 και 5.5.2020) και Κ. Μπούμπας (28.5.2020).

Επιπρόσθετα, διαπιστώθηκε βάσει των ανωτέρω δηλώσεων των στελεχών των κομμάτων ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν διατυπώσει την εναντίωσή τους σε πολλές ρυθμίσεις του περιβαλλοντικού νομοσχεδίου. Ειδικότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε χαρακτηρίσει το νομοσχέδιο «αντιπεριβαλλοντικό, αντισυνταγματικό, οικολογικό πραξικόπημα, σκάνδαλο, καταστροφή του περιβάλλοντος» και είχε ζητήσει την απόσυρσή του. Το ΚΙΝΑΛ το είχε χαρακτηρίσει «ακραία αντιπεριβαλλοντικό, δήθεν περιβαλλοντικό, νομοσχέδιο κατώτερο των περιστάσεων, νομοσχέδιο που βρίθει αντισυνταγματικών άρθρων» και το είχε καταψηφίσει. Το ΜΕΡΑ25 το είχε χαρακτηρίσει «νομοσχέδιο Αρμαγεδδών, εγκληματικό λάθος, αντιπεριβαλλοντικό» και είχε ζητήσει την απόσυρσή του. Το ΚΚΕ το είχε χαρακτηρίσει «νομοσχέδιο λεηλασίας, αντιπεριβαλλοντικό τερατούργημα, νομοσχέδιο που θρυμματίζει τις ανάγκες του λαού, νομοσχέδιο με αντιλαϊκό χαρακτήρα, περιβαλλοντικό έγκλημα» και είχε ζητήσει την απόσυρσή του (ΚΚΕ). Τέλος, και η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ είχε ζητήσει την απόσυρση του νομοσχεδίου.

Το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο και η κατά το ελεγχόμενο χρονικό διάστημα επικείμενη ψήφισή του απασχόλησε έντονα την τότε τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα και αποτέλεσε αντικείμενο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης. Επρόκειτο για ένα ζήτημα που ενδιέφερε την κοινή γνώμη, ενώ είχαν εκφραστεί περί αυτού (αρνητικά) και πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις. Επίσης, το επίμαχο ζήτημα είχε αξιολογηθεί ως σημαντικό από πολιτικό στέλεχος του κόμματος ΚΙΝΑΛ (σύμφωνα με σχετική τοποθέτηση του Βασίλειου Γκεγκέρογλου στην από 7.5.2020 συνεδρίαση της Βουλής). Επιπλέον, το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος αποτελούσε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα και για την Κυβέρνηση, αφού ήταν μέρος των προγραμματικών δηλώσεών της. Ειδικότερα, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε δηλώσει τα εξής στην εκπομπή «ΟΙ ΑΤΑΙΡΙΑΣΤΟΙ» του ΣΚΑΪ την 5.5.2020: «Θέλω να θυμίσω στο σώμα ότι από την πρώτη μου ομιλία ως Πρωθυπουργός στις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης είχα τονίσει επιτακτικά ότι η οικονομική ανάπτυξη του 21ου αιώνα δεν μπορεί παρά να συμβαδίζει με το έμπρακτο ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος και η ευημερία με οικολογικό πρόσημο είναι κεντρική προτεραιότητα αυτής της Κυβέρνησης».

ΙΙΙ. Υπαγωγή

Υπό τα δεδομένα αυτά:

(Α) Κρίνεται αποδεδειγμένο ότι - συνολικώς κατά το ελεγχθέν δίμηνο χρονικό διάστημα - δεν προβλήθηκαν από τον τηλεοπτικό σταθμό της εγκαλουμένης οι πολιτικές δραστηριότητες και οι απόψεις των κοινοβουλευτικών κομμάτων σε χρόνο ανάλογο προς την εκλογική δύναμη εκάστου.

(Β) Με δεδομένο ότι η εγκαλουμένη, υπό τα εκτιθέμενα ανωτέρω στο νομικό μέρος υπό το στοιχ. Γ, έχει μεν υποχρέωση να παρουσιάζει σε βάση αναλογικής ισότητας τις δράσεις και τις απόψεις των κοινοβουλευτικών κομμάτων που περιέρχονται εις γνώση της με οποιονδήποτε τρόπο, δεν βαρύνεται, όμως, και με θεσπισμένη ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να αναζητά με δική της πρωτοβουλία και δικά της μέσα τις δράσεις αυτές, κρίνεται αναπόδεικτο - αφού δεν υφίστανται στον φάκελο επαρκή σχετικά στοιχεία - ότι είχαν τεθεί υπόψιν της εγκαλουμένης συγκεκριμένες δράσεις και απόψεις των κομμάτων και ότι αυτή (υπαιτίως) παρέλειψε να τις προβάλει ή να τις προβάλει προσηκόντως. Βεβαίως, κατά τα δεδομένα της κοινής πείρας, είναι πρακτικώς αδύνατο οποιοδήποτε κοινοβουλευτικό κόμμα να μην έχει αναπτύξει πολιτική δράση «άξια μεταδόσεως» επί ένα ολόκληρο δίμηνο.

Όμως, για την θεμελίωση και την αιτιολόγηση καταδικαστικής απόφασης για διοικητικό αδίκημα και για την επιβολή κυρώσεων (ποινών) εις βάρος προσώπου (και εν προκειμένω της εγκαλουμένης) είναι νομικώς απαραίτητο να συντρέχουν και να αναφέρονται συγκεκριμένα (και χρονικώς προσδιορισμένα) περιστατικά που να αντιστοιχούν στο «πραγματικό» των εφαρμοστέων διατάξεων, δηλαδή να διαλαμβάνονται στην καταδικαστική απόφαση (πράγμα μη εφικτό εν προκειμένω) οι συγκεκριμένες δράσεις που ο υπόχρεος φορέας (και εν προκειμένω η εγκαλουμένη) παρέλειψε (υπαιτίως) να προβάλει, ώστε να είναι εφικτός αφενός μεν ο νομικός χαρακτηρισμός των δράσεων αυτών (από το ΕΣΡ) ως «γεγονότων άξιων μεταδόσεως» υπό την εκτεθείσα έννοια, αφετέρου δε ο εν συνεχεία δικαστικός (ακυρωτικός) έλεγχος της τιμωρητικής εις βάρος του απόφασης. Ταύτα δε, ανεξάρτητα από την παντελή έλλειψη, στη συγκεκριμένη περίπτωση, οποιουδήποτε στοιχείου, στο οποίο θα μπορούσε να θεμελιωθεί κρίση για την «ποιοτική αξιολόγηση» του τρόπου με τον
οποίο προεβλήθησαν οι δραστηριότητες και οι απόψεις των πολιτικών κομμάτων κατά τη μετάδοση των ελεγχόμενων τηλεοπτικών προγραμμάτων.

Σημειώνεται, συναφώς, ότι τα αναφερόμενα ανωτέρω στο «πραγματικό μέρος» δύο συγκεκριμένα ζητήματα δημοσίου ενδιαφέροντος, και προφανώς άξια μεταδόσεως, ήτοι το οικονομικό πρόγραμμα του πολιτικού κόμματος ΣΥΡΙΖΑ «ΜΕΝΟΥΜΕ ΟΡΘΙΟΙ» και το «περιβαλλοντικό νομοσχέδιο» (ανεξάρτητα αν η παρουσίασή τους έγινε προσηκόντως ή όχι) δεν μπορούν να θεωρηθούν «σημαντικότατα γεγονότα» υπό την προεκτεθείσα νομική έννοια, ώστε να θεμελιωθεί καταδικαστική κρίση μόνο στην επ’ αυτών κατανομή του δημοσιογραφικού χρόνου στα πολιτικά κόμματα.

Κατά συνέπεια, κρίνεται, κατά πλειοψηφία, ότι η εγκαλουμένη πρέπει να απαλλαγεί της κατηγορίας που της αποδόθηκε.

Κατά τη γνώμη, όμως, ενός (1) μέλους του Συμβουλίου η εγκαλουμένη παραβίασε τις ανωτέρω διατάξεις περί αντικειμενικής ενημέρωσης και πολιτικής πολυφωνίας.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

Απαλλάσσει, κατά πλειοψηφία, την εγκαλουμένη εταιρεία με την επωνυμία «ΕΡΤ Α.Ε.», ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού με τον διακριτικό τίτλο «ΕΡΤ 1», της διοικητικής κατηγορίας που της αποδόθηκε, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό.

Κρίθηκε, αποφασίστηκε την 9η Ιανουαρίου 2023 και δημοσιεύτηκε την 23η Φεβρουαρίου 2023.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Ρ.                Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΥΤΡΟΜΑΝΟΣ    ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΡΑΖΙΔΟΥ

Πληροφορίες: www.esr.gr

Παρατηρήσεις: Απόφαση 3/2023 - ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΕΣΡ - 23η Φεβρουαρίου 2023

Στην ίδια κατηγορία